Patologia - Dr Jacek Kultys (29 III 08)

Pojęcia:

• układ immunologiczny

• szpisz podstawowy

• narządy limfatyczne

• obwodowe lub wtórne narządy limfatyczne

• odporność nieswoista ( naturalna, wrodzona)

• odporność swoista ( nabyta)

• Odporność wczesna ( natychmiastowa)

• Odporność późna (2h - 28h)

• układ fagocytarny ( komórki żerne)

• białka dopełniacza, ostrej fazy i cytokininy (?)

• limfocyty ( T -grasica, B -szpik, naturalne komórki zabijające, immunoglobuliny)

• choroby autoimmunizacyjne- autoagresja ( org wytw przeciwciała przeciw własnym tkankom organizmu)

1 typ- swoista narządowa ( dotyczy gruczołów wydzielniczych wew.)

2 typ- nieswoista narzadowa

3 typ- defekt efektorów hormonalnych

Immunologia- jest nauką, zjmujaca się badaniem odporności i utrzymaniem homeostazy ustroju i w przypadku zadziałania substancji obcych antygenowo.

układ odpornościowy- immunologiczny, jest obronnym ukł. ustroju, w którym wyróżnia się 3 funkcjonalne pietra:

1 szpik kostny- macierzyste miejsce powstawania komórek.

2 centrale - lubpierwotne narządy limfatyczne i grasica ( czynnościowe dojrzewanie limfocytów T) tkanka limfatyczna związana ze ścianą jelit -czynnościowe dojrzewanie limfocytów B)

3 obwodowe lub wtórne narządy limfatyczne- tzw. miejsca obrony immunologicznej; śledziona węzły chłonne migdałki, wyrostek robaczkowy, kępki Peara (czyt pejsa)

Podst. fun. ukł. odp. jest odróżnianie komórek i tk. gospodarza od elementów od niego obcych. Oprócz drobnoustrojów rozpoznaje on jako obce również nowotwory i przeszczepy. Ukł. odp. spełnia swe zadania dzięki ewolucyjnie wykształconej współdziałania ze sobą swoistych i nieswoistych systemów odpornościowych i utrzymaniu między nimi równowagi.

Nieswoista odp. polega na wrodzonych reakcjach.

Swoiste reakcje immuno. są nabyte.

Antygen- substancja najczęściej o budowie białkowej polisacharydowej, która wywołuje właściwą odpowiedź immunologiczną i reaguje z produktami tej odpowiedzi. Ma jeden lub kilka miejsc rozpoznania zwanych epitopami.

Hapten- to antygen majacy co najmniej jeden epitop, tworzą go zwykle subst małocząsteczkowe. Odpowiedź immuno wywołuje najcześciej dopiero po połaczeniu z białkiem nośnikowym.

Alergen- może być antygenem lub hapten, który indukuje syntezę immunoglobulin E i wywołuje stan nadwrażliwości zwany alergią.

Odp. immun wczesna- występuje zwykle po kilku sekundach lub minutach po kontakcie z antygenem, zależy głównie od przeciwciał.

Odp. późna- wyst. po 24 - 48h po kontakcie z antygenem zalezy głównie od swoiście uczulonych limfocytów.

Alergia- oznacza brak odporności ukł odporn. na antygen, może być naturalna i sztuczna. Ta ostatnia jest następstwem działania leków lub czynników supresywnych.

Odp. nieswoista (wrodzona) inicjuje podobne reakcje w stosunku do wszystkich napotkanych antygenów.

Ukł fagocytarny- jest główną składowa komórkową. Podstawowe f ukł fagocytarnego jest pożeranie drobnoustrojów, które wtargnęły do organizmu. Komórki fagocytujące to głównie granulocyty obojetnochłonne immunocyty ( we krwi) oraz makrofagi ( w tkankach). Białka układu dopełniacza są najwiekszą rozpuszczalną składową wrodzonej odporności. Białka ostrej fazy i cytokininy, takie jak i interferon i interleukina VI, są również elementami wrodzonej odporności.

