Studia pierwszego stopnia na kierunku scenografia, 6-semestralne stacjonarne

 

Egzamin wstępny obejmuje trzy etapy:

 

Etap I - przegląd i ocena prac kandydata. 

Kandydaci prezentują Wydziałowej Komisji Rekrutacyjnej teczkę zawierającą  prace rysunkowe, malarskie, fotografie, dokumentacje innych prac plastycznych w ilości do 20 sztuk oraz dokumentację własnych prac projektowych, stanowiących dowód zainteresowań zgodny z wybraną specjalnością studiów. Prace powinny być podpisane i datowane.

Etap II - specjalistyczny egzamin praktyczny:

a) studium malarskie z natury,

b) studium rysunkowe,

c) kompozycja przestrzenną,

d) zadania projektowe połączone z ich ustną prezentacją przed Komisją Rekrutacyjną.

 

Materiały i przybory potrzebne w czasie egzaminu praktycznego: 5 arkuszy brystolu, blok papieru o formacie A3, farby, pędzle, ołówki, guma do mazania, węgiel rysunkowy.

Wydział Malarstwa zwraca kandydatom prace wykonane w czasie egzaminu praktycznego - od dnia ogłoszenia wyników egzaminu wstępnego do 13 lipca 2007 roku włącznie, w godzinach od 11.00 do 13.00, po uprzednim zgłoszeniu się u dyżurującego pracownika w sekretariacie Wydziału, pokój 1 na parterze. Po tym terminie prace nie będą zwracane.

 

Etap III - egzamin teoretyczny sprawdza wiedzę z zakresu kultury materialnej, literatury, teatru, filmu oraz bieżących wydarzeń kulturalnych.

 

Spis lektur zalecanych do etapu trzeciego

 

A. Ałpatow, Historia sztuki, Warszawa 1981.

K. Estreicher, Historia sztuki w zarysie, (wyd. 5), Warszawa 1982.

E. K. Gombrich, O sztuce, Warszawa 1997.

W. H. Janson, Historia sztuki, Warszawa 1993.

A. Kotula, P. Krakowski, Malarstwo, rzeźba, architektura. Wybrane zagadnienia plastyki współczesnej, Warszawa 1972.

A. Rottenberg, Sztuka w Polsce 1945-2005”, Warszawa 2005.

N. Allardyce, Dzieje teatru, Warszawa 1959.

J. R. Brown, Historia teatru, Warszawa 1999.

K. Braun, Teatr polski w latach 1939-1989, Warszawa 1989.

K Braun, Wielka Reforma Teatru w Europie, Wrocław 1984.

M. Haltof, Kino polskie, Gdańsk 2004.

M. Berthold, Historia teatru, Warszawa 1980.

J. Płażewski, Historia filmu 1895-2005, Warszawa 2005.

 

Polecamy też czasopisma teatralne:

„Dialog”, „Didaskalia”, „Teatr”.

Definicja

Scenograf (gr. skenograph~a - malarstwo sceniczne) to autor oprawy plastycznej i architektonicznej do filmu, przedstawienia dzieła teatralnego, filmowego lub widowiska, współpracujący ściśle z reżyserem. Do zadań scenografa należy także określenie innych elementów stanowiących scenografię, np. oświetlenia, dekoracji, rekwizytów, kostiumów.



Predyspozycje

W tym zawodzie trzeba być wszechstronnym. Scenograf powinien nie tylko posiadać uzdolnienia i umiejętności plastyczne (z każdej niemal dziedziny), ale i sporą wiedzę z historii sztuki (również z historii architektury), a nawet ogólną orientację techniczną. Wiedza o specyfice pracy w filmie, telewizji lub w teatrze zależy już od specjalizacji zawodowej. Duże znaczenie ma też umiejętność obserwacji rzeczywistości.

Scenograf musi być czujnym obserwatorem, umieć się zachwycać rzeczami z pozoru prozaicznymi, nie bać się być naiwnym, ale i dociekliwym w poznawaniu natury tych rzeczy i notować swoje spostrzeżenia. Powinien starać się na bieżąco śledzić wydarzenia z szeroko pojętego życia kulturalnego, odwiedzać galerie, muzea, teatry - wszechstronnie poznawać świat kultury i kształcić w sobie umiejętność słuchania oraz porozumiewania się z ludźmi. Potrzebne, choć nie zawsze konieczne, jest tu wykształcenie wyższe plastyczne - np. malarstwo, rzeźba, architektura wnętrz czy grafika.



