CHARAKTERYSTYKA OKRESÓW

·okres rozwoju płodowego- poczęcie-poród ( 280dni)

· faza zarodkowa: - do 8 tygodnia ciąży

faza płodowa: - 9 - 38-42 tyg

·okres noworodkowy poród - 28 doba życia

·okres niemowlęcy 2 - 12 miesiąc życia

·okres wczesnego dzieciństwa 2 - 3 rok życia

·okres przedszkolny 4 - 6 rok życia

·okres szkolny młodszy 7 - 10/12 rok życia

·okres dojrzewania (płciowego) 10 - 18 rok życia

· pokwitania, w tym: 10 - 15 rok, dziewczęta, 12 - 17 rok, chłopcy

- młodzieńczy: 18 -20-25 lat

-starzenia się i starości od 50 r.ż.

OKRES NIEMOWLĘCY - DO 12 MIESIĄCA ŻYCIA:

· intensywny wzrost somatyczny i motoryczny

· duża dynamika przyrostów masy ciała i wzrostu

· o 50% wzrost w stosunku do rozwoju wewnątrzłonowego (+25 cm)

· - podwojenie w 6 mcu i potrojenie urodzeniowej masy ciała w 12 mcu

· - zwiększenie podskórnej tkanki tłuszczowej (poduszeczki Bichata, fałdy pośladkowe)

· - ząbkowanie w 6 mcu ( dolne siekacze)

· - wyrównanie obwodów klatki piersiowej i głowy w 12 mcu

· - zarastanie ciemiączek: do 18 mca, wyraźne zmniejszanie się wymiarów od 6-12 mca

· - szybkie dojrzewanie ośrodków sensorycznych i motorycznych w OUN

· - kształtowanie się krzywizn kręgosłupa, lordozy szyjnej (3-4mc) tu: unoszenie i trzymanie głowy

· - kifoza piersiowa-lordoza lędźwiowa (siadanie-wstawanie - 6 i 9 mc )

· - rozwój ruchów lokomocyjnych i pionizacja ciała (9-12 mc)

· - ukształtowanie chwytu obcęgowego z przeciwstawieniem kciuka (opozycja chwytu nożycowego palce-kłąb), rozwój czynności manipulacyjnych)

· - początek rozwoju mowy - od wokalizacji spółgłosek (7 mc) do wypowiadania kilku słów 12 mc)

OKRES PONIEMOWLĘCY - WCZESNEGO DZIECIŃSTWA

· wyraźne zwolnienie przyrostów na długość - 2 r.ż. - 12 cm, 3 r.ż. - 8 cm i masy ciała: odpowiednio 2,5 i 2 kg,

· masa mięśni / masa tkanki tłuszczowej spada,

· aktywność ruchowa duża,

· zmiana sylwetki: pogłębienie lordozy lędźwiowej; uwypuklenie brzucha, podłużny łuk stopy,

· doskonalenie funkcji lokomocyjnych,

· duża aktywność ruchowa (Radość z każdej udanej czynności ruchowej),

· obecność tzw. „przyruchów” (niepełna, wczesna faza mielinizacji obwodowego układu nerwowego),

· pojawienie się praksji (naśladowania ruchów dorosłych),

· chód nieelastyczny, niezgrabny, niepewność koordynacji po napotkaniu przeszkód.

OKRES PRZEDSZKOLNY: 4-6 ROK ŻYCIA

· Tu: kryteria społeczno-wychowawcze, administracyjne (przedszkole!!!), bez wyraźnych granic biologicznych.

· wyraźne mniejsze tempo wzrastania (6-8 cm/rok;

· zmiana proporcji, szczupłość

· mniejsza lordoza lędźwiowa, wypuklenie brzucha

· podłużny i poprzeczny łuk stopy wykształcone

· poprawa funkcji motorycznych: zwinność ruchu, harmonia, płynność przy pewnym braku dokładności

· łatwość nabywania nowych możliwości ruchowych (sport!)

