SYSTEM TOLL-COLLECT
Ogólna charakterystyka.
System Toll-Collect jest to system zapewniający pobór opłat za poruszanie się po autostradach niemieckich. System tez został opracowany przez firmę usługową o tej samej nazwie na zlecenie rządu Republiki Federalnej Niemiec. Zadaniem systemu jest naliczanie i ściąganie opłat drogowych za pokonany odcinek. System ten gwarantuje również, że w trakcie poboru myta ruch na autostradach nie jest paraliżowany, ponieważ pobór opłat w tym systemie nie wymaga zatrzymywania ciężarówek, ani zmniejszania prędkości, ani nawet zjeżdżania na oddzielny pas ruchu. Opiera się on na technologii satelitarnej i z angielskiego określany jest jako „System free-flow”.
Opłaty za przejazd po autostradach zostały wprowadzone ponieważ położenie Niemiec w środkowej części Europy sprawiło, iż kraj ten jest głównym węzłem komunikacyjnym w zakresie międzynarodowego transportu towarowego, który powoduje znaczne obciążenie autostrad oraz nakłada olbrzymie koszty inwestycyjne na ich utrzymanie i rozbudowę. Opłata za przejazd po autostradach jest obowiązkowa dla samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 12 ton.
Wysokość myta jest uzależniona od ilości przejechany kilometrów po płatnych odcinkach, a także od klasy emisji szkodliwych substancji i liczby osi. Sprawia to, iż właściciele dążą to przerabiania swoich pojazdów na mniej uciążliwe dla środowiska.
Kontrola obowiązku wniesienia opłaty.
Ponieważ wykupienia myta jest obowiązkowe, dlatego też BAG, czyli Federalny Urząd Transportu Towarowego może kontrolować opłacenie myta i karać za jego brak. W celu umożliwienia BAG dokonywania kontroli firma Toll-Collect udostępnia mu odpowiedni sprzęt techniczny. System ten pozwala na stwierdzenie, czy dany pojazd ma wykupione myto oraz czy jest ono naliczane prawidłowo.
System kontroli składa się z kontroli automatycznej wykorzystującej tzw. wiadukty kontrolne, kontroli postojowych, kontroli zakładowych oraz lotnych kontroli załogowych.
Kontrola automatyczna odbywa się za pomocą około 300 na stałe zainstalowanych wiaduktów kontrolnych, które w określonych miejscach w ruchu drogowym dokonują kontroli wniesionych opłat. Wiadukty te pokrywają całą jezdnię i w czasie jazdy pojazdu ustalają, czy podlega on obowiązkowi opłaty. Każdy pojazdy zbliżający się do wiaduktu kontrolnego zostaje uchwycony przez jednostkę detekcyjna i śledzącą. W celu ustalenia, czy pojazd podlega opłacie każdy pojazd jest wczytywany w postaci trójwymiarowej. Następnie specjalne programy na podstawie konturów pojazdu określają, czy jego masa przekracza 12 ton i ustala liczbę osi. W przypadku wyniku negatywnego ustalone dane są kasowane.
W przypadku wyniku pozytywnego wiadukt za pośrednictwem DSRC (tj. komunikacji krótkiego zasięgu wykorzystującej podczerwień) sprawdza, czy pojazd jest zarejestrowany w automatycznym systemie oraz czy urządzenie pokładowe zostało prawidłowo uaktywnione. Jeżeli DSRC nie wysyła sygnałów, to wiadukt wykonuje zdjęcie numeru rejestracyjnego, ponieważ albo kierowca wniósł opłatę ręcznie, albo porusza się nie legalnie. Następnie numery pojazdu są porównywane z numerami znajdującymi się w centrali. Jeżeli kierowca wniósł opłatę ręcznie, to numery będą w centrali. Cała procedura trwa kilka sekund. W przypadku gdy trasa jest zgłoszona prawidłowo, dane pojazdu są kasowane, w przeciwnym razie są one przekazywane służbom BAG.
Prawie połowa wiaduktów jest usytuowana w takich miejscach, że BAG w przypadku wątpliwości może zatrzymać ciężarówkę na specjalnym postoju. Dzięki temu załogi BAG mogą szybko wyjaśnić wątpliwości.
Załogowe kontrole postojowe. Kontrole postojowe są przeprowadzane przez BAG na wybranych parkingach w pobliżu wiaduktów kontrolnych. Załogi te za pośrednictwem bezprzewodowych łączy otrzymują dane o pojazdach, co do których system nie ustalił prawidłowo wniesionej opłaty. Transmisja danych następuje w kilka sekund po przejeździe ciężarówki przez wiadukt kontrolny.
Lotne kontrole załogowe. Jest około 300 lotnych patroli BAG, wykonujących kontrole opłaty myta. Załogi te są wyposażone w urządzenia działające na podczerwień, które z modułu DSRC ustalają, czy pojazd jest ujęty w automatycznym systemie oraz czy opłata jest naliczana poprawnie.