Dawniej i dziś

Scenograf to zawód, a raczej zajęcie stare niemal jak teatr. Ale wykształcenie w tym zawodzie zdobywa się od niedawna, ponieważ przez wieki funkcję scenografa w teatrze pełnił malarz, grafik czy architekt. Często wystarczał też sam twórca dzieła scenicznego. W XX w. wyodrębniła się jednak wyraźna rola scenografa jako autora wszystkich elementów wizualnych w dziele teatralnym, a potem w filmie i w widowiskach. Dziś scenografem jest przede wszystkim osoba z doświadczeniem, najczęściej plastyk. Ma przed sobą coraz szersze zadania, wymagające coraz większej wiedzy. Musi doskonale znać historię sztuki, w tym historię sztuki użytkowej (np. historię stroju), ponieważ bardzo często odgrywa również rolę kostiumologa (może go również osobno zatrudnić). Musi się dobrze orientować także w nowych komputerowych technikach graficznych, bo coraz częściej ma do czynienia z efektami specjalnymi, które wkraczają również w domenę scenografii. Jak wiadomo, Polacy mają w tej dziedzinie spore osiągnięcia, zwłaszcza że jest to zawód uniwersalny i można go uprawiać na całym świecie. Nazwiska Alana Starskiego, Ewy Braun czy Krystyny Zachwatowicz mówią same za siebie.



Status społeczny

Scenograf to bliski współpracownik reżysera. Uczestniczy w próbach teatralnych, jest obecny na planie filmu czy programu telewizyjnego. Należy do czołówki realizacyjnej spektaklu lub filmu. Scenografowie za swą działalność otrzymują nagrody niemal równie ważne jak reżyserzy i są powszechnie rozpoznawani. Dzięki temu status społeczny scenografa wzrósł znacząco, a scenografowie cieszą się uznaniem zarówno środowiska zawodowego, jak i opinii publicznej.

Jak zostać scenografem?

Scenografia to zajęcie dla pasjonatów, ponieważ w naszym kraju, poza dwoma akademiami sztuk pięknych, brak miejsc, gdzie mogą się oni kształcić. Muszą więc wykazać się samodzielnością. Pomaga im w tym wykształcenie plastyczne. Umiejętność aranżacji przestrzeni, wyczucie bryły, trzeciego wymiaru i jego znaczenia, w teatrze są kluczowe w tej dziedzinie. Można się ich nauczyć na różnych kierunkach artystycznych, w tym na malarstwie, rzeźbie czy architekturze wnętrz, choć nie do końca. Studia scenograficzne oznaczają coś jeszcze - poznanie środków stosowanych na scenie lub na planie filmowym. A tam elementy architektury żyją nieco innym życiem.

Droga do scenografii przez studia scenograficzne wiedzie bądź przez krakowską Akademię Sztuk Pięknych, która prowadzi taką specjalność w ramach malarstwa, bądź przez Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie na międzywydziałowej katedrze scenografii. Zarówno w Krakowie, jak i w Warszawie przyszły scenograf musi najpierw zostać malarzem, a dopiero w trakcie studiów wyspecjalizować się w scenografii - w Krakowie od samego początku deklaruje chęć wyboru takiej specjalności, w Warszawie może po dowolnym wydziale ASP rozpocząć specjalizację. Choć specjalizację zaczyna dopiero na III roku, zdaje egzamin prawie taki sam jak przyszli malarze. To egzamin trzyetapowy, dodatkowo sprawdzający predyspozycje projektowe (umiejętności rysunkowe) oraz - w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej - zainteresowanie sztuką teatralną (a raczej szerzej: sceniczną).

Etap pierwszy na ASP w Warszawie to przedstawienie własnych prac z różnego rodzaju form działalności plastycznej. Etap drugi to egzamin praktyczny: projekt scenografii małej formy teatralnej oraz wizualizacja abstrakcyjnych pojęć. Etap trzeci to rozmowa kwalifikacyjna, a w niej pytania dotyczące wiedzy z szeroko pojętego życia kulturalnego, historii sztuki, teatru i filmu.

