Sylabus

WYDZIAŁ POLONISTYKI UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
Jednostka
Stopień/tytuł naukowy	Imię Elżbieta	Nazwisko Kauer

Kierunek	Specjalność
Nazwa przedmiotu Historia literatury staropolskiej	Rodzaj zajęć
Liczba godzin 60	Tryb
Przedmiot	Rok studiów
Semestr
Założenia i cele: Celem zajęć jest kształcenie umiejętności samodzielnej lektury tekstu średniowiecznego, renesansowego i barokowego oraz prezentacja różnych metod interpretacji z elementami analizy.
Warunki wstępne: brak

Szczegółowy program zajęć
l.p.	Tematyka zajęć	Łącznie godzin
1.	SEMESTR ZIMOWY - ŚREDNIOWIECZE I RENESANS 1. Wzorce osobowe w dziejopisarstwie średniowiecznym. Źródła: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, dowolne wydanie BN, obowiązuje wstęp M. Plezi i Księga I; Opracowania: M. Ossowska, Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 1973 i n., obowiązuje lektura rozdziału V; H. Samsonowicz, O "historii prawdziwej". Mity, legendy i podania jako źródło historyczne, Warszawa 1997 (rozdziały: Mity "Początku"; Mity rycerskie); Słownik literatury staropolskiej pod red. T. Michałowskiej, Wrocław 1990 i n., hasła: kronika, parenetyka 2. Wzorce osobowe... - cd. Źródła: Mistrz Wincenty tzw. Kadłubek, Kronika polska, przeł. i opr. B. Kurbis, Wrocław 1995 (rozdział 5 z Księgi IV oraz fragm. rozdziału 19 o śmierci Kazimierza Sprawiedliwego); A. Jelicz, By czas nie zaćmił i niepamięć. Wybór kronik średniowiecznych, Warszawa 1975 i n. - fragment Roczników Jana Długosza (Życie, obyczaje i ułomności Władysława Jagiełły); Opracowania - jak na poprzednie zajęcia. 3 i 4. Postać Maryi w liryce średniowiecznej. Źródła: Bogurodzica i Lament świętokrzyski (Żale Matki Boskiej pod krzyżem) - teksty z Chrestomatii staropolskiej, opr. W. Wydra i W. Rzepka, Warszawa 1984 i n,; Opracowania: A. Czyż, Bogurodzica między Wschodem a Zachodem, Ogród 1991, nr 4(8); R. Mazurkiewicz, Deesis, Kraków 1994 (część 2;, rozdział III (1 i 2); P. Stępień, Z literatury religijnej polskiego średniowiecza, Warszawa 2003, rozdział III (Chaos i ład. Lament świętokrzyski) 5 i 6. Śmierć w literaturze i kulturze średniowiecza. Źródła: Rozmowa Mistrza Polikarpa..., Skarga umierającego, Dusza z ciała... - z Chrestomatii staropolskiej, j. w.; Opracowania: M. Włodarski, Ars moriendi w literaturze polskiej XV i XVI wieku, Kraków 1987, rozdział I; Ph. Aries, Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1983, cz. I - Śmierć oswojona; J. Huizinga, Jesień średniowiecza, przeł. T. Brzostowski, wyd. dowolne - Wizerunek śmierci; L.V. Thomas, Trup. Od biologii do antropologii, przeł. K. Kocjan, Łódź 1991 - cz. I (Jak się mówi o trupie; Trup, pretekst literacki 7. Średniowieczny ideał świętości. Źródło - Legenda o świętym Aleksym - tekst z Chrestomatii..., j. w.; J. de Voragine, Złota legenda, przeł. J. Pleziowa, opr. M. Plezia, wydanie dowolne (Legenda na dzień św. Aleksego); Opracowania: P. Stępień, Między miłością do Boga a miłościa do bliskich [w:] Literatura i kultura polskiego średniowiecza. Człowiek wobec świata znaków i symboli, pod red. P. Buchwald-Pelcowej