Podstawowe podmioty gospodarki: gospodarstwa domowe,przedsiębiorstwa,jednostki administracji centralnej i lokalnej,sfera produkcji niematerialnej(wojsko,nauka,kultura,służba zdrowia).Podmioty posiadające nadwyżki środków finansowych i poszukujące możliwości ich korzystnego zagospodarowania.Podmioty posiadające niedobór środków finansowych i zgłaszające chęć ich pozyskania w celu sfinansowania swojej bieżącej działalności.
Rynek kapitałowy-rynek,na którym podmioty gospodarcze pozyskują kapitał w drodze emisji instrumentów finansowych,głównie papierów wartościowych.
Rynek finansowy-ciągły proces transformacji oszczędności w kapitał,który odbywa się między inwestorami finansowymi a rzeczowymi za pomocą instrumentów finansowych.
Podział rynku finansowego:
Rynek pieniężny jest częścią rynku finansowego,którego przedmiotem jest kapitał o terminie zwrotu do jednego roku,tzn.rynek krótkoterminowych instrumentów finansowych(weksle,czeki,certyfikaty i inne), lokat międzybankowych i kredytów krótkoterminowych.
Rynek kapitałowy to część rynku finansowego,na którym przedmiotem obrotu jest kapitał o terminie zwrotu dłuższym niż jeden rok,tzn.rynek średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych(akcje,obligacje)oraz kredytów długoterminowych.
Papier wartościowy-dokument potwierdzający i gwarantujący prawa majątkowe,utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób,że może stanowić samodzielny przedmiot obrotu publicznego.Są pisemnymi dokumentami,stanowiącymi dowód lokaty majątkowej określając jednocześnie jej właściciela.Mogą potwierdzać wierzytelności(pożyczki publiczne,obligacje) lub współwłasność (akcje, udziały, certyfikaty).
Filarami działania polskiego rynku kapitałowego są:
Równy dostęp do informacji-zapewnia przejrzystość polskiego rynku kapitałowego.Efekt ten uzyskiwany jest poprzez nałożenie na emitentów wymagań informacyjnych w postaci przygotowania prospektu emisyjnego oraz przekazywania przez emitentów na rynek raportów okresowych,zawierających głównie wyniki finansowe,oraz raportów bieżących, zawierających informacje o ważnych zdarzeniach,które mogą wpłynąć na cenę papieru wartościowego.
Dematerializacja obrotu-polega na tym,że papiery wartościowe nie mają formy dokumentu,co oznacza,że prawa z papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu powstają z chwilą zapisania ich po raz pierwszy na rachunku papierów wartościowych i przysługują osobie będącej posiadaczem tego rachunku.
Centralizacja obrotu-oznacza,że obrót na publicznym rynku papierów wartościowych dokonywany jest przede wszystkim na rynku regulowanym,w skład, którego wchodzą:Giełda Papierów Wartościowych(GPW)oraz Centralna Tabela Ofert(CTO)jako rynek pozagiełdowy.Regulacje wymagają,bowiem zawierania transakcji na rynku regulowanym bądź w sytuacjach wyjątkowych poza nim-za zgodą Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.
Rachunki papierów wartościowych są prowadzone,przy zachowaniu warunku identyfikacji osób,którym przysługują prawa z tych papierów,wyłącznie przez:domy maklerskie i banki prowadzące rachunki papierów wartościowych oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych,podmioty biorące udział w oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej tzw. sponsor emisji,dla papierów skarbowych oraz emitowanych przez Narodowy Bank Polski-także inne podmioty,np.przez banki,które nie prowadzą działalności maklerskiej.
Podaż na rynku kapitałowym-zasoby finansowe pochodzące z oszczędności gospodarstw domowych,pieniężne utworzone przez zyski przedsiębiorstw,przymusowe tworzone przez państwo za pomocą systemu podatkowego oraz długu publicznego,gromadzone przez banki i instytucje dokonujące długoterminowych lokat,tzw.instytucjonalnych inwestorów(towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, inwestycyjne i inne).
Popyt na rynku kapitałowym zgłaszają-przedsiębiorstwa,gdy ich własne fundusze nie wystarczają na finansowanie rozwoju,państwo i instytucje z nim związane,organy samorządowe,gospodarstwa domowe poszukujące długoterminowych pożyczek hipotecznych na budownictwo mieszkaniowe.
