Marta Durdeń
Monika Tęczyńska
PWD IV rok
Taniec
Formy relaksu.
„Różne są rodzaje stresu, więc różne powinny być sposoby przeciwdziałania im”.
Hilary Jones
Relaks wiąże się z odprężeniem układu nerwowego, wspomaga ogólną regenerację organizmu, prowadzi do oczyszczenia z nagromadzonych emocji. Są różne przyczyny fizjologicznego zmęczenia, które zaobserwowali badacze, co doprowadziło do powstania różnych metod relaksacyjnych. Są metody, które skupiają swoje działania jedynie na doznaniach czysto fizycznych, są również takie, których działania skupiają się na sile umysłu i świadomości. Na przykład kiedy jesteśmy rozdrażnieni, czy zdenerwowani, najlepiej poddać się większemu wysiłkowi fizycznemu. Natomiast w stanach przygnębienia prawdopodobnie lepsze będzie zastosowanie muzykoterapii aktywnej (np. w formie swobodnego tańca do muzyki) lub spokojnych ćwiczeń relaksacyjnych.
Relaks i odprężenie są niezbędne dla naszego zdrowia, dlatego coraz powszechniej obserwowana jest tendencja do szerokiego stosowania metod relaksacyjnych w celu umożliwienia uzyskania odprężenia zarówno ciała jak i umysłu.
Klasyfikacja metod relaksacyjnych.
Odpowiedni dobór metody relaksacyjnej dla danej jednostki, umiejętne jej zastosowanie, jak również ocena stanu psychofizycznego tej jednostki są warunkiem uzyskania pozytywnego efektu terapeutycznego.
Metody globalne- oparte na koncepcjach osobowości człowieka jako psychofizycznej całości (ujęcie psychoterapeutyczne)
Metody analityczne- dotyczące kolejnego rozluźniania poszczególnych grup mięśni
Metody fizjoterapeutyczne- (zwane intuicyjnymi)- które związane są z odkrywaniem przez praktykującego możliwości własnego ciała i uczeniem się osiągania maksymalnych wyników przy minimalnym wysiłku.
Największe znaczenie dla ochrony zdrowia i zwiększenia wydolności wysiłkowej organizmu ma rola profilaktyczna relaksu. Zwiększa on skuteczność wysiłku, zmniejsza uczucie zmęczenia, daje większą odporność na ujemny wpływ niekorzystnych warunków środowiskowych.
Coraz większą uwagę zwraca się obecnie na aktywne formy relaksu. Ich zaletą jest ogólne pobudzenie ciała, które za pomocą ćwiczeń gimnastycznych i oddechowych powoduje swoisty masaż mięśni, stawów oraz organów wewnętrznych.
Taniec.
„Muzyka jest podłogą dla tancerza”.
George Balanchine
Do tańca potrzebne jest mi jedynie ciało- rytm czerpię z moich ruchów, które odzwierciedlają mój dzień powszedni, moje myśli, uczucia i moją sytuację. Tańczę, ponieważ mogę się poruszać: mój chód staje się rytmem, unosząc się kołyszę swoim ciałem, mój trud codzienny obcuje z Ziemią… Moje ciało, moje codzienne ruchy inspirują mnie, wyrażam to, co w sobie spostrzegam - i w ten sposób przedstawiam siebie innym.
Kiedy ruch ciała podporządkowany jest muzyce, następuje proces twórczego działania. Muzyka kieruje naszymi odczuciami, naszą duszą, a my, poruszając się swobodnie, zatracamy się w niej. Umysł i ciało pracują zgodnie. Doświadczane są także przeżycia poza emocjonalne, np. estetyczne, potęgujące uwrażliwienie na muzykę, piękno ciała i harmonię ruchów.
Z terapeutycznego punktu widzenia w tańcu ważna jest przede wszystkim ekspresja ruchowa, która pochodzi z potrzeby wnętrza, tworząc niepowtarzalne, improwizowane formy. Taki taniec poprzez ekspresję umożliwia wyrażanie swoich skrywanych myśli, uczuć, nastrojów, a za pomocą rytmicznych ruchów ciała (mniej lub bardziej skoordynowanych) pomaga odnaleźć radość życia, wyrazić namiętności, wyładować nagromadzoną agresję lub odreagować stres. Muzyka jest wówczas tym czynnikiem, który pomaga obudzić tkwiące w nas emocje, a następnie wyrazić je, wyzwalając określony ruch ciała.
Zazwyczaj chce nam się tańczyć, kiedy jesteśmy szczęśliwi i rozpiera nas energia. Lecz w chwilach, kiedy jesteśmy pełni napięć, frustracji i złości, także warto spróbować potańczyć albo chociażby pokołysać się do muzyki.
Taniec znajduje się w grupie tych zadań muzykoterapii aktywnej, które przyczyniają się do uregulowania stanu napięcia mięśniowego. Wiąże się z tym dość znaczny wpływ tańca na stan psychiczny jednostki i funkcjonowanie całego układu nerwowego. Jednym z celów jest tutaj dążenie do odzwierciedlenia stanu psychicznego jednostki, który można stosunkowo łatwo zaobserwować.
