Pakistan (urdu Pākistān, Islamska Republika Pakistanu), państwo w Azji Pd., nad M. Arabskim; 796,1 tys. km²; 153,1 mln mieszk. (2003), Pendżabczycy (48% ludności), Sindhowie, Beludżowie, Pasztunowie, uchodźcy z Afganistanu; islam (religia państw.) wyznaje 97% ludności; stol. Islamabad, gł. m.: Karaczi, Lahaur, Fajsalabad, Rawalpindi; j.u.: urdu, ang.; republika federacyjna; składa się z 4 autonom. prowincji i 2 terytoriów federalnych; pod kontrolą Pakistanu znajduje się część ind. stanu Dżammu i Kaszmir z g.Karakorum i Wysokimi Himalajami. W środk. i wsch. części aluwialna Niz. Indusu z pustyniami Thar i Thal, ograniczona od pn. Hindukuszem (Tiricz Mir, 7690 m) i Himalajami; na przedpolu Himalajów żyzna Niz. Pendżabu; na zach. Wyż. Irańska z g.: Mekran i Sulejmańskimi; klimat zwrotnikowy suchy i skrajnie suchy, na pn.-wsch. monsunowy; gł. rz.: Indus, Satledź; stepy, półpustynie; katastrofalne trzęsienia ziemi, powodzie. Podstawą gospodarki trad. rolnictwo; nawadnia się 65% ziem uprawnych; uprawa pszenicy, ryżu, bawełny, trzciny cukrowej, drzew cytrusowych, palmy daktylowej; koczownicza hodowla owiec, bydła, wielbłądów; wydobycie gazu ziemnego w Beludżystanie; elektrownie wodne (Tarbela na Indusie) i elektrownia jądr.; rozwinięty przemysł bawełn., wełn., cukr. oraz rzemiosło (dywany, broń); transport kol., samoch.; gł. port mor. Karaczi. — Utworzony 1947 z pn.-zach. części Indii Bryt. o przewadze ludności muzułm.; pocz. dominium w bryt. Wspólnocie Narodów, od 1956 niezależna republika; 1947-48 i 1965 wojny z Indiami o Kaszmir; 1971 wojna z ruchem separatystycznym w Pakistanie Wsch., zbrojna interwencja Indii, powstanie niepodległego Bangladeszu; 1991 wprowadzenie szari'atu (prawa muzułm.); od 1998 mocarstwo nuklearne.

---