Kierunek administracyjny - rozwijał się w pierwszym 20-leciu XX w.
Ten nurt badań koncentrował się na opracowaniu zasad działalności administracyjnej, jak również ogólnych zasad działania administracji.
Do najwybitniejszych przedstawicieli tego kierunku w zarządzaniu należeli Henri Fayol i Max Weber.
Włodzimierz Piotrowski zauważa, że badacze administracyjni dążyli do rozwiązania problemów, które można przedstawić następująco:
- rozłączny podział pracy administracyjnej, pomiędzy poszczególne stanowiska i wyraźna specjalizacja w sferze zadań,
- rozgraniczenie ściśle określonych kompetencji niezbędnych do pełnienia poszczególnych funkcji,
- budowa hierarchii funkcji stanowisk, oraz niesprzecznej sieci zależności między nimi,
- utrzymanie dyscypliny w pracy administracji,
- podporządkowanie interesu osobistego urzędników, wymogom sprawnego funkcjonowania całej administracji.
Główne koncepcje H. Fayoli i M. Webera:
H. Fayol - był francuzem i żył w latach 1841 -1925. Po ukończeniu Akademii Górniczo-Hutniczej w St. Etienne, pracował we francuskim przemyśle górniczym. Do wzorowej organizacji pracy doprowadził, dzięki dużym umiejętnościom kierowniczym. Prowadził również badania zmierzające do określenia zasad nauki o administracji.
Jego teorie wynikały z ogromnych doświadczeń praktycznych, Głównym celem Fayola była racjonalizacja pracy naczelnego kierownictwa i w tymże celu opracował zasady administracji w przedsiębiorstwie.
Umiejętnie odróżniał strukturalne problemy organizacyjne od problemów kierownictwa i kierowania.
Fayol chciał wskazać czynniki przesądzające o zharmonizowaniu gry sił wewnętrznych w przedsiębiorstwie.
Współczesne koncepcje zarządzania opierają się na ustalonych przez niego czynnościach przedsiębiorstwa, funkcjach administrowania i zasadach kierowania.
Główne nurty dociekań Fayola:
Podstawowym osiągnięciem Fayola było sformułowanie funkcji zarządzania w szerokim i wąskim znaczeniu. Uważał, że wszystkie czynności związane z życiem przedsiębiorstw
dadzą się podzielić na 6 grup, są to:
- czynności techniczne (produkcja, fabrykacja, przeróbki),
- czynności finansowe (poszukiwanie kapitałów i obroty nimi),
- czynności ubezpieczeniowe (ochrona majątku i osób)
- czynności rachunkowościowe (inwentaryzacja, bilans, ustalanie cen, statystyka)
- czynności administracyjne (przewidywanie, organizowanie, rozkazodawstwo, koordynacja, kontrola).
Czynności administracyjne Fuyol nazwał funkcjami administracyjnymi. Uważał, że każdy kierownik, niezależnie od szczebla kierowania powinien mieć talent w administrowaniu.
Oczywiście im wyższy szczebel zarządzania, tym tych umiejętności potrzeba więcej. W swoich pracach wiele miejsca poświęcił zasadą administrowania i wyróżnił ich 14:
Podział pracy,
Autorytet,
Dyscyplina,
Jedność rozkazodawstwa,
Jedność kierownictwa,
Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu,
Wynagrodzenie,
Centralizacja,
Hierarchia,
Ład,
Ludzkie traktowanie pracowników,
Stabilizacja personelu,
Inicjatywa,
Zgranie personelu.
Ad. 1 Podział pracy ma na celu osiągnięcie produkcji większej i lepszej przy tym samym wysiłku. Pozwala zredukować liczbę przedmiotów, na które powinny być skierowane wysiłek i uwaga człowieka.
Ad. 2 Prawo do rozkazywania i zdolność do egzekwowania posłuszeństwa wobec siebie. Można rozróżnić autorytet urzędowy i osobisty.
Ad. 3 Posłuszeństwo, pilność, pracowitość i odpowiedni sposób bycia, przestrzegana między przedsiębiorcą, a jego pracownikami. Obowiązuje ona zarówno najwyższych przełożonych jak i pracowników najwyższego stopnia.
Ad. 4 Zasada, polegająca na tym, że powinien istnieć tylko jeden przełożony.
Ad. 5 Polega na tym, że istnieje jeden przełożony, jeden plan aby osiągnąć określony cel.