· obserwacja i obsługa sprzętów w domu

· nadruchliwość („głód ruchu”), rozrzutność lokomocyjna, rywalizacja ruchowa

· nieprecyzyjne ruchy manualne

· dymorfizm w motoryczności chłopców i dziewczynek (kulturowy, obyczajowy, wychowawczy - pojecie stereotypu dynamicznego)

. MŁODSZY WIEK SZKOLNY (7-10./12 ROK ŻYCIA)

1. pierwszy stały ząb (szóstka trzonowa)

2. pierwsze objawy pokwitania

1. zwolnienie (przedpokwitaniowe) tempa wzrostu

2. przyrosty 5 cm/ rok, 3,5 kg/rok

3. pewny wzrost tk. tłuszczowej, „pełniejszy” wygląd

4. doskonałość ruchów lokomocyjnych i sportowych

5. ergonomia i eknomia ruchów

6. refleks, celowość, sprawność, zwinność, „głód ruchu”

ü wymusza trwałe unieruchomienie,

ü wymusza prace drobnych mięśni dłoni i koordynację ruchów,

ü wymusza koncentrację uwagi,

ü przystosowanie motoryczne do szkoły - 10 r.ż.,

ü zmniejszenie niepokoju ruchowego i liczby przyruchów (zakończenie mielinizacji obwodowego układu nerwowego),

ü pogłębienie dywersyfikacji ruchowej dziewczynek i chłopców (zakres, siła, rodzaj dz:> płynność, rytmizacja < chł. :sprawność, wydolność).

MORFOGRAM - linia krzywa uzyskana z połączenia wartości liczbowych kilu cech morfologicznych naniesionych na specjalnie skonstruowaną siatkę, oddzielnie dla każdej płci;

· daje możliwość kształtowania się proporcji między odcinkami lub składnikami ciała,

· umożliwia określenie procesów różnicowania,

· daje graficzne informacje o zależnościach między cechami morfologicznymi

· średnie wartości dojrzałego osobnika o prawidłowym rozwoju somatycznym tworzą na siatce poziomą linię prostą.

I - rzędowe: gruczoły płciowe - jądra, jajniki

II - rzędowe: zewnętrzne narządy płciowe

III - rzędowe: sutki, owłosienie łonowe, zarost, różnice w budowie ciała- kościec, krtań, muskulatura)

dziewczyny: 15-18 r.ż., 2-3 lata po zakończeniu wzrastania, po osiągnięciu zdolności reprodukcyjnej

ü typowa lokalizacja tkanki tłuszczowej , stabilizacja masy ciała

ü subtelność rysów twarzy

ü ustąpienie objawów pokwitaniowych: łojotoku, obj. wegetatywnych naczyniowo-ruchowych

ü dwufazowość cyklu miesiączkowego, normalizacja czasu okresu (regularność cyklu)

ü osoby o niskiej aktywności ruchowej: ryzyko wczesnej inwolucji motorycznej

ü duża dynamika, z utrzymaniem wzrastania kośćca w 18 r.ż, nadal przyrosty do 2 cm/rok kręgosłupa do 21 r.ż.

ü wzrost masy mięśniowej, siły

ü rozwój owłosienia kkd, kkg, tułowia, twarzy

ü harmonijny rozwój motoryczny, poprawa siły

Najczęstsze zaburzenia rozwoju i dojrzewania

· Nieograniczony zespół opóźnienia

· Nadmierna wysokość ciała

· Przedwczesne dojrzewanie płciowe

· Opóźnione dojrzewanie płciowe

· Zaburzenia miesiączkowania.

CENTYL - wielkość ograniczająca zmienną biologiczną, począwszy od której i powyżej której obserwuje się pewien procent wszystkich wartości zmiennej w danej próbie.

umożliwiają graficzne przedstawienie pozycji cechy w stosunku do normy:

· możliwość obserwacji ciągłej (indywidualnej) i tzw. toru rozwoju,

· doskonała i prosta metoda oceny tempa wzrastania.

WSKAŹNIKI PROPORCJI: służą do przedstawiania stosunku dwóch lub więcej elementów morfologicznych względem siebie i mogą być pomocne do określenia kształtowania się proporcji ciała.

