PSYCHOPATOLOGIA NERWIC
Objawy nerwicowe występują, gdy ustrojowi zagraża niebezpieczeństwo i gdy nie może sobie poradzić z sytuacją zewnętrzną lub wewnętrzną, w której się znalazł. Zagrożenie może pochodzić z wewnątrz lub z zewnątrz.
Objawy nerwicowe są zwiastunem chorób somatycznych lub psychicznych albo im towarzyszą. Mówimy wtedy o nerwicach rzekomych lub „pseudonerwicach”.
Każdą nerwicę charakteryzują objawy osiowe (występujące w każdej nerwicy) oraz objawy brzeżne lub typologiczne (charakterystyczne tylko dla pewnych typów nerwic). Objawy brzeżne nie pojawiają się w każdej nerwicy, a w każdym razie nie w tym samym nasileniu.
NERWICA NEURASTENICZNA.
Zmęczenie.
Neurastenia (gr. asthenos - słaby) znaczy „słabość nerwów”. Osłabienie i drażliwość są głównymi objawami. Osłabienie idzie w parze z nadmierną pobudliwością.
Gdy w nerwicy dominuje osłabienie, to nerwica występuje w formie hipostonicznej, gdy drażliwość - hiperstenicznej.
Osłabienie ma zazwyczaj charakter stałego uczucia zmęczenia i zwiększonej męczliwości, zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Osoba taka odczuwa bóle mięśniowe, zwłaszcza w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Ma różne dolegliwości wegetatywne, jak bóle głowy, kołatania serca, bóle brzucha, zaburzenia potencji, ciężkość powiek, drgania powiek. Zmęczenie umysłowe objawia się niemożnością skupienia uwagi, trudnością zapamiętywania, uczuciem zniechęcenia. Chorych dręczą koszmarne sny, sen ich jest zwykle płytki, często budzą się, trudno im zasnąć.
Rozdrażnienie.
Polega na zwiększonej pobudliwości na wszelkie bodźce, które niezależnie od swego rodzaju nabierają odcienia bólowego. Chorego dosłownie wszystko drażni i denerwuje. Reakcję tę chory może tłumić, ale w ten sposób potęguje uczucie wyczerpania i może ją wyładowywać w formie wybuchów gniewu, rozdrażnienia.
Pośpiech i nuda.
Uczucie pośpiechu lub nudy jest dość typowe dla nerwicy neurastenicznej. Czas obecny jest traktowany przeszkoda, którą chory chce mieć jak najszybciej za sobą. Chce od niego uciec, zniszczyć go., by znaleźć się w innym, lepszym czasie. Spiesząc się człowiek ma cel przed sobą, a nudząc się, tego celu nie ma.
Objawy neurastenii na podłożu organicznym.
Miażdżyca naczyń mózgowych zaczyna się zwykle zespołem neurastenicznym, podobnie jak niektóre choroby zakaźne np. grypa. Ostre i przewlekłe zatrucia substancjami toksycznymi (np. tlenkiem węgla) pozostawiają po sobie objawy typowo neurasteniczne.
„Urodzeni” neurastenicy.
U takich ludzi nastawienia negatywne emocjonalne w stosunku do otoczenia są utrwalone. Prowadzą do stałego napięcia układu wegetatywnego i stają się przyczyną ustabilizowanego zespołu neurastenicznego.
NERWICA HISTERYCZNA.
Uwagi historyczne.
Nazwa pochodzi od greckiego hystera, które oznacza macicę. W starożytności uważano, że choroba ta jest spowodowana wędrowanie macicy po ciele kobiety. Jeszcze do czasów Freuda panowało przekonanie, że jest to choroba kobiet. Platon zauważał, że występuje także u mężczyzn.
Nerwica histeryczna często jest mylona z osobowością histeryczną.
Józef Babiński uważał, że histeria naśladuje objawy występujące w innych chorobach, dlatego została nazwana „la grande simulatrice” (wielka symulantka).
Konwersja.
