UKŁAD MOCZOWY

POWSTANIE:

Mezoderma pasmo środkowe komórek mezodermy 31 i 32 para nefrotomów zanercza zawiązek nerkotwórczy kanaliki nerkowe

Mezoderma pasmo środkowe komórek mezodermy nefrotomy śródnercz  cewki zbiorcze, przewody brodawkowe, kielichy nerkowe, miedniczki nerkowe, moczowody

Endoderma końcowy odcinek jelita ogonowego pęcherz i cewka moczowa

NERKA

• Kłębuszek nerkowy

• Kanalik proksymalny

• Kanalik pośredni

• Kanalik dystalny

• Cewki zbiorcze

• Przewody brodawkowe

• Kielichy nerkowe

• Miedniczka nerkowa

MOCZOWODY

PĘCHERZ MOCZOWY
CEWKA MOCZOWA

NERKA

Torebka

• Włóknista

• Tłuszczowa utrzymuje nerki we właściwym położeniu

Zrąb

• Tk łączna właściwa luźna

• Tk śródmiąższowa

Naczynia krwionośne i limfatyczne

Miąższ

• Nefrony

OGÓLNIE:

• Parzysty narząd w jamie brzusznej

• Położony wewnątrzotrzewnowo

• Kształt fasolowaty

• Do wnęki wchodzą tętnice i nerwy, wychodzą żyły i moczowody

• Kora: ciałka nerkowe + odcinki kręte kanalików (SŁUPY nerkowe - fragmenty kory wnikające pomiędzy piramidy nerkowe)

• Rdzeń: pętla Henlego + przewody zbiorcze (tworzą 8-18 piramid nerkowych zakończonych brodawkami z ok. 25 ujściami cewek zbiorczych)

FUNKCJE:

1. filtracja osocza

2. usuwanie ksenobiotyków i szkodliwych produktów metabolizmu (mocznik, kreatynina)

3. wytwarzanie i zagęszczanie moczu pierwotnego

4. wytwarzanie aktywnej Wit D

5. wytwarzanie hormonów (erytropoetyny i prostaglandyn)

6. regulacja poziomu płynów ustrojowych i ciśnienia krwi

7. regulacja stężenia składników mineralnych we krwi

8. utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej

NEFRON 1-3mln w nerce

• kłębuszek nerkowy

• kanalik proksymalny

• kanalik pośredni

• kanalik dystalny

Nefron korowy: 80%

• krótka pętla Henlego

• zgięcie ramion w połowie warstwy rdzennej

• część cienka pętli stanowi krótki odcinek w obrębie ramienia zstępującego pętli Henlego (lub całkowity brak)

• ciałka nerkowe zlokalizowane w zew warstwie kory

Nefron przyrdzeniowy: 20%

• długa pętla Henlego

• zgięcie ramion w okolicy przybrodawkowej

• część cienka pętli obecna

• ciałka nerkowe zlokalizowane w strefie granicznej kory i rdzenia

• taki układ pozwala na efektywne odzyskiwanie wody

KŁĘBUSZEK NERKOWY średnica ok. 200μm

kłębuszek naczyniowy + torebka Bowmana

(budowa od zew)

1. Śródbłonek

• Płaskie kom z uwypuklonym jądrem

• Fenestracje otwory o średnicy 80nm umożliwiają przepływ skł. płynnych z krwi do torebki

Błona podstawna ciągła

• Złożona z 2 blaszek (śródbłonka i podocytów)

• Złożona z 3 warstw

• Środkowa (ciemna) - sieć kolagenu IV zapobiega przedostawaniu się dużych cząstek do moczu

• 2 zewnętrzne (jasne) - związki polianionowe

• Silne właściwości antygenowe (znaczenie przy przeszczepie nerek)

• Podocyty = blaszka trzewna torebki Bowmana

• Posiadają nóżkowate wypustki cytoplazmy oplatające naczynia włosowate (rozstawione co 20-30nm)

