Omdlenie

Omdlenie jest to nagła, krótkotrwała utrata przytomności, wywołana niedotlenieniem mózgu. Przyczyną omdlenia może być: spadek ciśnienia tętniczego krwi, nadmierne odchudzanie, silny ból, zdenerwowanie, głód, silne emocje, widok krwi, itp.

Objawy poprzedzające omdlenie

• zawroty głowy,

• bladość twarzy,

• mroczki przed oczami,

• mogą wystąpić zimne poty na czole i skroniach.

Pierwsza pomoc:

• rozluźnić uciskające części odzieży (krawat, kołnierzyk),

• udrożnić górne drogi oddechowe i skontrolować czynności życiowe,

• ułożyć poszkodowanego w pozycji autoprzetoczeniowej,

• jeżeli po 2 minutach nie powróci przytomność, poszkodowanego należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej i wezwać pomoc lekarską,

• sprawdzić czynności życiowe, zapewnić komfort psychiczny i termiczny.

sprawdzanie czynności życiowych:

• sprawdzanie czy poszkodowany jest przytomny

spróbuj porozmawiać, zadaj zdecydowanie i głośno pytania: "co się stało ?", "jak się nazywasz ?'' lub: "otwórz oczy", klepnij lekko poszkodowanego w ramię lub klaśnij rękoma nad głową poszkodowanego; jeżeli poszkodowany nie reaguje na te bodźce to nasuwa się wniosek, że jest nieprzytomny. Poszkodowany nieprzytomny to osoba, która uległa wypadkowi, z którą nie można nawiązać żadnego kontaktu i która nie reaguje na bodźce zewnętrzne.
( dokładniejszej oceny stanu przytomności można dokonać kożystając np. ze skali Glasgow )

• oczyszczenie jamy ustnej i udrożnienie dróg oddechowych

jedną rękę kładziemy na żuchwę, drugą na czoło poszkodowanego (rękoczyn czoło-żuchwa) a następnie przekręcamy głowę poszkodowanego twarzą w stronę przeciwną od siebie, otwieramy usta i dwoma palcami drugiej ręki owiniętymi, np. w gazik, folię, wygarniamy zawartość jamy ustnej, np. część pokarmu, sztuczną szczękę, gumę do żucia, a następnie powracamy do pozycji wyjściowej; rękoczynem czoło-żuchwa płynnie, efektywnie i z wyczuciem odchylamy głowę do tyłu: wyjątek - podejrzenie a uraz kręgosłupa - w tym przypadku musisz unikać poruszania głową,

• sprawdzanie czy poszkodowany oddycha

dorosły człowiek oddycha przeciętnie jeden raz w ciągu pięciu sekund. W celu stwierdzenia obecności oddechu u poszkodowanego przybliżamy ucho do twarzy poszkodowanego (jego nosa i ust), jednocześnie starając się zaobserwować ruchy oddechowe klatki piersiowej. Możemy też spróbować wyczuć oddech na własnym policzku. Dodatkowo jedną rękę trzymamy płasko na nadbrzuszu i staramy się wyczuć ruchy powłok brzusznych towarzyszące oddychaniu. Kontrola oddechu powinna trwać co najmniej 5-10 sekund,

• sprawdzanie czy poszkodowany ma tętno

tętno człowieka dorosłego wynosi przeciętnie 60 - 80 uderzeń na minutę. U poszkodowanego tętno badamy na tętnicy szyjnej. Tętnice tę odnajdujmy na przedniej powierzchni szyi, tuż obok krtani. Do tego miejsca przykładamy dwa palce i staramy się wyczuć pulsowanie, przez 5 - 10 sekund.

Badania tętna nie wykonujemy kciukiem ze względu na możliwość wyczucia własnego tętna i błędną ocenę stanu poszkodowanego. Nigdy w celu sprawdzenia czy poszkodowany ma zachowaną akcję sera nie szukamy tętna na tętnicy promieniowej przebiegającej po wewnętrznej strucie nadgarstka, w przedłużeniu kciuka. Jest to naczynie obwodowe, znacznie oddalone od serca, co sprawia, że przy znacznym spadku ciśnienia krwi tętno jest w tym miejscu niewyczuwalne, nawet przy zachowaniu akcji serca,

U niemowląt tetno sprawdzamy na tęrnicy ramieniowej

• badanie szczegółowe poszkodowanego

badanie poszkodowanego wykonujemy w celu stwierdzenia lub wykluczenia u poszkodowanego urazów, np.: złamań, krwotoków zewnętrznych, itp. Prowadzimy je dokładnie według jednego z dwóch schematów, zależnie od tego, czy poszkodowany leży na plecach czy na brzuchu. Podczas badania poszkodowanego należy cały czas obserwować twarz poszkodowanego. Osoba nieprzytomna może zareagować na ból widocznym grymasem twarzy lub jękiem.

