La comparaison (porównanie)
Porównanie zbliża dwa elementy (słowa bądź grupy) poprzez outil grammatical, który musi się pojawić, żeby można było mówic o porównaniu. Słowem - kluczem może być:
Une conjonction : comme
Une locution conjoctive: de même que, insi que, aussi, plus etc.
Un adjectif : semblable á, pareil á
Un verbe : ressembler á, avoir l'air de
Porównanie może przybliżać do siebie elementy abstrakcyjne jak i elementy konkretne. Ponadto może być waloryzujące bądź dewaloryzujące (dévalorisant ou valorisant)
La métaphore (metafora)
Metafora budowana jest jak porównanie jednak nie posiada ona l'outil de comparaison. Charakterystycznie dla niej można dodać słowo takie jak „comme” bez zmieniania sensu zdania (métaphore comparative) bądź jedno pojęcie zostaje zastąpione drugim, mogą się na siebie nakładać np. zamiast słońce - złota kula (métaphore substitutionelle). Metafora może być rozbudowana (filée) bądź właściwa (métaphore d'interaction) gdy nie można jej odczytać jednoznacznie i każdy ją interpretuje na swój sposób.
La périphrase (peryfraza)
Jest to omówienie stosowana by uniknąć powtórzeń bądź doprecyzować. Peryfraza zamienia słowo jego synonimem lub bardziej złożoną formą.
La gradation (gradacja)
Jest to szeregowanie słów lub sformułowań w taki sposób by się nasilały (ascendante - gradacja wnosząca) bądź słabły (descendatne - gradacja opadająca)
Les rimes - rymy
Rozrówniamy rymy męskie (masculine) i żeńskie (féminine).
Męskie - gdy ostatni odcinek nie jest sylabą niezawierającą e caduc jak w słowie coeur bądź écho
Żeńskie - gdy ostatni odcinek jest sylaba zawierająca e caduc jak w słowie joie bądź arrivent
Rymy są wokaliczne (vocalique) gdy ostatnim wypowiadaną jest samogłoska bądź consonatique gdy jest to spółgłoska.
Rymy są ubogie (pauvre) gdy posiadają jeden wspólny fonem i nie posiadają nic po samogłosce
Rymy wg ilości wspólnych fonemów:
La rime suffisante - dwa wspólne fonemy ; samogłoska i spółgłoska
La rime riche - trzy wspólne fonemy ; spółgłoskę, samogłoske akcentowaną i spółgłoskę
La rime léonime - cztery i więcej fonemów; samogłoska, spółgłoska, samogłoska akcentowana i spółgłoska
Rymy wg dyspozycji rymów w klauzuli:
Les rimes plater - model aabb lub aaaa
Les rimes croisees - model abab
Les rimes embrassees - model abba
Les rimes redoublees - model abaaba, aaab
Funkcje rymów :
La fonction structurante - rymy uczestniczą w strukturze wiersza, zaznaczają koniec bądź połówkę wiersza bądź zaznaczają całostki w strofach.
La fonction créative ou sémanthique - rymy uczestnicza w kreowanie semantyki wiersza. Zawierają słowa najbardziej ważne. Relacje między nimi tworzą oryginalną wizję artysty.
La fonction rhétorique - służy tylko do dekoracji wiersza.
La fonction d'instrumentation - rymy tworzą charakter foniczny wersu dzięki powtórzeniom całostek wiersza. Tworzą melodię. FUNKCJA TA POJAWIA SIĘ ZAWSZE
Le sonnet - sonnet
Forma ukształtowana we Włoszech w XIII wieku. Do Francji przyszedł w 1530 roku. Złożony jest z 14 wersów pogrupowanych w dwóch czterowierszach i dwóch trójwierszach. W odmianie włoskiej sonetu dwie ostatnie zwrotki mają rymy podwójne (cdd cdc, cdc dcd itp.) tak ułożone, by nie można ich było zamienić na czterowiersz i dwuwiersz. W odmianie francuskiej przy zachowaniu układu graficznego dwóch ostatnich zwrotek ich rymy układają się w czterowiersz i dwuwiersz (np. cdc dee). W odmianie angielskiej (sonet szekspirowski) wprowadzony został wizualny podział na trzy czterowierszowe zwrotki i jedną dwuwierszową oraz zmieniony został układ rymów w początkowych czterowierszach (abab cdcd efef gg).
L'alexandrin - Aleksandryn
Posiada dwanaście sylab (6+6), wersy parzyste. Używany w dziełach dramatycznych. Stałe elementy rozłożone równomiernie. Otatnią akcentowaną sylabą przed średniówką jest sylaba szósta od początku wersu oraz szósta sylaba po średniówce, która jest jednocześnie ostatnią akcentowaną sylabą w wersie.
L'octosyllabe - Ośmiozgłoskowiec
Składa się z ośmiu sylab. Jest to najstarszy rodzaj francuski. Jest najdłuższym wersem bez średniówki. Czasem jednak poeci próbują włożyc tam średniówkę po 4 sylabie.
FORMY INTERTEKSTUALNE i ICH FUNKCJE
La citation - funkcja: ornament, sposób waloryzowania dzieła.
La référence - pozbawione cudzysłowie, wplecione w tekst, brak nazwiska autora wskazuje na punkty wspólne dzieła z dziełem cytowanym
Le plagiat - cytat nieoznaczony.
