Ratownictwo Medyczne
Omdlenia
Omdlenie = zasłabnięcie
Nagła krótkotrwała utrata przytomności i spadek napięcia mięśniowego.
Niekiedy omdlenie ma charakter poronny i nie doprowadza do upadku
Utrata przytomności występuje zwykle przy spadku ciśnienia tętniczego poniżej 75 mm Hg. Przyjęcie pozycji leżącej często zatrzymuje rozwój objawów i procesu omdlenia.
Etiologia i patogeneza
Zmniejszenie przepływu mózgowego (zaburzenia przewodnictwa) = niedotlenienie mózgu
Zaburzenia przewodnictwa
Bradykardia
Tachykardia
bloki A-V
Naparstnica, Chinidyna, Blokrey B i Ca
Zmiany bliznowate i włókniste serca
Elektrolity
Inne mechanizmy
spadek RR systemowego
rozszerzenie naczyń krążenia
zmniejszenie powrotu krwi do serca
hipowolemia
utrudnienie odpływu krwi z serca
zwężenie naczyń mózgowych jako efekt hipokapni
Rodzaje omdleń
Omdlenie wysiłkowe
Omdlenie z nadpobudliwości zatoki szyjnej
Omdlenie z hipotonii ortostatycznej
Omdlenie po sympatektomii
Omdlenie z neuropatii obwodowej
Omdlenie z porażenia naczyń (zwykłe zasłabnięcie)
Omdlenie z powodu przełykania
Omdlenie z hipowolemii
Omdlenie z hiperwentylacji
Omdlenie z u podnoszących ciężary
Omdlenie w przebiegu TIA
Omdlenie w zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego
Omdlenie w zespole podkradania tętnicy podobojczykowej z regionu podstawnego (podczas pracy kończyny górnej)
Omdlenie w hipoglikemii
Omdlenie w uczuleniach (anafilaksja)
Omdlenie w przebiegu padaczki
Omdlenie w przebiegu zatorowości płucnej
Omdlenia pochodzenia naczynioruchowego
Czynnikiem wywołującym omdlenie jest czynnik wazopresyjny. Najczęściej wyzwolony przez strach, ból, uraz psychiczny (widok krwi).
W początkowej fazie omdlenia występują objawy obniżenia siły mięśniowej, przykre uczucie w nadbrzuszu, poty, niepokój, ziewanie.
Pełne omdlenie występuje dopiero po spadku RR tętniczego poniżej 75 mm Hg.
Zespól zatoki szyjnej
Czynnikiem wywołującym jest w zależności od typu
Postać kardiodepresyjna (wagalna) - wzrost ciśnienia w zatoce szyjnej powoduje na zasadzie odruchu z nerwy błędnego znaczne zwolnienie akcji serca i w efekcie znaczny spadek ciśnienia tętniczego.
Postać naczynioruchowa - krytyczny spadek ciśnienia tętniczego krwi występuje bez zwolnienia akcji serca, w skutek wzrostu ciśnienia w zatoce szyjnej.
Postać ośrodkowa (mózgowa) - wzrost ciśnienia w zatoce szyjnej i utrata przytomności występuje bez spadku ciśnienia tętniczego krwi.
Czynnikiem wywołującym omdlenie jest skręt szyi i ucisk na zatokę szyjną, lub krawat, kołnierzyk, etc.
Leczenie - zachowawcze, eliminacja napięcia, ew. chirurgiczne; odnerwienie zatoki.
Podciśnienie ortostatyczne
To zespół powtarzających się omdleń z nagłym spadkiem ciśnienia tętniczego, występującym po przyjęciu pozycji stojącej.
Przyczyny:
wyczerpanie po dłuższej chorobie
długotrwałe stany lękowe
okres dorastania
sympatektomia
obwodowy zastój żylny
Cały incydent trwa około krótko. Towarzyszy mu 2 - 4 min bradykardia.
Zaburzenia akcji serca
Zespół Adamsa - Stokesa (blok A-V) omdlenia występują tak w pozycji stojącej jak i w leżącej (nawet we śnie).
Jeśli w czasie omdlenia okres nieprzytomności przedłuża się, może dojść do drgawek.
Odruchowy blok serca - bywa wyrazem nadwrażliwości zatoki szyjnej, do omdlenia dochodzi w następstwie fizycznego podrażnienia zatoki szyjnej lub odruchy trzewno-wagalne, oczno-wagalne (uciśnięcie gałek ocznych).
Niewydolność wieńcowa
Częstoskurcz napadowy
Zwężenie tętnicy głównej
Wrodzone wady serca
Omdlenia przy zaburzeniu metabolizmu mózgowego
Zaburzenie metabolizmu mózgowego jest najważniejszą przyczyna pewnych rodzajów omdleń.
Przykładami są omdlenia zależne od:
anoksemii u chorych z wrodzonymi wadami serca
ciężkiej, przewlekłej, wyniszczającej niedokrwistości
hipoglikemii
kwasicy
zatrucia lekami (np. barbiturany)
zatrucia ostre alkoholem
Omdlenia przy upośledzeniu krążenia mózgowego
Zaburzenie ukrwienia dotyczą zwłaszcza chorych starszych, chorych po urazach czaszki, u chorych z encefalopatią nadciśnieniową.
Czasami omdlenie bywa indukowane migreną.
U chorych płci męskiej czasem dochodzi do nagłego omdlenia w ostatniej fazie oddawania moczu, czy wkrótce po wstaniu z łóżka. Istota tego mechanizmu jest odruchowe zwężenie naczyń krwionośnych przy wypróżnieniu pęcherza w nieruchomej pozycji stojącej.
Omdlenie po kaszlu zależy od wzrostu płynu mózgowo - rdzeniowego, co przypomina sytuację jaka pojawia się w mózgu w czasie wstrząsu, doprowadzając do spadku ciśnienia obwodowego.
Omdlenia w histerii
Omdlenie w histerii jest wyrazem stłumienia napędu. Poprzedza go zwykle lęk, szczególnie skłonne do omdleń histerycznych są kobiety w okresie dojrzewania.
Rozpoznanie różnicowe omdleń
Pewne stany chorobowe znamionują się napadowymi zaburzeniami, przypominającymi na pozór omdlenie i wymagają różnicowania.
A. PADACZKA - ponieważ pewne odmiany padaczki przebiegają bez drgawek, jak petit mal, są często brane przez rodziny chorych jako omdlenia.
B. NARKOLEPSJA - to napad nieprzezwyciężonej senności nawet jeśli chory jest wypoczęty.
C. KATAPLEKSJA - to napad nagłej utraty napięcia mięśniowego bez utraty przytomności, najczęściej po bodźcu emocjonalnym (przestrach, śmiech).
D. ZABURZENIA BŁĘDNIKOWE - często tutaj współistnieją nudności i wymioty, szum w uszach i oczopląs zaostrzające się po pewnych ruchach głowy. Zwykle nie ma utraty przytomności.
Badanie podmiotowe i przedmiotowe
RR
Badanie tętna
Próba ortostatyczna
EKG
RTG
Jonogram, Morfologia
USK
Holter
Próba wysiłkowa
Leczenie
ABC
Pozycja leżąca
Utrzymanie kontaktu słownego + i.v.
Suplementacja leków quanum satis
Czy zawsze transportować chorego do IP ?