Jeżeli poszkodowany leży na plecach.

• Ocena stanu przytomności poszkodowanego - sprawdzamy czy poszkodowany reaguje na bodźce: dotyk i głos.

• Badanie szyjnego odcinka kręgosłupa i czaszki - palce obu rąk wsuwamy z obu stron pod kark poszkodowanego, uważając aby nie poruszyć jego głową. Jednym ciągłym ruchem ręki lekko naciskając przesuwamy po kręgosłupie od dołu w kierunku czaszki. Nie wyjmując rąk przesuwamy dłonie po potylicy w górę czaszki. Głowę unosimy delikatnie tylko na tyle, by móc wsunąć pod nią ręce. Zwracamy uwagę na ciągłość kręgosłupa, pojawienie się obrzęku, zgrubień, zapadnięć itp. Po zakończeniu badania oglądamy rękawiczki, szukając śladów krwi.

• Udrożnienie dróg oddechowych - sprawdzenie oddechu i tętna wykonujemy według wcześniej przedstawionego schematu.

• Obojczyk - sprawdzamy jednym, ciągłym ruchem palcami jednej ręki.

• Stawy ramienne - badamy oba stawy jednocześnie. Obejmujemy ręką bark i wykonujemy niewielkie, koliste ruchy i badając czy nie są uszkodzone.

• Klatka piersiowa - obejmujemy oburącz z boków pod pachami, ściskamy i następnie zwracając uwagę na ewentualne trzeszczenie złamanych lub pękniętych żeber. Czynności powtarzamy układając ręce coraz niżej w kierunku brzucha, aż do zbadania całej klatki piersiowej

• Odcinek lędźwiowo - krzyżowy kręgosłupa - jedną rękę wsuwamy pod kręgosłup poszkodowanego w okolicy lędźwiowej (pomiędzy klatką piersiową a miednicą) i przesuwamy palce jednym ciągłym ruchem po kręgosłupie. Szukamy dotykiem wszystkich nieprawidłowości, tj.: obrzęku, zgrubień i zapadnięć. Jednocześnie poszkodowanemu wydajemy polecenie: "złącz nogi". Obserwujemy reakcję poszkodowanego: jeżeli poszkodowany nie wykonuje naszego polecenia, może to świadczyć o: uszkodzeniu rdzenia kręgowego, uszkodzeniu miednicy, głębokiej utracie przytomności.

• Brzuch - kładziemy jedną rękę płasko na brzuch poszkodowanego i lekko wciskamy. W warunkach prawidłowych powłoki brzuszne są miękkie i elastyczne. Brzuch twardy, deskowaty może być objawem krwawienia wewnętrznego.

• Miednica - układamy ręce na kolcach biodrowych naciskając je na przemian (delikatnie kołyszemy miednicą). Jeżeli miednica nie jest uszkodzona, to powinna się kołysać cała, bez żadnych przemieszczeń bioder względem siebie.

• Kończyny - po zbadaniu miednicy przechodzimy bezpośrednio do kontroli kończyny dolnej po stronie której się znajdujemy. Następnie badamy kończynę górną tej samej strony, przechodzimy na drugą stronę poszkodowanego i kończymy badanie kończyn. Najpierw sprawdzamy ciągłość kończyny obejmujemy ją oburącz jak najbliżej biodra lub barku i ciągłym ruchem przesuwamy ręce (bez odrywania) w dół, w kierunku stopy lub dłoni. Szukamy zniekształceń kończyny spowodowanych np. złamaniem. Następnie sprawdzamy stawy: kolanowy i łokciowy. Wykonujemy to z równoczesnym naciągnięciem kończyny (w tym celu chwytamy jedną ręką kończynę powyżej kostki lub za nadgarstek i naciągamy ją do wyprostowania; drugą ręką, podłożoną pod kolano lub łokieć, zginamy staw sprawdzając jego ruchomość).