Występuje tam, gdzie czynniki natury emocjonalnej (psychogenne) rzutują na sferę cielesną. Objawy histeryczne (tj. konwersyjne) dzieli się na trzy grupy:
1) zaburzeń ruchowych,
2) czuciowych i
3) psychicznych.
W każdej grupie można wyróżnić zaburzenia polegające na wzmożeniu lub zahamowaniu funkcji. W zaburzeniach ruchu występują hiperkinezy i porażenia. W zaburzeniach czucia - znieczulica, ślepota, głuchota histeryczna lub przeczulica, uporczywy ból, nadwrażliwość wzrokowa lub słuchowa. W zaburzeniach psychicznych np. stany nadmiernej pamięci (hipermnezja) i jej utraty (amnezja).
Zdarza się, że objawy konwersji poprzedzają schizofrenię lub zespół psychoorganiczny.
Objawy konwersyjne ruchowe.
Histeryczna astazja-abazja - niemożność utrzymania się w pozycji stojącej i niemożność chodzenia.
Kurcz pisarski - silne napinanie mięśni powodujące usztywnienie ręki i uniemożliwienie pisania.
Objawy konwersyjne czuciowe.
Zniesienie czucia dotyku i bólu najczęściej występuje razem z porażeniami. W miejscach znieczulonych występują niekiedy zaburzenia wegetatywne, polegające na skurczu naczyń krwionośnych, na skutek których głębokie nawet przebicia skóry nie wywołują krwawienia.
Tzw. ucieczka w chorobę
W sprawach roszczeniowych im bardziej chory chce coś osiągnąć wskazując na swój stan, na swoją chorobę, tym bardziej jego stan ulega pogorszeniu. Nie jest to jednak świadome wykorzystywanie choroby.
Chory zdaje sobie sprawę, że owładnęło nim coś, nad czym nie ma żadnej władzy ani kontroli. W przypadku histerycznych zaburzeń psychicznych będzie nim „drugie ja”, „alter ego”, które zwykle tłumione bierze górę. Wobec niekiedy bardzo dramatycznych objawów zachowuje spokój.
Zaburzenia mowy.
Najczęściej spotykana jest afonia, czyli utrata głosu, gdy chory mówi ledwo słyszalnym szeptem. Inne zaburzenia to jąkanie, zacinanie się, tiki twarzy towarzyszące mówieniu, mowa skandowana, bełkotliwa.
W mutyźmie histerycznym (całkowite zahamowanie funkcji mowy), przeciwnie niż w innych rodzajach mutyzmu, chory potrafi nawiązać kontakt z otoczeniem za pomocą mimiki, gestykulacji czy pisma.
Zaburzenia psychiczne.
Najczęstszymi zaburzeniami psychicznymi są zwężenia świadomości o różnym nasileniu i różnym klinicznym obrazie. Najprostszym jest atak histeryczny, w którym czasem występują formy zachowania ujawniające stany uczuciowe chorego. Stanem przeciwnym do gwałtownych wyładowań ruchomych jest osłupienie (stupor) histeryczne. Następuje w nim całkowite zahamownie ruchowe, wpatrzenie w jeden punkt, niereagowanie na bodźce. Inne:
tendencja do łatwego przekreślania tego, co było
niepohamowany pęd do ucieczek
zespół Gansera (pseudodemencja, otępienie rzekome) - bezradność, trudności z odpowiadaniem na najprostsze pytania
„Zaraźliwość” histerii.
Histeryczne sposoby zachowania się w łatwy sposób udzielają się otoczeniu. Zwłaszcza wtedy, gdy w otoczeniu znajdują się osoby wykazujące cechy osobowości histerycznej, a przy tym odczuwające potrzebę wyładowania napięcia emocjonalnego.
NERWICA HIPOCHONDRYCZNA.
