POLITYKA HANDLOWA I PODATKOWA UE

Wspólna polityka handlowa

Od lat 60 - tych państwa członkowskie UE kształtują wspólną politykę handlową wobec krajów trzecich. W 1968 roku wprowadzono unię celną między krajami Wspólnoty - zlikwidowano zatem cła wewnętrzne; jednocześnie przyjęto Wspólną Taryfę Celną dla krajów trzecich. Zgodnie z Artykułem 113 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, od końca okresu przejściowego (koniec 1969) wspólna polityka handlowa formalnie opiera się na jednolitych zasadach, w szczególności w zakresie:

• zmian taryf celnych

• zawierani układów celnych i handlowych

• liberalizowania dostępu do rynku, jak również ujednolicania środków mających na celu ochronę rynku wspólnotowego, w tym również dotyczących dumpingu i subsydiów

• harmonizowania środków polityki eksportowej.

EWWiS - sektorze węgla i stali zniesienie ceł i opłat o podobnych skutkach jak i ograniczeń ilościowych - 1 maja 1953 roku (z wyjątkiem derogacji dla belgijskiego rynku węgla)

Euratom - 1 stycznia 1959 rok dla wszystkich produktów w ramach wspólnego ryku energii atomowej

Oba ugrupowania - brak wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich

Traktat Rzymski (1857) nie precyzuje dokładnie pojęcia

W preambule jego sygnatariusze deklarują, że pragną przyczynić się, dzięki wspólnej politycy handlowej, do stopniowego usuwania ograniczeń w wymianie międzynarodowej.

Kraje zobowiązały się do koordynacji swych stosunków handlowych z krajami trzecimi tak by po upływie okresu przejściowego można było prowadzić wspólną politykę w handlu z tymi krajami - nie wypadło gdyż kraje członkowskie miały możliwość stosowania pewnych narodowych ograniczeń ilościowych w ochronie rynku.

Instrumenty polityki handlowej

Rodzaje ceł (cło - podatek nałożony na towary w momencie przekraczania przez nie granicy celnej):

1. Ze względu na kierunek ruchu towarów: eksportowe, importowe, tranzytowe

2. Ze względu na sposób obliczania

1. ad valorem (% od wartości)

• są odporne na zmiany cen

• lepiej nadają się do porównań w sytuacji negocjacji międzynarodowych

2. specyficzne - od ilości, objętości lub wagi

3. kombinowane - połączenie, np. 500 euro od sztuki samochodu + 5% podatku jeżeli wartość przekracza określoną kwotę

3. Cła antydumpingowe - są stosowane w przypadku gdy towary importowane są sprzedawane po cenach dumpingowych (niższych od cen rynkowych kraju eksportującego lub poniżej kosztów własnych produkcji kraju eksportującego)

Cele wprowadzania ceł:

1. źródło uzyskania dochodów rządowych

2. ochrona krajowej produkcji

3. spadek konsumpcji wybranego dobra

4. poprawienie bilansu handlowego

Inne instrumenty polityki handlowej

1. Subsydia eksportowe

2. Kwoty importowe

3. Dobrowolne ograniczenia eksportu (VER)

4. Wymagania dotyczące lokalnego udziału produkcji

5. Subsydiowanie kredytów eksportowych

6. zakupy rządowe ukierunkowane na produkty wytwarzane w kraju

7. Ograniczenia biurokratyczne

Argumenty na rzecz wolnego handlu. Brak wolnego handlu:

• zmniejsza wydajność gospodarki, zaistnienie firm o nieefektywnej skali produkcji

• ograniczanie bodźców do poszerzania wiedzy i wprowadzania innowacji

• racje polityczne

Argumenty przeciwko wolnemu handlowi

• niedoskonałości rynku krajowego

• ważony dobrobyt społeczny

GŁÓWNE TENDENCJE ROZWOJOWE POLITYKI HANDLOWEJ UE:

• stopniowe obniżanie wspólnej taryfy celnej wynikające z kolejnych rund negocjacyjnych w ramach GATT

• likwidowanie dobrowolności w stosowaniu postępowań antydumpingowych i antysubsydyjnych

• rozbudowanie systemu umów wzajemnie preferencyjnych (np. strefy wolnego handlu i unie celne) w stosunku do krajów trzecich oraz innych organizacji międzynarodowych
  