Cele i zadania rynku kapitałowego-rynek kapitałowy, będąc miejscem lokowania i pozyskiwania kapitału,stymuluje inwestycje w gospodarce,przyczyniając się do jej rozwoju.Zapewnia ponadto przepływ kapitału od podmiotów nim dysponujących do jednostek zgłaszających zapotrzebowanie na kapitał.Podstawowym zadaniem i przedmiotem działalności rynku kapitałowego jest przetwarzanie kapitałów pieniężnych o charakterze oszczędności na kapitał trwały produkcyjny i nieprodukcyjny.Celem rynku kapitałowego jest umożliwienie pozyskiwania środków finansowych na zapewniającą dochody działalność inwestycyjną.
Funkcje rynku kapitałowego:dostarcza kapitału dla operacji długoterminowych.Umożliwia emitentowi papierów wartościowych uzyskanie środków na planowaną przez niego działalność gospodarczą,nabywcy natomiast stwarza możliwość zyskownej lokaty posiadanych środków finansowych lub zabezpieczenia posiadanego kapitału.Alokacja kapitału-przemieszczanie się kapitału między różnymi sektorami rynku finansowego i częściami gospodarki sprzyjające rozwojowi najbardziej dochodowych jej dziedzin.Mobilizacja kapitału-dzięki istnieniu rynku kapitałowego następuje wzrost liczby potencjalnych uczestników finansowania zadań inwestycyjnych podmiotu gospodarczego,co daje większy i łatwiejszy dostęp do kapitału umożliwia finansowanie bardzo dużych zadań inwestycyjnych i sprzyja rozłożeniu ryzyka inwestycyjnego związanego z działalnością tego podmiotu.Ocena kapitału-sprzyja kierowaniu kapitałów do najbardziej efektywnych firm,jest jednocześnie oceną strategii rozwoju tych firm i sposobu zarządzania nimi.Transformacja kapitału-przekształcenie niewykorzystanych środków finansowych(oszczędności)w środki finansujące rozwój. Instrumenty rynku kapitałowego-obligacje,obligacje skarbowe,obligacje komunalne,akcje,PDA
Instytucje rynku kapitałowego-Komisja Papierów Wartościowych i Giełd,rynek giełdowy: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie,rynek pozagiełowy: Centralna Tabela Ofert,domy maklerskie,Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
Rynek pierwotny(primary market)-na tym rynku emitenci nowych papierów wartościowych sprzedają je za pośrednictwem instytucji finansowych.Ich sprzedaż ma służyć zgromadzeniu kapitału na rozpoczęcie lub rozszerzenie działalności. Na tym rynku następuje przesunięcie oszczędności od pierwotnych posiadaczy do ostatecznych użytkowników akumulacji.Obejmuje wyłącznie oferowanie i nabywanie nowych papierów wartościowych.Występuje,więc w momencie ich emisji i dotyczy pierwszych transakcji sprzedaży papierów wartościowych dla pierwszych inwestorów.
Emitent-podmiot wystawiający lub emitujący papiery wartościowe we własnym imieniu oraz podmiot,którego papiery wartościowe są lub będą przedmiotem publicznego obrotu.
Wprowadzający-podmiot będący właścicielem emitowanych w serii papierów wartościowych, występujący do KPWIG z wnioskiem o wprowadzenie ich do publicznego obrotu.
Oferujący-podmiot prowadzący działalność maklerską pośredniczący w składaniu wniosku o wyrażenie zgody na wprowadzenie papierów do publicznego obrotu lub zawiadomienia o emisji oraz oferujący papiery wartościowe w publicznym obrocie.
Emisja papierów wartościowych-kapitałowych realizowana jest na rynku kapitałowym pierwotnym poprzez oferowanie tych papierów w ofercie publicznej.Po dopuszczeniu do obrotu sprzedanych w ofercie publicznej papierów stają się one przedmiotem transakcji na rynku kapitałowym wtórnym.Głównym celem emisji papierów wartościowych jest pozyskanie kapitału.Spółki akcyjne-emisja akcji i obligacji.Skarb państwa-emisja akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw i obligacje skarbu.Instytucje finansowe-mogą być emitenci obligacji hipotecznych.Samorządy lokalne - obligacje komunalne.Inne podmioty gospodarcze-przedsiębiorstwa.Ze względu na emitenta wyróżnia się obligacje:Państwowe,Municypalne (komunalne),Prywatne (spółek, korporacji, banków, itd.).