Badanie nie powinno trwać dłużej niż 1 minutę. Jeżeli przekroczymy ten czas, należy badanie przerwać, żeby sprawdzić oddech i tętno.

Jeżeli poszkodowany leżu na brzuchu.

• Ocena stanu przytomności poszkodowanego.

• Kręgosłup - gdy poszkodowany leży na brzuchu mamy dostępny dla badania cały kręgosłup. Badamy go palcami jednym, ciągłym ruchem wzdłuż, szukając zniekształceń. Badanie czaszki jak poprzednio.

• Udrożnienie dróg oddechowych.

• Stawy ramienne.

• Miednica.

• Kończyny.

• Odwrócenie poszkodowanego:

• kończyny poszkodowanego układamy prosto wzdłuż ciała.

• stajemy po stronie, w którą zwrócona jest twarz poszkodowanego,

• kończynę górną poszkodowanego z drugiej strony wsuwamy pod biodra, ręka powinna być wyprostowana i zwrócona grzbietem dłoni do podłoża.

• drugą kończynę górną, zgiętą w stawie łokciowym kładziemy na plecach poszkodowanego,

• swoją rękę wsuwamy pod udo bliższej nogi poszkodowanego i chwytamy za tylną część uda nogi dalszej,

• swoją rękę wsuwamy pad ramię zgiętej kończyny poszkodowanego i chwytamy płasko za jego przedramię,

• delikatnie, od siebie, obracamy poszkodowanego na plecy, zwracając szczególną uwagę na asekurację głowy poszkodowanego,

• kontynuujemy badanie kompleksowe pomijając wcześniej wykonane czynności.

• Obojczyki - jak poprzednio.

• Klatka piersiowa - jak poprzednio.

• Brzuch - jak poprzednio.

Podczas próby nawiązania kontaktu z poszkodowanym należy zachować ostrożność. Nigdy nie klękamy i nie siadamy obok poszkodowanego; najbezpieczniejsze jest przykucnięcie, ponieważ daje ono możliwość szybkiego odskoczenia w przypadku nieprzewidzianego, mogącego nam zagrozić zachowania ze strony poszkodowanego.

Pozycje

Pozycja zastana

Pozycję tą stosujemy w przypadkach podejrzenia urazów kręgosłupa: polega ona na zabezpieczeniu poszkodowanego bez poruszania go, pamiętając o udrożnieniu dróg oddechowych.

Pozycja autoprzetoczeniowa

Unosimy obie nogi leżącego poszkodowanego, np. za nogawki spodni; uniesione nogi opieramy na krześle, stole lub własnej zgiętej w kolanie nodze; pozycja ta ma na celu poprawę krążenia mózgowego poprzez właściwy odpływ krwi z kończyn dolnych.

Pozycja półsiedząca

Poszkodowanego sadzamy opartego plecami o coś stabilnego, przy niektórych urazach z lekko ugiętymi nogami w kolanach (odciąża to mięśnie jamy brzusznej).

Pozycja leżąca z ugiętymi nogami w kolanach

Stosujemy przy urazach jamy brzusznej i miednicy.

Pozycja boczna ustalona

Stosujemy ją dla zabezpieczenia poszkodowanego nieprzytomnego, z zachowanymi czynnościami życiowymi. np. podczas oczekiwania na przybycie lekarza; ułatwia oddychanie, krążenie, zapewnia drożność dróg oddechowych. Wszystkie czynności wykonujemy bez przechodzenia na drugą stronę poszkodowanego:

• bliższą nogę zginamy w stawie kolanowym, a stopę wsuwamy pod kolano drugiej

• nogi,

• rękę znajdującą się bliżej ratownika układamy wzdłuż ciała. a dłoń wsuwamy pod

• pośladek stroną grzbietową ku górze (palce powinny być wyprostowane),

• drugą rękę, zgiętą w stawie łokciowym, kładziemy na piersi poszkodowanego, tak aby dłoń spoczywała pomiędzy szyją i barkiem strony przeciwnej,

• przewracamy poszkodowanego na swoją stronę jedną ręką ciągnąc za biodro, a drugą asekurując głowę,

• kończynę górną, którą uprzednio podłożyliśmy pod pośladek, wyciągamy za ramię do tyłu (chwytając powyżej łokcia),

• odchylamy głowę poszkodowanego do tyłu i zabezpieczamy ją drugą ręką, okresowo kontrolujemy czynności życiowe (nie rzadziej niż co minutę).