Hipochondryk nie udaje choroby, naprawdę wszystko go boli - głowa, serce, brzuch, mięśnie, stawy, kości. Bóle wędrują z jednego miejsca w drugie. Gdy przestanie boleć głowa zaczyna dokuczać serce itd. W hierarchii przeżyć psychicznych ból zajmuje jedno z czołowych miejsc, tzn. wypiera inne treści ze świadomości na jawie i we śnie. Hipochondryk jest skoncentrowany na własnym ciele, które jest obolałe i jest ustawicznym źródłem bolesnych doznań. Osiowymi objawami w hipochondrii są poczucie choroby i bóle. Na poczucie choroby wpływają dwa czynniki: negatywny stan emocjonalny, który może prowadzić do różnego rodzaju zaburzeń wegetatywnych oraz celowość przyjęcia roli człowieka chorego, która zwalania z obowiązków społ. Poczucie zdrowia lub choroby jest wypadkową wielu czynników, z których obiektywny stan somatyczny nie zawsze odgrywa najważniejszą rolę.
Decyzje dotyczące funkcji wegetatywnych rozgrywają się poza sferą świadomości. Ingerencja zakłóca prawidłowy przebieg, dlatego zasadą w leczeniu zaburzeń jest odwrócenie od nich uwagi chorego. Podobnie jak w czynnościach zautomatyzowanych - im bardziej stara się wykonać je prawidłowo, tym bardziej nie wychodzą.
Zespoły hipochondryczne powstają z reguły w sytuacji, gdy sygnały interoceptywne docierają do świadomości. Organizm nie potrafi poradzić sobie z funkcjami wegetatywnymi na drodze własnych automatyzmów, bez udziału świadomości. Dojście sygnałów powoduje skupienie uwagi na potrzebach ciała.
Przyczyny.
poczucie pustki i nudy życia
niemożność planowania przyszłości z powodu istotnego konfliktu lub depresyjnego zamknięcia przyszłości beznadziejnością
chęć ucieczki z istniejącej sytuacji w dogodniejszą pozycję społeczną chorego
chęć zdobycia przez tę pozycję większej troskliwości najbliższego otoczenia
zachwiany obraz własnego ciała (zwłaszcza jego seksualnej składowej)
Korzystne aspekty choroby.
Rola chorego pod pewnymi względami jest społecznie korzystna. Zwalnia go z obowiązków społecznych, zmusza do zmiany stosunku i do zajęcia się jego osobą. Chory rzadko zdaje sobie sprawę, ze dzięki nerwicy coś zyskuje. Objawy nasilają się przy postawie roszczeniowej i oskarżeniach o symulowanie.
Rola zaburzeń obrazu własnego ciała.
Występują zakłócenia w formowaniu się obrazu własnego ciała, najczęściej w formie narcystycznego zainteresowania w sensie negatywnym lub pozytywnym.
Percepcja bólu.
Dolegliwości hipochondryka nie są wyimaginowane, nie symuluje on swojej choroby. Sygnały bólowe informują o niebezpieczeństwie już istniejącym, podając jednocześnie jego lokalizację, która jest dość dokładna jeśli chodzi o powierzchnię ciała, a bardziej ogólna w przypadku sygnałów interoceptywnych.
Próg percepcji bólowej jest prawdopodobnie odwrotnie proporcjonalny do ogólnej dynamiki życiowej. Człowiek radosny, czymś zajęty będzie słabiej odczuwał ból niż człowiek smutny. Chorzy w stanie podniecenia maniakalnego lub schizofrenicznego nie odczuwają bólu fizycznego. Ich świadomość jest tak zaabsorbowana różnymi sprawami, że ból nie jest w stanie do niej dotrzeć.
NERWICA NATRĘCTW.
Nerwica anankastyczna (nerwica natręctw) pochodzi od ananke [gr.] - konieczność, przeznaczenie, fatum. Cechą tej nerwicy jest przymus. Im bardziej chory walczy z objawami, tym silniej występują. Wysiłek woli jest bezskuteczny, a nawet szkodliwy. Objawy anankastyczne występują w śladowym nasileniu w codziennym życiu ludzi zdrowych.
Objawy anankastyczne.