Dostosowania polityki handlowej do rynku wewnętrznego

W Białej Księdze Komisji Europejskiej z 1985 roku (program tworzenia jednolitego rynku wewnętrznego do końca 1992 roku) wymienione zostały narodowe narzędzia funkcjonujące w polityce handlowej poszczególnych państw 12-stki w postaci kontyngentów importowych (wprowadzanych przez kraje indywidualnie lub administrowanych przez Wspólnotę) oraz innych ograniczeń w imporcie o charakterze wspólnotowym, ale realizowanych tylko przez niektóre państwa WE. Komisja wskazywała na konieczność usunięcia tych barier do końca 1992 roku - wynikało to z logiki likwidacji kontroli granicznych w ramach jednolitego rynku.

W związku z realizacja programu rynku wewnętrznego protekcja rynku może mieć jedynie charakter wyjątkowy i tymczasowy. W nagłych sytuacja kraje członkowskie mogą zwracać się do komisji Europejskiej z prośbą o zgodę na zastosowanie środków ochronnych w imporcie. Komisja powinna niezwłocznie podjąć decyzję w tej sprawie. Zainteresowany kraj członkowski powinien następnie powiadomić o podjętych środkach inne kraje UE. Komisja zaś może w każdej chwili zadecydować o zmianie lub zniesieniu powyższych środków. Przy wyborze środków priorytet ochronnych mają te, które powodują najmniejsze zakłócenia w funkcjonowaniu wspólnego rynku.

Według zasad wspólnego rynku towar wyprodukowany i sprzedawany w jednym z krajów członkowskich może być bez przeszkód sprzedawany również i w innym. W 1993 roku państwa Piętnastki zniosły graniczne urzędy celne; liczne formularze zastąpiono Jednolitym Dokumentem Administracyjnym, który obowiązuje w stosunkach z zewnętrznymi krajami Wspólnoty

Traktat z Maastricht

Główne zasady wspólnej polityki rolnej zostały sprecyzowane w końcu lat 50-tych. Do dziś nie uległy zmian. Traktat z Maastricht -tylko pewne poprawki porządkujące przepisy dotyczące wspólnej polityki handlowej. Kilkakrotnie modyfikacji wprowadzono do prawa wtórnego regulując wdrażanie poszczególnych instrumentów tejże polityki. Wynikał to przede wszystkim z budowy rynku wewnętrznego oraz Rundy Urugwajskiej GATT.

Traktat z Maastricht stworzył ogólne podstawy do zawierania porozumień międzynarodowych przez Wspólnotę, zarówno z krajami trzecimi (jednym bądź też grupą)czy też z organizacjami międzynarodowymi. Przy okazji zwiększono rolę Parlamentu Europejskiego

Większy zakres uznaniowości jeśli chodzi o pozwolenie na zastosowanie narodowych środków ochrony rynku. Nie wiadomo jak praktycznie może on być zastosowany ze względu na zniesienie kontroli granicznej w przepływie towarów w ramach 15-tki.

Realizacja polityki handlowej - dwa warianty

• Autonomiczna polityka handlowa - opiera się na możliwości wydawania przez Radę UE jednostronnych regulacji. Propozycje przekazuje Radzie Komisja Europejska. Rada przyjmuje decyzje większością kwalifikowaną, może również nie przyjąć propozycji Komisji, ale wówczas musi uczynić to jednogłośnie. Dotyczy to kontyngentów ilościowych, importu dumpingowego, niedozwolonych praktyk handlowych itp.

• Traktatowa polityka handlowa dzieli się na dwa etapy. Negocjacje z jednym bądź kilkoma państwami czy organizacjami prowadzi Komisja, która porozumiewa się ze specjalnym komitetem powołanym przez Radę (od 1973 roku w postępowaniu uczestniczy Parlament Europejski, ale tylko na zasadzie obserwatora). Wynegocjowane i zatwierdzone przez Komisję umowy przekładane są Radzie do akceptacji. Rada przyjmuje je większością kwalifikowaną (np. umowa o strefie wolnego handlu z EFTA)

