Zawarcie umowy.

Umowa- jest najważniejszą postacią czynności prawnych. W gospodarce rynkowej stanowi ona podstawowy instrument regulujący obrót dóbr, usług i środków pieniężnych. Zajmuje ona zastosowanie w innych sferach stosunków społecznych, pojawia się w innych działach prawa cywilnego- w prawie rzeczowym, spadkowym, rodzinnym, własności intelektualnej.

KONSENS.

1. Pojęcie.

-Umowa stanowi samodzielną i integralną całość, która dopiero kształtuje określony w jej treści stosunek prawny (art. 56 KC) mimo że dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenia woli dwóch lub więcej stron (konsens)
-Decydujące o zawarciu umowy zgodne oświadczenia woli stron (konsens) zostają złożone wtedy gdy oświadczenia mają ten sam sens, ustalony wg właściwych w tym względzie reguł wykładni (art. 65 KC).
- w teorii prawa cywilnego wyróżniamy dyssens jawny i ukryty- w zależności od tego czy strony były go świadome. Rozróżnienie to pozbawione jest doniosłości prawnej ponieważ tak samo należy traktować obie postacie dyssensu.. Sens każdego oświadczenia woli należy ustalić dopiero w rezultacie przeprowadzonej wykładni oświadczenia woli.
- Gdy umowa została zawarta, strona może powołać się na określone prawem wady oświadczenia woli, na tej podstawie uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli, doprowadzając do unieważnienia umowy. W przypadku dyssensu umowa nie dochodzi do skutku.

2. Jaka powinna być treść umowy aby można było uznać że została zawarta.

Zagadnienie to wymaga rozważenia z punktu widzenia maksymalnego i minimalnego (koniecznego) zakresu konsensu.
- aspekt maksymalny został omówiony wcześniej, kieruje on uwagę na granicę kompetencji przysługującej stronom przy regulowaniu treści czynności prawnej.
- aspekt minimalny- strony nie muszą wyznaczać w treści umowy wszystkich konsekwencji prawnych umowy, jakie leża w granicach ich kompetencji. W dużej mierze funkcję tą spełniają normy prawne i inne mierniki (art. 56 KC)- pełnią one funkcję uzupełniającą.
Konsens stron musi objąć minimalny zakres skutków prawnych, który ustawa określa mianem „ istotnych postanowień” inaczej mówiąc są to elementy niezbędne, konieczne.

3. Aby umowa doszła do skutku muszą być określone strony między którymi złożone zostały oświadczenia woli. Wskazywać na nie może nie tylko treść umowy ale i okoliczności jej zawarcia.

SWOBODA ZAWIERANIA UMÓW.

1. Pojęcie.
„Wolność kontraktowa” obejmuje swobodę kształtowania treści umowy a także decydowanie o tym czy umowę zawrzeć, oraz z kim ją zawrzeć.

2. Ograniczenia.
Ograniczenie występuje wyłącznie wtedy gdy mają one heterogoniczną genezę- gdy wynikają z ustawy lub z jej upoważnienia wydanego aktu wykonawczego.
Postać i intensywność ograniczeń:
- zakazy dokonywania określonych typów czynności prawnych z innymi niż ze wskazanymi w ustawie rodzajami podmiotów.
- niekiedy ustawa wymaga indywidualnej decyzji administracyjnej dla dokonania czynność prawnych. Czynność taka bez zezwolenia administracyjnego jest bezwzględnie nieważna.(art. 58 § 1 KC)
- ograniczenia swobody doboru kontrahenta znajdują wyraz w postaci ustalania ustawowych priorytetów, na rzecz określonych rodzajowo podmiotów. A także obowiązkowe procedury wyłaniania kandydatów ( tryb aukcyjny, przetargowy).
- najbardziej ingerują w swobodę kontraktową nakazy zawierania umów (np. Ubezpieczenia obowiązkowe, świadczenie usług przemysłowych- ciepła, paliw gazu, elektryczności)

3. Umowy Adhezyjne.

Inaczej nazywane są umowami przystąpienia. Treść ich z reguły określają świadczący owe masowe usługi, lub dostarczający towary wielkich przedsiębiorstw, którzy zajmują dominującą pozycję wobec swych potencjalnych kontrahentów. Kontrahenci mogą tylko zaakceptować treść umowy. Tą nierównorzędność stron widać szczególnie w stosunku do indywidualnego konsumenta.
Np. Jeśli chcemy jechać koleją to musimy zaakceptować zaproponowaną przez przedsiębiorce umowę. ( umowy dochodzą do skutku przez zgodne oświadczenie woli obu tron czyli umowy takie są ważne.)

