Zasady oceny przyżyciowej swin:

- dokładność oceny wartości hodowlanej jest jednym z podstawowych warunkow uzyskiwania postepu w hodowli swin

-w ocenie swin uzywa się 2 pojec tzn wartość użytkowa i w.hodowlana.terminow tych nie można używać zamiennie,wart.uzytkowa charakteryzuje produkcyjność zwierzecia która można zmierzyc lub zważyć, wart. hod.przedstawia potencjalne możliwości produkcyjne zwierzecia zapisane w jego genotypie.Wlasciwa ocena wart. hod. zalezy od zastosowanych metod obliczen i ich dokładności

-celem oceny przyżyciowej jest okreslenie wart. uzytkowej zwierzat pod względem cech tucznych i rzeznych określonych przez przyrosty dzienne i %zaw. miesa w tuszy

-objete są wszystkie zwierzeta urodzone w chlewniach zarodowych

-ocena przeprowadzana jest również w rodzimych chlewniach w których zwierzeta się urodzily

- podlegaja jej knurki jak i loszki,wiek w dniu oceny to 150- 210 dni, masa ciala nie nizsza niż 70 kg, przyrost dzienny nie nizszy niż 400g

-pomiary grubości sloniny i zaw. Miesa w tuszy są dokonywane za pomoca aparatu PIG-LOG 105 (prawa strona ciala zwierzecia)

*Pomiar P₂ za ostatnim zebrem( na granicy kręgów piersiowych i lędźwiowych)3cm od linii srodkowej grzebietu(dotychczasowy S2)

*P₄ za ostatnim zebrem(na granicy kręgów piersiowych i lędźwiowych)8cm od linii srodkowej grzbietu(dotychczasowy S4)

*pomiar wyskosci”oka” polędwicy P₄M dokonywany jest w punkcie P₄ rownoczesnie z pomiarem grubości sloniny

W pazd.2004 r. wprowadzono do metodyki oceny przyz. informacje dotyczące oceny uzysk. tucznej i rzeznej. Zmiany opracowano na zlecenie POLSUS- Polski Zwiazek Hodowcow i Producentow Trzody Chlewnej w Krakowie przez Instytut Zootechniki

Po szczegółowej analizie wart.gen. krajowego poglowia swin w zakresie tempa wzrostu i odkladania miesa i tluszczu, zmodyfikowano wzor standaryzacji przyrostu dziennego, wprowadzono również standaryzacje podstawowych pomiarow grubości sloniny i wysokości oka polędwicy.Opracowanie i wprowadzenie standaryzacji wynikow przyżyciowej oceny użytkowości rzeznej dalo możliwość porównywania wynikow jakości tusz niezależnie od wieku i masy ciala zwierzat w dniu oceny.Pozwolilo to na bardziej precyzyjna selekcje i eliminacje wpływu wieku ocenianych zwierzat na decyzje hodowlane.

Kolejna zmiana było wprowadzenie nowych rownan regresji do szacowania mięsności tusz na postawie pomiarow grubości sloniny i miesnia najdłuższego grzbietu. Opracowane zostaly 2 odrebne równania do szacowania mięsności inne dla rasy Pietrain i pozostałych ras. Odmienne równania wprowadzono z uwagi na roznice w proporcjach umięśnienia i otluszczenai swin rasy Pietrain w porównaniu do pozostałych ras.

Nowe równania spowodowaly ze wyniki są bardziej porównywalne z wynikami mięsności uzyskiwanymi w stacjach kontroli i zakładach miesnych. W efekcie wprowadzonych zmian nowe równania preferuja zwierzeta ciezsze i dobrze umisenione( takie które poszukuje przemysl miesny). Jest to wskazowka dla hodowcow ze do hodowli należy wybierac zwierzeta dłużej utrzymujące retencje bialka i pozno otłuszczające się.

Koncowym efektem oceny wartości uzysk. w zakresie cech tucznych i rzeznych ocenianych przyżyciowo jest indeks selekcyjny.Poslugiwanie się w pracy hod ind selek. Pozwala na gen doskonalenie zwierzat jednoczesnie w kilku kierunkach.

Uwzgledniajac predyspozycje poszczególnych ras a w związku z tym roznice w kierunkach selekcji opracowano 2 odmienne indeksy selek. dla ras matecznych i ras ojcowskich.

W rasach matecznych wiekszy nacisk kladzie się na tempo wzrostu kosztem poprawy mięsności, w rasach ojcowskich w rownym stopniu zwraca się uwage na poprawe mięsności i tempa wzrostu. Ocena fermowa jest ocena masowa ale nie uwzglednia wielu waznych cech np. jakości miesa, zaw. tl. śródmięśniowego w tkance mięśniowej czy wykorzystania paszy.