1. Queteleta - masa ciała według wysokość ciała w cm (charakteryzuje budowę ciała, zależny od fazy ontogenetycznej, podlega masie tkanki tłuszczowej lub mięśniowej).

2. Międzykończynowy - długość kończyn górnych: długość kończyn dolnych x 100%, w cm.

3. Spłaszczenia klatki piersiowej ( iloraz: głębokość/szerokiść klatki w cm).

4. BMI (body mass index) (kg masy/wzrost w m2) - wskaźnik szczupłości - otyłości.\

Typowe elementy ułożenia noworodka/młodego niemowlęcia:

Ř protrakcja barków (wysunięcie barków do przodu i ku górze),

Ř ramiona przywiedzione i ustawione w rotacji wewnętrznej,

Ř retrakcja (cofnięcie ) ramion ku tyłowi,

Ř brak centrowania w stawach kulistych (ograniczenie swobody wykonywania ruchów otwartych),

Ř kkg zgięte we wszystkich stawach: piąstki, kciuk zgięty, łokcie zgięte.

· asymetria ruchów nóżek,

· wyrzuty, wyprosty, prężenia z obciąganiem stopy,

· odwracanie stopy brzegiem przyśrodkowym do góry,

· stała asymetria twarzy, czaszki (ułożeniowa?, uciskowa?), policzków,

· rozwój rączki częściej pozostającej w polu wzroku: wyraźna różnica/asymetria.

· Reakcja trakcyjna - przejście z leżenia tyłem do pozycji siedzącej przez podciągnięcie za kkg

· Reakcja Landau'a - w zwisie w leżeniu przodem, podtrzymanie za klatkę piersiową

· Reakcja zawieszenia pachowego - w zwisie podtrzymanie za klatkę piersiową

· Reakcja wychylenia bocznego wg Vojty - w zwisie w leżeniu bokiem podtrzymanie za kl.piersiową

· Reakcja zawieszenia poziomego wg Collis - w zwisie w leżeniu bokiem chwyt za jednoimienne kończyny

· Reakcja zawieszenia wg Peiper - Isbert - w zwisie głową w dół, przytrzymanie za dwie kkd, na wysokości ud

· Reakcja zawieszenia pionowego wg Collis - w zwisie głową w dół, podtrzymanie za kd

Klasyfikacja ZOKN: klasyfikacja oceniająca stopien MPDz

1) ciężkie: 7 nieprawidłowych reakcji posturalnych + zaburzenia napięcia mięśniowego

2) 6 nieprawidłowych reakcji posturalnych

->rehabilitacja met. odruchowej lokomocji

3) lekkie: (4-5 reakcji) - patrz: asymetria, kręcz szyi, jednostronna dysplazja stawu biodrowego . Dzieci potencjalnie zagrożone skrzywieniami kręgosłupa, problemami ortopedycznymi, nadpobudliwość psychoruchowa w wieku przedszkolnym i szkolnym,

4) zaburzenia koncentracji uwagi, zaburzenia integracji zmysłowej, niezgrabność, dysleksja-dysgrafia, zaburzenia wymowy, zespół ADHD - attention deficit hyperactivity disorder - „inteligentny - ale przeszkadzający w lekcjach”, ”kochany - ale sprawiający trudności wychowawcze”, trudny partner do zabawy dla rówieśników...

5) bardzo lekkie : 1-3 reakcje posturalne, z reguły ustępujące samoistnie.

Test Denver II ocenia orientacyjnie rozwój psychomotoryczny dziecka w podziale na cztery sfery. Są to:

1. Sfera osobniczo-społeczna: współdziałanie z ludźmi i zdolność do samoobsługi.

2. Sfera motoryki precyzyjnej i umiejętności adaptacyjnych: koordynacja wzrokowo-

-ruchowa, manipulacja drobnymi przedmiotami, rozwiązywanie zadań manualnych.

