BUDDYZM
Doktryny Upaniszad znalazły miejsce w systemie braminizmu, istniały jednak jeszcze inne nauki, których już nie można było zharmonizować ortodoksją. Rozwijały się one w łonie sekt heterodoksyjnych. Najważniejszym spośród mistrzów owych doktryn był człowiek, który na przełomie VI/V w pne założył społeczność wyznawców odziewających się w żółte szaty i nazywany przez nich Buddą (BUDDHA), co znaczy tyle co Oświecony lub Przebudzony.
Biografia Buddy:
Budda był z pewnością największym człowiekiem jaki kiedykolwiek urodził się w Indiach.
Opowieść o jego narodzinach i wczesnym życiu pojawia się w późniejszych księgach świętych pism buddyjskich
Niepewna jest autentyczność „Kazania o obrocie Koła Prawa” uznawanego za pierwsze kazanie, jakie Budda wygłosił po dostąpieniu oświecenia, - kazanie to stanowi podstawę doktrynalną wszystkich sekt buddyjskich
Budda był synem naczelnika Siakjów, małego plemienia żyjącego u podnóży Himalajów.
Stał się ascetą i zaczął głosić nową doktrynę, którą zaczęli interesować się nowi ludzie
Długo nauczał na północy od Gangesu, w królestwach Magadhy i Kosali.
Narodził się ok. 560 r pne w Lumbini, niedaleko Kapilawastu, miasta w królestwie Kośala, będącego siedzibą jego ojca, Śuddhodany.
Umarł w wieku osiemdziesięciu lat, między rokiem 486 a 472 pne.
Legenda Buddy:
Matka Buddy, Mahamaji miała sen, w którym to zażyła kąpieli w jeziorze Anawatapta w Himalajach, potem słoń niosący w trąbie kwiat lotosu, wszedł w jej bok. I wtedy to poczęła syna. Dziecko urodziło się w gaju drzew sala. Gdy matka oczekując bliskiego rozwiązania jechała do rodziców. Przy porodzie stanęła, przeszła 7 kroków i rzekła, że to jej ostatni poród.
Piątego dnia po narodzinach dziecku nadano imię Siddhartha, w gotrze Gautama i tym imieniem jest zazwyczaj oznaczany w literaturze buddyjskiej. Wróżbici przepowiadali, że zostanie „władcą świata”, lecz jeden oświadczył, iż 4 znaki przekonają go o tym, że zostanie nauczycielem świata.
Pragnąc temu zapobiec, ojciec wychowywał syna bez smutków i trosk. Chowano go więc w cudownych pałacach z ogrodami, nie dopuszczano do niego chorób, nędzy i śmierci. Poślubił swą kuzynkę Jasiodharę, którą zdobył na wielkim turnieju.
Pewnego dnia, podczas przejażdżki rydwanem ujrzał zniedołężniałego starca, którym w rzeczywistości był zamaskowany bóg. Następnie ujrzał ciężko chorego, trędowatego człowieka, potem zwłoki niesione na kremację i wreszcie wędrownego żebraka, odzianego w żółtą szatę, spokojnego i pogodnego. Były to znaki, które przekonały Siddharthę do pozostania wędrownikiem, Buddą.
Gdy dowiedział się o tej decyzji jego ojciec, król Siuddhodana, Siddhartha stał się więźniem, choć nadal otoczonym przepychem i luksusem. Serce młodzieńca nie zaznało spokoju, gdyż wciąż myślał o 4 znakach. Pewnego dnia jego małżonka urodziła syna, ale nie sprawiło mu to radości. Tego samego wieczora Siddhartha odjechał, otoczony przez półbogów, którzy tłumili stukot końskich kopyt, tak aby nikt nie dowiedział się o jego ucieczce.
Siddhartha zrzucił następnie z siebie wszystkie klejnoty i piękne szaty i przywdział szatę pustelnika, obciął włosy, które potem odesłano jego ojcu. Historia ta nazywana jest „Wielkim Odejściem” czyli Mahabhiniszkramana i od tej chwili Siddhartha stał się wędrownym ascetą, nie posiadającym na własność niczego, prócz szaty.
Najpierw był żebrakiem wędrownym, a potem został pustelnikiem leśnym. Nauczył się medytacji i pojął wiedzę o brahmanie. Siddhartha przyłączył się do 5 ascetów, którzy wymyślali dla siebie najsurowsze kary, spodziewając się, że tak zniszczą karmana i osiągną wieczne szczęście. Niedługo potem został uznany za przewodnika. Po 6 latach Siddhartha zemdlał z wycieńczenia, a uczniowie jego myśleli, że umarł. Wtedy to uznał, że umartwienia są bezużyteczne. Znów zaczął żebrać i tyć, a jego towarzysze opuścili go, oburzeni takim zachowaniem.
(dokończ - INDIE zielony pasek)
Życie Buddy:
Dorastał wśród dostatku, z dala od nieszczęść i trosk. Jako 16latek poślubił swą kuzynkę Jaśodharę, któr aurodziła mu syna Rahulę. Odkrywszy istnienie starości, cierpienia, śmierci i ascezy (tzw. Objawienie 4 znaków) postanowił poświęcić się poszukiwaniu wyzwolenia.
