DEFINICJA PRACA SOCJALNA
Termin praca socjalna funkcjonuje oficjalnie od roku 1917, kiedy to pojawił się on w nazwie amerykańskiego stowarzyszenia National Conference of Social Work1. Działalność służąca niesieniu pomocy ludziom potrzebującym ma jednakże za sobą wielowiekową tradycję. Do przełomu wieków XIX i XX nie była to wprawdzie działalność ściśle zawodowa, ale nie oznacza to oczywiście, że była ona całkowicie nieskuteczna. Kolejne stulecia przynosiły ewolucję form tej działalności, która zaczęła się od opieki i pomocy wzajemnej w ramach rodziny wielopokoleniowej, a doprowadziła do ukształtowania zawodu pracownika socjalnego, jako profesjonalisty od pomagania.
Międzynarodowa definicja pracy socjalnej przyjęta została przez Zgromadzenie Ogólne Międzynarodowej Federacji Pracowników Socjalnych w Montrealu, w Kanadzie w lipcu 2000 r. Ta nowa definicja zastępuje dotychczasową, którą Federacja przyjęła w 1982 r. Jest to zrozumiałe, że praca socjalna w XXI wieku nadal będzie dynamiczna i ewoluująca, i z tego względu żadna definicja nie może być uznana za wyczerpującą.
Praca socjalna jest to zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmocnienie i wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez nich dobrostanu. Korzystając z teorii ludzkich zachowań i systemów społecznych, praca socjalna ingeruje dokładnie tam, gdzie dochodzi do wzajemnego oddziaływania ludzi z ich środowiskiem.
Zasady praw człowieka i społecznej sprawiedliwości są fundamentalne dla pracy socjalnej.
Praca socjalna w jej różnych formach, kieruje wielostronną, złożoną wymianą między ludźmi a ich środowiskami. Jej misją jest uzdalnianie wszystkich ludzi do rozwoju w pełni ich możliwości, ubogacanie ich życia i zapobieganie dysfunkcjom. Profesjonalna praca socjalna skupia się na rozwiązywaniu problemu i zmianie. Dlatego też pracownicy socjalni działają na rzecz zmiany w społeczności oraz w życiu indywidualnych osób, rodzin i wspólnot, którym służą.
Praca socjalna to teoria i praktyka powiązane ze sobą systemem wartości.
Praca socjalna wyrosła z humanitarnych i demokratycznych idei, które opierały się na szacunku wobec równości, wartości i godności wszystkich ludzi. Od swego początku, tj. od ponad wieku, praktyka pracy socjalnej dąży do zetknięcia ludzkich potrzeb z twórczymi ludzkimi możliwościami. Prawa człowieka oraz sprawiedliwość społeczna służą za motywację i uprawnienie do działań w ramach pracy socjalnej. W solidarności z tymi, którzy są w niekorzystnej sytuacji życiowej, profesjonaliści dążą do złagodzenia ubóstwa oraz uwolnienia od niego najsłabszych i znękanych ludzi w celu włączenia ich do społeczności. Wartości pracy socjalnej są wyrażone w zawodowych - narodowych i międzynarodowych kodeksach etycznych.
Praca socjalna wspiera politykę społeczną i odpowiada na potrzeby społeczne, działając tym samym na rzecz równych szans dla wszystkich, niezależnie od wieku, płci, orientacji seksualnej, klasy społecznej, niesprawnośći, rasy, kultury i wyznania. Na pracy socjalnej spoczywa odpowiedzialność za ochronę najsłabszych i egzekwowanie ustawowych zobowiązań włąściwych organów władzy wobec tej grupy.
Zawężając problematykę pracy socjalnej można skupić się na zmianach, jakie zaistniały w uwarunkowaniach pracy socjalnej w Polsce po wejściu Polski w krąg państw Unii Europejskiej. W oparciu o Ustawę o pomocy społecznej z 12 marca 2004 roku (Dz. U. 04.64.953) wiadomo, że:
pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.
W ten sposób ustawodawca określa funkcje, jakie pełni pomoc społeczna.
Zadaniem pomocy społecznej jest wspieranie osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka, a także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowych przez podejmowanie działań zmierzających do zyciowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Podstawowe zadania pomocy społecznej to:
przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń,
praca socjalna to działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. W pracy socjalnej chodzi więc o profesjonalną pomoc w kierunku wzmocnienia lub odzyskania zdolności adresatów pomocy w optymalnym funkcjonowaniu oraz tworzeniu sprzyjających ku temu warunków społecznych.
prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej,
analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie za świadczenia z pomocy społecznej,
realizacja zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych
rozwijanie nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.
Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej, samorządowej, współpracując w tym zakresie na zasadzie partnerstwa z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:
ubóstwa,
sieroctwa,
bezdomności,
bezrobocia,
niepełnosprawności,
długotrwałej lub ciężkiej choroby
przemocy w rodzinie i potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi,
potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenie gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze,
trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,
trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
alkoholizmu lub narkomanii,
zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
klęski żywiołowej lub ekologicznej.
W art.45 ustawodawca szczegółowo reguluje kwestie pracy socjalnej i jej cele.
Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Praca socjalna prowadzona jest:
1. z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej.
2. ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokojenia potrzeb członków społeczności.
Warto tu podkreślić, że obok osób i rodzin przepis wymienia społeczność lokalną jako podmiot, do którego kierowana jest praca socjalna.
3
DEFINICJA PRACA SOCJALNA