3. Sfera procesów komunikatywnych: słyszenie, rozumienie, zdolność dziecka do mówienia.

Sfera dużej motoryki: siedzenie, chodzenie, skakanie i inny przejaw pracy dużych

1.znaczny wachlarz objawów,

2.deficyt funkcji zależny od lokalizacji urazu/uszkodzenia,

3.stabilność uszkodzenia pozostaje w kolizji z objawami klinicznymi, pojawiającymi się stopniowo, wg rytmu dojrzewania,

4.objawy kliniczne zależne od wieku i od jakości bodźców, które oddziałują na plastyczność tkanki mózgowej,

5.rozległość i cechy uszkodzenia wpływają na intensywność objawów klinicznych.

Diagnostyka wczesnego uszkodzenia mózgu

· Badanie ultrasonograficzne USG

· Tomografia komputerowa TK

· Magnetyczny rezonans jądrowy MRJ - jest badaniem najdokładniejszym, z dużą precyzją różnicuje istotę białą i szara mózgu, obrazuje również nieprawidłowości niewidoczne w tomografii komputerowej:

· procesy mielinizacji i ich zaburzenia, np. leukodystrofie;

· zaburzenia migracji neuronalnej;

· wady wrodzone poszczególnych struktur mózgu, np. ciała modzelowatego;

· uszkodzenia naczyniowe, np. udary, zwłaszcza w okresie ostrym;

· uszkodzenia dołu tylnego, pnia mózgu i rdzenia przedłużonego.

· Badanie w komorze pozytronowej PET-Scan lub SPECT

Czynniki etiologiczne wczesnych uszkodzeń mózgu

· patologia chromosomów w 20%

· procesy wewnątrzmaciczne i wtórne,

· u matki (padaczka, cukrzyca, alkoholizm i nikotynizm)

Główne następstwa neurologiczne i neuropsychologiczne u przedwcześnie urodzonych dzieci

· Mózgowe porażenie dziecięce

· Encefalopatie sprzężone

· Patologia poznawcza i emocjonalna

· Trudności poznawcze i psychopedagogiczne w szkole - zespół minimalnych zaburzeń czynności mózgu,

· Opóźnienie rozwoju umysłowego

· Trudności psychopedagogiczne

TICLS - ELEMENTY BADANIA SŁUŻĄCE DO OCENY CHOREGO DZIECKA

T(ang. tone) - napięcie mięśniowe, czy dziecko aktywnie się porusza, czy ma obniżone napięcie mięśniowe, czy jest osowiałe lub wiotkie ?

I (ang. interactiviti ) - reakcja dziecka, czy dziecko zwraca uwagę na swoje otoczenie, jest czujne czy apatyczne i niezainteresowane otoczeniem ?

C (ang. consolability) - możliwość ukojenia, czy dziecko daje się uspokoić przez opiekuna lub lekarza ?

L (ang. look/gaze) - wejrzenie , czy oczy dziecka śledzą ruch, czy patrzą w dal ?

S (ang. speech/cry) - mowa, płacz, czy głos lub płacz dziecka jest silny czy cichy albo zachrypnięty ?

Objawy niewydolnośći krążeniowo-oddechowej

· Hiperkapnia (pCO2 >40 mmHg)

Peto Metoda służy usprawnianiu dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Jej cechą charakterystyczną jest połączenie w jedną całość usprawniania psychopedagogicznego, leczniczego oraz społecznego. Metoda Petö polega, więc na zintegrowanym oddziaływaniu edukacyjnym na dziecko niepełnosprawne w zakresie polepszania jego:

- funkcji neuromotorycznej (przemieszczania się itp.),

- aktywności życia codziennego (samoobsługa),

- komunikacji i uspołecznienia (mowa, systemy komunikacji pozawerbalnej),

- intelektu (nauka szkolna),

Usprawnianie polega na systematycznym pobudzaniu psychoruchowego rozwoju dziecka w zakresie:

- kontroli postawy i ruchów lokomocyjnych,

- koordynacji wzrokowo-ruchowo-czuciowo-słuchowej,

- orientacji w czasie i przestrzeni oraz odczuwania własnego ciała,

- życia emocjonalnego, rozwoju osobowości i kontaktów społecznych,

- rozwoju mowy, porozumiewania się gestem,