Dostosowania wspólnej polityki handlowej do postanowień Rundy Urugwajskiej GATT

Wcielanie w życie postanowień Rundy sprowadza się przede wszystkim do:

• kolejnej transzy redukcji ceł (w krajach rozwiniętych przeciętnie o około 40% wobec dostawców objętych KNU w ciągu 5 lat poczynając od 1995 roku) oraz związania stawek celnych

• taryfikacji ograniczeń pozataryfowym w handlu rolnym

• obniżki subsydiów w eksporcie rolnym w ciągu 6 lat (poczynając od 1995 roku) o 36% w stosunku do okresu bazowego (1986-1990) i redukcji o 21% wolumenu subsydiowanego eksportu rolnego

• zniesienie lub dostosowania do nowych reguł dotyczących wykorzystywanych ograniczeń ilościowych, szczególnie środków tzw. szarej strefy, w ciągu 4 lat od wejścia w życie Porozumienia o Klauzulach Ochronnych tj. do końca 1998 roku

• dostosowań do wymogów zawartych w porozumieniach pośrednio wiążących się z wymianą towarową - chodzi tu o wymianę usług, handlowe aspekty praw własności intelektualnej oraz handlowe środki polityki inwestycyjnej.

Obecne wysokości stawek celnych we Wspólnocie kształtują się na poziomie 3 - 10% (najwyższe cła nakładane są na produkty rolne)
Handel dotyczący usług kulturalnych, audiowizualnych, socjalnych i edukacyjnych nie jest regulowany normami wspólnotowymi.

STOSUNKI HANDLOWE Z KRAJAMI TRZECIMI

Stosunki Unii Europejskiej z krajami trzecimi opierają się, przede wszystkim, na współpracy gospodarczej i prowadzonej przez Wspólnotę polityce handlowej. Wspólna polityka handlowa ma na celu ustalenie rozmiarów i koordynację wymiany handlowej z państwami spoza UE.
Formy współpracy z krajami trzecimi może przybrać formy umów stowarzyszeniowych, umów o członkostwo, umów handlowych etc.

WSPÓŁPRACA Z KRAJAMI EFTA
W trakcie istnienia EFTA od 1960 roku wiele państw, które do niej należały przystąpiły do UE,
obecnie do EFTA należą: Szwajcaria, Norwegia, Islandia, Lichtenstein.
W 1992 roku kraje EFTA i UE utworzyły Europejski Obszar Gospodarczy, jego celem było:
1. zacieśnienie współpracy gospodarczej
2. wprowadzenie swobodnego przepływu towarów, usług, kapitału i ludzi
3. wzmocnienie współpracy w dziedzinach poza handlowych np. badaniach naukowych, ochrony środowiska

WSPÓŁPRACA Z KRAJAMI AZJI, KARAIBÓW I PACYFIKU
Grupa państw AKP obejmuje około 71 państw położonych w Afryce, na Pacyfiku i morzu karaibskim, które kiedyś były koloniami lub państwami zależnymi od krajów Piętnastki. Obecnie stosunki kraje AKP - UE uregulowane są Umową o Partnerstwie zawartą w 2000 roku na 20 lat, obejmuje ona:
1. współpracę polityczną
2. liberalizację przepływu kapitału i usług
3. pogłębianie rozwoju sektora prywatnego
4. walkę z biedą i bezrobociem
5. wspieranie rozwoju sektora prywatnego

WSPÓŁPRACA Z KRAJAMI BASENU MORZA ŚRÓDZIEMNEGO
Ze względu na bliskość położenia geograficznego wspólnota dąży do partnerskiego ułożenia stosunków z tymi krajami oraz zapewnienia stabilności tego regionu. UE prowadzi politykę preferencji handlowych w stosunku do tych państw, tworząc strefę wolnego handlu. Obecne działania Wspólnoty w tej dziedzinie zmierzają do:
1. utworzenia strefy wolnego handlu wyrobami przemysłowymi
2. zwiększenia pomocy finansowej dla tego regionu
3. umożliwienie dostępu do kredytów udzielanych przez Europejski Bank Centralny

