UKŁAD KRWIONOŚNY (krążenia)

Układ krążenia zbudowany jest z dwu zasadniczych elementów, tj. serca i naczyń krwionośnych.

Krew- płyn tkankowy, jest to płyn lepki, czerwony (dzięki hemoglobinie zawartej w krwinkach czerwonych), słodkawa woń, słonawy smak, wypełnia światło naczyń krwionośnych. Kolor czerwony zależy od stopnia utleniania hemoglobiny:

-jasnoczerwony, krew tętnicza, która tryska pod ciśnieniem

-ciemnoczerwony, krew żylna, która wypływa pod niskim ciśnieniem

Ilość krwi to około 5 litrów u dorosłego człowieka.

Krew składa się z:

-elementów morfotycznych: krwinki czerwone, krwinki białe, płytki krwi, które stanowią 40% - 48% krwi

-osocza, które stanowi 50% - 60% krwi. W skład osocza wchodzi: woda, elektrolity, kwas moczowy, białka, mocznik, itp.

SERCE

pełni funkcję pompy, która wytwarza gradient ciśnienia krwi w obrębie układu krążenia i przepompowuje krew z układu żylnego do układu tętniczego.

Serce- narząd jamisty, zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych w kształcie stożka, podstawą zwróconego ku górze. Wielkość serca jest wielkości pięści dorosłego osobnika. Ciężar około 300g. u kobiet nieco mniejszy.

Serce składa się z 4 jam:

-2 przedsionków

-2 komór (prawa, lewa)

Przedsionek i komora lewa są całkowicie odgrodzone od przedsionka i komory prawej. Komorę lewą od przedsionka lewego oddziela ujście przedsionkowe lewe, w którym znajduje się zastawka dwudzielna. Pomiędzy przedsionkiem prawym i komorą prawą znajduje się ujście przedsionkowo komorowe prawe, w której znajd. się zastawka trójdzielna

Prawy przedsionek- do niego mają ujście dwie żyły:

-żyła głów. górna i żyła głów. dolna

Żyły te doprowadzają do serca krew z całego organizmu. Jest to krew pozbawiona tlenu.

Prawa komora- wpływa do niej krew z prawego przedsionka (pozbawiona tlenu). Zastawka trójdzielna nie pozwala na cofnięcie krwi z powrotem do przedsionka prawego podczas skurczu- komory prawej.

Lewy przedsionek- tu wpływa krew pochodząca z płuc nasycona tlenem.

Lewa komora- wpływa do niej krew utlenowana z lewego przedsionka przez zastawkę dwudzielną.

Serce składa się z 3 warstw:

-nasierdzie, to cienka błona surowicza pokrywająca zewnętrzną powierzchnię mięśnia sercowego, wraz z naczyniami

-mięsień sercowy, zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych, jest najgrubszy w obrębie lewej komory, cieńszy w obrębie prawej a najcieńszy w obrębie przedsionków. Komory mięśniowe prowadzące serce tworzą układ autonomiczny serca.

-sierdzie, to cienka przeźroczysta błona pokrywająca wnętrze komór i przedsionków oraz zastawki i przechodzi do wnętrza naczyń.

Osierdzie, to worek, w którym znajduje się serce.

Fizjologia serca- praca serca

Krew powraca do serca z płuc żyłami płucnymi z odnowionym zapasem tlenu. Wpada do lewego przedsionka, który kurcząc się wypycha ją przez zastawkę dwudzielną do lewej komory. Lewa komora kurczy się i w tym momencie zamyka się zastawka dwudzielna i krew przedostaje się do aorty. Krew zmierza do tkanek, gdzie oddaje tlen. Z obwodu krew powraca do serca żyłą główną dolną i żyłą główną górną. Wpada do prawego przedsionka, który kurczy się i krew wtłacza do komory prawej. Prawa komora kurcząc się zamyka zastawkę trójdzielną i krew wydostaje się do pnia płucnego. Krew płynie do płuc oddając dwutlenek węgla i pobiera tlen. Powraca do serca żyłami płucnymi i cały cykl zaczyna się na nowo. Proces odbywa się od 50 do 60 razy na minutę.

