A. WIDZENIE INACZEJ:
Celem tej grupy technik jest przezwyciężanie inercji i sztywności w spostrzeganiu i wykorzystywaniu obiektów, a także w myśleniu o nich.
Bezludna wyspa: Ćwiczenie jest odmianą znanej guilfordowskiej techniki pod nazwą Unusual Uses. Wymaga przede wszystkim wykorzystania przedmiotów w sposób niezwykły, a to z kolei nie jest możliwe bez spojrzenia na nie inaczej, niż to ma miejsce w życiu codziennym.
Alternatywne tytuły: Mamy tu do czynienia z koniecznością „widzenia inaczej”, jednak w tym przypadku sprawa nie dotyczy obiektów fizycznych, lecz sensu krótkiego opowiadania.
Percepcja allocentryczna: W zadaniu chodzi głównie o spostrzeganie przedmiotu takim, jaki jest on „sam dla siebie”. W ten sposób mamy uwolnić się od jednostronnego i utylitarnego stosunku do rzeczy oraz przełamać sztywne przyzwyczajenia z nimi związane. Zjawisko precepcji allocentrycznej zachodzi czasem samorzutnie, zwłaszcza w wyniku długiego wpatrywania się w jakiś przedmiot.
Psychodrama: Ćwiczenia tego typu pozwalają spojrzeć na pewne sytuacje zupełnie inaczej, dzięki odegraniu typowych scenek na forum grupy twórczego myślenia i uzyskaniu cennej informacji zwrotnej. Zasadą psychodramy jako jednej z technik psychoterapeutycznych jest wykorzystanie materiału pochodzącego z na pozór sztucznie odgrywanej scenki w funkcji czegoś, co odpowiada rzeczywistym postawom uczestników. Szczególnie cenne jest odwracanie ról. Często wtedy dochodzi do „zobaczenia inaczej” roli i sytuacji dziecka lub podwładnego. W konsekwencji możliwa jest zmiana własnego zachowania na takie, które bardziej sprzyja twórczości własnej i cudzej.
Psychodrama grupowa: Ta odmiana psychodramy polega na tym, że cała grupa utożsamia się z jakimś fikcyjnym zespołem ludzi, dzieli między siebie role i odgrywa je w sposób możliwie najbardziej realistyczny.
B. OSŁABIENIE WEWNĘTRZNEJ CENZURY:
Wprowadzenie przez Osborna zasady „Nie oceniaj!” było z tego punktu widzenia przełomem w heurystyce. Osborn postulował, aby proces myślenia sztucznie podzielić na dwie fazy: fazę światła zielonego (każdy pomysł jest akceptowany) i fazę światła czerwonego (faza krytyki i oceny). Mowa jest o sztucznym rozdzieleniu, bo właśnie naturalny proces myślenia wykazuje zazwyczaj oznaki wzajemnego przeplatania sięobu faz co przejawia się w silnej tendencji do natychmiastowego ulegania wewnętrzenj cenzurze.
Odraczanie oceny: Proponowana technika ćwiczenia umiejętności odraczania oceny polega na stosowaniu dwóch zasad. Po pierwsze, wymaga się od ćwiczącego, aby natychmiast wypowiadał na głos to wszystko, co przyjdzie mu do głowy w związku z tematem lub problemem. Druga zasada polega na poddaniu się powstającym pomysłom, jak gdyby przychodziły one z zewnątrz w formie daru lub natchnienia. Należy wyrobić sobie nastawienie na odbiór, a nie na wytwarzanie pomysłów.
Myślenie życzeniowe: Polega na przypisywaniu większego znaczenia osobistym potrzebom niż realnym możliwością. Człowiek zazwyczaj broni się przed myśleniem życzeniowym w kontekście problemów nieosobistych, zwłaszcza zawodowych, ponieważ zawsze uczono go, że rozwiązując problemy ma być obiektywny i myśleć realistycznie. Jednak w twórczości bardzo często okazuje się, że właśnie najbardziej osobiste marzenia przyczyniają się do sukcesu.
Winda: Podczas tego zadania prowadzący podaje instrukcję głosem sugestywnym, starając się wywołać u uczestników żywe doznania obrazowe. Przez cały czas czuwa nad przebiegiem ćwiczenia.
C. TWÓRCZA SAMOOCENA:
Jedną z najpowszechniej występujących i najbardziej dotkliwych przeszkód dla twórczości jest przekonanie, iż nie dysponujemy potrzebnymi zdolnościami i cechami psychicznymi charakteryzującymi twórców, i że wobec tego jesteśmy bez szans.
W czym jestem do niego (niej) podobny? Jest to technika do pracy indywidualnej. W ćwiczeniu tym chodzi bowiem o nasze podobieństwo do twórczej postaci.
Czym się od niego (niej) różnię? Forma tej techniki jest identyczna jak poprzedanio. Dzięki niej możliwy jest głębszy wgląd w siebie i swoje możliwości intelektualne.
Mój dobry pomysł: Podczas tego ćwiczenia każdego z uczestników prosimy o to, aby opowiedział całej grupie jakieś zdarzenie, w którym on sam wpadł na rzeczywiście dobry pomysł. Ważne są wszelkie dane subiektywne: uczucia zwątpienia, irytacji, pasji, zniechęcenia, olśnienia, radości odkrycia. Cały czas zachęcamy do bardzo szczegółowych opisów, a nawet stymulujemy je przez zadawanie pytań w trakcie wypowiedzi. Ćwiczenie daje podwójną korzyść. Po pierwsze zwiększa pulę świadomie stosowanych heurystyk w wyniku uogólnienia doświadczeń płynących z jednego szczególnego wydarzenia związanego z wytwarzaniem pomysłu. Po drugie uzmysławia ćwiczącym fakt posiadania przez nich zdolności twórczych.
Mógłbym być bardziej twórczy, gdybym: Zadanie polega na uzupełnianiu przedmiotowego zdania na wiele rozumianych sposobów. Dzięki temu ćwiczący uświadamiają sobie, jak wielu przeszkodom i ograniczeniom ulegają w procesie wytwarzania twórczych pomysłów.
Outdoor circept, czyli circept w plenerze: Istotą tego ćwiczenia jest poznanie własnych, wewnętrznym bloków utrudniających twórcze działanie i generalnie - skuteczne osiąganie celów życiowych.
Normy grupowe: Grupa jako taka wytwarza swoiste przeszkody dla myślenia twórczego, na przykład rywalizację wewnątrzgrupową albo onieśmielenie niektórych uczestników w obecności osób aktywnych i dominujących. Z tego powodu instenieją nawet zastrzeżenia co do samej zasady grupowego myślenia, o którym sądzi się niekiedy, że przynosi więcej szkód niż pożytku. Jednym ze sposobów radzenia sobie z tymi problemami jest tworzenie właściwego klimatu grupowego, czyli takiego klimatu emocjonalnego, w którym negatywne zjawiska po prostu nie mają prawa zaistnieć. Innym sposobem jest tworzenie ścisłych i zwerbalizowanych norm grupowych. Można je nawet zapisać i powieścić na stałe w pomieszczeniu, w którym pracujemy.
1