Występują w trzech formach: myśli natrętne, czynności przymusowe, natrętne lęki (fobie). Ich wspólną cechą jest perseweracyjny przymus tj. powtarzanie się w sposób stereotypowy i zwykle wbrew woli chorego. Różnica między myślą natrętną a urojeniem leży w obcości.
1. Myśli natrętne.
Ich tematyka bywa różnorodna, ale z reguły jest szokująca. Może koncentrować się wokół sprawdzania siebie - czy dobrze zrobiłem (nawet zachowania, które są rutynowe i wcześniej nie wymagały zastanawiania się nad nimi), czy dobrze odpowiedziałem. Może występować w postaci myślenia na temat, który chorego nie interesuje.
Na tej podstawie może powstać derealizacja (poczucie nierzeczywistości otoczenia) lub depersonalizacja (chory sam sobie wydaje się nierzeczywisty).
2. Czynności przymusowe.
Polegają na powtarzaniu w stereotypowy sposób jakiejś czynności wbrew własnemu rozsądkowi i własnej woli np. przymusowe mycie rąk, rytuały przy ubieraniu i rozbieraniu się. Czynności te nigdy nie ulegają zautomatyzowaniu. Decyzja jest przesądzona, bo czynność, mimo wahania się i walki, w końcu zostaje wykonana.
Niekiedy daną czynność powtarza się określoną ilość razy. Liczba ta jest magiczna i chroni przed złym wykonaniem.
3. Fobie.
W fobiach lęk zostaje zamknięty w określonej, często absurdalnej sytuacji, a w innych sytuacjach już nie występuje. Lęk ten jest niezwykle silny i towarzyszą mu najczęściej gwałtowne wyładowania wegetatywne np. bicie serca. Niekiedy w treści natrętnych lęków można się doszukać tłumionych przez chorego tendencji najczęściej seksualnych lub agresywnych. Luofobia (lęk przed chorobą weneryczną), klaustrofobia (lęk przed zamkniętą przestrzenią), agorafobia (lęk przed przestrzenią otwartą), eureutfobia (lęk przed zaczerwienieniem się).
Objawy anankastyczne w innych zaburzeniach psychicznych.
Występują także w innych nerwicach. Są tam przelotne i ustępują równolegle z innymi objawami nerwicowymi.
Najistotniejsze pojęcia:
1. Przymus.
Chory nie czuje się panem samego siebie, ponieważ nie może swobodnie sterować swoim zachowaniem i kierować swoimi myślami. Czuje się tak jakby coś tkwiło w jego wnętrzu i paraliżowało jego swobodę wyboru.
2. „Krystalizacja lęku”.
Polega na tym, że chory ogranicza się tylko do sytuacji związanej z tematyką natręctw. Chce się od nich uwolnić, ale stają się one głównym tematem jego myśli, co zwiększa częstotliwość ich występowania.
3. Myślenie magiczne.
Przejawia się w przeświadczeniu chorego, że pewne formy aktywności bronią go przed nieokreślonym niebezpieczeństwem. Do magicznego nastawienia skłania go fakt, że jego świadomość opanowało coś irracjonalnego, obcego i niedającego się zwalczyć wysiłkiem woli.
4. Perseweracja.
Powtarzanie tej samej formy aktywności niezależnie od bodźców otoczenia. Staje się zasadniczym elementem pracy układu nerwowego.
NERWICA DEPRESYJNA.
Depresja nerwicowa a cyklofreniczna (endogenna).
W nerwicy depresyjnej obniżenie nastroju jest objawem dominującym.
Najłatwiej odróżnić depresję endogenną od nerwicy depresyjnej po przejściu objawów chorobowych. W pierwszej chory staje się „oczyszczony”, bez skrzywień osobowości czy nerwicowych konfliktów. W drugiej chory nie wyzwala się od swoich problemów i wewnętrznych konfliktów.
W depresji nerwicowej smutek jest wtórny do różnorodnych konfliktów, poczucia krzywdy, winy. W depresji cyklofrenicznej jest pierwotny - z niego dopiero rozwijają się różnorodne postawy uczuciowe.