WSPÓŁPRACA Z KRAJAMI EUROPY ŚRODKOWEJ I WSCHODNIEJ
Stosunki z postkomunistycznymi krajami po 1989 roku, opierają się na Układach Europejskich. Układy Europejskie to umowy stowarzyszeniowe, których głównym celem są:
1. zacieśnianie współpracy politycznej
2. poopieranie inwestycji, rozwoju handlu jako narzędzi niezbędnych do modernizacji gospodarek
3. rozpoczęcie integracji ze strukturami Wspólnotowymi

WSPÓŁPRACA Z KRAJAMI ASEAN
ASEAN to Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo - Wschodniej, do którego należą: Malezja, Filipiny, Singapur, Tajlandia etc., jest to region w którym Wspólnota szczególnie dba o utrzymanie demokracji, dlatego strony przyznały sobie Klauzulę Najwyższego Uprzywilejowania, a do 2003 roku mają zamiar utworzyć strefę wolnego handlu.

WSPÓŁPRACA Z CHINAMI
Ze względu na brak demokracji w Chinach, przez dziesięciolecia stosunki UE były bardzo chłodne. W 2001 roku Unia przyjęła nową strategię wobec Chin, która zakładała:
1. włączenie Chin do społeczności międzynarodowej
2. wspieranie chińskiej gospodarki na drodze do gospodarki światowej

Podatki pośrednie

Opodatkowanie pośrednie podlega w Unii Europejskiej znacznemu ujednoliceniu ze względu na duży bezpośredni wpływ, jaki podatki pośrednie (VAT, akcyza) wywierają na swobodny przepływ towarów i usług, a tym samym prawidłowe funkcjonowanie Rynku Wewnętrznego. Stanowią one znaczącą część budżetu Unii.

Podatek VAT funkcjonujący w państwach unijnych został niemal całkowicie ujednolicony (np. zakres podatku od wartości dodanej, miejsce powstania obowiązku podatkowego, podstawa opodatkowania, prawo do odliczeń). Wysokość stawki podatkowej i stawek obniżonych (stosowanych w odniesieniu do określonych kategorii towarów i usług - np. artykuły spożywcze, dostawy wody, transport pasażerski) może być kształtowane z pewną swobodą przez państwa członkowskie, pod warunkiem, że stawka podstawowa nie będzie niższa od 15%, a stawki zredukowane mniejsze niż 5%.

W ramach rozwiązań przejściowych, poszczególne państwa członkowskie stosują w odniesieniu do niektórych towarów i usług (np. książki, odzież i obuwie dla dzieci) stawkę zerową, stawki zredukowane niższe niż 5% lub też stawki obniżone w szerszym zakresie. W ramach dostosowywania się do unijnych przepisów dotyczących podatku VAT, konieczne będzie w naszym kraju m. in. ograniczenie zakresu stosowania stawek obniżonych, stawki zerowej oraz zwolnień z podatku VAT, co oznacza podwyższenie opodatkowania niektórych towarów i usług. Zmiany te powinny zostać wprowadzone przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej - wyjątek stanowią towary i usługi, w stosunku do których wynegocjowano okresy przejściowe.

Wraz z wprowadzeniem 1 stycznia 1993 r. Jednolitego Rynku zniesione zostały kontrole celne (i oczywiście cła) na granicach wewnętrznych Unii, a tym samym pojęcie eksportu i importu stało się nieadekwatne. W zamian tego, operuje się pojęciem wewnątrz-wspólnotowej dostawy lub nabycia towarów.

Transakcje pomiędzy podatnikami z różnych krajów UE
Towary dostarczane pomiędzy podatnikami zarejestrowanymi dla celów VAT opodatkowane są stawką zerową w kraju ich wysyłki (rozpoczęcia transportu) jako wewnątrz-wspólnotowa dostawa, zaś podatek należny opłacany jest przez nabywcę towarów w kraju, do którego przybywają (zakończenia transportu) towary wg stawki właściwej dla kraju, do którego przywożone są towary.

Ujednolicanie podatku akcyzowego w Unii Europejskiej dotyczy opodatkowania jedynie trzech kategorii towarów (oleje mineralne, alkohol i napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe) i również wiąże z ustaleniem minimalnych stawek tego opodatkowania. Państwa członkowskie mogą nakładać akcyzę na towary inne niż wyżej wymienione, pod warunkiem, że będzie ona stosowana wyłącznie w obrocie krajowym.