Współcześnie w postępowaniu psychoterapeutycznym proponuje się stosowanie różnorodnych ćwiczeń, które pomagają uświadomić jednostce walory jej fizycznej osobowości. Prowadzi to do odbudowy świadomości kinestetycznej danej osoby oraz wpływa stabilizująco na jej psychikę, Jednym z takich ćwiczeń jest improwizacja ruchowa z elementami tańca, w trakcie której połączenie rytmu i swobodnego poruszania się ciała do muzyki pomaga w odblokowaniu nagromadzonych napięć. Ćwicząc regularnie:
odkrywamy swój twórczy potencjał,
nabieramy większego poczucia własnej wartości,
pozbywamy się kompleksów,
coraz częściej doznajemy uczuć radości i patrzymy nażycie optymistycznie,
w konsekwencji odzyskujemy równowagę między ciałem, a umysłem.
Choreoterapia.
Wyodrębniona dziedzina, która jako główny element terapeutyczny wykorzystuje taniec. Będąc odmianą muzykoterapii aktywnej, pełni podobne funkcje wykorzystując do swych celów takie elementy, jak improwizacja ruchowa, czy ćwiczenia muzyczno- ruchowe.
Program terapeutyczny z wykorzystaniem tańca (Marian Chace). Autorka zaproponowała realizację zajęć w układzie trzystopniowym z jednoczesnym podziałem na trzy grupy:
Taniec jako komunikacja niewerbalna- pacjenci uczestniczą w wydarzeniu tanecznym w charakterze widowni, mogą się także włączać do tańca;
Taniec jako rodzaj sztuki- zajęcia prowadzone są z pacjentami indywidualnymi, którzy wykazują zahamowania w uzewnętrznianiu ekspresji emocjonalnej;
Taniec jako rodzaj ćwiczenia fizycznego- zajęcia indywidualne lub grupowe w celu poprawienia sprawności fizycznej.
Choreoterapia jest wskazaną formą dla:
Bardzo dużego grona pacjentów o różnorodnych potrzebach terapeutycznych
Pacjenci z upośledzeniem wzroku
Pacjenci niepełnosprawni ruchowo
Pacjenci z ograniczeniami ze strony narządów słuchu
Terapia i profilaktyka nerwic
Leczenie alkoholików
Osoby z zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego.
Dzięki ćwiczeniom opartym na prostych ewolucjach ruchowych pacjent stopniowo nabiera wiary we własne siły i pozbywa się kompleksów. Jednocześnie w grupie osób ćwiczących wytwarza się szczególna więź społeczna.
Całkowite poddanie się muzyce umożliwia wprowadzenie ciała w rodzaj tanecznego transu, takiego, jaki obserwowany był w pradawnych tańcach rytualnych. Znika poczucie czasu, rzeczywistości, znikają problemy i niepowodzenia. Muzyka prowadzi ciało, jest przez odgrywana i ważny jest jedynie ten stan. Chcemy, by trwał on jak najdłużej. Pozwalamy sobie na całkowite zatracenie się w tańcu. Takie głębokie, ekspresyjne zaangażowanie ruchu ciała do muzyki czasami może trwać nawet do kilku godzin. Jednakże mimo fizycznego zmęczenia nie występuje uczucie dyskomfortu. Wręcz przeciwnie- pojawia się wrażenie zdobycia nowych sił.
Mając do wyboru wiele rozmaitych form tanecznych, każdy może wybrać tę, którą mu najbardziej odpowiada, jest najbliższa jego sposobowi bycia i preferencjom muzycznym (rytmicznym).
Kontakt improwizacja.
Sama improwizacja w tańcu jest swobodnym, a jednocześnie twórczym wykorzystaniem naturalnych predyspozycji ciała. Odczucia i wrażenia potęgowane są przy użyciu elementów różnych technik tanecznych, ale nie poprzez trening, a poprzez koncentrację na energii płynącej z wnętrza i otoczenia.
Kontakt Improwizacja to technika tańca, w która opiera się na fizycznym punkcie kontaktu. Ten punkt kontaktu jest jednocześnie początkiem ruchu i początkiem poszukiwań w improwizacji. Kontakt improwizacja jest jedną z form Improwizacji tanecznej i jedną z najbardziej charakterystycznych form tańca postmodernistycznego.
Dziś jest już rozpowszechniona i istnieje w wielu odmianach. Wykorzystywana jest do celów terapeutycznych, a także do choreografii i performingu. Wielką zaletą tej techniki jest, iż nie wymaga wykształcenia tanecznego, potrzebna jest tylko otwartość. Podstawą kontakt improwizacji jest partnerowanie, czyli praca dwóch osób, które z oddawaniem swojego ciężaru i odebraniem ciężaru drugiej osoby ruszają się w przestrzeni w nieprzerwanej fizycznej komunikacji.
Przez oswojenie kilku elementów technicznych i sytuacyjnych już przy pierwszym razie można osiągnąć przeżycie taneczne. Uprawiana na wyższym poziomie, do którego prowadzi dużo ćwiczeń i doświadczeń, staje się tańcem wirtuozowskim.
KI wymaga obopólnego wsparcia i zaufania, co oznacza, że jest wiele poziomów nauki tak, aby tancerz mógł pracować w swoim zasięgu możliwości, doświadczenia i zahamowań.
Bibliografia:
Kronenberger Małgorzata, Muzykoterapia: podstawy teoretyczne do zastosowania muzykoterapii w profilaktyce stresu., wyd. Mediator, 2003.
Lewandowska Kinga, Muzykoterapia dziecięca, Gdańsk 2001.
Reichel Gusti, Rabenstein Reinhold, Thanhoffer Michael, Grupa i ruch., Warszawa 1994.
Nęcka Edward, Trening Twórczości, Kraków 1998.
4