W depresji endogennej chory budzi z reguły współczucie. W nerwicy depresyjnej syntonia z chorym jest zjawiskiem znacznie rzadszym.
Tłumiona agresja.
Smutek nerwicowy często łączy się ze stłumioną agresją. Może mieć ona różne powody np. poczucie krzywdy, niemożność wyładowania postawy despotycznej. Kierunek tej agresji jest także skierowany do wewnątrz - jeśli chory nienawidzi świata, to znaczy że nienawidzi też samego siebie. Agresja zmniejsza wewnętrzne napięcie, ale potem pojawiają się uczucia winy, żalu, niezadowolenia z siebie.
„Bagaż emocjonalny”.
W nerwicach pod fasadą smutku, kryją się często uczucia tłumionej nienawiści, wstrętu bądź urazy, trwające niejednokrotnie od lat dziecinnych, które na zasadzie psychicznego rezonansu odżywają za każdym razem, gdy tylko sytuacja aktualna choć trochę przypomina dawną sytuację urazową.
Poczucie krzywdy i winy.
Człowiek, który czuje się skrzywdzony przez druga osobę, nie ogranicza negatywnych uczuć tylko do niej, lecz na zasadzie generalizacji rozszerza je na całe otoczenie, czuje się skrzywdzonym przez cały świat (generalizacja i zagęszczanie uczuć).
Postawa despotyczna.
Świat nie spełnia oczekiwań i wymagań stawianym mu przez chorego. Nie pozwala na realizowanie marzeń, planów, dlatego jest światem złym, godnym jedynie zniszczenia. Osoba, z którą chory żyje także nie jest taka, jaką chciałby widzieć, dlatego chce ją zmienić, a gdy to się nie udaje, to powstaje wewnętrzna agresja, której końcowym etapem jest zniszczenie.
Objawy osiowe nerwic
LĘK.
Forma i nasilenie lęku bywają w nerwicach różnorodne. Nerwicowy lęk pojawia się najczęściej w postaci: 1) stałej (nieokreślonego niepokoju), 2) napadowej (paroksyzmy lękowe występujących w formie ataków, z silnymi zaburzeniami wegetatywnymi, którym nieraz towarzyszy lęk przed śmiercią lub chorobą psychiczną) oraz 3) zlokalizowanej (gdy lęk odnosi się do określonej części ciała lub konkretnej sytuacji).
Nieokreślony niepokój
- należy do form lęku spotykanych najczęściej w nerwicach. Chory odczuwa stałe wewnętrzne napięcie, jakby coś przykrego miało go spotkać, jakby coś mu zagrażało. Niekiedy koncentruje się na drobnych trudnościach i konfliktach, które urastają do miana wielkich problemów.
Paroksyzmy lękowe
- występują, gdy niepokój nerwicowy jest uczuciem stałym, a jego nasilenie ulega tylko wahaniom. Występuje poza nerwicami w ciężkich i nagłych chorobach somatycznych.
Lęk zlokalizowany
- uczucie to koncentruje się na określonych przedmiotach, zwykle nie mających nic wspólnego z jego genezą. Przedmiotem takim może być własne ciało albo określona sytuacja.
ZABURZENIA WEGETATYWNE.
Układ sygnalizacyjny dzieli się na somatyczny (wolicjonalny) i wegetatywny (autonomiczny). Pierwszy zajmuje się wymianą sygnałów z otoczeniem zewnętrznym, a drugi - z otoczeniem wewnętrznym.
Układ wegetatywny jest niezależny od świadomych procesów psychicznych, w szczególności zaś od decyzji wyboru. Układ somatyczny jest zależny od decyzji wyboru, choć jego czynności można uczynić zautomatyzowanymi, rozgrywającymi się poza sferą świadomości.
W przypadku zaburzeń wegetatywnych w nerwicach, chory jest bardzo zaniepokojony i nie potrafi spojrzeć obiektywnie na swój problem.
Zaburzenia snu.