i J. Pelca, Warszawa 1995; A. Gieysztor, Dobrowolne ubóstwo, ucieczka od świata i średniowieczny kult św. Aleksego [w:] tegoż, Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej, Warszawa 1972 8. Poezja nowołacińska - autotematyzm K. Janickiego i J. Dantyszka. Źródła: K. Janicki, Elegia VII z cyklu Tristia (O sobie samym do potomności) oraz J. Dantyszek, Życie Jana Dantyszka [w:] Antologia poezji polsko-łacińskiej 1470-1543, opr. A. Jelicz, Szczecin 1985; Opracowania: J. S. Gruchała, Klemens Janicjusz - "O sobie samym do potomności" [w:] Lektury polonistyczne. Średniowiecze-renesans-barok, t. 2, pod red. A. Borowskiego i J. S. Gruchały, wyd. dowolne; z. Kalita, Człowiek i świat wartości. Aksjologia renesansowego humanizmu, Wrocław 1993, r. I, II, III 9. Biernat z Lublina. Źródła: Biernat z Lublina, Wybór pism, opr. J. Ziomek, Wrocław 1954 i n. - (Żywot Ezopa Fryga - całość; trzy dowolne bajki); Opracowania: P. Burke, Świat na opak. Rozważania o kulturze ludowej [w:] Europa i świat w początkach epoki nowożytnej, pod red. A. Mączaka, cz. I, Warszawa 1991 10 i 11. Ziemiańskie Arkadie i ich mieszkańcy. Źródła: M. Rej, Żywot człowieka poczciwego... - ze Źwierciadła, wydanie dowolne (wybrane fragmenty); J. Kochanowski, Pieśń Świętojańska o Sobótce (Panna XII), wydanie dowolne; Opracowania: M. Bogucka, Staropolskie obyczaje w XVI-XVII wieku, warszawa 1994, rozdział I; H. Dziechcińska, Szlachcic idealny w Żywocie... Mikołaja Reja, Pamiętnik Literacki 1969, z. 4; Cz. Hernas, W kalinowym lesie, t. 1 (wybór); A. Krzewińska, Początki utopii w literaturze staropolskiej, Toruń 1994 (Wytęskniony ideał i poroniony pomysł; Utopia i Arkadia); D. Śnieżko, Mit wieku złotego w literaturze polskiego renesansu, Warszawa 1996, rozdział V 12 i 13. Renesansowa fraszka polska. Źródła: M. Rej, Figliki albo rozlicznych ludzi przypadki dworskie, wydanie dowolne - 3 wybrane utwory; J. Kochanowski, Fraszki, wyd. dowolne (Ks. I - 3, 37, 101; Ks. II - 1, 37, 70: Ks. III - 1, 72, 76); Opracowania: J. Pelc, Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 1980 i n. - cz. III rozdział 4; W. Weintraub, Rzecz czarnoleska, Kraków 1977 i n. ("Fraszka" w tragicznej tonacji) 14. Pieśni Jana Kochanowskiego. Źródła: J. Kochanowski, Pieśni, wyd. dowolne (Ks. I - XIII; Ks. II - V, XII, XIV, XIX, XXIV); Opracowania: J. Pelc, op. cit., cz. III rozdział 6 15. Treny Jana Kochanowskiego. Źródła: J. Kochanowski, Treny, opr. J. Pelc, Wrocław 1997 (obowiązuje lektura Wstępu i Trenów); Opracowania: K. Ziemba, Poezja ostatecznych konsekwencji; D. Pirie, Wymiar tragiczny w "Trenach" Jana Kochanowskiego A[w:] Jan Kochanowski. Interpretacje, pod red. J. Błońskiego, Kraków 1989; A. Nowicka-Jeżowa, Sarmaci i śmierć. O staropolskiej poezji żałobnej, Warszawa 1992 (Humanistyczna poezja żałobna o życiu i trwaniu in memoria et litteris) 16. TEST ZALICZENIOWY - ŚREDNIOWIECZE I RENESANS SEMESTR LETNI - BAROK i OŚWIECENIE 17. Mikołaj Sęp Szarzyński. Źródła: M. Sęp Szarzyński, Rytmy abo wiersze polskie, opr. J. Krzyżanowski, Wrocław 1973 i n. (lub inne wydanie) - obowiązuje znajomość sonetów I-V; Opracowania: P. Urbański, Mikołaja Sępa poetycki traktat o naturze i łasce, Pamiętnik Literacki LXXXV, zeszyt 4, 1994; M. Strykowska, Problematyka wolności w poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego [w:] Seminaria staropolskie. Literatura w kontekstach kulturowych, pod red. R. Krzywego, Warszawa 1997 18. Sebastian Grabowiecki. Źródła: Sonety I-IX wg wydania: Umysł wysoki w dolnych rzeczach zawikłany. Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, opr. i wstęp K. Mrowcewicz, Warszawa 1993; Opracowania: M. Hanusiewicz, Świat podzielony. O poezji Sebastiana Grabowieckiego, Lublin 1994, rozdział I 19. Hieronim Morsztyn. Źródła: Lament na grzechy, Wiersze do pokuty się mającego, Vanitas vanitatum... - z Antologii... K. Mrowcewicza (j. w. ); Opracowania: P. Stępień, Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci, Warszawa 1996, rozdział I 20. Szymon Zimorowic. Źródła: Sz. Zimorowic, Roksolanki, opr. L. Ślękowa, Wrocław 1983 i n. - obowiązuje: Wstęp, Ukochanym oblubieńcom, Dziewosłąb, Lenerula, Lubomir, Halcydis; Opracowania: P. Stępień, op. cit., rozdział II, cz. 2 i 3 21. Kasper Miaskowski. Źródła: K. Miaskowski, Zbiór rytmów, opr. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 1995 - obowiązuje: Wstęp, Na śklenicę malowaną, Elegia pokutna do Pana Boga... , Łotr Dyzmas; Opracowania: A. Czyż, Ton dziecięcy Miaskowskiego, Ogród 1991, nr 3 E. Kauer, Z pielgrzymem podróżnych rozmowy - studium o poezji religijnej Kaspra Miaskowskiego [w:] taż, Staropolski dyskurs. Studia i szkice, Warszawa 2005 22. Daniel Naborowski. Źródła: D. Naborowski, z dowolnego wydania: Żywot ludzki, Marność, Na oczy królewny... , Krótkość żywota, Błąd ludzki, Votum; Opracowania: J. M. Rymkiewicz, Czym jest klasycyzm, Warszawa 1967 - rozdzial o Danielu Naborowskim; D. Chemperek, Umysł przecie z swojego toru nie wybiega. O poezji medytacyjnej Daniela Naborowskiego, Lublin 1998 - rozdział I 23. Jan Andrzej Morsztyn. Źródła: J. A. Morsztyn, Wybór poezji, opr. W. Weintraub, Warszawa 1988 i n. - obowiązuje Wstęp, Pokuta w kwartanie, Na krzyżyk na piersiach jednej panny; Opracowania: A. Czyż, Morsztyn libertyński - poeta i krzyz, Teksty Drugie 1994, nr 3; P. Stępień, Fraszki erotyczne Jana Andrzeja Morsztyna czyli w poszukiwaniu prawd ostatecznych, Przegląd Humanistyczny 1992, nr 1 24. Zbigniew Morsztyn. Źródła: Z. Morsztyn, Wybór wierszy, opr. J. Pelc, Wrocław 1975 i n. - obowiązuje Wstęp oraz Emblema 8, 9, 12, 29, 38, 60 Zalecane wydanie: Z. Morsztyn, Emblemata, opr. J. i P. Pelcowie, Warszawa 2001 - Wstęp, Emblemata jak wyżej; Opracowania: J. Pelc, Słowo i obraz. Na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002 - rozdział V, cz. 6 - Wizja świata i człowieka w Emblematach Zbigniewa Morsztyna 25. Stanisłąw Herakliusz Lubomirski . Źródła: S. H. Lubomirski, Somnus, Sonet na całą mękę Pańską, Adverbium drugie - z Antologii... K. Mrowcewicza (j. w.); Opracowania: M. Prejs, Tajemnica arkadyjskiej groty [w:] tenże, Staropolskie kręgi inspiracji. Studia o literaturze, Warszawa 2004; C. Backvis, "Osobność" jako