Obligacje mogą emitować-podmioty prowadzące działalność gospodarczą,posiadające osobowość prawną,a także spółki komandytowo-akcyjne, gminy,powiaty,województwa,a także związki tych jednostek oraz miasto stołeczne Warszawa,inne podmioty posiadające osobowość prawną,upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw,instytucje finansowe,których członkiem jest Rzeczpospolita Polska lub Narodowy Bank Polski,lub przynajmniej jedno z państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju(OECD),lub bank centralny takiego państwa lub instytucje,z którymi Rzeczpospolita Polska zawarła umowy regulujące działalność takich instytucji na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i zawierające stosowne postanowienia dotyczące emisji obligacji.
Instytucje finansowe rynku kapitałowego-Współczesne rynki kapitałowe charakteryzują się wysokim stopniem zinstytucjonalizowania,co w praktyce oznacza wzrost znaczenia inwestorów profesjonalnych,takich jak:banki,fundusze inwestycyjne,towarzystwa ubezpieczeniowe,fundusze emerytalne,instytucje maklerskie.Emitenci przy sprzedaży swych papierów korzystają z usług biur maklerskich.Jeśli do emisji potrzeba wielu punktów sprzedaży tworzy się konsorcjum.Na jego czele stoi biuro maklerskie wprowadzające papiery do obrotu publicznego,odpowiadające za zorganizowanie sprzedaży.Biuro to jest określane mianem sponsora emisji.
Inwestorzy-posiadający kapitał(oszczędności)i angażujący go w celu pomnożenia poprzez zakup papierów wartościowych:Instytucjonalni,np.osoby prawne,banki,fundusze inwestycyjne,instytucje ubezpieczeniowe, skarb państwa,prywatni,osoby fizyczne.
Instytucje organizujące rynek-W polskich warunkach instytucje organizujące rynek występują pod postacią spółek prowadzących regulowane rynki papierów wartościowych czyli Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych S.A. oraz Centralnej Tabeli Ofert S.A.
Pośrednicy-Jednym z wymogów narzuconych na uczestników publicznego obrotu papierami wartościowymi(tak na rynku pierwotnym jak i wtórnym), jest konieczność,korzystania z usług jednostek prowadzących działalność maklerską.Procedura ta ma zapewnić bezpieczny i sprawny dostęp do rynku zainteresowanym podmiotom.Jednostki świadczące usługi maklerskie są wyspecjalizowanymi pośrednikami licencjonowanymi przez KPWiG.W Polsce istnieją obecnie dwie formy prowadzenia tego typu działalności:w formie spółki akcyjnej specjalizującej się z obsłudze publicznego obrotu papierami wartościowymi(domy maklerskie),w ramach struktur banków komercyjnych.
Działalność maklerska obejmuje czynności związane z publicznym obrotem papierami polegające głównie na :oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej,nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na cudzy rachunek(usługi brokerskie),nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na własny rachunek celem realizacji zadań związanych z organizacją rynku regulowanego,prowadzeniu rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych służących do ich obsługi.
Komisje papierów wartościowych spełniają funkcje nadzorcze. Do podstawowych funkcji można zaliczyć:Podejmowanie i organizacja działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych oraz ochrona inwestorów.Współdziałanie z organami rządowymi w zakresie kształtowania polityki makroekonomicznej.Wydawanie zezwoleń na publiczną emisję papierów wartościowych przez spółki akcyjne.Wydawanie zezwoleń na działalność biur maklerskich na rynku papierów wartościowych
Komisja Papierów Wartościowych i Giełd-utworzona 1991 roku jako centralny organ administracji rządowej nadzorująca całokształt spraw związanych z rynkiem kapitałowym i towarowym w Polsce.Komisja:decyduje o powstaniu giełdy,sprawuje nadzór nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu papierami wartościowymi,inspiruje, organizuje i podejmuje działania dla sprawnego funkcjonowania rynku papierów wartościowych i ochrony inwestorów,upowszechnia wiedzę o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartościowych,upowszechnia wiedzę o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartościowych,decyduje o dopuszczeniu papierów wartościowych do obrotu publicznego,udziela zezwoleń na prowadzenie działalności przez domy maklerskie i nadzoruje je,przygotowuje egzaminy dla kandydatów na maklerów i doradców inwestycyjnych,nadzoruje działalność instytucji rynku kapitałowego,prowadzi nadzór nad osobami posiadającymi licencje maklerów i doradców inwestycyjnych,prowadzi bank informacji o rynku kapitałowym.