W nerwicach spotyka się duże trudności w zasypianiu. Bezsenna noc jest męczarnią, ponieważ chory chce zasnąć. Ta bezsilność wyzwala lęk lub agresję. Lęk może być też lękiem przed samotnością. W nocy nasila się poczucie osamotnienia, człowiek zostaje sam ze swoimi myślami, lękami.
Biologicznym celem snu jest wypoczynek. Nie jest istotne ile się śpi, ale w jakim stanie się budzi. Sny w nerwicy często są koszmarne.
Sen charakteryzuje się przejściem z eksterocepcji na interocepcję tzn. w czasie snu większe znaczenie mają sygnały pochodzące z wewnątrz.
Zaburzenia łaknienia.
W nerwicach występują w dwóch formach: jego braku lub nadmiaru. Brak łaknienia jest częstszy i prowadzi do znaczących spadków wagi ciała.
Różny jest stosunek emocjonalny do jedzenia. Jest to wstręt (niechęć do życia koncentruje się na jedzeniu) lub jedyna przyjemność życia (które jest szare i przykre). Do normalnej wagi najłatwiej powrócić w warunkach, w których chorzy nie muszą się zajmować swoją dietą tzn. w wojsku, szpitalu, sanatorium.
Zaburzenia seksualne.
Najczęściej spotyka się w nerwicach zaburzenia o charakterze minusowym - obniżenie popędu i sprawności seksualnej, rzadziej o charakterze plusowym - w postaci wzmożonego popędu.
Czynniki zwiększające występowanie zaburzeń.
Negatywne postawy uczuciowe łatwo ulegają utrwaleniu.
Procesy wegetatywne mają duży stopień inercji, jest nastawiony na większą stabilność.
Wrodzona nadpobudliwość układu wegetatywnego.
3. EGOCENTRYZM.
Osoby chore na nerwicę są przekonane, że nie ma ludzi bardziej nieszczęśliwych i chorych niż oni. W ten sposób irytują otoczenie, nie wyłączając lekarzy. Chory staje się dla siebie centralnym układem odniesienia. Bliższe jest to, z czym człowiek bezpośrednio się styka, niż to, co odległe, na co nie ma żadnego wpływu. Czas, w którym się żyje jest czasem własnym, a czas inny jest czasem obcym, w którym odległości stają się trudne do oceny.
Egocentryzm jest wyrazem buntu przeciw własnemu losowi, jest w nim agresja w stosunku do siebie (jest ambiwalentny - „kocham i nienawidzę”) i do świata.
Czynniki zmniejszające postawę egocentryczną.
Wyładowanie uczuć negatywnych w stosunku do najbliższych osób w czasie rozmów z lekarzem.
Uzyskanie w rozmowach z lekarzem spokojniejszego i obiektywniejszego spojrzenia na samego siebie.
Znalezienie drogi wyjścia z impasu.
4. BŁĘDNE KOŁO.
Objaw ten polega na zamknięciu się w nerwicowy krąg przyczyni i skutku. Działa tutaj sprzężenie zwrotne dodatnie. Np. drażliwość często spotykana w nerwicach wywołuje odpowiednią reakcję otoczenia, która z kolei wzmaga wewnętrzne napięcie i rozdrażnienie.
ZABURZENIA PSYCHICZNE ZWIĄZANE Z UŻYWANIEM ALKOHOLU (Bartosz Lamach)
UZALEŻNIENIE- pozostawanie w relacji z przedmiotem uzależnienia mimo szkodliwosci tej relacji.
EPIDEMIOLOGIA I ETIOLOGIA UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU
UZALEŻNIENIE OD AKOHOLU (wg ICD-10 ) - zespół objawów somatycznych, behawioralnych i poznawczych, w których picie alkoholu staje się priorytetowe nad innymi poprzednio ważniejszymi zachowaniami.
Do rozpoznania wymagane są 3 z poniższych objawów, występujące w czasie ostatniego roku:
silne pragnienie, przymus lub kompulsywne picie alkoholu
trudności kontrolowania rozpoczęcia, zakończenia picia lub ilości wypijanego alkoholu
objawy abstynencyjne lub używananie alkoholu albo środków farmakologicznych w celu złagodzenia lub uniknięcia objawów.
