Artyleria Morska

1)Przeznaczenie i podział artylerii, wady i zalety artylerii. Kierunki rozwoju artylerii.

Przeznaczeniem A., jest walka z celami nawodnymi, nabrzeżnymi. Artyleria okrętowa dzieli się: a) w zależności od kalibru na:(A., małego kalibru 20-57mm, A., średniego kalibru 76-130mm, A., dużego kalibru to powyżej 152mm), b) w zależności od rodzaju na: (artyleria lufowa, A. rakietowa), c) w zależności od przeznaczenia i rozmieszczenia na: (A.główna, A.uniwersalna, A. przeciwlotnicza). Armaty mogą niszczyć pociski rakietowe, automatyczne systemy naprowadzania, wyszukują cel o średnicy 0,5m i prędkości 1 Ma. Zalety Artylerii: 1) uniwersalność - tj., możliwość zwalczania celów morskich, powietrznych i brzegowych. 2) Możliwość prowadzenia ognia z zaskoczenia. 3) dyspozycyjność armat i giętkość ognia. 4) możliwość oddziaływania na przeciwnika w ciągu długiego czasu. 5) możliwość użycia w granicach stref martwych zestawów rakietowych. 6) mała zależność prowadzenia ognia od warunków atmosferycznych. Wady artylerii: 1) względnie duży ciężar sprzętu artyleryjskiego, co ogranicza ilość uzbrojenia na okręcie. 2)stosunkowo mała żywotność luf. 3) ograniczona możliwość podczas strzelania przy dużych przechyłach. 4) ograniczona możliwość rażenia celów brzegowych położonych na przeciwstokach. Tendencje rozwoju artylerii: 1) Pełna automatyzacja, 2) zwiększenie wydajności układów podawania amunicji. 3) zmniejszenie masy armat i zajmowanej przez nią objętości. 4) zwiększenie przyspieszeń przy naprowadzaniu na cel. 5) szybka i elastyczna zmiana podawanych nabojów. 6) wprowadzanie regulowanej szybkostrzelności armat. 7) wprowadzanie zasobników pierwszych wystrzałów. 8) wprowadzenie amunicji o cechach amunicji inteligentnej.

2) Podział i charakterystyka balistyki, prawo i rodzaje spalania, prędkość początkowa i wylotowa pocisku.

Balistyka- jest dziedziną nauki zajmującą się prawami ruchu pocisków i rakiet oraz rozpatrywaniem zjawisk towarzyszących temu ruchowi. Balistyka wew.- zajmuje się badaniem zjawisk zachodzących podczas strzału w lufie broni palnej. Głównym jej zadaniem jest ustalenie ciśnienia gazów prochowych i prędkości pocisków w przewodzie lufy. Balistyka zew.- zajmuje się badaniem praw ruchu w powietrzu pocisków artyleryjskich i rakiet. Obejmuje zagadnienia obliczania torów, określenia wpływu zmiennych warunków zewnętrznych na lot pocisku, stabilizacja i rozrzut. Dzieli się na bali., pośrednią (tuż za przewodem lufy), bal., toru (oddziaływanie sił oporu powietrza na pocisk). Balistyka końcowa: (inaczej balistyka celu), zajmuje się badaniem zjawisk występujących przy zderzeniu pocisku z celem , takich jak: przebijalność, fragmentacja, efekty burzące, zagłębianie się pocisku w przeszkodzie, procesy odkształceń. Prawo spalania prochu (Decilla)- proch spala się równoległymi warstwami we wszystkich kierunkach, pod warunkiem zaistnienia ciśnienia wstępnego (rzędu 5Mpa), umożliwiającego zapłon prochu na całej powierzchni. Spalanie degresywne- występuje w przypadku stosowania ładunku prochowego w kształcie sześcianu, prostopadłościanu, walca, kuli. Sp., progresywne- wydrążony walec z powierzchnią niepalna, lub walec wielokanalikowy. Sp., stałe- walec lub wydrążony walec z częścią powierzchni niepalnych.

