PODZIA Y CYWILIZACYJNE E000, Inne


Podziały cywilizacyjne Europy.

Co jest Europa? W encyklopedii znajdziemy przynajmniej trzy wyjaśnienia

Widać już że odpowiedź na pytanie `co to jest Europa?' nie ma oczywistej odpowiedzi. Ale mam nadzieje, że każdemu z nas po usłyszeniu pytania przed oczyma staje geograficzna mapa świata lub globus. Możemy już stwierdzić, ze to część świata. Zajmuje 2% powierzchni kuli ziemskiej, 7% powierzchni lądów. Położona na półkuli zachodniej. Z punktu widzenia geograficznego to zachodnia część kontynentu Euroazjatyckiego. Od północy, zachodu i południa Europę oblewa Ocean Atlantycki z morzami pobocznymi: Arktycznym, Norweskim, Północnym oraz Bałtyckim i Śródziemnym (z Czarnym). Od Afryki oddzielona jest cieśniną Gibraltarską, od Azji - cieśniną Dardanele i Bosfor; umowna granicę lądową z Azją prowadzi się wzdłuż wschodnich przedgórzy Uralu, rzeką Embą, północnym brzegiem Morza Kaspijskiego, obniżenie Kumsko-Manyckim.

Europa jako kontynent interesuje wiele dziedzin naukowych: geografów, klimatologów, hydrologów demografów, historyków. Ustalenia ostatnich dwóch specjalności będziemy tu przedstawiać, choć też korzystając z wyników badań innych dziedzin. Np. z filozofii cywilizacji. W latach 80-tych jeden z teoretyków tej nauki prof. Józef Bańka historię cywilizacji interpretował jako rozwój od widzenia świata w kontekście `łupu i lęku' do kontekstu `praca i zysk'. Przekształcenie tych wartości prześledzimy na tle historii wielkich cywilizacji.

Rozpoczynając trzeba zauważyć, ze dotąd jeszcze badacze spierają się ze sobą w kwestii czy ludność Europy jest ludnością tubylczą, autochtoniczną czy też przybyłą czy są allochonami?

W latach 70-tych przeważało pierwsze stanowisko. Twierdzono, że ogromne obszary E. pierwotnie zajęte były przez ludy nie-indoeuropejskie; strefę lasów północno-wschodnią zamieszkiwały ludy ugrofińskie, strefę śródziemnomorsko-atlantycką - ludy azjanickie tacy jak Baskowie; Italie i kraje alpejskie - ludy liguryjskie. Ok. 4000 p.n. e. doszło do stałego osadnictwa: początków uprawy ziemi i hodowli. Dało to początek powstawania wspólnot plemiennych. W ciągu II i I tysiąclecia przed n.e. Europę północno-zachodnia i strefę śródziemnomorsko-atlantycką zasiedliły ludy indoeuropejskie. Ich kolebką miały być stepy ukraińskie i otaczające ich lasy. Ludy przybywać miały falami na teren europejski. Pierwotną z nich tworzyły plemiona nie zróżnicowane pod względem językowym; wtórną - w której znaleźli się już Germanowie, Celtowie, Bałto-Słowianie i inni. Najbliżej swych pierwotnych siedzib zostały ludy bałtyckie i słowiańskie.

Zdołały one zasiedlić cały kontynent, spychając do małych enklaw wcześniejszych mieszkańców. Ich przedstawiciele pozostali jako Baskowie, Węgrzy, Finowie, Lapończycy.

Zgodnie z teorią allochtoniczności pierwsze ogniwo europejskosci powstało w Grecji.

Jego początek datuje się na 3 stuleciu p.n, Chr. W Grecji ukształtowały się idee i wartości kulturowe, które przetrwały do dnia dzisiejszego i są uważane za ważne komponenty europejskości.

Drugie ogniwo rozwinęło się w Rzymie. Trwało ono od VIII w. p.n.e.

Nie będziemy zajmować się sporem o tubylczość i napływowość ludności Europy, lecz wartościami tych kultury i podejściem do problemu sąsiada.