Kontrole zakładowe. Pracownicy BAG przeprowadzają wyrywkowo kontrole w przedsiębiorstwach transportowych, w trakcie których sprawdzają prawidłowość wnoszenia myta.
W przypadku stwierdzenie, iż myto nie zostało wniesione, następuje jego późniejsze opłacenie za przejechany odcinek lub w przypadku nie możliwości ustalenia przejechanego odcinka, za 500km. Za nie dokonanie opłaty grozi również kara grzywny.
Sposoby wnoszenia opłat.
System Toll Collect daje możliwość wniesienia opłaty jedną z dwóch metod.
Ręczny wykup myta. Ten rodzaj wykupu polecany jest kierowcom ciężarówek, które rzadko poruszają się po niemieckich autostradach. W takim przypadku trasa przejazdu jest zgłaszana przy jednym z prawie 3 500 terminali stacjonarnych lub za pośrednictwem witryny internetowej.
Wykup przy terminalu stacjonarnym. Terminale takie umieszczane są przy wszystkich wjazdach na autostradę, na placach postojów, na stacjach paliw w Niemczech i na terenach przygranicznych. W trakcie wykupu kierowca podaje niezbędne dane, tj. dane pojazdu, datę i godzinę rozpoczęcia jazdy, miejsce wyruszenia i cel trasy. Terminal wówczas wylicza najkrótszą trasę w sieci dróg płatnych. Użytkownik może dokonać wyboru zaproponowanej trasy lub wybrać przebieg alternatywny, poprzez wpisanie innych odcinków lub punktów tranzytowych.
Po wyborze trasy użytkownik wybiera formę opłacenia. Po zapłaceniu otrzymuje dowód wykupu, który należy zachować do kontroli. Wydruk ten zawiera: dane pojazdu, zgłoszony przebieg trasy, długość trasy, wysokość wykupionego myta, 16 cyfrowy numer wykupu oraz okres ważności dowodu.
Wykup przez internet. Jest dostępny tylko dla zarejestrowanych użytkowników. Procedura wykupu jest zbliżona do wykupu przy terminalu stacjonarnym. W trakcie wykupu należy podać takie same dane, jak przy terminalu stacjonarnym. Otrzymany numer wykupu kierowca powinien posiadać przy sobie w trakcie kontroli.
Wykup automatyczny. System automatycznego wykupu myta oparty jest na innowacyjnym połączeniu technologii telefonii komórkowej (GSM) i satelitarnego systemu nawigacyjnego (GPS). Głównym urządzeniem umożliwiającym dokonanie opłaty automatycznie jest jednostka OBU. Jednostka OBU automatycznie za pomocą satelitarnych sygnałów GPS i innych czujników określających położenie pojazdu oblicza za kierowcę przejechane odcinki dróg. Następnie na podstawie wyznaczonej drogi oraz danych dotyczących pojazdu i taryfy oblicza należną opłatę i przekazuje ją za pośrednictwem sieci komórkowej do centrum obliczeniowego Toll Collect w celu dalszego przetwarzania danych. Jest to najwygodniejszy dla kierowcy sposób wykupu myta. Kierowca nie musi zgłaszać trasy, a podstawowe dane dotyczące pojazdu są zapisane w pamięci urządzenia pokładowego.
Korzystanie z tego sposobu wymaga rejestracji przedsiębiorstwa transportowego i jego pojazdów u operatora Toll Collect. Po dokonaniu rejestracji przedsiębiorstwo otrzyma na każdą ciężarówkę kartę pojazdu.
Urządzenie OBU.
Urządzenie OBU, czyli On-Board Unit jest urządzeniem montowanym w pojeździe i umożliwiającym automatyczny wykup myta. Urządzenie to współpracuje z systemem nawigacji satelitarnej GPS i siecią telefonii komórkowej GSM.
Urządzenie to na podstawie sygnałów satelitarnych GPS rozpoznaje położenie pojazdu i na bieżąco porównuje obecną pozycję pojazdu z zapisanymi w pamięci urządzenia mapami autostrad. Jednostka OBU nalicza opłaty tylko wtedy, gdy kierowca znajduje się na płatnym odcinku autostrady. Jednostka nalicza wówczas opłaty na podstawie pokonanego odcinka drogi, liczby osi i klasy emisji spalin danego pojazdu. Dane te są regularnie przesyłane do centrum obliczeniowego. Do przesyłu danych wykorzystywane są sieci komórkowe. W centrum obliczeniowym następuje obliczanie całkowitego rachunku, który jest przesyłany do przedsiębiorstwa transportowego.