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych-utworzony w 1991 roku jako dział GPW,od listopada 1994 roku działa jako spółka akcyjna Skarbu Państwa,NBP,banków,spółek prowadzących giełdę,spółek tworzących CeTO i domów maklerskich.Jest instytucją odpowiedzialną za rejestrowanie papierów wartościowych i rozliczenia rynku kapitałowego.Przechowuje i rejestruje papiery wartościowe znajdujące się w publicznym obrocie,ewidencjonuje stany i obroty zdematerializowanych papierów wartościowych oraz nadzoruje zgodność wielkości poszczególnych emisji z liczbą papierów wartościowych w obrocie.Może obsługiwać obrót papierami nie dopuszczonymi do obrotu publicznego,prowadzić rachunki pieniężne,dokonywać rozliczeń pieniężnych,udzielać pożyczek oraz uczestniczyć w rozrachunkach dokonywanych przez NBP na zasadach rozrachunków międzybankowych.
Inwestorzy dzielą się na:inwestorów profesjonalnych-instytucjonalnii,inwestorów indywidualnych-nieprofesjonalni.Biorąc zaś za kryterium pochodzenie inwestorów, można wyróżnić:inwestorów krajowych,inwestorów zagranicznych.Najważniejsi instytucjonalni inwestorzy na rynku:Banki-pełnią one ważną rolę na rynku kapitałowym,ponieważ mają wpływ na wysokość stopy procentowej,która wpływa na decyzje inwestycyjne.Na świecie wykształciły się dwa modele funkcjonowania banków: amerykański i europejski.
Fundusze inwestycyjne-instytucje finansowe,służące do wspólnego lokowania środków pieniężnych na rynku kapitałowym,tzn.,że fundusz taki gromadzi wolne kapitały od osób fizycznych i prawnych,a na rynku kapitałowym występuje jako jeden wielki inwestor.Fundusze lokują ten kapitał w: papierach wartościowych,udziałach innych funduszy,walutach,lokatach,bankowych.Wszystkie nabyte aktywa funduszu inwestycyjnego składają się na portfel lokat.Różnorodność struktury lokat ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa powierzonych kapitałów oraz osiągnięcie wysokich zysków.
Fundusze emerytalne i towarzystwa ubezpieczeniowe.Towarzystwa ubezpieczeniowe kalkulują swoje składki ubezpieczeniowe w ten sposób,by powstające z nich fundusze wystarczyły z nadwyżką na wypłatę odszkodowań.Różnicę między sumą wpłat ubezpieczeniowych,a przewidywaną sumą wypłat, zdeponowaną w banku, towarzystwo lokuje na rynku kapitałowym.Fundusze emerytalne zobowiązują się w zamian za systematycznie wnoszone składki, do wypłacania świadczeń emerytalnych poczynając od określonego momentu aż do śmierci danej osoby. Obie instytucje są pod szczególną opieką państwa ze względu na ważność pełnionych funkcji.Chodzi tu głównie o zakaz inwestowania w papiery wartościowe o dużym stopniu ryzyka,konieczność dywersyfikacji portfela inwestycyjnego oraz obowiązek lokowania określonej części kapitału w formie depozytów bankowych.
Rynek wtórny (sekondary market)-po rozprowadzeniu walorów na rynku pierwotnym mogą one być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym-GIEŁDZIE.Rynek,na którym zawierane są transakcje kupna-sprzedaży papierów wartościowych pomiędzy inwestorami.Dzieli się on na:rynek podstawowy-handel akcjami dużych spółek;rynek równoległy-handel akcjami mniejszych spółek.Obecnie w Polsce istnieją dwie spółki organizujące regulowany rynek papierów wartościowych:Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.(WGPW)-organizator urzędowego rynku giełdowego.Centralna Tabela Ofert S.A.(CeTO S.A.)-organizator rynku nieurzędowego pozagiełdowego.