Istnienie tolerancji, tj. przyjmowanie wyższych dawek dla osiągnięcia zamierzonego efektu
Utrata istniejących wcześniej zainteresowań i poszukiwania przyjemności, koncentrowanie się na zdobywaniu środka.
Przyjmowanie środka mimo istnienia jawnie szkodliwych następstw
DODATKOWO:
zawężony repertuar wzorców przymowania subst.(mimo społecznych ograniczeń)
przyjmowanie i przymus są nieodzownymi cechami uzależnienia
PRZEBIEG:
picie w weekendy i inne dni wolne od pracy
używanie ciągłe
używanie okresowe
PALIMPSESTA- luka pamięciowa. Ostra amnezja następowa, bez utraty świadomości, będąca skutkiem spożycia alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych.
Doradzanie osobom uzależnionym ograniczenia ilości alkoholu jest błędem , z uwagi na upośledzenie kontroli nad alkoholem. Tu zawsze należy proponować abstynencję!!!
Picie szkodliwe to taki wzorzec picia alkoholu, który powoduje szkody zdrowotne: fizyczne, psychiczne, osobowościowe, interpersonalne
ZALEŻNOŚĆ PSYCHICZNA- stan , w którym środek jest przyjmowany po to , aby doświadczyć pożądanego i oczekiwanego działania albo też uniknąc złego samopoczucia z powodu braku środka. Z. P. nie prowadzi do pojawiania się objawów zespołu abstynencyjnego , jeżeli środek zostanie odstawiony.
ZALEŻNOŚC FIZYCZNA- powstaje , gdy środek jest przyjmowany w coraz to większych dawkach, potrzebnych do osiągnięcia zamierzonego efektu. Zachodzi zatem zjawisko TOLERANCJI (zależy ona od właściwości osobniczych )w następstwie wytworzenia się neuroadaptacji i pojawienia się zespołu abstynencyjnego, gdy ma miejsce jej załamanie się , jeśli środek zostanie odstawiony.
PREDYSPOZYCJE BIOLOGICZNE
Nie wykryto jak dotąd „genu alkoholowego”, jedynie wiele czynników predysponujących do uzależnienia. Osoba nienadużywająca alkoholumimo predyspozycji prawdopodobnie się nie uzależni. I odwrotnie- są osoby wiele lat nadużywające alkoholu bez objawów uzależnienia.
UWARUNKOWANIA PSYCHOLOGICZNE:
Większa skłonność do uzależnienia będzie miał człowiek ,który nie miał prawidłowo zaspokojonych potrzeb życiowych psychicznych przez rodziców, który nie został wyposażony w mechanizmy radzenia sobie z problemami życiowymi i emocjonalnymi. Pierwotnym źródłem zaburzeń doprowadzających do uzależnień jest środowisko rodzinne.
Przeciwdziałanie złemu samopoczuciu
Zamanifestowanie własnej niezależności
Kryzysy, tym bardziej gdy zaburzone są układy i związki w rodzinie
Protesty ,bunty
Poszukiwanie wglądu w niejasno uświadamiane sobie problemy
Chęć oddalenia się od obarczeń emocjonalnych
UWARUNKOWANIA SPOŁECZNE
Zachowania związane z alkoholem są nagradzane społecznie. Imponowanie „mocną głową”, skojarzenie męskości z piciem, bycie odważnym, śmiałym, męskim, „duszą towarzystwa” sprzyja powtarzaniu takich zachowań. Niestety kiedy osoba uzależni się jest skazywana na izolację przez tę samą społeczność. Potrzeba zaspokojenia więzi grupowej powoduje zgodę na normę grupową, jaką jest nadużywanie subst. psychoaktywnych w grupach dewiacyjnych. Dotyczy to osób z niską samooceną, które uważają się za odrzucone przez grupę stojącą hierarchicznie wyżej.