W I w. na wartości greckie i rzymskie nałożyła się trzecia warstwa kulturowa, tj. chrześcijaństwo. Dwa wieki później rozpoczął się proces podziału kontynentu europejskiego. Związany był z przyjęciem w kościele języka liturgicznego: łacińskiego na Rzymie, a greckiego w Bizancjum i związanych z nimi państwami. Nastąpił podział Europy na Zachód i Wschód. Linia podziału przebiegała od Adriatyku do Dunaju środkiem niedawnej Jugosławi. Słowian tam jeszcze nie było, a po przybyciu nie zmienili istniejących podziałów. Zaakceptowali istniejący podział. Wyrażało się to poprzez przyjęcie przez Słoweńców i Chorwatów - katolicyzmu, a Serbów i Bułgarów - prawosławia. Wraz z chrześcijanizacją dalszych części Europy cywilizacyjna granica przesunęła się poza Dunaj sięgając po arktyczne krańce kontynentu. Węgrzy, Słowianie zachodni, Bałtowie, Estończycy i Finowie wybrali wyznanie i cywilizację zachodnią, Rumunii i Słowianie wschodni - wschodnią i związali się z bizantyjskim kregiem cywilizacyjnym. Znamienne, że Grecja - pierwsze ogniwo cywilizacji europejskiej - znalazła się poza zasięgiem cywilizacji zachodnioeuropejskiej. W krótkim czasie zapomniane zostały jej zasługi cywilizacyjne.

Od V w. europejski ośrodek ciężkości ukształtował się nad środkowy Renem - Akwizgran. Od tego wieku dała o sobie znać przepaść dzieląca europejski Zachód i Wschód. Zarysowały się wzajemne niechęci i nietolerancja. Kształtowaniu odrębności Zachodu sprzyja zagrożenie muzułmańskie. W 732 r. pojawiło się określenie `Europejczyk”. Użyto go w stosunku do róznoplemiennych wojsk Karola Młota, walczących z muzułmanami pod Poitiers.

Przez dziesięć wieków zw. Średniowieczem tożsamość Europy kształtowała się nurcie rywalizacji między Cesarstwem Niemieckim i Rzymem papieskim, co doprowadziło do wytworzenia równowagi międzynarodowej oraz kulturowym i etycznym szerzeniu wartości chrześcijańskiej.

W XV w - czasach kolonialnych powstało pojecie eurocentyzm. Zagrożenie dla tego sposobu myślenia przyniosła rewolucja francuska. Dalszy przełom w rozwoju cywilizacji europejskiej nastąpił w czasie I wojny światowej. Traktat pokojowy z 1919 r. (wersalski) usankcjonował podział Europy na „Europę - A' wysoko uprzemysłową i Europę „B' - typowo rolniczą.

Po 1945 r. nastąpił kolejny podział tym razem zadecydowały o nim czynniki polityczne. Z jednej strony nastapiła amerykanizacja dotychczasowej Europy „A”, z drugiej - sowietyzacja `Europy' „B”.

Zachodni krąg cywilizacyjny w rozwoju dziejowym wytworzył cztery subkontynentalne regiony:

  1. na południu śródziemnomorski, którego rdzeniem był Półwysep Apeniński.

  2. Zachodni, atlantycki - obejmujący państwa kolonialne od Hiszpanii i Portugalii po Wielka Brytanię i Niderlanię.

  3. Na północy bałtycko-skandynawski, którego rdzeniem jest normańska Skandynawia a „ścianą wschodnią” państwa bałtyckie od Finlandii po Litwę

  4. W centrum między regionami jest tzw. centralny, którego rdzeniem są Niemcy a ściślej państwa niemieckiej grupy językowej, zaś „ścianą wschodnią” pas międzymorza bałtycko-adriatyckiego od Polski do Chorwacji.

Nie mogę przedstawić jednej pozycji, która przedstawiałaby całość materiału.

Literatura.

Henryk Barycz: Śląsk w polskiej kulturze umysłowej, wyd. ”Śląsk” Katowice 1979.

Mirosława Błaszczak- Wacławik, Wojciech Błasiak, Tomasz Nawrocki: Górny Śląsk. Szczególny przypadek kulturowy, Warszawa 1990.

Marek Czapliński, Historia Śląska, Wrocław 2001.

Andrzej Chodubski, O tożsamości cywilizacji europejskiej. W: W kręgu cywilizacji europejskiej, Gdańsk 1994, s. S. 21-32.

Michał Lis, dzieje Górnego Śląska od pradziejów do 1945 r., Opole 2002.