Ocene przyzyciowa przeprowadzaja pracownicy POLSUSA.Zgodnie z przepisami Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierzat gospodarskich(97') POLSUS od 1.04.03' prowadzi ksiegi hod. i wartości uzytkowe swin nast. Ras: WBP,PBZ,Pulawska, Belgijska Zwisloucha,Hempshire,Duroc,Pietrain., natomiast ksiegi, ocene wartości użytkowości ras Złotnickiej Bialej i Pstrej prowadzi Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu a rejestry swin 990 Instytut Zoot. w Krakowie.

W ocenie przyzyciowej uwzględniane sa dwie cechy:

-przyrost dzienny

-% zaw miesa w tuszy

Cechy te sa standaryzowane na wiek 180 dni i mase 110kg co pozwala na takie potraktowanie zwierz Jakby były oceniane w tym samym wieku i masie.

Majac takie dane można przeprowadzic selekcje i ustalic które osobniki sa najlepsze i można je przeznaczyc je Na remont stada

Postep hodowlany= różnica selekcji * odziedz.

Metody selekcji:

1 nastepcza

2 niezaleznych poziomow brakowania

3 indeksu selekcyjnego

Indeksy selekcyjne oceny przyżyciowej do szacowania war hodowlanej. Podstawa wyprowadzenia indeksu selekcyjnego była definicja hazela, która mowi ze zbiorcza wart hodowlana przyrostow dziennych i % zaw miesa(H) rowna sumie war hodowlanych tj. przyrostow dziennych(G1) %zaw miesa (G2) pomnożonych przez ich wart ekonomiczne (a1) czyli:

H=a₁ G₁ +a₂ G₂

Wzor na indeks dla tych cech jest następujący

J= b₁X₁+ b₂X₂

Gdzie

b₁- współczynnik regresji zbiorczej wart hodowlanej(H) na wartość fenotypowa przyrostow dziennych(X1)

b₂- wspolcz Reg zbior wart hod na wart fen procentowej zaw miesa(X2)

Wspolcz b₁ i b₂ maksymalizuja korelacje (r_HJ) pomiedzy zbiorcza war hod (H) a indeksem (I)

Oszacowane zostaly ze wzoru:

b_i= h_i² *x_ai

Gdzie

h_i² - odziedziczalność cechy i

ai- waga ekonomiczna cechy i

Wzory do standaryzacji grubości sloniny i miesa najdłuższego grzbietu na mase 110 kg

P_2ST=15,15084P₂/ 0,1123452+ 2,79289

P_4ST= 14,32432P₄/ 0,1003112+3,29011

P₄M_ST= 47,55622P₄M/ 0,13928662+32,2347

Gdzie

P_2ST- standaryzowana na 110 kg masy grobosc sloniny Mierzona w punkcie P₂

P_4ST - w punkcie P₄

P₄M_ST- standaryzowana na 110 kg masy ciała grubosc oka poledwicy

Z - masa ciala w dniu oceny

P₂- grubosc sloniny w dniu oceny mierzona za ostatnim żebrem 3cm od linii grzbietu

P₄- -||-8cm od linii grzbietu

P₄Mst- grubosc miesa polędwicy w dniu oceny mierzona

Za ostatnim zebrem 8 cm od limii grzbietu

Wzor na standaryzowana zaw miesa w ciele na mase 110kg( wszystkie rasy)

M_B(%)= -0,4776 P_2ST 0,4593P_4ST+ 0,3486 P₄M_ST +48,9829

(dla rasy pietrain)

M_p= -0,2676 P_2ST - 0,2185 P_4ST + 0,0209 P₄M_ST +65,3848

Zestandaryzowana % zaw miesa w ciele na wiek 180 dni

X₂= 53,564M/ -0,0004W²+0,062W+ 55,346

Gdzie

X₂- % zaw miesa w ciele ocenianych zwierz zestandaryzowana Na 180 dni zycia

M - % zaw miesa w ciele oszacowana w dniu oceny na podst Pomierów grubości sloniny i miesa polędwicy zestandaryzowanych Na 110 kg masy (M_B lub M_P)

W - wiek zwierz. w dniu oceny

Zestandaryzowany przyrost dzienny na wiek 180 dni

X₁=616974^z_w/ -0,0127W²+6,2843W- 102,72

Gdzie

X₁- zest przyrost dzienny na wiek 180 dni

Z - masa ciala zwierz w dniu oceny

W - wiek zwierz. w dniu oceny

Wprowadzono oddzielne indeksy dla ras stanowiących

Komponent mateczny(wbp, pzb) i oddzielnie dla ras ojcowskich( duroc, hampshire, pietrain, belgijska zwisloucha, Linia990) w obrebie każdej plci. Ostateczna forma indeksow