Moda
Sprzyja represja np. represyjni rodzice
Mechanizm etykietkowania społecznego
Chęć zaakceptowania przez grupę rówieśniczą
FAZY ROZWOJU UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU
PICIE TOWARZYSKIE- picie sprawia przyjemność; wzrost ochoty i tolerancji ,”mocna głowa'
FAZA OSTRZEGAWCZA - szukanie okazji do picia; inicjowanie wypijania kolejek; po wypiciu lepsze samopoczucie; „dusza towarzystwa”; alkohol przynosi ulgę; uwalnia od napięcia; picie kończy się „urywaniem filmu”; nieliczne próby picia ukrytego, w samotności, na kaca
FAZA KRYTYCZNA (PACJENCI Z DIAGNOZĄ UZALEŻNIENIA )- „klin” przynosi ulgę; wyrzuty sumienia „kac moralny”; zaniedbywanie rodziny, konflikty małżeńskie; nieobecnośc w pracy; usprawiedliwianie picia licznymi okazjami; wzrost agresywności, konflikty z prawem; nieregularne odżywiane się, zaniedbanie wyglądu zew.; zaburzenia popędu seksualnego; picie ciągami; poczucie pustki, bezradności ; składanie przysiąg abstynencji, próby udawadniania silnej woli
FAZA CHRONICZNA- picie poranne „kac gigant”; upijanie się w samotności; okresy długotrwałego opilstwa; spadek tolerancji na alkohol; sięganie po alkohole niekonsumpcyjne; rozpad więzi rodzinnych; degradacja zawodowa i społeczna; wynoszenie rzeczy, kradzieże w celu zdobycia środków na alkohol; otępienie alkoholowe; padaczka alkoholowa; alkohol staje się jedynym celem w życiu; psychozy alkoholowe; ciężkie powikłania somatyczne; skrajne wyczerpanie organizmu
ŚMIERĆ
SZKODY SOMATYCZNE I PSYCHOLOGICZNE
SZKODY SOMATYCZNE:
Układ pokarmowy: zapalenie przełyku, żołądka, owrzodzenia, zespół złego wchłaniania, awitaminozy, niedobory mikroelementów( magnez!), ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, zapalenie, stłuszczenie ,marskość wątroby
Układ sercowo-naczyniowy: kardiomiopatia alkoholowa, przerost lewej komory, zanik mięśnia sercowego, arytmia, migotanie przedsionków, nadciśnienie, udary, przyspieszona miażdżyca, nagła śmierć sercowa-zaburzenia elektrolitowe(zwłaszcza potas)
Układ nerwowy- psychozy alkoholowe, demencja alkoh., encefalopatia Wernickiego, padaczka, polineuropatia, miopatia, zapalenie pozagałkowe n. wzrokowego, zanik móżdżku, ogólnie-zmiany degeneracyjno-zapalno-krwiotoczne.,niedobory witamin z grupy B
Układ oddechowy- infekcje, nowotwory górnych i dolnych dróg oddechowych, grużlica
Układ odpornościowy- spadek liczby granulocytów i limfocytów T, zwiększona zapadalność na choroby zakazne,w tym weneryczne i AIDS
Układ endokrynny- cukrzyca, impotencja, ginekomastia, zaburzenia miesiączkowania, nadczynność nadnerczy, niedoczynność tarczycy
Choroby nowotworowe- karcynogen w etiologii raka jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, wątroby, odbytnicy, sutka.
Skóra- patologia naczyń skóry (zaczerwienienie ), pasożyty, odmrożenia, obrzęki
Alkoholowy zespół płodowy-spadek masy noworodka, opóznienie rozwoju psychofizycznego, uposledzenie umysł., zmiany morfologiczne
ZABURZENIA PSYCHICZNE
majaczenie alkoholowe
paranoja alkoholowa
ostra i przewlekła halucynoza alkoholowa
depresje alkoholowe
psychoza Korsakowa
otępienie alkoholowe
encefalopatia alkoholowa
1