Prędkość początkowa- Vo jest umowną i największą prędkością jaką musiałby mieć pocisk przy założeniu że nie oddziaływują na niego po wylocie gazy prochowe, a jedynie siła oporu powietrza, która hamując go zmniejsza jego prędkość do rzeczywistej prędkości maksymalnej w rzeczywistym punkcie prędkości max. Prędkość wylotowa- Vw- prędkość, którą pocisk posiada przy wylocie z lufy. Prędkość max- Vmax- jaką posiada pocisk w wyniku oddziaływania gazu dynamicznego wychodzącego za pociskiem.

V

Vo

Vmax

Vw

Wylot lufy

3) Naszkicować i omówić elementy toru lotu pocisku.

H +γ y X

η

δ θ h

β

w

B C l

Elementy toru lotu pocisku: 1) wierzchołek- najw., punkt toru (jego rzędna jest wierzchołkową. 2) linia celu- prosta łącząca punkt wylotu z punktem celu. 3) kąt położenia celu (α): kąt nachylenia linii do poziomu strzelającego, dodatni gdy cel leży powyżej, ujemny gdy cel leży poniżej wylotu. 4) linia strzału- (x) prosta będąca przedłużeniem osi lufy po wycelowaniu. 5) kąt celownika (β) kąt zawarty między linią położenia celu, a linią strzału. 6) kąt podniesienia (δ): między poziomem wylotu a linią strzału lub sumą kątów położenia celu i celownika. 7) linia rzutu

(y) prosta będąca przedłużeniem osi przewodu lufy w chwili opuszczanie jej przez pocisk. 8) kąt podrzutu (γ): kąt zawarty między linią strzału a linią rzutu, wynika z relacji opornika hydraulicznego i zawiera się w granicach kilku minut kątowych. 9) kąt rzutu (θ)- kąt zawarty między poziomem wylotu a linią rzutu lub suma kątów położenia celu, celownika i podrzutu. 10) kąt upadku (w) między styczną do toru a poziomem wylotu w punkcie przecięcia. 11) kąt uderzenia (η)- kąt zawarty między styczną do toru w punkcie uderzenia, a styczną do powierzchni celu. Właściwości toru lotu pocisku- 1) jest niesymetryczny, 2) kąt upadku jest większy od kąta rzutu, 3) prędkość pocisku w punkcie upadku jest mniejsza od prędkości początkowej, 4) część wznosząca toru jest pokonywana przez pocisk szybciej, aniżeli część opadająca.

4) jakie siły działają na pocisk po opuszczeniu przewodu lufy, naszkicuj te siły, wymień rodzaje stabilizacji pocisku na torze lotu:

R1

1

2

R

Rz q1

q

q- siła ciężkości, R- siła oporu aerodynamicznego,

5) wymień i opisz składowe oporu aerodynamicznego:

1)opór tarcia- wynika z bezwładności cząsteczek powietrza opływających pocisk poruszających się z dużą prędkością. Rozpychane cząsteczki przez część głowicową `'przylepiają się'' do pow., pocisku, tworząc tzw., warstwy przyścienne. 2) Opór denny- wynika z ukształtowania dna pocisku. Przy dnie następuje oderwanie tej warstwy przyściennej i powstanie zawirowanie. 3) Opór falowy- wynika z bezwładności cząsteczek powietrza, część z nich zostaje przez część głowicową rozepchnięta, a część jest pchana.

6) Co to jest ruch wirowy pocisku i z czym jest związany, czy wartość 1 żyroskopowej stateczności jest korzystna- uzasadnij. Związany jest z tym, że lufa od wewnątrz jest gwintowana. Ruch wirowy jest to obrót pocisku podczas lotu. Nie obraca się on dokładnie wokół własnej osi. Poprzez obrót stabilizujemy pocisk na torze lotu. Efekt ten jest efektem żyroskopowym. Pocisk ma ten sam kierunek jak przy wylocie z lufy.

7) Co nazywamy zboczeniem pocisku, co to jest rozrzut pocisku, jakiemu prawu podlega (kształt powierzchni), w jaki sposób możemy zmniejszyć rozrzut pocisku.