-dla knurkow linii matecznych

J_MK=0,1556 X₁+3,1023X₂-179,4935

- dla loszek linii matecznych

J_ML= 0,1556 X₁+3,1023X₂- 167,8359

- dla knurkow linii ojcowskich

J_OK =0,1364 X₁+4,782 X₂- 275,5944

-dla loszek linii ojcowskich

J_OL=0,1364 X₁+4,7820 X₂ - 268,0839

Gdzie

X₁- przyrost dzienny standaryzowany na wiek 180 dni

X₂- % zaw miesa oszacowana na pods standaryzowanych pomiarow Grubości sloniny i miesnia na 110kg masy a nastepnie na 180 dni

Opracowany indeks zostal tak skonstruowany aby jego srednia dla Ocenianej populacji wynosila 100pkt a odchylenie standardowe

15 pkt

Opracowany indeks daje mosliwosc oszacowania wart hod zwierz pod wzg cech tucznych i rzeznych. Powinien on zatem stanowic podstawe do podejmowania decyzji odnośnie prowadzenia stad hodowlanych. Należy jednak pamiętać ze postep genetyczny jest zalezny glownie od roznicy selekcyjnej jaka się uzyska w wyniku przeprowadzonej selekcji. Pamiętając zatem ze srednia indeksu ksztaltuje się na poziomie 100pkt wybrane do hod zwierz powinny posiadac indeks co najmniej wyższy od średniej o ok. 2 SD

„Wycena wartosci uzytkowej knurow na podst. potomstwa”

SKURTCH- stacja kontroli użytkowości rzeznej trzody chlewnej. Obecnie funkcjonuja w Polsce cztery stacje Kontroli użytkowości trzody chlewnej

-Mełno(kuj.-pom)

- Rossocha(lodzkie)

- Pawłowice(wielkopolskie)

- Chorzelow(podkarpackie)

Kazda stacja posiada po 400 stanowisk tuczu.

Ocenie w stacji kontroli podlegaja zwierz z chlewni zarodowych wszystkich ras, dla których prowadzone sa ksiegi hodowlane.

Pierwszenstwo w kontroli maja te hodowle, które dysponuja odpowiednia liczba loch zapewniająca mozliwosc właściwego prowadzenia prac hodowlanych

Do określenia wartości hod knura wybiera się po 2 loszki z 4 lub 5 roznych miotow pochodzacych po badanym knurze, którego kojarzono z poszczególnymi lochami łacznie po 8/10 sztuk potomstwa

Aby zapobiec zmienności mogącej zachodzic pomiedzy poszczegolnymi latami oceniane potomstwo musi być zbadane w ciagu jednego roku. Czas ten liczy się od daty przyjecia do stacji pierwszej loszki do ukończenia tuczu ostatniej 10 loszki. Na stacjach badane jest tempo przyrostu ocenianego potomstwa, zuzycie paszy a po uboju wart rzezna tuszy. W ten sposób z 50 % prawdopodobieństwem

stacje oceniaja wart uzytkowa knurow oraz wart uzytkowa kojarzen

Ocena jest wyrazana jedna cyfra wynikajaca z wyliczenia indeksu selekcyjnego.

Do kontroli wybiera się z miotu 2 zdrowe i rozwiniete loszki o masie ciala zbliżonej do średniej dla całego miotu nie starsze niż 10 tyg i o masie 17-22kg

Po raz pierwszy zwierz wazy się w dniu ich przybycia do stacji kontroli a nastepnie co 7 dni do dnia w którym przekrocza mase 25kg. Kontrole masy wznawia się gdy osiagnie 10 tydz tuczu właściwego. Wazenie powtarza się co 7 dni do dnia w którym przekroczy 94kg masy a nastepnie w dniu uboju. Wazenie przeprowadza się przed każdym odpasem z dokładnością do 0,1kg zapisując mase każdego zwierz w indywidualnych kartach kontroli. Właściwy tucz kontrolny jest prowadzony od masy 25kg do uboju przy masie 100kg.

