ETIOLOGIA WSPÓŁCZESNEJ POLSKIEJ PRZESTĘPCZOŚCI
Przyczyny przestępczości:
Rozwój miast (urbanizacja),
Rozwój przemysłu (industrializacja),
Więcej przestępstw popełnia się w miastach bo panuje tam większa anonimowość działania oraz więcej obiektów mogących stać się przedmiotem przestępstwa.
Rozwoju przestępczości służy postęp w zakresie cywilizacji, nowych technik i technologii co powoduje pojawienie się przestępczości komputerowej, z użyciem kart płatniczych, fałszowania pieniędzy,
Rozwój bezrobocia,
W Polsce najwięcej przestępstw popełnia się na terenie o wysokim bezrobociu, głównie na terenach popegerowskich. Bezrobocie wykazuje ścisły związek z patologiami społecznymi oraz przestępczością. Pozostawienie bez pracy bardzo źle wpływa na człowieka - traci on poczucie bezpieczeństw, to czy bezrobotny wejdzie na drogę przestępstwa zależy od czasu i długości bycia bez pracy.
Rola mediów w genezie przestępstwa:
W życiu człowieka media pełnią funkcję pozytywną jak i negatywną. Pozytywną bo informuje, edukuje, bawi. Negatywną bo gonią za sensacją, prezentuje przemoc, pokazują sposoby popełniania przestępstw. Szczególnie negatywną rolę pełnią zwłaszcza wobec dzieci gry komputerowe, w których popełniane są przestępstwa.
Rola rodziny w genezie przestępstwa:
Prawidłowo funkcjonująca rodzina powinna zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa, miłości, opiekę. Jeśli rodzina nie pełni tych funkcji to dziecko łatwo może zejść na drogę patologii, przestępczości, a także nawiązać kontakt z subkulturą, sektą. Częściej przestępstwa popełniają dzieci z rodzin patologicznych. Jednak w ostatnich latach coraz częściej przestępstwa popełniają dzieci z dobrych domów. Szczególna grupą podwyższonego ryzyka są dzieci z rodzin rozbitych.
Rola szkoły w genezie przestępstwa:
Szkoła powinna pełnić dwie podstawowe funkcje: edukacyjną i wychowawczą. Szkołą pełni funkcję edukacyjną, ma problem z wychowaniem młodzieży. Powodem tego jest przede wszystkim brak autorytetu szkoły i nauczycieli. Zdarza się, że to szkoła i nauczyciele nie potrafią o niego zadbać, bo szkoła stosuje niewłaściwe metody wychowawcze, nauczyciel nie potrafi nawiązać kontaktu z uczniem, nie rozumie go, ale w budowie autorytetów nie pomagają też dorośli. Szkoła toleruje nieraz zachowania patologiczne oraz przestępcze młodzieży np. odurzanie się różnymi środkami, prostytuowanie się, kradzieże, pobicia. W szkole występuje przemoc w trzech kierunkach: uczeń-uczeń, nauczyciel-uczeń, uczeń-nauczyciel.
Rola pracy w genezie przestępstwa:
Praca uczy solidarności, odpowiedzialności, współpracy w grupie, punktualności, itd. To czy zakład pracy stanie się przedmiotem przestępstw zależy od dyscypliny, organizacji i BHP. Pracownik może popełnić na pracodawcy następujące przestępstwa: kradzieże, oszustwa, wyłudzenia, fałszowanie dokumentów. Pracodawca może popełnić na pracowniku następujące przestępstwa: niewypłaceni pensji, nie odprowadzanie podatków i należnych opłat, niewypłacalnie za dodatkowe nadgodziny, lobbing, zmuszanie do nieodpowiedniego zachowania.
Rola religii w genezie przestępstwa:
Każda religia uczy miłości, poszanowania życia ludzkiego, godności, braterstwa, itd. Jednak religia źle interpretowana, nieodpowiednio, fanatycznie może prowadzić do przestępstwa np. źle interpretowany dżihad islamu. W Polsce problem stanowi działalność sekt, w których popełnia się następujące przestępstwa: wykorzystywanie seksualne, kradzieże, wyłudzenia, nie rejestrowanie dzieci w USC, nie leczenie, nie posyłanie ich do szkoły, nakłanianie do samobójstw, zabójstwa, bezprawne pozbawienie wolności.