• Spoczywają na błonie podstawnej

• Szczeliny filtracyjne z białkową przeponą pomiędzy wypustkami

• Mezangium

• Struktura podporowa

• Przedłużenie blaszki jasnej wew błony podstawnej

• Kom łącznotkankowe + macierz mezangialna

• Kom: nieregularne z wypustkami i miozyną; produkują kolagen

• Funkcja regulacji przepływu krwi dzięki miozynie

• Funkcja fagocytarna

• Blaszka ścienna torebki Bosmana

• Nabł jednwars płaski + błona podstawna

• Na biegunie moczowy zwęża się i tworzy w cz krętą kanalika proksymalnego

KANALIK PROKSYMALNY

kanalik kręty I rzędu (14mm) + początek ramiona zstępującego pętli Henlego

• Najdłuższy

• Nabł jednowar sześcienny

• Kom: kuliste jądro, liczne mitochondria, lizosomy, rozwinięty aparat Golgiego, zatarte granice pomiędzy kom (kom zazębiają się)

• Biegun szczytowy kom: mikrokosmki (rąbek szczoteczkowy) zwiększenie pow chłonącej; aktywność fosfatazy zasadowej intensywna resorpcja

• Biegun podstawny: pionowe wypuklenia błony z mitochondriami (prązkowanie)

FUNKCJA: resorpcja obligatoryjna wody, Na+, Cl-, aminokwasów, glukozy, witamin i niskocząsteczkowych protein

KANALIK POŚREDNI

• Najmniejsza średnica

• Zagięcie na pętli Henlego

• Nabł jednowar płaski (silnie spłaszczone kom z uwypuklającymi się jądrami)

FUNKCJA: wytworzenie gradientu hiperosmotycznego umożliwiającego zagęszczenie moczu

KANALIK DYSTALNY

ramię wstępujące pętli Henlego + kanalik kręty II rzędu (5mm)

• Nabł jednowar sześcienny

• Plamka gęsta (nabł jednowar walcowaty) - cz kanalika w pobliżu ciałka nerkowego

• Krótszy, węższy i mniej kręty niż I rzędu z regularnym światłem

• Kom: mniej mikrokosmkówi uwypukleń błony, jądra gęściej ułożone, cytoplazma wybarwia się słabiej

FUNKCJA: resorpcja fakultatywna, regulacja równowagi kwasowo-zasadowej i zagęszczenie moczu

KANALIKI ZBIORCZE PRZEWODY BRODAWKOWE

• Rozgałęzione kanaliki (45mm)

• Nabł jednowar sześcienny walcowaty

• Połączenia ścisłe pomiędzy kom uniemożliwiają transport wody

• Akwapory: kanały dla wody (transport zależny od wazopresyny)

• Prekursory białkowe gromadzone w pęcherzykach cytoplazm pod wpływem ADH zostają wbudowane w błonę kom ściana cewek staje się przepuszczalna dla wody

TKANKA ŚRÓDMIĄŻSZOWA

• Kom fagocytarne + luźna sub białkowo-glikoproteidowa + włókna kolagenowe + krople lipidów

• Głównie z części rdzennej

• Wytwarzanie erytropoetyny i prostaglandyn

APARAT PRZYKŁĘBKOWY

grupa kom przy biegunie naczyniowym kłębuszka

• Kom mioidalne / przykłębuszkowe / ziarniste / JG

• W ścianie tętniczki doprowadzającej

• Zawierają reninę (enz proteolityczny) - regulacja ciśnienia krwi

• Kom plamki gęstej

• Grupa kom cz prostej kanalika dystalnego

• Walcowate, jaśniejsze, ciaśniej ułożone

• Funkcja osmoreceptorów (reagują na stężenie Na+)

• Kom mezangium pozakłębkowego

• Położone w trójkącie: t odprowadzająca, t doprowadzająca, podstawa plamki gęstej

• Kom tk łącznej

• Przekazują informacje między osmoreceptorami a kom mioidalnymi

FUNKCJA: endokrynna i receptorowa; RENINA odrywa od α2-globuliny ANGIOTENSYNĘ I angiotensyna I przechodzi w II pobudzenie kory nadnerczy do wydzielania aldosteronu  resorpcja Na+ i wody z moczu pierwotnego w kanaliku dystalnym


UNACZYNIENIE NEREK

Naczynia włosowate żż korowe powierzchowne żż gwiaździste żż międzypłacikowe  żż łukowate żż międzypłatowe ż nerkowa