Odp swoista- powst w następstwie uczenia się, adaptacji i zapamiętywania. Limfocyty są komórkową komponentą odp swoistej, a jej składową znajdującą się w płynach ustrojowych są immunoglobuliny.

Limfocyty dzielą się na nast. gr:

1 kom T ( wywodżące się z grasicy)

2 kom B ( poch ze szpiku kostnego)

3 kom nie B i nie T do której należą naturalne kom zabijające.

Choroby autoimmunologiczne- stanowią odrebną gr chorób zależnych od zaburzonej odpowiedzi immuno skierowanej przeciwko antygenom tkanek własnych.

Twożą one heterogenna gr w której wyrożnia się zmiany swoiste narządowo i nieswoiste narządowo.

Często u pacjentów z już rozwiniętą postacią choroby autoimmunizacyjnej, powstaja powikłania w formie różnych komplikacji zapalnych. Pierwotną przyczyną autoimmunizacji jest przełamanie tolerancji immuno na antygeny własnych tkanek i rozwój skierowanych przeciwko nim reakcji humoralnych i komórkowych.

Podział chorób autoimmuno i mechanizmy wiodące do ich powst są wielorakie i skomplikowane; tak ze względu na niepoznaką do końca patogenezę, jak i częste współistnienie u tych chorych innych zaburzeń.

Wyróżnia się autoimmunizację:

1. swoistą narządowo, która dotyczy najczęściej gr. wydź. wew.

2. nieswoistą narząd., w której najważniejszą gr.. stanowią choroby kolagenu.

3. defekty receptorów hormonalnych które charakteryzują się nadprodukcją hormonów, przerostami gruczołów itp. (cukrzyca, insulina oporna, miastenia) stymulujące przeciwciała skierowane przeciwko receptorom histaminowym H2 mogą współuczestniczyć minn. w patogenezie choroby wrzodowej żołądka.

Podstawy genetyki medycznej; rola dziedziczenia w powstawaniu chorób.

-czynniki genetyczne

-czynniki środowiskowe

Rozwój osobniczy człowieka dokonuje się pod wpływem oddziałujących na siebie wzajemnie czynników genetycznych i środowiskowych. Genetyczna konstytucja jednostki czyli genom zostaje określona w momencie zapłodnienia.

Dalszy zaś rozwój człowieka jest wynikiem integracji między genami a środowiskiem.

Pomimo iż geny pozostają w zasadzie niezmienne, warunki środowiskowe podlegają ciągłym zmianom i mogą wpływać na zmianę genów poprzez mutację, czyli dziedziczone zmiany określonych genów.

Geny, (cząst. DNA) są podst. jednostkami dziedziczenia. W DNA zapisany jest kod genetyczny. W chromosomach, strukturach obecnych w jądrach kom. (przypomina swym wyglądem skręcane sznury) jest umiejscowionych wiele tysięcy genów, prawidłowa kom. somatyczna człowieka, z wyjątkiem kom. pł., zawiera 46 chromosomów, dających się dobrać w 23 pary. Jedna z tych par tzn. chromosom pł. określa płeć osoby (kobieta-XX, mężczyzna-XY). Kobieta ma w każdym jądrze kom. somatycz. 2 chromosomy XX. Mężczyzna zaś 1X i 1Y.

Chromosomy męskie są heterogenne, ponieważ każdy z chromosomów tej pary jest inny. Wyróżnia się 3 typy chor. war. genet.:

1. Mendlowskie lub zależne od poj. mutacji genowych (monogenoweo określonym toku dziedziczenia)

2. Poligonowe lub chor. wieloczynnikowe, w których mutacje dotyczą więcej niż jednego genu, a ich interakcja z czynnikami środowiskowymi nie zawsze jest możliwa do ustalenia.