W wieku 29 lat porzucił dom i został wędrownym ascetą. Po tym okresie trafił do Uruwilwy, gdzie wraz z 5 ascetami oddawał się cierpieniom. Po 6 latach porzucił ascezę i postanowił podążać umiarkowaną drogą życia. Z mocnym postanowieniem osiągnięcia oświecenia zasiadł pod figowcem i po 41 dniach odkrył sekret życia, śmierci i kręgu wcieleń oraz drogę do wyzwolenia.
Następnie udał się do Waranasi, gdzie wygłosił pierwsze kazanie „Wprawianie w ruch koła dharmy” skierowane do 5 dawnych towarzyszy, którzy na nowo przyjęli jego nauki i podążali za nim, tworząc pierwszą wspólnotę byddyjską - sanghę.
W ciągu następnych 45 lat Budda głosił swe nauki w dolinie Gangesu, zyskując wielu wyznawców. Ostatnią porę deszczową spędził w wiosce Beluwa, gdzie zachorował. Wyzdrowiał i znów ruszył w drogę. W Pawa skorzystał z gościny u kowala Czundy, który poczęstował Buddę swoim specjałem - sukkara maddawa (potrawa z grzybów lub dzika), po której Budda ciężko zachorował. Była to bezpośrednia przyczyna śmierci Buddy, który osiągnął Mahaparinirwanę (wielkie całkowite zgaśnięcie). Jego ciało zostało spalone, a na miejscu stosu wzniesiono później stupę.
Buddyzm - jedna z wielkich religii uniwersalistycznych. Wokół życia Buddy powstało wiele legend, czasem w buddyzmie ludowym, osoba jego nabierała cech boskich.
Odtworzenie oryginalnych poglądów Buddy jest w zasadzie niemożliwe, gdyż nie pozostawił żadnych pism, a 3 główne tradycje buddyjskie therrawada, mahajana i wadźrajana różnią się nieco w interpretacji.
Centrum buddyzmu stanowią 4 szlachetne prawdy:
prawda o cierpieniu - wszelki byt oznacza głównie ból i cierpienie
prawda o powstaniu cierpienia - źródłem cierpienia jest niewiedza, z której wyłania się pożądanie i przywiązanie do życia, zamykającego daną istotę w kręgu wcieleń.
prawda o zniweczeniu cierpienia - można położyć mu kres
prawda o drodze do zniweczenia cierpienia - prowadząca do wyzwolenia tzw. Ośmiostopniowa ścieżka, na którą składają się: należyty ogląd, należyte zrozumienie, należyta mowa, działanie, sposób życia, wysiłek, myśl i skupienie.
Buddyzm określa się jako system autosoteriologiczny i ateistyczny, gdyż z jednej strony zakłada, że wyzwolenie stanowi efekt aktywności człowieka, a z drugiej obywa się bez idei wszechmogącego boga-stwórcy-zbawcy, aczkolwiek zakłada istnienie świata bogów, jako jednej ze sfer obok światów ludzi, zwierząt, duchów i istot piekielnych - w którym można odrodzić się w kolejnym wcieleniu.
Buddyzm uczy, że źródłem cierpienia jest fakt, że to, z czym mamy do czynienia w kręgu sansary charakteryzuje się nietrwałością, bowiem u podłoża wszystkiego tkwi nie jakiś konkretny byt, ale dynamicznie pojęta pustka.
Buddyzm zakłada, że póki umysł uwięziony jest w kręgu sansary podlega prawu karmana czyli absolutnej odpowiedzialności za popełnione czyny.
Najważniejsze cnoty buddyzmu: przestrzeganie zasady ahinsy (wegetarianizm, który stanowi logiczne następstwo, jest nakazany tylko w niektórych nurtach buddyzmu) oraz przyjazne nastawienie wobec wszystkich istot majtri i miłosierdzie karuna.
Buddyzm stanowi przede wszystkim pewną indywidualną praktykę, której fundamentem jest medytacja i zachowywanie podstawowych zasad etycznych, rytuał i kult nie grają w nim przodującej roli. Nie istnieje specjalna forma przyjęcia owej religii - buddystą staje się ten, kto podzielając wiarę w 4 szlachetne prawdy zaczyna dążyć do wyzwolenia.
Buddyzm zaczął się rozprzestrzeniać za życia swego twórcy; w tym okresie powstały m.in. klasztory w Radźagrysze i Śrawasti, a owdowiała macocha Buddy, zorganizowała pierwszą buddyjską wspólnotę żeńską. Po śmierci Buddy jednym z głównych przywódców duchowych wspólnoty stał się Mahakaśjapa. Wielkim szacunkiem otaczania są Ananda - ulubieniec Buddy oraz Upali - uznawany za znawcę dyscypliny zakonnej.
Istotną rolę w rozwoju buddyzmu odegrały pierwsze sobory (ok. 480, 386/376? I ok. 250 r pne), na których uporządkowano tą naukę, tworząc kanon akceptowany przez wszystkie odłamy religii. W Indiach największe wpływy osiągał za panowania cesarz Aśoki (264-227 r pne), wkrótce zaczął się też rozprzestrzeniać w krajach Azji Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej.