Przychody ze źródeł nieujawnionych

(Autor: Grzegorz Gniadek, Źródło: BDO Numerica)

Z nadejściem Nowego Roku nieuchronnie zbliża się termin, do którego każdy z nas - podatników zobowiązany jest przepisami prawa do złożenia do urzędu skarbowego zeznania o wysokości uzyskanego w roku podatkowym dochodu. Obowiązek ten należy dopełnić w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Obowiązek złożenia zeznania podatkowego spoczywa na wszystkich podatnikach, którzy uzyskali w roku podatkowym dochody podlegające opodatkowaniu, bez względu na to, czy wysokość tych dochodów spowodowała powstanie zobowiązania podatkowego czy też nie. Konieczne jest przy tym wskazanie wszystkich uzyskanych w danym roku dochodów.

 

Przygotowując odpowiednie informacje musimy jednak pamiętać, iż samo złożenia zeznania podatkowego nie uchroni nas od zainteresowania ze strony fiskusa. Jeżeli okaże się, iż poniesione przez podatnika w roku podatkowym wydatki oraz wartość mienia zgromadzonego w danym roku podatkowym nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, urząd skarbowy może zainteresować się dodatkowymi środkami. Wszczęte w tej sprawie postępowanie podatkowe może doprowadzić do zidentyfikowania po stronie podatnika przychodów ze źródeł nieujawnionych.

 

Jest to szczególnie uciążliwe dla podatników, gdyż dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów nie łączy się z dochodami z innych źródeł przychodów, a podatek dochodowy ustala się w wysokości 75% dochodu. Rozwiązanie stosowane przez fiskusa ma na celu opodatkowanie dochodów z ukrywanych źródeł.

 

Jak podkreśliło Ministerstwo Finansów, opodatkowanie przychodów ze źródeł nieujawnionych może nastąpić wyłącznie po przeprowadzeniu przez urząd skarbowy postępowania podatkowego w trybie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.; dalej Ordynacja podatkowa). W postępowaniu to na podatniku ciąży obowiązek wykazania, że poniesione wydatki znajdują pokrycie w określonych źródłach przychodów lub posiadanych zasobach. Jak podkreślił w swych wyrokach Naczelny Sąd Administracyjny, wyjaśnienia podatników stanowią dowód w postępowaniu, lecz podlegają ocenie organu podatkowego i ich wartość dowodowa zależy od tego czy są one prawdopodobne.

 

Należy jednak zauważyć, iż to urząd skarbowy powinien udowodnić podatnikowi braki pokrycia ponoszonych przez podatnika wydatków w ujawnionych źródłach. Wszystkie powstające w tym zakresie wątpliwości nie mogą być zatem tłumaczone na korzyść urzędu, lecz na korzyść podatnika. W interesie podatnika jest przedstawienie materiału dowodowego, z którego wynikałoby, że jego wydatki znajdują pokrycie w źródłach przychodu.

 

Ustalając dochody podlegające opodatkowaniu warto również pamiętać o tym, iż podatnik, który uchylając się od opodatkowania nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, naraża podatek na uszczuplenie. Postępowanie takie podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, lub też obu tym karom łącznie.

 

Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Natomiast gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

 

Przy ustalaniu przychodów ze źródeł nieujawnionych ogromne znaczenie ma zawarte w przepisie stwierdzenie, że wydatki dokonywane przez podatnika mogą mieć pokrycie w przychodach wolnych od opodatkowania. W praktyce zdarza się, iż podatnicy w wyjaśnieniach przed organami podatkowymi, by ustrzec się przed obowiązkiem zapłaty dodatkowego podatku, powołują się na przychody wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy (np. nierząd) czy też są zwolnione z opodatkowania (np. przydrożna sprzedaż runa leśnego). Należy jednak podkreślić, iż tego typu wyjaśnienia są szczególnie ryzykowne, gdyż urzędnicy łatwo mogą je obalić. Przykładowo urząd jest w stanie łatwo ustalić kierując się zasadami logiki i doświadczenia życiowego, ile podatnik może samodzielnie zebrać dziennie malin czy też jagód. Dlatego przed złożeniem tego typu wyjaśnień, gdy nie są one do końca zgodne z rzeczywistością, warto zastanowić się czy nie spowoduje to dodatkowo pogorszenia naszej pozycji w sporze z organem.

Grzegorz Gniadek

Autor jest ekspertem w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO Numerica, Oddział w Katowicach.

---