3. Aberracje lub nieprawidłowości chromosomów, wśród których wyróżniamy nieprawidłowości dotyczące struktury a także liczby chromosomów.

Konstrukcja rodowodów.

Podst met bad genetycznych człowieka jest analiza rodowodu, dzięki której możliwe jest wykazanie rozkładu cech genetycznych wśród krewnych. Warunkiem oceny sposobu dziedziczenia okr cechy jest dokładny wywiad rodzinny, a także skonstruowanie prawidłowego drzewa genealogicznego.

Badanie cech lub chorób w określonej rodzinie rozpoczyna się od osoby obarczonej chorobą lub określoną cechą

-> probant lub protoitus.

Podczas zbierania wywiadu rodzinnego rysuje się rodowód, zaznacza się w nim kolejnych członków rodziny.

Analizę rozpoczyna się od rodzeństwa probanta, nast. bierze się pod uwagę rodziców potem krewnych rodziców z ich braćmi i siostrami oraz potomstwem, później dziadków itd.

Liczba krewnych objętych analizą zależy zazwyczaj od toku dziedziczenia choroby oraz od zasobu wiedzy i pamięci osób udzielających informacji.

Nieprawidłowości zależne od pojęcia genów (monogenowe):

Dziedziczenie:

1 autosowowe dominujące

w tym typie wystarczy obecność 1 genu aby dana cecha ujawniła się w fenotypie. Choroba uwarunkowana obecnością genu A ujawnia się zarówno u homozygoty AA jak i heterozygoty Aa.

Prawdopodobieństwo otrzymania przez dziecko immunotowanego allela od chorego ♂ lub ♀ jest takie samo ryzyko wynosi 50%

Przykładem jest plasawica Huntingtona, postępująca nieuleczalna choroba OUN chartka. się przedwczesnym obumieraniem neuronów.

2 autosowowe recesywne

tak uwarunkowana cecha ujawnia się tylko u homozygot aa, tzn u osób mających gen choroby w podwójnej dawce. Rodzice dziecka są zdrowymi nosicielami Aa. Proporcja os chorych do zdrowych u potomstwa wynosi, 1:3 czyli 25%

Przykład: mukowiscydoza- ciężka nieuleczalna choroba wieku dziecięcego.

3 choroby sprzężone z chromosomem X

Geny odpowiedzialne za chor sprzężone z X są zlokalizowane na tym samym chromosomie. Ryzyko genetyczne i ciężkość przebiegu choroby zależy, więc od płci pacjęt, ponieważ ♀ ma 2x XX może być heterozygotą lub homozygotą, dla mutacji określonego genu.

♂ maja tylko jeden chrom X a więc chor wyst z wszystkimi jej objawami, jeżeli otrzymają gen chorobowy od matki. !den z najczęstszych chorób sprzężonych wynosi 1:3 tyś żywo urodzonych chłopców jest dystrofia Duschena - ciężka postępująca choroba uszkadzająca mięśnie i prowadząca do śmierci ok. 20 r. ż.

Dziedziczenie wieloczynnikowe:

Cechy wieloczynnikowe są uwarunkowane oddziaływaniem wielu genów a także przez czynniki środowiskowe.

Przykładem cech: wzrost, masa ciała, inteligencja, ciśnienie krwi

Człowieka opisano ponad 20 cech wieloczynnikowych jakościowych. Niektóre z nich mają znaczenie z medycznego punktu widzenia. Można podzielić na:

- wady wrodzone ( rozszczep wargi i podniebienia, wrodzona wada serca, wady cewy nerwowej, wrodzone zwężenie odźwiernika)

- choroby wieku dorosłego ( padaczka, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wrzód żołądkowy, gościeć stawowy pierwotny i przewlekły)

Aberracje chromosomowe

-mutacje czasami dotyczą dużej części materiału genetycznego, mianowicie całych chromosomów lub ich części i określa się je terminem aberracji chromosomowych. Aberracje można podzielić na liczbowe i strukturalne. Ab strukturalne- powst w wyniku pęknięcia chromosomu.