Zmiany w stawkach podatku VAT

Unijna szósta dyrektywa VAT (77/388/EWG) wprowadziła zasadę, że podstawowa stawka VAT nie będzie niższa niż 15% a stawka obniżona nie niższa niż 5%. Jednocześnie, dyrektywa ta określiła w załączniku H, jakie towary mogą być objęte stawką obniżoną. Polskie regulacje muszą być dostosowane do postanowień dyrektywy, co wiąże się z podwyższeniem stawek podatku w poniższym zakresie (zestawienie przygotowane przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej):

Objęcie stawką 7% sprzętu rehabilitacyjnego i przeznaczonego wyłącznie dla osób niepełnosprawnych wraz z usługami naprawczymi dla tego sprzętu.

Zmiany ze stawki 7% lub 12% na 22% w stosunku do takich towarów i usług, jak:
1) towary dla dzieci, w tym: odzież, obuwie, przybory szkolne, zabawki i niektóre rodzaje sprzętu sportowego, kosmetyki dla niemowląt, wózki dziecięce, meble dla dzieci, materiały budowlane,
2) niektóre wyroby związane z ochroną zdrowia (np. okulary, szkła okularowe, strzykawki, aparaty do mierzenia ciśnienia, błony rentgenowskie, wyroby opatrunkowe),
3) instrumenty muzyczne,
4) usługi geodezyjne, kartograficzne, usługi ratownictwa górniczego, bieżnikowania opon, usługi rzeczników patentowych i niektóre usługi prawne, usługi wiertnicze, usługi związane z budową dróg oraz obiektów mostowych.

Zmiany stawek z 0% na 22% w takich kategoriach, jak:
1) maszyny rolnicze, ogrodnicze lub leśne wraz z częściami zamiennymi, ciągniki rolnicze, przyczepy ciągnikowe rolnicze wraz z częściami zamiennymi,
2) platyna i złoto przeznaczone na rezerwy pañstwowe oraz usługi rafinacji metali szlachetnych przeznaczonych na te rezerwy,
3) sprzęt przeciwpożarowy dla straży pożarnej,
4) usługi magazynowania rezerw dla obronności,
5) usługi druku wydawnictw dziełowych i prasowych.

Należy wprowadzić też w miejsce aktualnie obowiązującego zwolnienia lub stawki 0% VAT opodatkowanie w wysokości 7% dla kategorii:
1) usługi pogrzebowe i kremacyjne oraz dostawa niektórych wyrobów związanych z tymi usługami,
2) dzieła sztuki, przedmioty o wartości muzealnej,
3) usługi bibliotek.

W miejsce dotychczasowego zwolnienia powinno się wprowadzić stawkę 22% w zakresie:
1) niektórych usług rolniczych związanych ze skupem i przechowywaniem płodów rolnych,
2) wyrobów rękodzieła ludowego i artystycznego,
3) usług doradztwa rolniczego, niektórych usług prawnych i notarialnych.

Wynegocjowane okresy przejściowe zezwalają na:

1. stosowanie obniżonej stawki podatku VAT nie mniejszej niż 3% do 30 kwietnia 2008 r. na:
   - żywność (włączając napoje, bez napojów alkoholowych) dla ludzi i zwierząt,
   - żywe zwierzęta, nasiona, rośliny i składniki normalnie przeznaczone do przygotowywania żywności,
   - produkty zwykle przeznaczone jako dodatki albo substytuty żywności,
   - dostawę towarów i usług przeznaczonych normalnie do użycia w produkcji rolnej, ale wyłączając towary o kapitałowym charakterze, takie jak maszyny albo budynki, o których mowa w punkcie 10 Aneksu H do Dyrektywy 77/388/EWG;

2. stosowanie obniżonej stawki podatku VAT nie mniejszej niż 7% do 31 grudnia 2007 r. na:
   - dostawę usług, które nie są dostarczane w ramach polityki społecznej, związanych z budową, renowacją i remontami zasobów mieszkaniowych, z wyłączeniem materiałów budowlanych,
   - dostawę budynków mieszkalnych lub ich części przed pierwszym zasiedleniem, o których mowa w art. 4 ust. 3 Dyrektywy 77/388/EWG;

3. stosowanie obniżonej stawki podatku VAT nie mniejszej niż 7% na usługi gastronomiczne do 31 grudnia 2007 r. albo do końca okresu przejściowego, o którym mowa w art. 28 Szóstej Dyrektywy, w zależności od tego, który z tych terminów będzie wcześniejszy.