Giełda:Instytucjonalna forma rynku kapitałowego-giełda.Giełda (rynek) papierów wartościowych stanowi nieodłączną część rynku kapitałowego.Giełda jest zorganizowaną formą tego rynku.
Główne cechy giełdy:istnienie wewnętrznej organizacji opierającej się na odpowiednich normach prawnych,stałe zasady handlu,brak konieczności okazywania przedmiotu transakcji,ścisły krąg podmiotów uczestniczących w handlu giełdowym,jednorodność(a wiec i zamienność)przedmiotu transakcji-papierów wartościowych,stałe miejsce i czas spotkań,ceny transakcji podawane do wiadomości publicznej.Giełda jest instytucją, na której odbywa się publiczny obrót kapitałowymi papierami wartościowymi,stanowiącą zespól osób,urządzeń i środków technicznych,zorganizowanych w celu kojarzenia ofert sprzedaży i nabycia papierów wartościowych.Giełda działa przy założeniu jednakowego dostępu do informacji rynkowej,w tym samym czasie i przy jednakowych warunkach zbywania i nabywania papierów wartościowych dla wszystkich uczestników rynku tych papierów.
Uczestnikami giełdy są:pośrednicy-giełdowi maklerzy papierów wartościowych-kompetentni przedstawiciele firm maklerskich i banków upoważnieni przez pracodawców do zawierania transakcji wich imieniu, działający na zlecenie i rachunek klientów, a także instytucje organizujące rynek i obrót papierami wartościowymi,samodzielni uczestnicy giełdy -osoby dopuszczone do handlu giełdowego z prawem zawierania transakcji we własnym imieniu i na własny rachunek-np.:zarządzający firmami,urzędnicy - osoby czasowo dopuszczone do handlu giełdowego zawierające transakcje z upoważnienia, w imieniu i na rachunek przedsiębiorstw,W których pracują,"goście" - inne osoby przebywające na giełdzie bez prawa uczestnictwa W transakcjach-obsługa,gońcy,reporterzy, itp.
Wśród transakcji dokonywanych na giełdzie możemy wyróżnić:natychmiastowe (kasowe)-ich realizacja następuje natychmiast po ich zawarciu(ew.w ciągu kilku dni giełdowych);terminowe-ich realizacja następuje później niż w kasowych-istnieje tu motyw spekulacji,bo transakcja odbywa się po wcześniej określonym kursie,arbitrażowe-uczestnicy obrotu giełdowego wykorzystują w celach zarobkowych zróżnicowane notowania kursów na różnych giełdach w odniesieniu do tego samego waloru(np.:zakup na jednej giełdzie i natychmiastowa sprzedaż na drugiej).
Ceny papierów wartościowych na giełdzie są wypadkową układu popytu i podaży tych papierów i określane są mianem kursów.Na giełdach stosowane są różne metody ustalania kursów akcji i cen obligacji.W celu syntetycznego zobrazowania stanu rynku lub jego niektórych segmentów na giełdach konstruuje się specjalne wskaźniki-indeksy giełdowe.Zasada ciągłości obliczania takich indeksów pozwala porównać efektywność inwestowania w papiery wartościowe z efektywnością rynku.
Wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu giełdowego wymaga opracowania przez spółkę prospektu emisyjnego.O dopuszczeniu papierów wartościowych do obrotu na giełdzie decyduje Rada Giełdy.
Na GPW działają trzy rynki:rynek podstawowy-transakcje papierami wartościowymi dużych i rozwojowych firm,rynek równoległy-dla spółek średniej wielkości,rynek wolny-dla spółek małych i o niewielkim potencjale wzrostu.
Domy Maklerskie-pośrednicy w obrocie papierami wartościowymi działający na rynku kapitałowym zawsze we własnym imieniu,lecz na rachunek klienta lub własny.Zgodnie z prawem papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu mogą być przedmiotem obrotu na rynku regulowanym wyłącznie za pośrednictwem domów maklerskich.Domy maklerskie mogą być samodzielną osobą prawną działającą w formie spółki akcyjnej,lub stanowić wydzieloną organizacyjnie i finansowo część banku.