Przykłady:

zespół Downa ( trisomia 21 pary)

- | | - Edwarda ( trisomia 18 p )

- | | - Pataua ( trisomia 13p) czyt Patiu

- | | - Klinefertera ( 47, XXY)

- | | - Turnera ( 45, X ) czyt tarnera

Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej.

W przemianie materii powt stale jony H, które ustrój przejściowo związał, broniąc się przed zakwaszeniem a nast. wydalić. Przeważająca większość jonów H, powstających z przemiany materii dostaje się do krwi w postaci kwasu węglowego łatwo rozpadającego się, na CO2 i H2O.

CO2 transportowane jest do płuc głównie w krwinkach, w postaci odwracalnego związku z hemoglobiną w mniejszej il jako gaz rozpuszczalny w osoczu. Oprócz kw węglowego powstaje w przemianie materii pewna il kw nielotnych, które muszą zostać wyd. przez nerki.

W stanie fizjologicznym pH płynu pozakomórkowego wynosi 7,35-7,45

Ostrym zmianom pH indukowanym nagłym obciążeniem kwasami lub zasadami ( lub utratą kw. lub zasad) przeciwdziałają ukł. buforowe zarówno poza, jak i śródkomórkowe. U chorych z upośledzoną czynnością płuc włącza się ponadto kompensacja oddechowa dodatkowo zmniejszająca wahania pH krwi. Ogniwem decydującym ostatecznie o zmianach pH krwi SA nerki, czuwające nad homeostazą stężenia jonów wodorowych poprzez regenerację wydalania lub retencji H+, oraz regeneracji utraconych buforów.

Wodorowęglanowy układ buforowy, będący jednym z licznych buforów ustrojowych odgrywa ważną rolę w regulacji gosp. kw-zas.

Zawartość w osoczu kw. węglowego i wodorowęglanów, określa stężenie wolnych jonów wodorowych zgodnie z równaniem;

( H+ ) = K

wzrost stężenia jonów H może być wynikiem zwiększonego stężenia kw. węglowego lub zmniejszonego st. wodorowęglanów.

Charakterystyka zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej.

Kwasicą- nazywa się zwiększenia stężenia jonów H we krwi ( zmniejszenie st. we krwi nazywamy Zasadowicą / inaczej alkalozą)

Kwasica metaboliczna- chartka się zmniejszeniem stężenia wodorowęglanów w osoczu spowodowanym bądź ich utratą, bądź buforowaniem nielotnych kw. przez bufor wodorowęglanowy. Mechanizmy wyrównawcze polegają na stymulacji oddychania i obniżeniu PCO2. Likwidacja zaburzeń polega na wydzielaniu nielotnych anionów przez nerki.

Zasadowica metaboliczna- stężenie H-węglanów ( wodorowęglanów) w osoczu zwiększa się na skutek terapeutycznego zastosowania H-węglanów utraty H+ lub żadko na skutek transportu H+ do wnętrza kom. Wyrównanie oddechowe polega na hipowentylacji a nerkowe na zmniejszeniu reabsorbcji H-weglanów.

Kwasica oddechowa- powst. w wyniku zmniejszenia płucnego wydalania CO2, co powoduje zwiększenie (prężności) PCO2.

Wyrównanie nerkowe polega na zwiększeniu, wyd. H+ reabsorbcji HCO3- w płynach pozakomórkowych. Likwidacja zaburzeń wymaga usunięcia przyczyny, zabużeń płucnych.

Zasadowica oddechowa- jest wynikiem hiperwentylacji, zmniejszenia PCO2 i zwiększenia pH w krwi. Wyrównanie nerkowe polega na zmniejszeniu wydzielania H+ i wydalaniu HCO3- zmoczem. Likwidacja zabużeń wymaga usunięcia zab. płucnych.

---