Naczynie krwionośne dzielą się na:

-tętnice, które mogą być małe, średnie i duże, nie posiadają zastawek, ściany są grubsze, ale światło w ścianach jest mniejsze.

-żyły, posiadają zastawki, ściany są cieńsze, krew płynie od tkanek do serca, w tętnicach od serca do tkanek.

-naczynia włosowate (kapilary), maja ścianę zbudowaną z jednej warstwy komórek. Ściana bardzo cienka, po to by niektóre substancje mogły przenikać z naczyń do tkanek i odwrotnie. Z naczyń włosowatych krew do serca powraca żyłami.

Tętno

Odzwierciedla pracę serca na obwodzie. To rytmiczne podnoszenie się i zapadanie ścian tętnic.

Ciśnienie krwi

Występuje w czasie skurczu serca. To ciśnienie skurczowe, maleje przy rozkurczu, jest to ciśnienie rozkurczowe. Ciśnienie mierzymy w milimetrach słupa rtęci mm/Hg.

CZYNNOŚĆ UKŁADU KRĄŻENIA PODCZAS WYSIŁKU

W czasie wysiłków dynamicznych proporcjonalnie do zapotrzebowania na tlen wzrasta objętość minutowa serca. Jest to spowodowane wzrostem częstości skurczów serca i objętości wyrzutowej serca. Maksymalna częstość skurczów serca maleje z wiekiem począwszy od 20 roku życia. Wysiłek fizyczny powoduje też zmiany przepływu krwi przez narządy: wzrasta przepływ krwi przez mięśnie szkieletowe, mięsień sercowy i skórę, a maleje przepływ przez nerki, wątrobę i narządy trzewne. Ciśnienie tętnicze wzrasta podczas wysiłków proporcjonalnie do obciążenia, podczas gdy ciśnienie rozkurczowe wykazuje niewielkie zmiany. Całkowity opór obwodowy zmniejsza się. Reakcja układu krążenia na wysiłki kontrolowana jest przez autonomiczny układ nerwowy, hormony i czynniki humoralne. Ważną rolę odgrywa też zwiększony dopływ krwi do serca spowodowany działaniem tzw. pompy mięśniowej i pompy oddechowej.

REAKCJA UKŁADU KRĄŻENIA NA WYSIŁKI STATYCZNE

Reakcja na wysiłki statyczne nie wykazuje zależności od zapotrzebowania na tlen. Charakteryzuje się dużym wzrostem ciśnienia skurczowego i rozkurczowego oraz umiarkowanym wzrostem częstości skurczów serca i objętości minutowej serca. Całkowity opór obwodowy nie zmienia się lub wzrasta, reakcja układu krążenia na wysiłki statyczne zależy od siły skurczu mięśni wyrażonej w procen­tach siły maksymalnej.

WPŁYW TRENINGU NA UKŁAD KRĄŻENIA

Trening wytrzymałościowy powoduje zmniejszenie częstości skurczów serca i ciśnienia tętniczego w spoczynku. Podczas wysiłków submaksymalnych taka sama objętość minutowa serca osiągana jest przy mniejszym wzroście częstości skurczów serca, a większej objętości wyrzutowej serca, co powoduje zmniejszenie pracy mięśnia sercowego i jego zapotrzebowania na tlen. Wraz ze wzrostem max pobierania tlenu zwiększa się max objętość wyrzutowa serca i objętość minutowa serca, natomiast max. częstość skurczów serca nie ulega zmianie. Wzrost max. objętości wyrzutowej serca spowodowany jest poprawą funkcji rozkurczowej serca i przerostem mięśnia sercowego. Przerost treningowy charakteryzuje się zwiększeniem rozkurczowego wymiaru wewnętrznego komór i pogrubieniem mięśnia sercowego. Do najważniejszych zmian treningowych w naczyniach krwion. należy zwiększenie zdolności relaksacyjnej tętnic oraz zwiększenie liczby naczyń włosowatych w trenowanych mięśniach. Trening siłowy i szybkościowo-siłowy powodują mniejsze zmiany w układzie krążenia niż trening wytrzymałościowy.

---