I. RYS HISTORYCZNY
1. Joseph Schumpeter „Teoria rozwoju gospodarczego” 1911r.
- twórczy destruktor
- zdynaminozowanie statycznego modelu gospodarki rynkowej - trzy warunki:
istnienie twórczego przedsiębiorcy (główna siła rynkowa; odpowiedzialny za maksymalizację nadwyżki, siła innowacji)
innowacje (wprowadzane przed przedsiębiorców; np. nowe produkty, technologie, nowe rozwiązania)
II. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ NA ŚWIECIE NA PRZEŁOMIE XX I XXI WIEKU
1. innowacyjne technologie,
2. nowe rozwiązania organizacyjne,
3. A.D. Chandler; 1962 Strategia wyraża cele długoterminowe przedsiębiorstwa, odpowiadające generalnym kierunkom działania.
4. John Kenneth Galbraith USA1908r. 2006r. - doradca 4 prezydentów ost. Clinton
Teoria dominacji korporacji w nowoczesnych dziedzinach gospodarki
5. P. Drucker - „ojciec” współczesnych metod zarządzania
innowacja
przedsiębiorczość
funkcje menedżerskie
6. J.W. Carland - czynnik wyróżniający przedsiębiorcę:
Motywacja: - zaspokojenie potrzeb rodziny;
- wzrost, rozwój i zysk;
III. Przełom XX i XXI w. - małe przedsiębiorstwa
a) nowa jakość przedsiębiorstw
- dynamizm
- innowacyjność
- zasięg ogólnoświatowy
b) zmiany w sferze technologii:
- wdrażanie przełomowych rozwiązań, innowacji
- nowe form organizacji
c) cyfryzacja biznesu
- małe przedsiębiorstwa nie obciążone sformalizowaną strukturą administracyjną
- informacja - dostęp do pomysłów, pomocy, produktów
- zmniejszenie ograniczeń czasowych
- bezpośredni kontakt
- możliwość dotarcia do szerokiej grupy odbiorców za pośrednictwem internetu
- możliwość prezentacji i promocji firmy
- obniżka kosztów
- budowanie więzi korporacyjnych - także z dużymi organizacjami
d) przełomowe rozwiązania organizacyjne:
- teoria skali - efektywne metody wytwarzania i organizacji możliwe jedynie przy masowej produkcji
- zmiany organizacyjno - prawne np. franczyza
- delegacja obowiązków - outsourcing
e) zmiany preferencji konsumentów:
- czynnik decydujący - indywidualne preferencje nie cena
- przykłady: „manufaktura czekolady”, „Hermes”
f) globalizacja i konkurencja międzynarodowa - korporacje a małe przedsiębiorstwa
- zniwelowanie barier dostępu do konkurencji międzynarodowej
- zdolność małych przedsiębiorców do konkurowania na rynkach międzynarodowych
- ujednolicenie przepisów o sprzedaży z udziałem konsumentów na terenie UE (blue button)
- wpływ form zarządzania małych przedsiębiorstw na duże organizacje:
zbiurokratyzowane procedury hamują swobodny rozwój korporacji;
brak inicjatywy „oddolnej”
ramy organizacyjne dla specjalnych zespołów wdrażających nowe projekty
zawieszenie części reguł korporacyjnych
szersze uprawnienia dla kierownika projektu
uzależnienie wynagrodzenia od ostatecznych wyników
g) ewolucja polityki rządu w zakresie stosowania norm ochronnych w dziedzinie MSP:
upraszczanie procedur administracyjnych przy zakładaniu nowych firm (jedno okienko)
uproszczony system rozliczeń podatkowych
doradztwo w uruchomieniu i prowadzeniu biznesu
dostęp do źródeł informacji
dostęp do baz klientów
dostęp do źródeł finansowania
przetargi organizowane przez agendy rządowe
h) finansowanie przedsiębiorców stosujących nowe technologie
odejście od tradycyjnej formy kredytu
alternatywne formy finansowania
fundusze wysokiego ryzyka
inwestorzy nieformalni
i) wsparcie sektora edukacyjnego:
- dotychczas kształcenie wyspecjalizowanych kadr zarządzających w korporacjach,
- obecnie:
centra transferu technologii dla MSP
współdziałanie z ośrodkami badawczo - rozwojowymi
rola uczelni
- inkubatory przedsiębiorczości
- wsparcie firm o wysokim potencjale rozwojowym
programy kształcenia ukierunkowane na aktywność biznesową
badania absolwentów uniwersytetu w Arizonie:
studenci biorący udział w projektach dotyczących przedsiębiorczości
- 3 krotnie wyższa skłonność do zakładania nowych firm
- 3 krotnie częściej praca na własny rachunek
- roczne dochody średnio 27% wyższe
- aktywa średnio o 62% wyższe
- wyższy poziom satysfakcji z wykonywanej pracy
KONKLUZJA - sukces w biznesie mogą osiągnąć nie tylko „urodzeni” przedsiębiorcy - można zwiększyć prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu, zdobywając niezbędną,
a łatwo dostępną wiedzę praktyczną.