Egzamin na malarstwo na ASP w Krakowie trwa około 2-3 tygodni i obejmuje 3 etapy: ocenę prac samodzielnych (tzw. domowych) kandydata, sprawdzian praktyczny oraz teoretyczny.

Każdy kandydat na malarstwo (nawet ze specjalnością scenograficzną) musi najpierw złożyć teczkę z pracami własnymi i odbyć rozmowę na temat swoich motywacji i osiągnięć. Teczka powinna zawierać dzieła malarskie i rysunkowe, wykonane w dowolnej technice (zwykle nie więcej niż 25 sztuk - np. 10 obrazów i 15 rysunków) oraz szkice rysunkowe i malarskie. Dodatkowo dostarcza się dokumentacje innych działań plastycznych (np. fotografie). Na podstawie tych prac komisja kwalifikuje kandydata do sprawdzianu praktycznego (wszędzie jest to sprawdzian z kompozycji, studium malarskie z natury - martwa natura - oraz studia rysunkowe z natury). Etap trzeci to egzamin ustny - teoretyczny, a zaraz po nim test językowy. Od kandydatów wymaga się podstawowych wiadomości z literatury, muzyki, teatru, filmu i kultury w ogóle. Są też pytania z historii, polityki i wiedzy o świecie współczesnym.

Po egzaminie kandydata czekają 2 lata studiów malarskich. Studiuje się tu inaczej niż np. na uniwersytecie. Na początku student wybiera pracownię malarstwa lub rysunku, a wokół kierowników tych pracowni grupują się studenci. Inną odrębnością jest indywidualny kontakt z profesorem, który na tych studiach jest nie tylko nauczycielem, ale opiekunem i osobowością. Wyróżnia je także przewaga zajęć praktycznych nad teoretycznymi. Nauczanie tutaj nie jest opanowywaniem materiału, ale rozwojem.

Program obejmuje trzy grupy przedmiotów - głównie malarstwo i rysunek, z których prowadzone są zajęcia praktyczne. Potem inne, bardziej ogólne, ale związane z zawodem, np. anatomia, perspektywa, struktury wizualne czy technologia malarstwa. Wreszcie przedmioty wykształcenia ogólnego, jak filozofia, historia sztuki i kultury, socjologia kultury, teoria sztuki i języki.

Dopiero od początku III roku studiuje się inaczej, czyli według programu specjalności scenograficznej. Wtedy przychodzi pora na projektowanie scenografii, historię teatru i dramatu, kostiumologię, historię scenografii, tzw. integrację malarstwa, architektury i urbanistyki oraz grafikę. Wszystko to nie tylko w formie wykładów, ale i pracowni - ćwiczeń praktycznych.

Student musi się też nauczyć współpracy z innymi artystami zespołu teatralnego, np. z reżyserem, scenarzystą, czy aktorami. Sam nie jest czasem w stanie zaprojektować wszystkiego, dlatego musi dobierać sobie do zespołu, którym kieruje, odpowiednich ludzi - kostiumologa czy charakteryzatora, uzgadniając z nimi i dostosowując koncepcję plastyczną do koncepcji artystycznej spektaklu lub filmu.

Gdzie do pracy?

Perspektywy pracy dla scenografa są bardzo rozległe, choć zwykle nie ma on stałego zatrudnienia. Po pierwsze, jest to teatr, poza tym film, telewizja i estrada. Można także znaleźć pracę przy sesjach zdjęciowych lub filmowych w branży reklamowej. Można być scenografem małych filmów lub spektakli albo wielkich, prestiżowych realizacji, często plenerowych. Scenograf przydaje się również przy realizacji koncertów, które mają charakter widowisk.

Zarobki

Zarobki zależą od wielkości budżetów produkcyjnych i od ilości zleceń. Jednak powszechne honorarium scenografa waha się w przedziale 15-20 tys. zł.