Należy wspomnieć co to jest tak właściwie GPS. GPS, czyli Global Positioning System jest to system nawigacji satelitarnej. System ten został zaprojektowany i wdrożony przez amerykańskie ministerstwo obrony. Na początku był on wykorzystywany tylko do celów wojskowych. Jednak z biegiem czasu i wraz z rozwojem struktur informacyjnych stał się on jej integralną częścią. Dzisiaj system GPS jest wykorzystywany do nawigacji drogowej, kolejowej, lotnictwie oraz żegludze wodnej, wykorzystuje się go także w telekomunikacji, koordynacji i usprawnieniu akcji ratowniczych, w kartografii i przy pomiarach lądowych, a także do wydobywania ropy, w górnictwie oraz w wielu innych dziedzinach.
Tzw. „GPS space segment” składa się z co najmniej 24 satelitów umieszczonych na wysokości 20 200 kilometrów, które regularnie wysyłają sygnały położeniowe. System taki zapewnia, że użytkownik i odbiornik mają w każdym momencie do dyspozycji co najmniej 4 satelity, niezależnie od części świata, w której się znajdują i pogody.
Położenie pojazdu na podstawie sygnałów GPS jest określane z dokładnością około 10 metrów. Jednak w przypadku miejsc szczególnych, np. tam gdzie autostrady przebiegają równolegle i blisko dróg lokalnych są ustawiane specjalne słupki wspomagające. Zadaniem tych słupków jest wysyłanie do urządzenia pokładowego dodatkowych danych określających położenie co poprawia precyzje określenia obecnego położenia.
Montażem, inicjalizacją, personalizacją oraz aktywacją urządzeń pokładowych zajmują się wybrani i odpowiednio przeszkoleni przez Toll Collect partnerzy. Firmy te są dostępne na terenie całych Niemiec i w krajach sąsiadujących z Niemcami. Na dzień dzisiejszy w samych Niemczech jest 1481 partnerów.
Dostępne są urządzenia pokładowe dwóch firm Siemens i Grundig. W zależności od typu urządzenie to może być zainstalowane w szufladce DIN (w wersji zabudowanej) lub na tablicy rozdzielczej (w wersji odkrytej).
W trakcie montażu i personalizacji w pamięci urządzenia zostają zapisane niezmienne dane dotyczące pojazdu, np. klasa emisji spalin. Poprzez zapisanie w pamięci numeru rejestracyjnego pojazdu urządzenie pokładowe zostaje jednoznacznie przyporządkowane temu pojazdowi.
Wszystkie czynności wykonywane podczas montażu i podczas konserwacji są elektronicznie protokołowane. Użytkownik od partnera Toll Collect otrzyma wskazówki, instrukcje obsługi oraz kod PIN, które są potrzebne do uruchomienia urządzenia.
Użytkownik nie ponosi kosztów związanych z zakupem, a jedynie z montażem urządzenia. Urządzenie jest tylko wypożyczane użytkownikowi, co oznacza, że jego właścicielem jest Toll Collect. Czas montażu urządzenia nie przekracza 4 godzin.
Podsumowanie.
System poboru myta musi spełniać szereg wymagań:
musi rozpoznawać sieć dróg podlegających opłaci, tj koło 12 000 kilometrów autostrad i tylko na nich naliczać myto; sieć płatnych dróg musi być w systemie w każdej chwili możliwa do powiększenia,
do naliczania opłat musi uwzględniać zarówno klasę emisji spalin oraz liczbę osi pojazdu;
musi to być system „free flow”, czyli umożliwiać naliczenie myta bez zatrzymywania pojazdu i blokowania ruchu;
musi to być system dualny, który zapewnia możliwość ręcznego i automatycznego dokonania opłaty;
w razie awarii automatycznego systemu naliczania opłat musi być w stanie ująć wszystkie wykupy myta w systemie ręcznym;
musi mieć możliwość rozbudowy do pobierania opłat drogowych w innych krajach Europy.
Jest to pierwszy i jedyny tego rodzaju system na całym świecie.
Latem ubiegłego roku przy dużym obciążeniu systemu wystąpiły problemy w jego działaniu. Problemy te powstały w wyniku złączenia się wszystkich składowych systemu, tj. nawigacji satelitarnej, sieci telefonii komórkowej i stacjonarnej oraz systemu rozliczeniowego. Jednak obecnie system ten już działa bez zarzutu.
Na koniec kilka danych pochodzących z początku 2006 roku: liczba zamontowanych OBU - 481 000, wyliczone kilometry płatne - 23 027 337 907, liczba zarejestrowanych pojazdów - 734 182, liczba zarejestrowanych użytkowników - 108 844, partnerzy serwisowi na terenie Niemiec - 1 481, partnerzy serwisowi poza granicami Niemiec - 435, terminale stacjonarne - 3 580, wiadukty kontrolne - 300, pojazdy kontrolne - 278, liczba rejestracji - >99%, wykup automatyczny (OBU) - 86%, wykup ręczny - 14%.