4. Zastępcze oświadczenie woli.

Jeżeli osoba na której ciąży obowiązek złożenia oświadczenia woli, uchyla się od jego spełnienia to obowiązek ten może zostać ustalony w orzeczeniu sądowym. W tym wypadku prawomocne orzeczenie sądowe zastępuje to oświadczenie.
Orzeczenie sądowe zastępujące złożenie powinnego oświadczenia woli należny odróżnić od orzeczeń, które bezpośrednio już zasądzają na świadczenie tego, co jest rezultatem danego stosunku prawnego( np. pieniędzy)

Natomiast orzeczenie zastępujące czyjeś oświadczenie woli dopiero kreuje czynność prawną, która stanowi podstawę do powstania określonych uprawnień. Orzeczenia te mają postać konstytutywnych - prawo tworzących.

5. Orzeczenie sądowe jako zdarzenie cywilnoprawne.
W wyjątkowych sytuacjach sądy mają kompetencję do wydawania orzeczeń konstytutywnych, które mają walor zdarzeń cywilnoprawnych. Na ich podstawie powstaje, gaśnie lub zmienia treść stosunek cywilnoprawny , a strony uzyskują prawa i obowiązki. (nie dochodzi do zawarcia umowy)

6. Decyzja administracyjna jako zdarzenie cywilnoprawne.
Również ona na podstawie wyraźnego przepisu prawnego może mieć charakter zdarzenia prawnego, eliminującego konieczność złożenia jakiegokolwiek oświadczenia woli.

SPOSOBY ZAWIERANIA UMÓW

Wprawdzie umowy dochodzą do skutku poprzez zgodne oświadczenie woli stron to w praktyce wytworzyły się swoiste sposoby ich zawierania takie jak:

1. oferta i jej przyjęcie
2. negocjacje

3. aukcja i przetarg

Ad.1

• Pojęcie oferty- to stanowcza propozycja zawarcia umowy, która zawiera konieczne elementy jej treści. (jest także oświadczeniem woli).
  Ofertami nie są:
  - propozycje które wyrażają jedynie ogólną dyspozycję podmiotu do zawarcia umowy a nie stanowczą decyzję w tym względzie.
  - propozycje niepełne, niezawierające koniecznych elementów zawarcia umowy.
  Te propozycje które nie są ofertami określa się mianem zaproszeń do zawarcia umowy.
  Jeśli istnieją wątpliwości co do tego czy propozycja jest ofertą czy zaproszeniem należy posłużyć się normą interpretacyjną (art. 71 KC)
  Norma interpretacyjna mówi o tym że ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób w razie wątpliwości należy uznać za zaproszenie.

• Skutki złożenia oferty. Oferta wiąże oferenta, polega to na tym że adresat oferty sam może doprowadzić poprzez jej przyjęcie do zawarcia umowy. Oferta wiąże adresata w różnym czasie. Oferta indywidualna wiąże adresata od momentu zapoznania się z jej treścią, natomiast oferta skierowana do nieograniczonego kręgu adresatów jest wiążąca z chwilą jej ogłoszenia.

• Przyjęcie oferty. Oświadczenie woli powinno być złożone oferentowi. Jeżeli do tego nie doszło w sposób określony w art. 61 KC nie wywołuje ono skutków prawnych polegających na zawarciu umowy. Wyjątkiem jest gdy:
  - wskazuje na to ustalony w danych stosunkach zwyczaj
  -wynika to z treści oferty- szczególnie gdy składający umowę żąda niezwłocznego wykonania umowy.
  Do zawarcia umowy nie dochodzi jeżeli:
  - w treści oferty wskazano że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń
  - oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy
  - adresat oferty w odpowiedzi na ofertę uzależnił jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymał.