Regulowany rynek pozagiełdowy:Główną rolę w organizacji publicznego obrotu papierami wartościowymi odgrywają instytucje prowadzące tzw.regulowane rynki papierów wartościowych.
Rynek regulowany to zgodnie z ustawą o„Publicznym obrocie”rynek,na którym odbywa się wtórny obrót papierami wartościowymi dopuszczonymi do obrotu publicznego.W związku z powyższym rynek wtórny jest rynkiem regulowanym.Prawo do prowadzenia rynku regulowanego posiadają jedynie spółki akcyjne, które uzyskały zezwolenie wydane przez Prezesa Rady Ministrów (spółki prowadzące giełdę),lub Komisję Papierów Wartościowych i Giełd (spółki prowadzące rynek pozagiełdowy).
Wyróżnić można dwa następujące typy rynków regulowanych:rynek urzędowy-rynek może nosić nazwę urzędowego o ile jest tworzony przez giełdy papierów wartościowych;rynek nieurzędowy-w jego strukturze wydzielić można następujące rodzaje rynków:rynek nieurzędowy giełdowy-tworzony może być przez spółki prowadzące giełdę,pod warunkiem,że obrót na rynku nieurzędowym dokonuje się w ramach oddzielnie zorganizowanego rynku;rynek nieurzędowy pozagiełdowy-tworzony może być przez spółki akcyjne niebędące giełdami
Centralna Tabela Ofert(CeTO)-spółka akcyjna domów maklerskich,tworząca instytucjonalnie rynek pozagiełdowy,założona w lutym 1996 roku.Zgodnie z założeniami Prawa o Publicznym Obrocie Papierami Wartościowymi rynek pozagiełdowy ma być rynkiem małych i średnich spółek o wzrostowym potencjale,które nie spełniają warunków dopuszczenia do obrotów na GPW lub z innych względów wybiorą na miejsce obrotu swoimi papierami ten rynek.Wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu pozagiełdowego wymaga opracowania memorandum informacyjnego o spółce.
Rynek publiczny i rynek niepubliczny:Centralną instytucją organizującą transakcje kupna sprzedaży papierów wartościowych we wtórnym obrocie giełdowym są giełdy papierów wartościowych.Obrót giełdowy ma charakter publiczny,opiera się na szczegółowych unormowaniach prawnych i odbywa się według ustalonych procedur.Papiery wartościowe nie znajdujące się w publicznym obrocie mają najwęższy zasięg.Mogą one znajdować się jedynie w obrocie prywatnym.Jest to najstarsza forma obrotu papierami wartościowymi.Inwestorzy dokonują transakcji kupna sprzedaży papierów wartościowych w drodze bezpośrednich negocjacji lub za pośrednictwem maklerów dealerów.Obrót na tym rynku odbywa się z pominięciem giełdy i nie ma charakteru publicznego.Transakcje kupna sprzedaży w obrocie prywatnym mogą obejmować różne papiery wartościowe,również te,które znajdują się w obrocie publicznym,jednak w takim przypadku powinny być zawierane pomiędzy inwestorami,z pominięciem instytucji pośredniczących w obrocie publicznym.Często jest to obrót akcjami między udziałowcami tej samej spółki akcyjnej lub pomiędzy znajomymi.
Oferta publiczna,zgodnie z ustawą Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi,występuje wówczas,gdy do proponowania nabycia,nabywania,przenoszenia praw z emitowanych w serii papierów wartościowych wykorzystuje się środki masowego przekazu albo gdy proponowanie nabycia skierowane jest do więcej niż 300 osób lub nie oznaczonego adresata.
Oferta niepubliczna występuje wówczas,gdy proponowanie nabycia papierów wartościowych skierowane jest do mniej niż 300 oznaczonych adresatów,akcje są udostępniane pracownikom w procesie prywatyzacji lub proponuje się nabycie akcji w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa w ilości nie mniejszej niż 10% akcji dla jednego nabywcy.
Rynek instrumentów pochodnych(Derivatives Market):segment rynku finansowego,na którym występują instrumenty pochodne.Podstawową funkcją jest możliwość zabezpieczenia inwestora przed różnymi rodzajami ryzyka,jakie mogą się pojawić na rynku finansowym(forwards,futures,opcje,swapy,warranty).
Rynek walutowy:instrumenty tego rynku charakteryzują się tym,że są wyrażone(denominowane) w innej walucie niż waluta,w której podana jest cena tego instrumentu(waluty).
Rynek depozytowo-kredytowy:lokowanie w bankach zasobów pieniężnych przez podmioty nie bankowe oraz udostępnienie im kapitału przeznaczonego w sektorze bankowym na działalność kredytową(lokaty bankowe,kredyty bankowe,pożyczki).
Inwestycja(Investment):jest to zaangażowanie określonej kwoty pieniędzy na pewien czas,aby w przyszłości otrzymać jej zwrot rekompensujący inwestorowi czas,w którym pieniądze były zaangażowane,przewidywaną stopę inflacji oraz ryzyko inwestycji.
Czynniki wypływające na nominalną stopę zwrotu z inwestycji wolnej od ryzyka:warunki na rynku finansowym,oczekiwana stopa inflacji.
Ryzyko inwestycji:jest to brak pewności,że inwestycja przyniesie oczekiwaną stopę zwrotu.
Kryterium Markowicza: jeżeli wartość oczekiwana stopy zwrotu dla rozważanych wariantów jest taka sama, należy wybrać wariant, dla którego ryzyko jest niższe;jeżeli ryzyko rozważanych wariantów jest jednakowe należy wybrać wariant z wyższą oczekiwaną stopą zwrotu.
Inwestycja wolna od ryzyka:to taka inwestycja, w przypadku, której inwestor jest pewny kwoty i przedziału czasowego oczekiwanych zwrotów.
Premia za ryzyko:wzrost oczekiwanej stopy zwrotu z inwestycji powyżej nominalnej stopy zwrotu z inwestycji wolnej od ryzyka. Im większe ryzyko(niepewność)inwestycji tym większej premii za ryzyko oczekuje inwestor.
Główne źródła niepewności(ryzyka) inwestycji
Ryzyko firmy(business risk):jest to niepewność,co do przepływów dochodu,związana z rodzajem działalności firmy.
Ryzyko finansowe(financial risk):niepewność,co do sposobu,w jaki firma finansuje swoje inwestycje.
Ryzyko płynności(liquidity risk):niepewność związana z funkcjonowaniem rynku wtórnego,czyli niepewność,co do szybkości kupna lub sprzedaży instrumentu, jak i co do jego ceny.Omijając ryzyko płynności inwestor musi brać pod uwagę:jak długo będzie trwać zamiana instrumentu na gotówkę i odwrotnie gotówki na instrument;jaka będzie cena,którą otrzyma przy sprzedaży(kupnie)instrumentu na rynku wtórnym.
Ryzyko kursu walutowego(Exchange rate risk):niepewność,co do stopy zwrotu dla inwestora,który nabył instrumenty finansowe denominowane w obcej walucie.
Ryzyku okraju (ryzyko polityczne)(Country risk):niepewność,co do zwrotu z inwestycji,wynikająca z możliwości większych zmian politycznych bądź gospodarczych kraju inwestora.
Teorie struktury czasowej stopy procentowej
Teoria segmentu rynku:każdy kapitałodawca ma preferowany okres inwestowania a każdy kapitałodawca ma preferowany okres zaciągania długu.Kształt krzywej dochodowości zależy od popytu i podaży środków na rynku długoterminowym w stosunku do rynku krótkoterminowego.
Teoria preferencji płynności:kapitałodawcy preferują okresy krótkoterminowe(płynność)i akceptują niższą stopę dochodu w krótkich terminach.Kapitałobiorcy preferują okresy długoterminowe dla zaciągania długu i akceptują wyższą stawkę kosztu kapitału w długim okresie.W normalnych warunkach mamy do czynienia z dodatnią premią za ryzyko terminu inwestowania.