Pozycja przeciwwstrząsowa

Polega na ułożeniu poszkodowanego na wznak i uniesieniu nóg nad poziom głowy, na wysokość około 30-40 cm.

Każda pozycja wiąże się z zapewnieniem poszkodowanemu komfortu termicznego (czyli dokładnego okrycia kocem lub folią termiczną) oraz psychicznego (rozmawiamy z poszkodowanym nawet jeśli jest nieprzytomny, odwracamy jego uwagę, uspokajamy go, zapewniamy ciągły kontakt wzrokowy i dotykowy); informujemy o

wykonywanych czynnościach oraz o tym w jaki sposób może on sam nam pomóc.

Meldunek o wypadku powinien zawierać następujące dane:

• miejsce wypadku,

• rodzaj wypadku (np. zderzenie się samochodów, upadek z drabiny, utonięcie. atak padaczki, itp.),

• liczba poszkodowanych i ich stan,

• informacja o udzielonej dotychczasowo pomocy,

• dane personalne osoby wzywającej pomoc.

Transportem poszkodowanych i pomocą medyczną zajmuje się wykwalifikowany personel medyczny

Padaczka (epilepsja)

Padaczka jest to przewlekłe zaburzenie pracy mózgu o różnych przyczynach, przebiegające w postaci nawracających napadów drgawkowych. Napady występują samoistnie, ale mogą je wyzwolić: alkohol, niektóre leki, stany gorączkowe.

Objawy charakteryzujące napad padaczki:

• utratatą przytomności, padający poszkodowany często doznaje urazu głowy.

• występuje chwilowy bezdech, sinica, źrenice rozszerzają się, ręce są zgięte a nogi sztywnieją.

• po kilkunastu sekundach oddech wraca i następują drgawki całego ciała.

• może nastąpić przygryzienie języka, warg,

• pojawia się piana w ustach.

• często zdarza się bezwiedne oddanie moczu.

Stan ten może trwać do kilku minut.

Pierwsza pomoc:

w czasie ataku:

• zabezpieczyć głowę poszkodowanego,

• jeżeli szczęki nie są zaciśnięte, wsunąć pomiędzy nie rolkę bandaża, portfel, itp., w taki sposób, aby nie utrudniać wypływu śliny.

po ataku:

• usunąć ślinę i wymiociny z jamy ustnej,

• rozluźnić ciasne części ubrania,

• nie budzić poszkodowanego, ułożyć go w pozycji bezpiecznej.

• kontrolować czynności życiowe,

• zapewnić komfort termiczny i bezwzględny spokój.

Cukrzyca

Cukrzyca jest to choroba, w której organizm nie kontroluje stężenia cukru we krwi. Osoby chore na cukrzycę powinny mieć na łańcuszku, bransoletce lub w portfelu informację o tym, że chorują oraz informacje o rodzaju i dawce pobieranej insuliny.

Hiperglikemia

Charakteryzuje się zwiększonym stężeniem glukozy we krwi (przecukrzenie krwi). Niedobór insuliny prowadzi w skrajnych przypadkach do śpiączki cukrzycowej. Stan utraty przytomności zwykle poprzedza:

• znaczne nasilenie pragnienia,

• znaczne oddawanie moczu,

• nudność i wymioty,

• niekiedy bóle brzucha,

• sucha skóra,

• szybkie tętno,

• głęboki, ciężki oddech,

• wyczuwalny zapach acetonu w oddechu poszkodowanego.

Chorzy z reguły wiedzą, że są cukrzykami i posiadają przy sobie odpowiednie dawki insuliny.

Hipoglikemia

Stan niedocukrzenia, czyli znacznego zmniejszenia ilości glukozy we krwi, który najczęściej jest spowodowany pobraniem zbyt dużej dawki insuliny lub opuszczeniem jednego lub więcej posiłków oraz dużym wysiłkiem fizycznym.

Objawy:

• wystąpienie u poszkodowanego stanu ,,głodu węglowodanowego”,

• osłabienie, omdlenie lub uczucie głodu,

• drżenie mięśni,

• dowody między rzeczami poszkodowanego wskazujące, że poszkodowany jest cukrzykiem (karta ostrzegawcza, bransoletka, kostki cukru, tabletki, strzykawka do insuliny),

• dziwne zachowanie poszkodowanego (może być zdezorientowany, walczący lub nawet gwałtowny),

• pocenie się,

• blada i zimna, lepka skóra,

• mocne, napięte tętno,

• zakłócona reakcja na bodźce.