• Miejsce i czas zawarcia umowy. Przepis art. 70 KC określający miejsce i czas zawarcia umowy stosuje się tylko „w razie wątpliwości”.
  Umowę uznaje się za zawartą w chwili gdy oferent otrzymał oświadczenie adresata umowy o otrzymaniu oferty. Natomiast gdy oświadczenie o przyjęciu oferty nie jest wymagane umowa zostaje zawarta w chwili przystąpienia do wykonania umowy.
  O miejscu zawarcia umowy stanowi § 2 art. 70 KC, wskazując miejsce otrzymania przez oferenta oświadczenia (oblata) o przyjęciu oferty. Gdy dojście do oferenta nie jest wymagane umowa zostaje zawarta w miejscu zamieszkania albo w siedzibie oferenta w chili zawarcia umowy.
  

Ad.2

• Negocjacje- pojęcie: polegają na wzajemnym oddziaływaniu stron w celu zawarcia umowy.

• Prowadzenie negocjacji- w ich toku strony nie są związane swoimi oświadczeniami, zachowują swobodę decyzji co do zawarcia umowy. Powinny prowadzić lub inicjować negocjacje w sposób zgodny z dobrymi obyczajami, szczególnie z zamiarem zawarcia umowy a nie dla osiągnięcia innych celów.

• Zawarcie umowy: następuje wtedy gdy strony uzgodniły co najmniej konieczne elementy umowy.

• List intencyjny. To oświadczenia o różnej treści i niejasnych skutkach prawnych. Są one podpisywane w toku negocjacji zmierzających do zawarcia umów handlowych o dużej wartości i skomplikowanej strukturze.

Ad.3

• Aukcja i przetarg- mają one charakter postępowania wielostronnego i eliminacyjnego zarazem. Ich celem jest umożliwienie podmiotowi zainteresowanemu w zawarciu określonej umowy wyboru najkorzystniejszej dla niego oferty spośród ofert zgłaszanych przez uczestników tych postępowań i zawarcie z wybranym oferentem umowy.

• Ogłoszenie aukcji albo przetargu. Inicjuje je organizator aukcji albo przetargu. Przejawia on inicjatywę zawarcia umowy poprzez ogłoszenie (dla kręgu ograniczonego lub nieograniczonego).
  Treść ogłoszenia wyznaczają dwie jego istotne cechy:
  -powinno zawierać zaproszenie do składania ofert,
  -po drugie powinno wskazać dalszy tok postępowania mającego na celu zawarcie umowy( trzeba określić w ogłoszeniu czy jest to postępowanie aukcyjne czy przetargowe).

• Aukcja. Polega na tym że osoby zamierzające zawrzeć umowę obecni w miejscu aukcji albo porozumiewający się na odległość np. Poprzez dźwignięcie ręki składają oferty. Aukcję wygrywa ten kto da najkorzystniejsza ofertę.

• Przetarg. Rożni się on od aukcji tym że oferty osób zamierzających zawrzeć umowę, nie są składane w toku ich równoczesnego i bezpośredniego komunikowania się. Ofertę składa się w danym czasie wyznaczonym przez organizatora, a następnie są one przez niego rozpatrywane, lub przez powołaną komisje przetargową bez udziału oferentów. Uczestnicy przetargu są informowani o rozstrzygnięciu przetargu drogą pisemną.

• Wadium. Ma charakter dodatkowego zastrzeżenia aukcji albo przetargu. Uczestnicy są zobowiązani wypłacić wadium w postaci pieniężnej lub przez udzielenie poręczenia. Uczestnikom którzy nie wygrali zwraca się pieniądze, lub udzielone poręczenie wygasa.
  W razie nie dojścia zamierzonej umowy do skutku z winy uczestnika który wygrał, organizator może pobraną sumę tytułem wadium zachować. Natomiast jeśli to organizator się wycofał od zawarcia umowy to uczestnik który wygrał aukcje lub przetarg może żądać zapłaty podwójnego wadium albo naprawienia szkody.

• Unieważnienie umowy. Wskazane podmioty mogą żądać unieważnienia zawartej umowy jeżeli zajda określone przesłanki. Podmiotami tymi są:

- organizator aukcji lub przetargu

- uczestnik tych postępowań chociażby jego oferta nie została wybrana.
- inna osoba, jeżeli umowa została zawarta na jej rachunek lub zlecenie.
Przesłanką żądania unieważnienia jest naganne działanie polegające na wypływaniu na wynik aukcji albo przetargu w sposób niezgodny z prawem lub dobrymi obyczajami przez stronę umowy, innego uczestnika lub osoby działającej w porozumieniu z nimi. (art. 70⁵ § 1 KC).

---