temat w twórczości i osobowości Stanisława Herakliusza Lubomirskiego [w:] Stanisław Herakliusz Lubomirski. Pisarz - polityk - mecenas, red. W. Roszkowska, Wrocław 1982 26. Wacław Potocki. Źródła: W. Potocki, Wiersze wybrane, opr. S. Grzeszczuk, wstęp J. S. Gruchała, Wrocław 1992 - obowiązuje Wstęp, Czlowiek - igrzysko Boże, Świat - turma, Ciało ludzkie - forteca, Żywot ludzki; Opracowania: S. Szczęsny, "Ogród" W. Potockiego. Epicka całość, malowidło świata, Ogród 1992, nr 1 27. Wespazjan Kochowski. Źródła: W. Kochowski, Utwory poetyckie. Wybór, opr. M. Eustachiewicz, Wrocław 1991 - obowiązuje Wstęp oraz z "Psalmodii polskiej" psalmy V, VI, VIII, IX; Opracowania: J. Sawicka- Jurek, Człowiek a świat. Rozważania na podstawie "Psalmodii polskiej" Wespazjana Kochowskiego [w:] Literatura i kultura polska po "potopie", red. B. Otwinowska, J. Pelc, B. Falęcka, Wrocław 1992 28. Ignacy Krasicki. Źródła: I. Krasicki, Bajki, opr. Z. Goliński, Wrocław 1975 i n. (Abuzeir i Tair, Dewotka, Wół minister, Platon, Dudek); Opracowania: J. T. Pokrzywniak, Fraszki Jana Kochanowskiego i Bajki ignacego Krasickiego - miejsca wspólne i miejsca różne [w:] Od Kochanowskiego do Mickiewicza. Szkice o polskim cyklu poetyckim, red. B. Kuczera-Chachulska, Warszawa 2004 29. W kręgu oświeceniowych postaw. Źródła: S. Trembecki, Oda nie do druku [w:] tegoż, Wiersze wybrane, opr. J. W. Gomulicki, Warszawa 1965; A. Naruszewicz, Balon, Filżanka [w:] tegoż, Liryki wybrane, opr. . W. Gomulicki, Warszawa 1964 Opracowania: Z. Rejman, Świadomość literacka polskiego Oświecenia, Warszawa 2005 (rozdz. I ) 30.TEST ZALICZENIOWY - BAROK i OŚWIECENIE	60
	Metody oceny pracy studenta	Liczba punktów/ udział w ocenie końcowej
	ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność)	30%
	śródsemestralne pisemne testy kontrolne
	śródsemestralne ustne kolokwia
	końcowe zaliczenie pisemne	50%
	końcowe zaliczenie ustne
	egzamin pisemny
	egzamin ustny
	kontrola obecności	20%
	praca roczna
	inne:
	Szczegółowe wymagania zaliczenia
1.	Podstawą zaliczenia jest obecność na zajęciach, przygotowanie do ćwiczeń praz aktywność. Każdy semestr kończy się pisemnym kolokwium zaliczeniowym z materiału zaleconego na zajęcia.

Literatura obowiązkowa
l.p.
1.		1. Zaliczenie semestru zimowego: - teksty źródłowe i opracowania zalecone na zajęcia; - T. Michałowska, Średniowiecze, Warszawa 1995 i n. - Wstęp, część I rozdziały: V, VIII, IX; część III, rozdziały: II, III, IV - J. Ziomek, Renesans, Warszawa 1980 i n. - rozdziały: I, III, VII, VIII, XI 2. Zaliczenie semestru letniego: - teksty źródłowe i opracowania zalecone na zajęcia; - Cz. Hernas, Barok, Warszawa 1980 i n. - część I - rozdziały: I, III; część II - rozdziały: I, II; część III - rozdział I; - J. Pelc, Barok - epoka przeciwieństw, Warszawa 1993 - T. Kostkiewiczowa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1979

Literatura uzupełniająca
l.p.
1.		Zaleca się samodzielną lekturę tekstów literackich oraz opracowań z zakresu literatury średniowiecza, renesansu i baroku wskazanych w informatorze dydaktycznym Wydziału Polonistyki.

---