Rola cech biopsychicznych w genezie przestępstwa:
W Polsce szacuje się, że ok. 8% do 10% społeczeństwa ma zaburzenia lub choroby psychiczne. Nieraz motywem działania sprawcy jest choroba psychiczna. Jednak sprawca taki nie odpowiada karnie, jedynie kierowany jest do szpitala psychiatrycznego lub na lecenie odwykowe.
Rola ofiary w genezie przestępstwa:
Człowiek nieraz przyczynia się swoim zachowaniem do przestępstwa. Jest to często zachowanie lekkomyślne, nieodpowiedzialne, prowokujące. Dlatego człowiek staje się ofiarą przestępstwa, kradzieży z włamaniem, oszustwa, zgwałcenia. Ofiara przestępstwa podlega procesowi wiktymizacji (pokrzywdzenia). Wyróżniamy wiktymizację pierwotną i wtórną. Pierwotna polega na bezpośrednim pokrzywdzeniu ofiary przestępstwa przez sprawcę, a wtórna na pokrzywdzeniu ofiary przez działalność organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.
Pozostałe przyczyny:
zapaść wymiaru sprawiedliwości,
demoralizacja bezkarności,
zaburzenie duchowe społeczeństwa,
inwazja konsumeryzmu.
ZAPOBIEGANIE PRZESTEPCZOŚCI
Rola higieny psychicznej w zapobieganiu przestępczości:
Higiena psychiczna jest to stan bezpieczeństwa komfortu w sferze zawodowej, rodzinnej, finansowej. Polega też na możliwości rozwoju człowieka, realizowaniu swoich potrzeb. Ten stan burzą często stresy, które pełnią w życiu człowieka dwojaka rolę: pozytywną bo motywują, umożliwiają; a negatywną bo ich nadmiar może doprowadzić do zaburzeń i chorób psychicznych. Człowiek posiadający higienę psychiczną rzadziej popełnia przestępstwa mając możliwości realizowania swoich potrzeb.
Rola kultury w zapobieganiu przestępczości:
Chodzi tu o szeroko pojętą kulturę zachowania, języka, kulturę polityczną, świadomość prawna, społeczną, rozwój wyobraźni poprzez czytanie Książe, odwiedzanie teatru. Rola kultury w życiu człowieka jest, bo człowiek rozwija swoją wyobraźnię, staje się bardziej przewidujący, myślący, mądrzejszy, a przez to zdecydowanie rzadziej popełnia przestępstwa.
Rola mediów w kształtowaniu postaw antywiktymizacyjnych i antyprzestępczych:
Media powinny uczyć jak się nie stać ofiarą przestępstwa oraz sprawcą. Powinny one pokazywać różne zagrożenia występujące w rzeczywistości, jak ich unikać, jak rozwiązywać swoje problemy, dokąd się zgłaszać o pomoc. Ludzie potrzebują wsparcia, pomocy. Powinny uczyć zaufania do wielu instytucji.
Społeczne formy zapobiegania przestępczości:
Organizacje pozarządowe organizują nieraz kompanie medialne mówiące o problemach patologii i przestępczości. Dotyczyły one np. przemocy w rodzinie, wykorzystywania seksualnego dziecka, zapobieganie wypadkom drogowym,
Np. na zachodzie organizowane są kursy samoobrony, zwłaszcza dla pań,
Istotnym elementem działania społeczności lokalnych są patrole obywatelskie na osiedlach, ulicach, mające zapobiegać przestępstwom.
Rola sytemu państwowego w zapobieganiu przestępczości:
Na system ten składa się prawo i działalność organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Żeby prawo mogło realizować funkcję zapobiegawczą to musi być ono dostosowane do realiów, bez luk, rzadko się zmieniać, możliwe do zastosowania, surowe wobec sprawców poważnych przestępstw, a bardziej liberalne wobec sprawców przestępstw o niższym ciężarze gatunkowym. Zapobiegawcza funkcja organów polega na współdziałaniu ze społeczeństwem, częstym kontaktem ze społeczeństwem, na ujawnianiu i skazywaniu sprawców przestępstw.