IV. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ W POLSCE:
a) Rewolucyjne zmiany związane ze zmianami ustrojowymi:
Do roku 1989:
- scentralizowana gospodarka
- plany roczne i kilkuletnie
- propaganda sukcesu - przodownicy pracy
- na obrzeżu sektora państwowego sektor prywatny (rzemieślnicy, drobny handel, usługi).
- lata 80 - firmy polonijne (joint venture).
b) prawne ramy funkcjonowania biznesu w 1989 roku
- kodeks handlowy z 1934 roku, który nie został uchylony.
c) Sytuacja przedsiębiorców po 1989r:
- wymienialność waluty
- „galopująca” inflacja
- otwarcie granic
- nowe rozwiązania podatkowe - VAT
- dewaluacja
d) szczególne utrudnienia/możliwość zrobienia interesu na wielką skalę
- możliwość zarobienia w krótkim czasie pieniędzy na niespotykaną dotąd skalę w sektorze prywatnym
- brak umiejętności zbudowania firmy o solidnych podstawach
- konieczność dostosowywania do zmieniających się warunków prawno - gospodarczych
- bogacenie się społeczeństwa
- dostępność kredytów
- znaczne poszerzenie dostępności towarów i usług
e) 1988r. - zarejestrowanych ok. 570.000 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą
f) 2005r. -zarejestrowanych ok. 3,3 mln podmiotów gospodarczych (z czego wg szacunków GUS ok. 1.7 mln aktywnych)
g) rola mikro/małych/średnich przedsiębiorców
h) udział mikro/małych/średnich przedsiębiorców w wypracowaniu PKB
V. Przedsiębiorczość w Polsce na tle tendencji ogólnoświatowych
a) wrodzona przedsiębiorczość Polaków
b) krótki okres realizacji aktywności zawodowej Polaków w sektorze MSP - na tle wysoko rozwiniętych krajów europejskich - wynik nie zły.
* wg GEM - międzynarodowy projekt badawczy (mierzenie stopy przedsiębiorczości - procentowego udziału osób przygotowujących się do uruchomienia działalności gospodarczej bądź prowadzący nie dłużej niż 3,5 roku w populacji 18 - 64 lata)
w Polsce w 2008r. 8,8% przy średniej dla wszystkich krajów objętych badaniem 9,3%
c) relacja pomiędzy PKB a stopniem przedsiębiorczości społeczeństwa
- w krajach o niskim PKB stopa przedsiębiorczości wzrasta
- konieczność w celu substytucji dochodów niemożliwych do uzyskania z pracy najemnej
- wysoki stopień uprzemysłowienia i wzrost PKB - obniżka stopy przedsiębiorczości (aż do pewnego punktu, w którym zaczyna znowu rosnąć)
- zapotrzebowanie na bardzo szeroki zakres usług - przekazanie obowiązków do wyspecjalizowanych przedsiębiorców.
d) podstawowa grupa polskiego sektora MSP
- tradycyjny small business o niskim wyposażeniu kapitałowym
- mikroprzedsiębiorcy zatrudnienie max. kilka osób
- ograniczone perspektywy wzrostu
- ogólne zapóźnienie wynikające ze stanu polskiej gospodarki
- problemy formalno - prawne
- skomplikowany, zmieniający się system rozliczania
- stosunkowo wysokie obciążenia podatkowe
- problemy z odpowiednim sposobem taniego finansowania projektów
e) pozytywne aspekty braku tradycji małych przedsiębiorców:
brak tradycji małego biznesu - pozwala na innowacyjność
łatwość w przystosowywaniu się do zmian na rynku
wykorzystanie Internetu
wykorzystanie dotacji budżetowych
wykorzystanie środków pochodzących z programów UE
VI. WŁASNY BIZNES JAKO ŚCIEŻKA KARIERY ZAWODOWEJ:
1. Rynek pracy dla absolwentów szkół wyższych w Polsce.
a) analiza aktualnej i perspektywicznej sytuacji na rynku pracy,
b) gwałtowny wzrost odsetka studentów w ostatnich 20 latach
1990r. 403, 8 tyś. W 2005r. 1.926,1 tyś.