Poza tym Polska może do 31 grudnia 2007 r. stosować zwolnienie z podatku VAT, z prawem zwrotu podatku zapłaconego wcześniej, dostaw określonych książek i czasopism specjalistycznych, a także zwolnienie z podatku VAT międzynarodowego transportu pasażerskiego, o którym mowa w punkcie 17 Aneksu F Szóstej Dyrektywy, aż do momentu wypełnienia warunków wymienionych w art. 28 ust. 4 Szóstej Dyrektywy albo tak długo, jak takie zwolnienie będzie stosowane przez którekolwiek z obecnych państw członkowskich, w zależności od tego, który z tych terminów będzie wcześniejszy.

Wynegocjowano także możliwość stosowania limitu obrotów, uprawniającego do korzystania ze zwolnień podmiotowych w wysokości 10 000 euro.

W Unii nie obowiązuje żaden ujednolicony system podatków bezpośrednich. Każde państwo członkowskie ustala go we własnym zakresie. Wysokość podatków w Polsce określać będzie polski parlament. Są już jednak projekty unijnych dyrektyw odnoszące się do podatku od dywidend.

Obowiązki statystyczne

Jedną z konsekwencji utworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego w 1993 r. było zniesienie granic zarówno w sensie fizycznym, jak i podatkowym pomiędzy państwami członkowskimi. Od tej daty władze celne nie są już odpowiedzialne za rejestrowanie i dokumentowanie handlu towarami pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Urzędy statystyczne, które do momentu powstania Jednolitego Rynku korzystały z dokumentów celnych jako źródła danych, musiały z własnej inicjatywny utworzyć system zbierania danych statystycznych, którym muszą także zarządzać. System ten otrzymał nazwę INTRASTAT

Zgłoszeniu do systemu INTRASTAT podlega każdy fizyczny przepływ towarów UE z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego (np. towary UE, które są wysyłane z Francji bezpośrednio do Niemiec, muszą być zgłoszone do systemu INTRASTAT w obu tych krajach).

Przepływ towarów z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego jest traktowany jako obrót handlowy będący przedmiotem zainteresowania dla systemu INTRASTAT także wówczas, gdy towary przekraczają granice zewnętrzne Unii Europejskiej (np. towary, które są wysyłane z Niemiec do Włoch i przekraczają - bez przepakowania i rozładunku - granice Szwajcarii, muszą być zgłoszone do systemu INTRASTAT w Niemczech i we Włoszech).

Każdy wewnątrzwspólnotowy przepływ towaru jest rejestrowany, jako: wywóz towarów -wówczas, gdy rejestracji dokonuje państwo członkowskie wysyłające towary oraz przywóz towarów -wtedy, gdy rejestracji dokonuje państwo członkowskie otrzymujące ten sam towar.

W celu upewnienia się przez sprzedawcę, że dany nabywca jest podatnikiem VAT zarejestrowanym w innym kraju, wprowadzony został system VIES (VAT Information Exchange System - System Wymiany Informacji o VAT). System ten pozwala na szybkie potwierdzenie, czy numer identyfikacyjny VAT podany przez kontrahenta jest prawdziwy, a z drugiej strony pozwala administracji podatkowej na bieżąco monitorować przepływ towarów wewnątrz Unii. Komisja Europejska prowadzi serwis on-line służący weryfikacji numerów podatników VAT. Serwis jest bezpłatny.

W odniesieniu do dostaw dokonywanych przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów (nie będących podatnikami) zastosowano zasadę opodatkowania w kraju pochodzenia towaru. Konsumenci dokonując zakupów w którymkolwiek z krajów członkowskich, płacą w momencie zakupu podatek VAT kraju pochodzenia towaru. Wyjątki od tej zasady to: dostawa nowych środków transportu m.in. nowe samochody (zawsze opodatkowana w kraju, do którego konsument sprowadza nowy środek transportu) oraz tzw. sprzedaż wysyłkowa (towary wysyłane w imieniu dostawcy na rzecz ostatecznych konsumentów, jeśli wartość tej sprzedaży u dostawcy przekracza określony próg). Szczególne zasady opodatkowania transakcji wewnątrz

wspólnotowych są stosowane wobec towarów opodatkowanych zharmonizowaną akcyzą (oleje mineralne, alkohole, napoje alkoholowe i artykuły tytoniowe).