Władysław Rusiński: Zarys historii gospodarczej Polski na tle dziejów gospodarczych

powszechnych (wydanie dowolne)

Konrad W. Studnicki-Gizbert, Sieci powiazań cywilizacyjnych, W: W kręgu cywilizacji europejskiej, Gdańsk 1994, s. 33- 41.

Stefan Wołoszyn: Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie (wydanie dowolne)

Tematy wykładów.

  1. Podziały cywilizacyjne Europy.

  2. Europejskie kultury: grecka, celtyjska, rzymska, chrześcijańska - sieci powiązań cywilizacyjnych.

  3. Podziały terytorialne Śląska.

4. Dzieje polityczne Śląska (jego losy od testamentu Bolesława Krzywoustego - cały Śląsk, zatem i Śl. Cieszyński). (Dysponuję skrótowym moim opracowaniem, nadającym się na wykład)

5.-6. Śląsk w monarchii czeskiej i Habsburgów (omówić wszystkie postępowe i cywilizacyje decyzje tych władz wpływające na gospodarkę i poziom życia - do roku 1740 (w Cieszyńs-kiem - do 1918). W tym także szkolnictwo, oświatę, sztukę itp. Zwrócić uwagę na dominację kult. Śląska (w okresie średniowiecza) w stosunku pozostałych ziem polskich (zob. H. Barycz) i potem, przez wieki - dominację gospodarczą). Podkreślić, że zawsze był on pomostem poprzez który przedostawała się na ziemie polskie cywilizacja Europy Zachodniej, itp.

6-7. Śląsk w monarchii pruskiej (najpierw zaczniemy od scharakteryzowania sytuacji obszarów niemieckojęzycznych); osiągnięcia odrodzenia i reformacji, potem jednak stagnacja: bunty chłopskie, wojna 30.letnia i opóźnienie gospodarcze sięgające prawie 100 lat, marazm i niemalże nijakość 296 państewek niemieckich. Wiek XVIII - oświecenie i początek ruchu umysłowego „Sturm und Drang Periode” ; wielcy przedstawiciele tego okresu (literatura, muzyka; zmiany w szkolnictwie - tzw. „nowi pedagodzy”; zmiany kulturowe na Śląsku - Wrocław! Postacie ze świata kultury (poeta Klopstock, Eichendorff i inni.

7. Przemiany gospodarcze i cywilizacyjne - po roku 1871 (pokazać wszystkie osiągnięcia i ich „wchodzenie” na nasze tereny; reforma szkolnictwa ! (na początku XX wieku na Górnym i Dolnym Śląsku nie było analfabetów, podczas gdy na terenie zboru rosyjskiego - prawie 90%). Omówić śląskich noblistów, artystów, kulturę życia codziennego - wg wyboru i pomysłu.

  1. Śląsk w okresie polskim - po I wojnie światowej, po II wojnie światowej - ujęcia autonomii i regionalizmu.

  2. Śląsk w okresie polskim - autochtoni i allonowie, integracja i dezintegracja.

  3. Śląsk w okresie polskim - idea tworzenia regionów.

11-14. Regiony w Polsce - różnice i podobieństwa.

15. Wykład podsumowujący oraz częściowo przeznaczony na wpisanie zaliczeń do indeksów (jeżeli przedmiot nie kończy się egzaminem).



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PODZIA PROCES W JEDNOSTKOW, Inne
Rozumienie świata a podziały cywilizacyjne
Podział witamin, ANATOMIA I INNE, elektroradiologia (magosia111)
Rozumienie świata a podziały cywilizacyjne
Gdzie sie podziala antymateria i inne zagadki
CYWILIZACJE WG HUNTINGTONA, Inne
GRANICE I PODZIA Y WEWNETRZ, Inne
Styczek - podział, inne
Podział wyniku finansowego - zadanie do samodzielnego rozwiązania, Ekonomia, 3 semestr inne, rachunk
CYWILIZACJA GOSPODARCZA 13, Inne
podzial traw, INNE KIERUNKI, biologia
Podział Mięśni, Kosmetologia 2012 Tarnów, I semestr, Anatomia, Inne
podział umiejętności, Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, wychowanie przedszkolne
kataster nieruchomości podzial rozgraniczenie inne, EGiB
Gdzie sie podziala antymateria i inne zagadki
2) Cywilizacja Majów (Podział archeologiczny przyczyny upadku klasycznego imperium kalendarz wierzen
nadciśnienie i inne choroby cywilizacyjne

więcej podobnych podstron