c) aspekty nadmiernej liczby absolwentów wykształconych w kierunkach związanych z zarządzaniem
- czy gospodarka jest w stanie wchłonąć i efektownie zagospodarować taką liczbę absolwentów
- unowocześnienie gospodarki, oparcie na zasobach wiedzy - zapotrzebowanie na absolwentów wyższych uczelni
- specjalizacja w wąskich dziedzinach produkcji, usług - zapotrzebowanie na specjalistów
ALE
- istnieje problem bezrobocia wśród absolwentów szkół wyższych
- niedostosowanie programów nauczania do potrzeb rynku
- niedostosowanie programów nauczania do oczekiwań absolwentów
- nacisk na teorię, niewielka ilość informacji praktycznych
- nieodpowiedni dobór kierunku kształcenia do zapotrzebowania na rynkach pracy
- brak możliwości realizacji ambicji zawodowych, awansu, wykorzystania zdobytych umiejętności
d) potrzeba rozważenia możliwości realizacji pracy etatowej w sektorze korporacyjnym
- początek lat 90 - absolwenci rozpoczynają pracę w atmosferze gruntownych zmian organizacyjnych
- większy zakres swobody
- możliwość realizacji innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych
- łatwość w przedstawieniu własnych atutów
- możliwość szybkiej ścieżki awansu
e) aktualnie struktury korporacyjne znacznie bardziej sformalizowane:
- mniejsza swoboda
- mniejsza możliwość stosowania niekonwencjonalnych metod zarządzania
- większa trudność wykazania się, prezentacji własnych atutów
VII. Podstawowe skutki globalizacji:
- włączenie do gospodarki światowej - podatność rynku na światowe tendencje
- „praco-oszczędność” procesu pracy
- zmniejszenie zatrudnienia pracowników niewykwalifikowanych
- nowe formy zarządzania - ograniczenie także kadry kierowniczej
- wydłużenie ścieżki awansu
- wysoki odsetek wykształconych pracowników
- otwarcie granic - dostęp do równorzędnych stanowisk pracy w korporacjach międzynarodowych
- emigracja zarobkowa (najczęściej stanowisko nieodpowiednie do poziomu wykształcenia)
Przy wciąż rosnącej liczbie absolwentów uczelni wyższych, problemu nie stanowi już sama możliwość znalezienia pracy po studiach, ale znalezienia pracy satysfakcjonującej, zaspokajającej ambicje i możliwości
VIII. WŁASNY BIZNES - ARGUMENTY ZA I PRZECIW:
1. Przeciw:
a) obiektywne trudności w założeniu własnego przedsiębiorstwa
- formalno administracyjne
- brak środków finansowych
- stworzenie ram organizacyjnych nowego biznesu
- wysokie koszty zatrudnienia
- zdobycie pierwszych klientów
b) poczucie degradacji w początkowym etapie zakładania własnego biznesu
- brak wykorzystania wysokiej i specjalistycznej wiedzy zdobytej na studiach
- brak płynności finansowej - odroczone terminy płatności; windykacja klientów
- brak dyscypliny wśród pracowników
- nieuczciwe działanie konkurencji
- deprymujący wpływ początkowej fazy prowadzenia własnej działalności w zestawieniu z rówieśnikami, którzy wybrali drogę realizacji zawodowej poprzez pracę etatową- realizowanie atrakcyjnych projektów, lepsze wynagrodzenie, pakiet socjalny, podnoszenie kwalifikacji w drodze kursów i szkoleń.
c) obciążenie pracą, stres
- kilkunastogodzinny dzień pracy
- podejmowanie decyzji potencjalnie kluczowych dla istnienia przedsiębiorstwa
- odpowiedzialność za siebie i pracowników
d) trudności godzenia obowiązków zawodowych z rodzinnymi
- praca także w weekendy
- brak urlopu - brak zastępstwa w kierowaniu przedsiębiorstwem
- obowiązki rodzicielskie
e) ryzyko porażki finansowej w połączeniu z odpowiedzialnością za zobowiązania przedsiębiorstwa
- ryzyko porażki wysokie wśród nowych przedsiębiorstw
- wpływ czynników zewnętrznych - opóźnienia w płatnościach klientów
- utrata reputacji
- utrata zdolności kredytowej
f) niejasny status społeczny
- nastawienie w procesie kształcenia na wykształcenie kadry kierowniczej dla istniejących podmiotów gospodarczych
- oczekiwania realizacji zawodowej poprzez zdobywanie kierowniczych stanowisk
- wykonywanie zadań poniżej swoich możliwości zawodowych, teoretycznych i kwalifikacji.
2. Argumenty za:
a) Emocjonalne
- satysfakcja z pracy na i dla siebie
- sukces osiągnięty własnymi siłami
b) szansa na „duże pieniądze”
- poza ścisłą czołówką kadry kierowniczej i zarządzającej, oraz wyspecjalizowanych w bardzo wąskiej dziedzinie pracowników - zarobki w korporacji pozwalają na wygodne życie, ale nie dają możliwości zarobienia tzw „dużych pieniędzy”
- własny biznes obarczony znacznym ryzykiem, ale w razie sukcesu daje szansę na zdobycie sukces finansowy
c) szansa na pełnienie w kategoriach społecznych i obywatelskich
- przedsiębiorczość kojarzona z indywidualizmem
- działanie na rzecz społeczności lokalnej
- satysfakcja z organizowania miejsc pracy
- umożliwienie realizacji planów zawodowych i osobistych pracowników
- oferowanie klientom produktów i usług wypełniających ich oczekiwania
- działalność filantropijna
Literatura (uzupełniania w trakcie zajęć)
1. podstawowa:
Cieślik J. Przedsiębiorczość dla ambitnych, WAIP Kraków, 2006
Cieślik J. Przedsiębiorczość dle ambitnych jak uruchomić własny biznes, wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007
Moczydłowska J.: Przedsiębiorczość, FOSZE, Warszawa 2007
2. dodatkowa:
1) Dominiak P. Sektor MSP we współczesnej gospodarce, WN PWN, Warszawa 2005
2) Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w 2005r., GUS, Warszawa 2006r.