Naczynia włosowate rdzenia żż proste żż łukowate

BARIERA FILTRACYJNA

1. Kom śródbłonka - liczne pory w cytopl

2. Gruba błona podstawna - jedyna ciągła warstwa

3. Przepony szczelin filtracyjnych

POWSTAWANIE ULTRAPRZESĄCZU

1 doba = 150l moczu pierwotnego 99% resorpcja i 1% = mocz ostateczny

• Błona filtracyjna nieselektywna (przepuszcza cząstki do 69 000Da): cukry proste, aminokwasy, kwas moczowy, kreatynina, mocznik, elektrolity, białka niskocząsteczkowe

• Mocz pierwotny jest izoosmotyczny z osoczem

ZAGĘSZCZANIE MOCZU

• Kanalik proksymalny odzyskiwanie wody, Na+, Cl- (mocz izoosmotyczny)

• Kanalik pośredni ramię zstępujące przepuszczalne dla wody (mocz hiperosmotyczny), wstępujące dla NaCl (przechodzą do tk śródmiąższowej i stanowią siłę napędową do odzyskiwanie wody w kanaliku zstępującym) (mocz hipoosmotyczny)

• Kanalik dystalny pod wpływem ADH wzmożona resorpcja NaCl i wody

• Kanalik zbiorczy pod wpływem ADH tworzą się akwapory (mocz hiperosmotyczny)

DROGI MOCZOWE

• Kielichy nerkowe mniejsze

• Kielichy nerkowe

• Miedniczka nerkowa

• Moczowód

• Pęcherz moczowy

• Cewka moczowa

KIELICHY

1. Błona śluzowa

• Tk łączna włóknista wiotka + (nabł jednowars walcowaty) nabł przejściowy

• Cienka i niepofałdowana

• Liczne włókna sprężyste

1. Błona mięśniowa

• Cienkie 2 warstwy kom mieśn gładkich spiralnych

1. Błona dodatkowa

• Cienka tk łączna włóknista wiotka

MIEDNICZKA

1. Błona śluzowa

• Tk łączna włóknista wiotka + nabł przejściowy (5 warstw)

• Grubsza i niepofałdowana

2. Błona mięśniowa

• 3 warstwy kom mieśn gładkich spiralnych

1. Błona dodatkowa

MOCZOWÓD

1. Błona śluzowa

• tworzy podłużne fałdy

• podśluzówka (tk łączna wiotka)

• tworzy zastawkę przy wylocie do pęcherza (zapobieganie cofaniu się moczu)

2. Błona mięśniowa

• Zew: podłużna (w 1/3 dolnej moczowodu)

• Środkowa: okrężna

• Wew: podłużna

• Pomiędzy występuje tk łączna z dużą ilością włókien sprężystych

3. Błona dodatkowa = przydanka

PĘCHERZ MOCZOWY

1. Błona śluzowa

• Silnie pofałdowana

• Liczne naczynia krwionośne

• Podśluzówka (brak w dnie pęcherza i przedniej ścianie) brak fałdów

• Blaszka mięśniowa

• Błona mięśniowa

• Zew: podłużna

• Środkowa: okrężna

• Wew: podłużna

• Granice mało wyraźne

3. Błona dodatkowa

• W większości błona surowicza = tk łączna błoniasta

• W pozostałych częściach tk łączna wiotka luźna

CEWKA MOCZOWA

MĘŚKA

• 20cm

• Błona śluzowa + podśluzowa (tk łączna wiotka)

• Rozgałęzione gruczoły cewkowo-pęcherzykowe

• Część sterczowa: 4cm; początek w dnie pęcherza, przechodzi przez prostate; nabł przejściowy

• Część błoniasta: 1cm; nabł wielowar walcowaty

• Część gąbczasta: 15cm; nabł wielowar walcowaty wielowarstwowy płaski

ŻEŃSKA

• 3-5cm

• Nabł przejściowy nabł wielowar płaski

• Gruczoły śluzowe

• Błona mięśniowa jest przedłużeniem mięśniówki gładkiej pęcherza

Tt. proste prawdziwe

(rdzeń)

Tt. łukowate

(granica kory i rdzenia)

Równoległe do pow nerki

Tt. płatowe

(miąższ)

T. nerkowa

(wnęka)

Tt. międzypłacikowe

(kora)

Tt. podtorebkowe

(przy pow)

Tt. doprowadzające

(bocznie od międzypł)

Tt. odprowadzające

Tt. proste rzekome

(nefrony przyrdzeniowe)

N. włosowate

(nefr korowe)

---