Dni osiągnięcia przez zwierz wymaganej masy okresla się następująco:

- ustalenie dnia rozpoczecia tuczu właściwego- po stwierdzeniu ze masa prosięcia przekroczyla 25 kg ilość kg nadwyżki ponad 25kg dzieli się przez sredni przyrost dzienny za ostatnie 7 dni, otrzymany wynik odejmuje się od daty ważenia

- wyznaczenie dnia uboju- po stwierdzeniu ze masa tucznikow przekroczyla 94kg oblicza się najpierw roznice w porównaniu z zalozona masa koncowa 100kg a nastepnie dzieli te roznice przez ustalony już poprzednio sredni przyrost dzienny za ostatnie 14 dni. Otrzymany wynik dodaje się do daty wazenia. W wyznaczonym dniu uboju rano należy tucznika zważyć i niezależnie od stwierdzonej masy przeznaczyc do uboju.

Prawidłowo przygotowane prosięta powinny osiągnąć mase 25 kg i rozpoczac tucz własciwy w wieku nie przekraczającym 90 dni. Poczawszy od dnia w którym zwierzeta osiągnęły mase 25kg żywione sa do woli z automatow.

Żywienie

Od dnia przybycia do stacji aż do uboju zwierzeta są żywione taka sama granulowana mieszanka o nastePujacym skladzie (%)

koncentrat B-20 firmy UNA-HAKRA 18

jęczmień 52

pszenica30

WART. POK. mieszanki

energia metaboliczna MJ/KG12,85

bialko og %17,30

lizyna 0,95

wapn 0.87

fosfor 0.76

sod 0.18

w stosunku do prosiat przyjętych do stacji ustala się następujący

tok postepowania:

- przez pierwsze tyg pobytu zwierz sa utrzymywane w kojcu grupowo po 2 sztuki

- od 15 dnia prosięta sa utrzymywane i żywione indywidualnie niezależnie od osiągniętej masy

- w okresie wstępnym (do 25kg) prosięta sa żywione mieszanka sucha zadawana jeden raz dziennie w ilościach dostosowanych scisle do masy jaka mialy w dniu przybycia do stacji

- w przypadku systematycznego niewyjadania paszy trzeba dokladnie wyczyścić koryta i zastosowac calodniowa głodówkę

Obliczanie zaw miesa w wyrebach podstawowych

y= 1,745 x₁ +0,836 x₂ +0,157 x₃ - 1,884

Gdzie

y- masa miesa w wyrebach podst kg

x₁- masa szynki zadanej bez sloniny i skory kg

x₂- mada pokledwicy bez sloniny i skory+ poledwiczka kg

x₃- podwojna szerokość + wys oka polędwicy

wzor na mase miesa w półtuszy cm

W odróżnieniu od indeksu oceny przyżyciowej nie uwzglednia się w nim wskaźników odziedziczalności oraz korelacji genetycznych. Przy wprowadzeniu indeksu na podst wynikow pelnego rodzeństwa przyjęto zasade ze wart uzyskane przez rodzeństwo należy wyrazic w formie roznic miedzy wynikami

rodzeństwa a średnimi uzyskanymi dla rówieśników kontrolowanych w tej samej stacji kontroli. Aby podac je w postaci jednego wskaźnika należy je wyrazic w odchyleniach standardowych, pomnożyć przez współczynniki określające znaczenie ekonomiczne cech a nastepnie zsumowac

Wzor indeksu selekcyjnego

gdzie

x_i- wart cechy i pelnego rodzeństwa

x_i- srednia cechy i rówieśników

q_i- współczynnik określający znaczenie ekonomiczne cechy

S_i- odchylenie standardowe cechy i

n- liczba cech

Ostateczna ocena knura na podst potomstwa oraz ocena pelnego rodzeństwa oparta jest na porównaniu ich wartości średnich ze średnimi rowiesnikow wycenionych w tym samym okresie i z tej samej stacji. Ten sposób oceny eliminuje wpływ pory roku oraz warunkow stacji kontroli na wyniki oceny. Srednia rówieśników stanowi srednia która jest oszacowana na podst wynikow kontrolowanych sztuk danej rasy w ostatnich 2 latach w danej stacji.

Ocena konczy się wyznaczeniem indeksu selekcyjnego knura i poszczególnych kojarzen , oddzielnie dla rasy pulawskiej i innych ras.

Srednie cech podawane hodowcy oprocz indeksu selekcyjnego

1. cechy wart tucznej

-wiek w dniu uboju

- masa ciala w dniu uboju

- sredni przyrost dzienny(25-100 kg.)

- zuzycie MJEM na 1 kg przyrostu(25-100 kg.)

2. cechy wart rzeznej

- długość srodkowa tuszy

- grubosc sloniny nad lopatka

- grubosc sloniny(srednia z 5 pomiarow)

- gr sloniny w punkcie C1- nad okiem polędwicy

- masa miesnia w szynce właściwej

- masa miesnia w wyrebach podst

- % miesa w tuszy

- ph

- barwa miesa

---