ALTERNATYWNE REAKCJE POLITYKI NA NIEKORZYSTNE SZOKI

Szok gospodarczy to zjawisko często o charakterze zewnętrznym, występujące nagle, którego nie można było przewidzieć za pomocą dostępnych metod statystycznych, matematycznych, czy ekonometrycznych.

W gosp. wyróżniamy dwa rodzaje szoków: popytowe (oddziaływuje na AD, to zdarzenie, które przesuwa krzywą łącznego popytu) i cenowe (na cenę, zmieniające relację dostosowania cenowego).

1. SZOK POPYTOWY

1. Bez polityki państwa

Negatywny szok popytowy ma miejsce wtedy gdy AD↓ (AD = C + I↓+ G + ExN↓), skutkuje to tym, że krzywa MDS przesuwa się równolegle w dół, jednak w ciągu pierwszego roku ceny pozostają na stałym poziomie
a produkcja się obniża (p = const, Y↓ do Y1 poniżej poziomu potencjalnego - powstaje ujemna luka PKB), przez okres kolejnych 2 - 3 lat następują obniżki ceny (p↓ ⇒C, I, ExN ↑ ⇒ AD↑ ⇒Y↑), czyli zamykanie deflacyjnej luki PKB, w ciągu następnych kilku lat gospodarka znajdzie się w punkcie
o niższych cenach niż przed szokiem, a produkcja wróci do stanu równowagi. Konsekwencją tego szoku są:

1. stagnacja w gosp. przez okres kilku lat,

2. występuje recesja związana z ujemną luką PKB ⇒ bezrobocie,

3. możliwe pogorszenie gosp. względem innych państw jeśli szok był asymetryczny (dla jednych państw był pozytywny, dla drugich negatywny).

1. Z polityką państwa

Brak reakcji ze strony państwa powoduje okresowy spadek PKB poprzedzający okres spadku inflacji. Politycy gospodarczy mogliby uniknąć tego typu niestabilności, podejmując działania zwiększające łączny popyt: zwiększeniu mogłaby ulec podaż pieniądza lub wydatki państwa, bądź alternatywnie - mogłyby zostać obniżone podatki. Każda z tych akcji spowodowałaby przesunięcie krzywej łącznego popytu z powrotem w prawo. Zatem rząd może przeprowadzić ANTYCYKLICZNĄ POLITYKĘ STABILIZACYJNĄ (określa się ją również jako AKTYWISTYCZNĄ, ponieważ politycy w sposób aktywny manipulują instrumentami polityki pieniężnej i fiskalnej). Aby wprowadzona polityka była skuteczna jej efekty muszą pojawić się w punkcie, gdzie ceny są jeszcze takie same jak przed szokiem, a Y znajduje się już poniżej poziomu potencjalnego - na nowej krzywej MDS, w przeciwnym wypadku dojdzie do przegrzania gospodarki - sztuczne ożywienie będące efektem opóźnionego bodźca.

Konsekwencją zastosowanej polityki będą:

1. stałe ceny,

2. krótszy okres recesji a tym samym mniejszy wzrost bezrobocia.

Podsumowanie:

Warianty	zalety	wady
1.Bez ingerencji	p ulegają zmniejszeniu	Recesja, bezrobocie
2. Z polityką stabilizacyjną	Krótsza recesja, mniejsze bezrobocie	Stałe ceny (kwestia dyskusyjna)

W krajach można zaobserwować dwa problemy, w zależności od celów jakie państwo chce osiągnąć może podjąć działania stabilizujące, bądź ich zaniechać.

• jeśli dany kraj ma problem z inflacją to wybierze wariant pierwszy,

• jeśli natomiast nie może sobie poradzić z bezrobociem opowie się za zastosowaniem polityki stabilizacyjnej, aby nie dopuścić do jeszcze większego jego wzrostu. Wariant drugi bardzo dobrze sprawdza się w praktyce.

2. SZOK CENOWY

1. Bez polityki - tzw. Polityka nieamortyzująca

W wyniku działania pozytywnego szoku cenowego ceny towarów windują w górę do poziomu p1, gospodarka nadal znajduje się na tej samej krzywej MDS. Rosnące ceny powodują, że obniżają się dochody realne gospodarstw domowych. Skutkuje to tym, iż konsumpcja, inwestycje oraz export netto ulegają obniżce, a co za tym idzie, spada także poziom produkcji (poniżej poziomu potencjalnego) i powstaje ujemna luka PKB. Powstałe w ten sposób zapasy produktów determinują sprzedawców do obniżania ceny, tak aby je zminimalizować. Spadające ceny pobudzają popyt a w dalszej konsekwencji prowadzą do podniesienia poziomu produkcji - następuje zamykanie luki PKB, aż do osiągnięcia poziomu równowagi. Po dostosowaniach gospodarka powróci do stanu sprzed szoku - ceny oraz produkcja takie same.

Skutkami tego szoku są: 1) recesja i bezrobocie, 2) efekt histerezy (niezdolność bezrobocia do powrotu do stanu wyjściowego przed szokiem), 3) stagnacja gospodarcza, 4) skutki symetryczne u wszystkich

2. Z polityką

Państwo nie może wpływać na przyczynę szoku, oddziaływuje już na jego skutki, dlatego ten rodzaj polityki nazywa się POLITYKĄ AMORTYZACYJNĄ (SKUTKÓW) SZOKU CENOWEGO. Wprowadzana jest ona w życie za pomocą ekspansywnej polityki fiskalnej jak i monetarnej, mającej na celu przesunięcie dotychczasowej krzywej MDS w górę, tak aby wyznaczył się nowy poziom równowagi przy wyższych cenach (p1). Polityka amortyzacyjna ma nie dopuścić do dużej recesji i wzrostu bezrobocia, ceny jednak pozostają na stałym, wyższym poziomie.

Podsumowanie:

Wstrząs cenowy stwarza poważny problem dla polityki gospodarczej. Jeśli próbuje ona ograniczyć spadek PKB wynikający z dodatniego wstrząsu cenowego, to obniży stabilność poziomu cen. Jeśli natomiast stara się przeciwdziałać inflacji, to pogłębi recesję.

Warianty	Zalety	Wady	Jaki kraj wybiera daną opcję?
Bez polityki	Stałe ceny	Duża recesja, bezrobocie (histereza)	Kraj z problemami z inflacją
Z polityką	Krótka recesja, mniejszy wzrost bezrobocia	Wzrost cen	Kraj z problemami z bezrobociem

Czasami państwa stosują częściową amortyzację, w momencie gdy gospodarka zaczyna sama dostosowywać się po szoku, aby uzyskać trochę niższe ceny od tych, które mogłyby być, poza tym państwo szybciej wychodzi z recesji.

---