Podsumowując, obecny system rozliczeń VAT wygląda następująco: sprzedawca po upewnieniu się, że nabywca jest podatnikiem VAT, sprzedaje towar z zerową stawką podatku VAT. Sprzedawca musi posiadać jednak dowód na to, że towar opuścił kraj. Nabywca towaru płaci VAT od zakupu według stawki obowiązującej w jego kraju. VAT ten może oczywiście odliczyć. W przypadku osób fizycznych, ponoszących np. wydatki służbowe, nie ma możliwości nabycia towarów bez VAT. Osoby takie mają jednak prawo do wystąpienia do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca nabycia z żądaniem zwrotu zapłaconego podatku.

Aktualnie trwają prace w Komisji Europejskiej nad wprowadzeniem nowego systemu rozliczeń VAT, w którym podatek ten będzie naliczany wg stawek lokalnych a rozliczany w normalnych deklaracjach niezależnie od kraju sprzedawcy.

POLITYKA KONKURENCJI DOTYCZĄCA PRZEDSIĘBIORSTW

Jednym z głównych założeń Wspólnot Europejskich jest stworzenie rynku opartego o zasady wolnej i uczciwej konkurencji. Jedynie taka sytuacja jest w stanie zapewnić konsumentom maksimum korzyści. Wolny rynek oznacza ceny ustalane na podstawie popytu i podaży, a nie poprzez umowy zawierane między producentami.

ZAKAZ NADUŻYWANIA POZYCJI DOMINUJĄCEJ

pozycja dominująca oznacza sytuację, w której przedsiębiorstwo poprzez swoją siłę finansową i możliwości oddziaływania na rynek utrudnia konkurowanie innym firmom. Samo posiadanie pozycji dominującej nie jest naganne, zostaje nim gdy zaczyna być wykorzystywane do nieuczciwej konkurencji. Jej przejawem jest np. ograniczanie rozwoju technologicznego ze szkodą dla klientów, zawieranie umów na różnych warunkach w odniesieniu do takich samych transakcji czym preferuje któregoś z kontrahentów
jej celem może być chęć wyeliminowania konkurentów lub wykorzystanie konsumentów, nie mających swobody wyboru.

URZĄDZENIA KLUCZOWE

za urządzenia kluczowe prawo wspólnotowe uważa wszystkie te urządzenia bez których niemożliwym jest świadczenie pewnych usług (np. tory kolejowe w transporcie kolejowym), a ich stworzenie jest niemożliwe (żaden przedsiębiorca nie jest w stanie stworzyć konkurencyjnej dla PKP sieci kolejowej). Równocześnie dla przedsiębiorstwa posiadającego takie urządzenia, nie istnieją ważne powody dla których nie mógłby ich użyczyć

Wspólnota wypracowała dwa sposoby ułatwiające firmom korzystanie z urządzeń kluczowych innych przedsiębiorstw:

• rozdzielenie ich utrzymywania i wykorzystywania, gdy niemożliwym jest jednoczesne ich obsługiwanie przez wiele przedsiębiorstw - np. wodociągi

• umożliwienie dostępu do tych urządzeń - np. sieci telekomunikacyjne

KARY PIENIĘŻNE ZA ŁAMANIE ZASAD UCZCIWEJ KONKURENCJI

• kara administracyjna - jest nakładana jako sankcja za dane postępowanie naruszające reguły konkurencji

• kara pieniężna, która jest nakładana w celu wywarcia presji i zmuszenia do pożądanego zachowania określonego w przepisach prawnych

KONTROLA KONCENTRACJI

FUZJE

• polegają na łączeniu się przedsiębiorstw (dotyczy to także banków) w wyniku czego tracą one swoją niezależność i powstaje całkiem nowy podmiot

• Wspólnota przystępuje do kontroli fuzji gdy udział łączny przedsiębiorstw biorących w niej udział przekracza 5 mln euro
  