Teoria oczekiwań:Kształt krzywej dochodowości zależy od oczekiwań,co do przyszłych stóp inflacji.Jeżeli oczekuje się wzrostu inflacji,to krzywa dochodowości musi rosnąć.W przeciwnym przypadku krzywa dochodowości musi maleć.Na kształt krzywej dochodowości mają wpływ:popyt i podaż na rynkach krótko-i długoterminowych, preferencje płynności,oczekiwania, co do przyszłej inflacji.
Fazy rozwoju rynku finansowego:
Faza uśpienia:możliwość inwestowania jest ograniczona,gdyż dotyczy małej liczby ludzi,mała liczba spółek notowanych na giełdzie,duża wahliwość kursów, silna podatność na zachowania stadne.
Faza manipulacji:niska płynność,niskie obroty,niektórzy inwestorzy wykorzystują niską płynność rynku do manipulacji kursami.
Faza spekulacji:duża liczba osób wykorzystujących częste zmiany kursów,kursy wzrastają ponad wartość fundamentalną spółek, bardzo duży popyt na emisje pierwotne akcji.
Faza konsolidacji lub załamania:zbyt duży popyt winduje kursy,po pewnym czasie popyt na akcje się załamuje, rynek popada w stagnację, rynek mocno zniżkuje.
Faza dojrzałego rynku:inwestorzy odzyskują zaufanie do rynku, pojawia się coraz silniejszy sektor inwestorów instytucjonalnych, zwiększa się płynność rynku, rynek mocniej jest powiązany ze sfera realną gospodarki.
Cykle polityczne
Rola tzw. cyklu prezydenckiego w USA:rok nr1=1 rok po wyborach,rok nr2=drugi rok po wyborach,rok nr3=rok przedwyborczy,rok nr4=rok wyborów.U źródeł tego zróżnicowania leży dążenie rządzącej aktualnie administracji do tego,aby wygrać kolejne wybory prezydenckie.Z tego powodu w okresie poprzedzającym wybory prezydenckie podejmowane są działania mające doprowadzić do szybkiego wzrostu gospodarczego w roku wyborczym.
Demokraci a republikanie-pojęcie premii za ryzyko: Badania Santa-Clary i Volkanova pokazują,że w przypadku okresów sprawowania władzy przez prezydenta z Partii Republikańskiej,premia za ryzyko kształtuje się na poziomie 2 punktów procentowych.W przypadku zaś prezydenta demokraty wynosi ona,aż 11 punktów procentowych.Dlaczego tak jest?Okresy sprawowania władzy przez prezydenta demokratę charakteryzują się niższym poziomem nominalnych i realnych stóp procentowych,aniżeli w przypadku prezydentów z Partii Republikańskiej.W okresie rządów prezydentów-demokratów wyższa jest, natomiast inflacja i realne tempo wzrostu gospodarczego.
Kiedy są najlepsze nastroje?-W roku wyborów prezydenta?:Nie,w 2 roku.W roku wyborów prezydenta USA dochodzi do spadku bezrobocia.
Kto mianuje prezesa FED? Prezydent.
Odmienny stosunek demokratów i republikanów do podaży pieniądza i stóp procentowych:Demokraci lubią podgrzewać gospodarkę stopami,a Republikanie podażą pieniądza.Demokraci=bardziej keynesowscy.Republikanie= bardziej monetarystyczni.
Jak republikanie i demokraci podchodzą do budżetu?Republikanie lubią podgrzewać gospodarkę podwyżką deficytu budżetowego=obniżając podatki(stosował to Bush-junior i wygrał wybory).Clinton=trzymał budżetowe cugle,Reagan= powiększył deficyt,hossa Reagana.
Makroekonomiczny efekt prezydencki:za kadencji republikanów realne stopy są z reguły wyższe nie tylko w USA,ale i w innych krajach.W przypadku zdecydowanej większości analizowanych krajów mieliśmy w ostatnich 32 latach do czynienia z występowaniem zarówno makroekonomicznego,jak i giełdowego efektu prezydenckiego.W 17 na 18 badanych krajów realne tempo zmian PKB w roku wyborów prezydenckich w USA było wyższe niż analogiczne tempo w roku przedwyborczym.Również w przypadku 17 na 18 badanych krajów stopa zwrotu z indeksu giełdowego w roku przedwyborczym w USA była wyższa niż analogiczna stopa w drugim roku po poprzednich wyborach.