Ad. 6 Oznaczam, że interes indywidualny nie powinien brać góry nad interesem przedsiębiorstw.
Ad. 7 Zapłata za wykonaną pracę, powinna być sprawiedliwa, o ile to możliwe zadowalać równocześnie personel i przedsiębiorstwo.
Ad. 8 Istnieje zawsze w mniejszym stopniu bądź większym stopniu. Kwestia centralizacji jest sprawą znalezienia rozwiązania, które byłoby najlepsze dla przedsiębiorstwa.
Ad. 9 Uszeregowanie przełożonych od władzy najwyższego szczebla do kierowników szczebla najniższego.
Ad. 10 Zasada zapewniająca utrzymanie porządku materialnego. Jest podobna do zasady ładu społecznego.
Ad. 11 Polega na tym, że chcąc zachęcić personel, aby w wykonywane obowiązki wkładał całą swą dobrą wolę i poświęcenie, trzeba go traktować z przychylnością, która łączona jest ze sprawiedliwością.
Ad. 12 Dzięki niej pracownicy osiągają biegłość w wykonywaniu pracy zaś kierownicy niezbędne doświadczenie i pewność swojej woli.
Ad. 13 Umiejętność wysuwania koncepcji i realizowania ich.
Ad. 14 Zasada, którą Fayol ujmuje w przysłowiu: „W jedności siła !”.
Kierunek administracyjny w organizacji i zarządzaniu wiąże się jeszcze jedną osobą.
Jest nią Max Weber. Urodził się w 1864 roku w Niemczech, zmarł w 1920.
Uważany jest za najwybitniejszą postać kierunku administracyjnego. Przełomową rolę dla nauki organizacji i zarządzania odegrała jego koncepcja biurokratycznego sposobu wykonywania władzy znana szeroko jako model instytucji biurokratycznej M. Webera.
Został on stworzony z organizacji historycznych, a szczególnie z organizacji państwa Pruskiego, przełom XIII-XIX w.
Innym osiągnięciem Webera, była teoria władzy wraz z koncepcją organizacji biurokratycznej.
Weber koncentrował się na rodzajach władzy występujących w organizacjach gospodarczych i administracji państwowej.
Dlatego rodzaju władzy Weber wyróżnił 3 czyste typy władzy prawomocnej.
Zasadność podstaw prawomocności opiera się wg. niego na:
Przesłankach racjonalnych czyli przekonaniu o legalności norm prawnych i usprawnieniu osób sprawujących władzę na mocy tych norm do wydawania poleceń(władza legalna).
Przesłankach tradycyjnych, czyli przekonaniu o trwałości wiecznego porządku i prawomocności władzy, która jest na nim oparta (władza tradycjonalna).
Przesłankach charyzmatycznych, czyli na przekonaniu o wyjątkowej świętości, heroizmie lub szczególnie wzorowym charakterze dobrej osoby, oraz o prawomocności norm czy porządku objawionego przez tę osobę (władza charyzmatyczna).
Każdy typ władzy prawomocnej wymaga funkcjonowania odpowiedniego aparatu administracyjnego, czyli biurokracji. Oparta jest ona na następujących zasadach:
Wykonywanie czynności urzędowych jest działalnością stałą, której zakres jest określony i uregulowany przez przepisy prawne.
W działalności tej panuje zasada kompetencji.
W działalności tej obowiązuje zasada hierarchii urzędowej, wyrażająca się w odpowiedzialności urzędników niższych instancji wobec urzędników wyższych instancji. Sposób i zakres odwołania bywa różnie regulowany.
W działalności jest realizowana zasada sztabu urzędników od własności środków administracji i środków utrzymania.
Czynności urzędowe nie są wykonywane jako praca dodatkowa, lecz traktowane jest przez urzędnika jako jego stałe i podstawowe zajęcie.
Działalność urzędowa wymaga uzyskania określonego wykształcenia i nabycia odpowiednich kwalifikacji zawodowych.
Działalność urzędowa jest oparta na zasadzie dokumentacji, nawet tam, gdzie istnieje przepis ustnego załatwiania spraw urzędowych.
Działalność urzędową wyznaczają przepisy prawne.
Prace Maxa Webera, były podwaliną tego co w obecnej literaturze określa się mianem organizacji formalnej. Przyczyniły się one również do rozwoju socjologii organizacji.
Kierunek administracyjny zyskał znaczną popularność, ponieważ był źródłem stosunkowo prostych i zrozumiałych sposobów działania.