JOINT VENTURES

• przedsiębiorstwo tego typu powstało i składa się z dwóch lub więcej równorzędnych podmiotów, które po połączeniu zachowały swoją samodzielność

• Wspólnota przystępuje do kontroli fuzji gdy udział łączny przedsiębiorstw biorących w niej udział przekracza 5 mln euro

Małe i średnie przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej stanowią 99% ogółu przedsiębiorstw i zatrudniają około 66% wszystkich pracujących. Są one zatem ważnym elementem gospodarki, jednak ze względu na swe rozmiary trudno jest im czasem konkurować z wielkimi przedsiębiorstwami. Dlatego Wspólnota troszczy się o te podmioty w sposób szczególny.

MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWO

zatrudnia mniej niż 50 pracowników
osiąga przychód netto mniej niż 7 mln euro rocznie

ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWO

zatrudnia mniej niż 250 pracowników
osiąga przychód netto mniej niż 40 mln euro rocznie


DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU UŁATWIENIE FUNKCJONOWANIA MAŁYM I ŚREDNIM PRZEDSIĘBIORSTWOM:

• wspieranie programów edukacyjnych z dziedziny przedsiębiorczości oraz w ramach kształcenia ustawicznego

• odbiurokratyzowanie procesu rejestracji firm oraz uproszczenie przepisów prawnych, które mają na celu ułatwić funkcjonowanie tego rodzaju przedsiębiorstw

• zmniejszenie obciążeń socjalnych w celu obniżenia kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników

• ułatwienie dostępu do internetu oraz wspieranie e-biznesu

• uproszczenie systemów podatkowych

• dofinansowanie doradztwa gospodarczego

• mobilizowanie przedsiębiorców do brania udziału w targach międzynarodowych, gdzie wielu z nich ma szansę po raz pierwszy zasinieć w skali ponadnarodowej

• ułatwienia w dostępie do kredytów

Wpływ wprowadzenia euro na Małe i Średnie Przedsiębiorstwa:

• ułatwienie rozliczania transakcji międzynarodowych (do tej pory stanowiło to istotną przeszkodę dla podejmowania działalności ponadnarodowej przez przedsiębiorców)

• ożywienie współpracy między przedsiębiorcami z różnych krajów członkowskich

• minimalizacja strat powodowanych zmianami kursu walut

• ujednolicenie waluty pozwala wybić się przedsiębiorcom z krajów biedniejszych i do tej pory mniej konkurencyjnych np. Portugalii

• w całej Europie stworzono sieć biur Euro - Info zajmujących się promocją małej i średniej przedsiębiorczości (więcej informacji na polskiej stronie http://www.euroinfo.org.pl ) oraz agend zajmujących się ułatwieniem kontaktów między przedsiębiorcami z różnych krajów (np. BC- Net )

INSTRUMENTY SŁUŻĄCE WSPIERANIU MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW:

UE stworzyła Wieloletni Program na rzecz przedsiębiorstw oraz przedsiębiorczości, przewidziany na lata 2000 -2005, z którego polskie przedsiębiorstwa również mogą uzyskać pomoc

• w ramach pomocy przedakcesyjnej

• w celu dostosowania struktur polskiej przedsiębiorczości do wymogów UE

POLITYKA KONKURENCJI DOTYCZĄCA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH

W prawie wspólnotowym przedsiębiorstwa z udziałem kapitału państwowego, władz regionalnych zostały w dużym stopniu zrównane z przedsiębiorcami prywatnymi (np. dostarczyciele energii). Wyjątek stanowią podmioty służące tzw. dobru publicznemu.

Państwu nie wolno pomagać przedsiębiorstwom publicznym, gdyż przez to naruszają reguły swobodnej konkurencji

zakazana jest pomoc państwa(!):

• sprzyjająca danemu przedsiębiorstwu

• pomoc finansowana z zasobów publicznych

• mogąca powodować deformację w stosowaniu reguł uczciwej konkurencji

dozwolona jest pomoc jedynie w określonych przypadkach:

• pomoc socjalna

• pomoc ze względów nadzwyczajnych

• pomoc dla uboższych regionów Niemiec

• pomoc regionalna

• pomoc dla ochrony kultury itp.
  

---