Zboczenie pocisku- wynika z ruchu wirowego pocisku, odchylenie w płaszczyźnie ostrzału. Rozrzut pocisku- zależy od warunków zew., wiatr, ciśnienie, zdolność celowniczego, luzy mechanizmów. Powierzchnia rozrzutu będzie zawsze elipsą.

8) Co nazywamy pociskiem, budowa pocisku, wymień i omów rodzaje pierścieni i zgrubień na części cylindrycznej pocisku.

Pocisk- to miotany za pomocą ciśnienia gazów prochowych, ładunek użyteczny za pomocą którego są rażone cele. Budowa pocisku- 1) Kształty zewnętrzne: ostrołukowa ( głowica), walcowa (zgrubienia centrujące -nadaje stabilizację poc. w lufie, pierścienie wiodące), denna. 2) Budowa; skorupa, ładunek kruszący, zapalnik, smugacz- gdy chcemy określić tor pocisku. Pierścienie-

Długość pocisku mieści się w granicach 2,8-6 kalibru.

9) Wymień podstawowe rodzaje pocisków zasadniczego przeznaczenia, scharakteryzować te rodzaje.

1)burzące- stosowane są do niszczenia celów nieopancerzonych, takich jak: cele morskie, środki ogniowe, okopy, schrony bojowe. Charakteryzują się cienką skorupą, duża ilość materiału wybuchowego. 2) odłamkowe- stosuje się do zwalczania siły żywej, celów powietrznych, sprzętu bojowego oraz wykonywania przejść w polach minowych. Odłamek skuteczny- waga od 4-25 gramów.

3) odłamkowo- burzące- pozytywne cechy odłamkowego i burzącego połączone. 4) przeciwpancerne- o działaniu uderzeniowym i kumulacyjnym. Uderzeniowe- ( twarda skorupa), Kumulacja- kondensacja w jednym punkcie ładunku wybuchowego.. 5) przeciwpancerne wybuchowe, 6) przeciwpancerne jednolite, 7)kumulacyjne, 8) przeciwbetonowe, 9)zapalające.

10) Od czego zależy energia kinetyczna pocisku przy zetknięciu się z przeszkodą (wzór), opisz działanie kumulacyjne pocisku.

Energia kinetyczna- E_k= qV²₀/2g q- ciężar pocisku, V₀- prędkość początkowa, g- przyspieszenie. Energia kinetyczna pocisku przy zetknięciu z przeszkodą zależy od prędkości początkowej, ciężaru pocisku. Kumulacja- kondensacja w jednym punkcie ładunku wybuchowego.

11) Co nazywamy wybuchem, co nazywamy materiałami wybuchowymi, wymienić rodzaje materiałów wybuchowych, podać przykłady.

Wybuch- nazywamy zjawisko momentalnego naruszenia równowagi układu, związane z wydzieleniem energii, z jednoczesnym wykonaniem pracy mechanicznej, poruszania lub niszczenia otaczającego środowiska. Materiał wybuchowy- to zw., chemiczne lub mieszaniny zdolne pod wpływem działania czynników zew., do bardzo szybkich reakcji chemicznych, silnie egzotermicznych, którym towarzyszy powstanie silnie ogrzanych gazów zdolnych do wykonania określonej pracy mechanicznej.

Rodzaje materiałów wyb..- 1) kruszące MW- głównym rodzajem przemiany wybuchowej jest detonacja, służą do napełniania głowic bojowych, bomb, torped, pocisków rakietowych. Mała wrażliwość na bodźce. Przykłady: oktogen (gęstość 1,9 ,prędkość detonacji 9100), heksogen (1,7 8400 m/s), pentryt (1,7 ;8400), nitrogliceryna (1,6; 8700), trotyl (1,68; 6950). 2) Miotające MW- mieszanina wybuchowa, której podstawowym rodzajem przemiany wybuchowej (po uprzednim jej zainicjowaniu płomieniem) jest spalanie wybuchowe, nie przechodzące w detonację. PRZYKŁADY- 1) proch dymny (czarny -75% saletry potasowej, 10% siarki, 15% węgla). 2) proch bez dymny (należą prochy nitrocelulozowe, nitroglicerynowe