L'allusion - forma implicytna (niebezpośrednia)
La parodie - polega na transformacji, nasladuje styl dzieła parodiowanego, wyolbrzymiając pewne cechy i zmieniając temat.
Le travestissement burlesque - zmienia wydźwięk dzieła przypisując ton niski do rzeczy ważnych i ton podniosły do rzeczy nieważnych.
Le pastiche - wierne naśladownictwo lecz nie prześmiewczo. Temat zostaje ten sam, tak samo jak styl autora. Ma na celu sprowokowanie efektu zabawowego.
L'imitation - naśladowanie jednego tylko elementu takiego jak styl bądź język.
Le collage - tworzenie nowego dzieła ze zlepków innych.
LA TONALITE - styl tekstu, który powoduje określone wrażenia u czytelnika
Lyrique - tłumaczy przeżycia intymne wspólne tematy dla wszystkich ludzi. Uzyskiwana za pomocą wyrażania silnych przeżyć i emocji, sugestywnych obrazów poety, mocnymi punktami, użyciem słowa „je”, rytmem
Tragique - oddaje nieprzejednaność losu, beznadziejność i wizję śmierci. Często pokazuje konflikt głównej postaci która nie ma możliwości podjęcia dobrej decyzji. Uzyskiwana za pomoca pól leksykalnych śmierci, przeznaczenia, uczuć destruktywnych.
Comique - prowokuje do śmiechu i zabawy. Uzyskiwana za pomocą śmiesznych slów, powtórzeń, porządkowania. Gra słów, śmieszne porównania etc.
Réaliste - daje iluzje realności bez upiększania. Uzyskiwana za pomoca metafor, porównań, epitetów
SCHEMAT AKTANCYJNY
Le sujet - postać lub siła dążąca do jakiegoś celu
Le object - cel, do którego dąży sujet
L'adjuvant - pomocnik, który pomaga sujet w osiągnięciu celu
L'opposant - przeszkadza w osiągnięciu celu rpzez sujet
Destinateur - siła lub postac która popycha sujet do działania
Destinataire - siła lub postać będąca beneficjentem działan podjętych przez sujet.
Czasem schemat ten wypełnia więcej niż jedna siła, postać. Czasem siła bądź postać zmienia swą role w trakcie trwania dzieła.
PARATEKST DZIEŁA LITERACKIEGO
Jest to zbiór różnych zabiegów które mają nas przyciągnąć do książki poza jej treścią.
L'illustration - ilustracja okładki, która ma na celu nas przyciągać. Obowiązuje tylko w przypadki ilustracji wybranej przez autora. Jest to część charakterystyczna książki.
Le nom de l'auteur - nazwisko autora ma na celu nas przyciągać wtedy gdy sam w sobie jest marką i np. koncentruje się na jednym tylko typie pisania.
La maison d'edition - dom wydawniczy.
Les sous-titres - podtytuł ma rozwinąć tytuł i opisac tematykę dzieła.
La dedicace - dedykacja służy symbolicznemu podziękowaniu bądź oddaniu tej książki danej osobie/instytucji. Daje informacje o pośrednim bądź bezpośrednim wpływie na książkę.
La prefacje - przedmowa. tekst zamieszczony przez autora, komentatora lub wydawcę na początku książki. Zawiera informacje, które mogą być pomocne w zrozumieniu dzieła, takie jak okoliczności powstania, fragment życiorysu autora, rys historyczny, objaśnienia pojęć.
La postface - posłowie. Krótki tekst zamieszczany czasami na końcu większego dzieła literackiego, niezależnie od jego charakteru, umieszczony przez autora, redaktora lub wydawcę, wyjaśniający zagadnienia nie związane bezpośrednio z treścią książki, ale nawiązujące do jej treści lub okoliczności powstania dzieła. Posłowie jest tekstem celowo umieszczonym na końcu, aby nie wpłynął on na czytelnika poznającego treść książki po raz pierwszy.
Une table des matières - spis treści. Daje nam szybkie pojęcie o zawartości dzieła.
La date de la premiere parution - data pierwszego wydania może nam dawać informacje o wydźwięku kulturalnym bądź historycznym w jakim była pisana książka
Le titre - tytuł tekstu ma różne funkcje.
La fonction d'indentification - prezentuje książkę
La fonction descriptive - daje nam informacje o zawartości dzieła
La fonction connotative - odsyła do znaczenia / przywodzi nam coś na myśl
La fonction seductive - ma nas uwieść i zachęcić do kupna
ZNACZENIE DZIEŁA LITERACKIEGO
znaczenie referencyjne - relacje dzieła ze światem rzeczywistym
znaczenie strukturalne - relacje pomiędzy różnymi strukturami dzieła
syntagmatyczne - relacje między zdaniem, figurą, całostką, układem rytmicznym
paradygmatyczne - relacje świata przedstawionego z paradygmatem czyli wzorcem tkwiącym na zewnątrz.
intertekstualność - relacje pomiędzy tekstami, wszelkie nawiązania do tworów artystycznych, literackich
znaczenie pragmatyczne - relacje między dziełem a odbiorcą.
SCHEMAT JACOBSONA
Un Message - komunikat
Un emmeteur - nadawca
Un récepteur - odbiorca
Un contexte - kontekst
Un code - kod
Un canal - kanał
Poziomy odbiorcze
zewnątrztekstowe - autor -> czytelnik
wewnątrztekstowe - narrator -> adresat, podmiot liryczny -> adresat liryczny,
bohater -> bohater