Dominika Piątek
Uniwersytet Jagielloński
Wydział Nauk o Zdrowiu
Rok II. Studia niestacjonarne
Rola motywacji w życiu człowieka
W motywacji występują takie zjawiska, jak chęć, zamiar, pragnienie, życzenie i inne, mające jedna wspólną cechę, jaka jest dążenie do osiągnięcia określonego celu. Dążenie to może być świadome, mniej lub bardziej sprecyzowane. Motywacja jest siła popychająca do działania i ukierunkowująca je. Stanowi ona wewnętrzny proces aktywujący jednostkę do czynu.
Jednostka może być popychana do działania przez dwa rodzaje motywacji: dodatnia i ujemna. Motywacja dodatnia występuje w momencie, gdy jednostka pragnie cos osiągnąć, a ujemna wtedy, gdy trzeba czegoś unikać. Pragnienie będzie przykładem motywacji dodatniej, a niechęć lub obawa - ujemnej. Motywy pobudzające do działania mają kierunek i silę wyrażającą się w zaangażowaniu jednostki i jej dążeniu do osiągnięcia celu oraz mobilizacji do tego jej wysiłków i wszystkich możliwych środków. Siła motywów decyduje również o natężeniu całego procesu motywacyjnego, stad wyróżnienie motywacji słabej i silnej. Można mieć wątpliwości co do tego, czy każde zachowanie jest motywowane. Zwykle uważa się, ze proste, odruchowe zachowanie nie jest motywowane, natomiast bardziej złożone reakcje, a szczególnie te wyuczone są uwarunkowane działaniem motywów.
Czynnikiem wpływającym na powstanie motywacji są potrzeby, czyli określona sytuacja braku (deprywacja). U człowieka braki mogą występować zarówno ze względu na biologiczną, jak i na psychiczną strukturę organizmu. Potrzeba odczuwania jako brak czegoś w organizmie staje się bodźcem aktywującym do działania. Jest ona źródłem powstawania motywacji, która pobudza do zaspokojenia potrzeby przez zlikwidowanie istniejącego braku i utrzymanie równowagi w organizmie. Cel, potrzeba i motywacja są ściśle ze sobą związane i każde motywowane zachowanie jest skierowane na osiągnięcie określonego celu albo zaspokojenie określonej potrzeby. Również popęd jest bodźcem wzbudzającym motywację. Pobudzenie z fizjologicznego punktu widzenia może mieć formę; a) impulsów nerwowych, b) zmian hormonalnych lub chemicznych, c) procesów przebiegających w ośrodkowym układzie nerwowym. Wszystkie te stany mogą spowodować uaktywnienie motywacji.
Procesy motywacyjne pozostają zawsze w związku z innymi procesami psychicznymi, nie występują w oderwaniu, ani nie działają w izolacji.
Zachowanie prowadzące do celu jest regulowane przez mechanizmy poznawcze, ukształtowane w doświadczeniu, które są modyfikowane przez teraźniejszość i zawierają elementy przewidywania. Zdobywanie doświadczeń za pomocą spostrzeżeń, myślenia, sądów, dokonywania wyboru, ustalanie wartości staje się podstawą do przewidywań. Każdy organizm wyposażony w mechanizmy poznawcze zdolny jest do rozpoznawania podobieństw między przeszłością, a teraźniejszością, w konsekwencji czego skłonny jest do przewidywania skutków swego zachowania. Każde zachowanie się regulowane jest przez wpływ czynników motywacyjnych występujących w doświadczeniu jednostki. Nic bowiem nie zachęca skuteczniej niż sukces i nie deprymuje tak jak klęska.
Bibliografia:
Strelan, J.,( 1997) ,Podstawy psychologii dla nauczycieli, PWN, Warszawa
Jurkowski, A., (1997) ,Podstawy psychologii dla nauczycieli, PWN, Warszawa
Putkiewicz, Z., (1997) ,Podstawy psychologii dla nauczycieli, PWN, Warszawa
Mejza, H., Sztuka motywowania, edukacja i dialog, 4 nr. 2002 r.