3) Inicjujące MW- charakteryzują się przejściem spalania wybuchowego w detonację. Duża wrażliwość na bodźce zewnętrzne. PRZYKŁADY: piorunian rtęci, azydek ołowiu, tetrazen, trinitrorezorcianinołowiu. 4) Środki pirotechniczne- masy (mieszaniny) sporządzone z -materiałów wybuchowych i obojętnych stosowanych w celu napełnienia pocisku specjalnego przeznaczenia. Zasadniczą cechą tego rodzaju środków jest palenie się bez wykorzystania ich jako źródła energii mechanicznej. PRZYKŁADY: A) zapalające- środek do zwalczania obiektów powierzchniowych i trudnodostępnych np., termit, fosfor, elektron. B) Oświetlające- składa się z metali palnych (magnez) i utleniacza (sód) a także z lepiszcza (pokost). Smugowe wskazują tor pocisku, Dymne, Sygnałowe- spalanie mas pirotechnicznych.

12) Co nazywamy amunicją, podział pocisków wg kryteriów(4), podział nabojów ze względu na ładowanie.

Pociski dzielimy na :

a)wg.przeznaczenia:

-zasadniczego przeznaczenia:burzące,odłamkowe, odłamkowo- --> burz[Author:JT] ące,odłamkowo-chemiczne, p-panc. Wybuchowe,p-panc jednolite,kumulacyjne, przeciw betonowe,zapalające

-specjalnego przeznaczenia:dymne,oświetlające,smugowe

agitacyjne

-pomocniczego przeznaczenia:ćwiczebne,do próby dział ,

do próby płyt,szkolne

b)wg.stabilizacji:

-obrotowe:z pierścieniem wiodącym,gwintowane, wielościenne

-nieobrotowe

c)wg.kalibru :

-kalibrowe

-niekalibrowe:podkalibrowe,nadkalibrowe

d)wg.kształtu

14) Opisać amunicję 23mm nb OFZT, BZT, szkolne, treningowe.

16) Wymienić rodzaje malowania amunicji, opisać kolory, znaki wagowe i literowe.

Rodzaje malowania am.- 1) Malowanie ochronne ma na celu zabezpieczyć amunicję i jej oznakowania przed korozją i wpływami zewnętrznymi, stosujemy kolory stalowe, szare, khaki . 2) Malowanie rozpoznawcze- polega na nanoszeniu różnokolorowych pasków (obwódek) na elementach naboju i opakowaniu. Pasek czarny- pocisk dymny, Pasek czerwony- pocisk zapalający lub przecipancerno-zapalająco- smugowy. Pasek biały- pocisk oświetlający, Pasek niebieski- pocisk przeciwbetonowy.

Znaki wagowe- 1)' +' -cięższy od ciężaru normalnego o 1/3-1%. 2) `+ +'- cięższy od ciężaru normalnego o 1-1<sup>2</sup>/<sub>3</sub>%. 3) `+ + +'- cięższy od ciężaru normalnego o 1²/₃ - 2¹/₃%. 4) `+ + + +'- cięższy od ciężaru normalnego o 2¹/₃ -3%. 5) N- lżejszy lub cięższy od ciężaru normalnego do ¹/₃%. Znaki literowe: U-nabój zespolony, W- nabój składany, G-pocisk odłamkowy, F-pocisk burzący, B- przeciwpancerny, Z- zapalający, S- oświetlający, D- dymny, Ż- ładunek miotający w łusce, Z- ładunek miotający w woreczku, T- trotyl (jako wypełnienie pocisku).

17) Jakie warunki muszą być spełnione przy transporcie amunicji.

Musi być zapewnione zaplecze medyczne i przeciw pożarowe. Samochód wiozący musi być pilotowany oraz oznaczone iż przewozi amunicję.

---