Wiedza o sztuce, literaturze dramatycznej, kulturze materialnej i muzyce - 120 h
Historia sztuki od prehistorii do końca XX wieku. Historia kultury materialnej - ubiór, wnętrza, meble. Historia kształtowania przestrzeni scenicznej od czasów antycznych do końca XX wieku. Historia dramatu i konwencji scenicznych. Epoki, style i kierunki  w kontekście zmian w technice filmowej i w odniesieniu do ogólnych trendów w kulturze. Historia dekoracji filmowej. Taniec w teatrze i teatr ruchu. Teatr lalek. Elementy wiedzy z zakresu mitologii i tradycji biblijnych. Podstawowe pojęcia i terminy muzyczne. Instrumenty muzyczne - ich podział. Zespoły wykonawcze. Budowa utworu muzycznego. Formy i epoki teatru muzycznego. Historia muzyki.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje:
orientowania się w dziejach sztuki; rozpoznawania wybranych elementów kultury materialnej poszczególnych epok, obszarów i warstw społecznych; interpretowania utworu dramatycznego; rozumienia podstaw historii teatru i literatury dramatycznej, a także historii filmu od jego narodzin do początku XXI wieku; orientowania się w podstawowej  wiedzy o muzyce, mitologii i Biblii.

Podstawowe problemy plastyczne - 120 h
Formowanie warsztatu malarskiego i rysunkowego. Problemy formy plastycznej, kompozycji, przestrzeni i koloru. Proporcje i perspektywa. Technika i technologia malarska i rysunkowa. Budowa planów przestrzennych na płaszczyźnie - sposoby tworzenia iluzji przestrzeni. Elementy trójwymiarowe - relief, obiekt na płaszczyźnie, przestrzeń rzeczywista. Skala, miara, proporcje. Przestrzenne układy rytmiczne - w naturze i w plastyce. Aranżacja elementów graficznych we wnętrzu i w przestrzeni otwartej. Interdyscyplinarne i intermedialne działania plastyczne w przestrzeni otwartej.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje:
tworzenia kompozycji plastycznych i struktur wizualnych; posługiwania się podstawowymi środkami wyrazu; komponowania przestrzeni i przestrzennego utworu plastycznego; kreacji artystycznej w oparciu o bogatą tradycję malarstwa i różnorodne środki plastyczne oraz nowe media; posługiwania się realistycznym rysunkiem.

Techniki informatyczne w sztuce - 45 h
Rejestracja i przetwarzanie obrazu. Przekazywanie informacji. Elektroniczne formy realizacji. Nowe technologie. Fotografia cyfrowa i jej możliwości.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje:
stosowania narzędzi informatycznych do wizualizacji projektu

Podstawy scenografii
Zasady współpracy z reżyserem i z zespołem realizacyjnym. Analiza tekstu dramatycznego oraz libretta i muzyki operowej. Współpraca z dyrygentem. Analiza przestrzeni scenicznej. Koncepcja inscenizacyjna. Dokumentacja projektowa. Historia i funkcja światła w teatrze. Narzędzia i park oświetleniowy - ich stosowanie w różnych przestrzeniach scenicznych. Obraz w filmie. Kostium i wnętrze - ich wzajemna zależność. Styl filmu i styl dekoracji filmowej. Właściwości optyki filmowej - ich wpływ na kształt projektu dekoracji. Dekoracje naturalne i budowane. Technologia materiałów używanych do budowy dekoracji. Technologia budowy dekoracji. Rysunek wykonawczy jako weryfikacja koncepcji.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje:
stosowania technik scenicznych i technologii budowy dekoracji;  współpracy ze scenografem teatralnym i filmowym oraz z zespołem technicznym; projektowania dekoracji i kostiumów; opracowywania projektów realizacyjnych i technicznych; przygotowywania makiet dekoracji.

Kostiumologia
Styl epoki - wpływ na ubiór, kształt sylwetki oraz sposób ubierania się. Ubiór a osobowość. Religia i obyczajowość a kostium. Strój jako wyróżnik stanowy i środowiskowy. Rodzaje tkanin. Techniki tkackie i farbiarskie. Metody patynowania i niszczenia. Konstrukcja ubioru i sposób szycia. 

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje:
projektowania i nadzorowania wykonywania kostiumu scenicznego i filmowego; przygotowywania projektów realizacyjnych kostiumów i ich detali.

Tworzenie spektaklu teatralnego i filmu
Przebieg realizacji spektaklu i filmu. Etapowość działań.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje:
czytania tekstu dramatycznego; współpracy ze scenografem teatralnym i filmowym; stosowania techniki teatralnej i filmowej.

---