Hasło "Memento mori" w literaturze średniowiecza
Teocentryzm był jedną z charakterystycznych cech okresu średniowiecza. Był to pogląd filozoficzny, który w centrum zainteresowania stawiał Boga, jako stwórcę świata, uznawano wyższość dóbr duchowych nad materialnymi, w filozofii natomiast dominowała myśl o życiu pośmiertnym.Obraz przemijalności, kruchości urody, brzydoty starości przypomina nam średniowieczne "Memento mori" (pamiętaj o śmierci) i taniec śmierci. Hasło "Memento mori" jest uwidocznione w literaturze hagiograficznej, czyli w żywotopisarstwie świętych. Doskonałym przykładem jest utwór "Legenda o świętym Aleksym". Jest utworem ropagującym skrajną ascezę. Ascetami określa się ludzi, którzy dobrowolnie decydują się na umartwianie, odrzucanie wszelkich przyjemności świata, życie w skrajnej nędzy i cierpieniu. Celem takiej postawy było, oprócz doskonalenia w sobie cnoty i pobożności, uzyskanie zbawienia i osiągnięcie świętości już na ziemi. Acseci wierzyli, że po śmierci czeka ich szczęście wieczne. Aleksy jest przykładem typowego idealnego człowieka średniowiecza odrzucającego świat materii dla Boga i wicznego szczęścia w niebie.Innym przykładem jest utwór "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Smiercią". Autor zwraca się do czytelników - szczególnie tych, którzy nie zwracają uwagi na to, że sami też kiedyś umrą - z przestrogą, że śmierć dosięgnie każdego. Utworze nawiązuje do charakterystycznego motywu średniowiecza - Dance macabre czyli taniec smierci. Smierć zaprasza do tańca wszystkich, od krolów po kmiotków, zrównuje stany, naśmiewa się z ziemskich wartości. Celem jest przestroga, iż życie ziemskie i wszelkie ziemskie dobra są dla człowieka marnością nie wartą zabiegów i starań, natomiast życie wieczne jest prawdziwą wartością, do której warto dążyć."Kazania Świętokrzyskie", w szczególności "Kazanie drugie: na dzień św. Katarzyny" także nawiązuje do "Memento mori". Bóg ukazuje się grzesznicy i nakazuje jej żyć w cnocie, gdyż życie ziemskie przemija, natomiast liczy się życie wieczne."Wielki Testament" jest poematem Francois'a Villona. Jest to spowiedź grzesznika, próba nawrócenia. Podmiot liryczny żałuje swej rozwięzłej młodości, uświadamia sobie nieuchronność śmierci, życie wieczne. Żałuje jednak, że tak późno to zrozumiał. Utrór wieńczy najsłynniejszy chyba cytat z Villona "ach gdzie są niedgysiejsze śniegi" - słowa ilustrujące ludzką tęsknotę za przeszłością.Do utworów wiązanych z hasłem "Memento mori" musimy zaliczyć także "Boską Komedię" Dante Alighieri. "Boska Komedia" jest przypowieścią o sensie istnienia człowieka na ziemi. Celem życia ludzkiego jest Bóg i osiągnięcie zbawienia. Zbawienie można osiągnąć poprzez podporządkowanie całego życia Bogu, dążeniu do doskonałości, do zbawienia. Przesłanie "Boskiej Komedii" jest w tym wymiarze zrozumiałe: życie każdogo człowieka jwst nieustanną wędrówką, której celem jest Bóg i życie wieczne.