• płytki oddech.

Pierwsza pomoc:

• przytomnemu poszkodowanemu podać cukier (mocno osłodzoną herbatę, cukierki),

• nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej,

• szybko wezwać pogotowie.

Udar słoneczny

Udar słoneczny jest skutkiem przegrzania organizmu w wyniku nadmiernego nasłonecznienia.

Objawy:

• zaczerwieniona, gorąca i sucha skóra,

• nudności i wymioty,

• wysoka gorączka i dreszcze, tętno zwolnione,

• uczucie niepokoju, osłabienie.

Pierwsza pomoc:

• ułożyć poszkodowanego w pozycji półsiedzącej,

• dalej postępujemy jak w przypadku udaru cieplnego

Udar cieplny (termiczny)

Udar cieplny jest skutkiem przegrzania organizmu. Spowodowany jest utrudnionym lub wręcz uniemożliwionym oddawaniem nadmiaru ciepła (np. podczas intensywnego wysiłku fizycznego w gorącym, dusznym pomieszczeniu).

Objawy:

• zaczerwieniona, gorąca skóra,

• silne poty, osłabienie, uczucie zmęczenia, silne pragnienie,

• bóle i zawroty iłowy,

• nudności i wymioty,

• mroczki przed oczami, przyspieszone tętno.

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego przenieść do zaciemnionego, przewiewnego miejsca, ułożyć w wygodnej dla niego pozycji,

• rozluźnić uciskające części ubrania,

• stosować zimne okłady (rozpoczynając od głowy, karku, dłoni, stopniowo przechodząc na klatkę piersiową),

• poszkodowanemu przytomnemu podać małymi porcjami zimne napoje (najlepiej soki) bądź czystą wodę,

• kontrolować czynności życiowe,

• zapewnić komfort psychiczny,

• wezwać pogotowie

Porażenie prądem

Może zdarzyć się wszędzie tam, gdzie przypadkowo dotkniemy nieosłoniętych przewodów elektrycznych. Uszkodzenia wywołane prądem elektrycznym zależą przede wszystkim od napięcia, natężenia prądu, czasu jego działania oraz drogi jego przepływu. W każdym przypadku dochodzi do zaburzenia podstawowych czynności życiowych: ośrodkowego układu nerwowego, oddychania i krążenia.

Objawy:

• porażone mięśnie gwałtownie kurczą się (dlatego poszkodowany nie może puścić przewodu elektrycznego),

• w miejscu zetknięcia z prądem występuje oparzenie lub zwęglenie tkanek.

Pierwsza pomoc:

w przypadku prądu o niskim napięciu (do 1000 V):

• odłączyć prąd głównym wyłącznikiem,

• w przypadku braku czynności życiowych podjąć akcję resuscytacyjną,

• oparzone miejsca chłodzić przez 15-20 minut,

• założyć jałowy opatrunek na oparzone miejsca,

• okresowo kontrolować czynności życiowe, zapewnić komfort termiczny i wsparcie psychiczne,

• wezwać pomoc lekarską,

w przypadku prądu o wysokim napięciu (linia energetyczna - powyżej 1000 V):

• nie podchodzić na odległość mniejszą niż 50 m,

• zadzwonić do elektrowni, zakładu energetycznego (ewentualnie policji, pogotowia, straży pożarnej) i poinformować, że jest uszkodzenie linii z porażeniem ludzi.

Wstrząśnienie mózgu

Następuje po bezpośrednim tępym urazie głowy, bez widocznych zewnętrznych obrażeń czaszki.

Objawy:

• krótkotrwała utrata przytomności,

• po powrocie do świadomości nudności i wymioty,

• bóle i zawroty głowy,

• zaburzenia równowagi,

• niepamięć wsteczna: poszkodowany nie pamięta faktów mających miejsce przed urazem i samego urazu,

• możliwość wystąpienia rany głowy.

Pierwsza pomoc

• w przypadku rany wykonać opatrunek,

• zapewnić komfort psychiczny i termiczny,

• kontrolować czynności życiowe,

• nie pozwolić poszkodowanemu samodzielnie poruszać się, ponieważ uraz ten wymaga konsultacji lekarskiej

---