TEST - 13 PYTAŃ.
Metodologiczne wymogi teorii społecznej wg Nowaka:
-idealizacyjny natury teorii( ma być karykaturą badanych zjawisk)
-wyjaśniania pozanormatywnego
- jednorodności kategorialnej
- teorii rozwoju społecznego (polityka w ruchu).
Wymiary podmiotowości wg Pałeckiego.
- normatywny (przyznany normami społecznymi, potencjalny zakres samorealizacji)
- realny (zespół warunków i środków możliwych do
samorealizacji)
- świadomościowy (przekonanie o przysługującym
podmiotom w zakresie i możliwościach samorealizacji).
Cechy trójwymiarowego poglądu na władzę wg Lukesa:
Pogląd to inaczej sposób identyfikowania władzy.
Trójwymiarowy nacisk na:
-decyzje i kontrolę nad agendami politycznymi
-roszczenia i potencjalne roszczenia
-obserwowalny jawy lub ukryty i głęboki konflikt
-subiektywne i rzeczywiste interesy
Wymień co najmniej 4 zalecenia Machiavellego dla Księcia
zasada konserwatyzmu
zasada konsekwencji
zasada kalkulacji skutków
zasada kozła ofiarnego
Wymień modele polityki w związku z doniosłą rolą moralności wg Mocka.
Deklarujące neutralność polityki względem moralności:
machiavelizm, separatyzm, cynizm, pragmatyzm
Dające moralności doniosłą rolę w polityce:
chrześcijańska moralność polityczna
fundamentalizm
polityka bez przemocy.
Różnica między reżimem konsensualnym a wetminsterskim:
Reżim konsensualny łączy się ze zgodą. Są 3 składowe:
1.proporcjonalny system wyborczy
2.wielopartyjny system wyborczy
3. gabinety koalicyjne
Reżim wetminsterski - konfliktowy. Składowe tego reżimu:
1. większościowy system wyborczy
2. dwupartyjny system polityczny
3. jednopartyjny gabinet większościowy.
Funkcje norm politycznych :
1.regulacja relacji makrostrukturalnej
2.asymetryczność (uprzywilejowania jednych wobec drugich)
3.ograniczony zasięg regulacji (wg Pałeckiego).
Wymień co najmniej 4 błędne koncepcje teorii :
1.teoria jako wiedza niepotoczna
2.reoria jako wiedza niepewna
3.teoria jako wiedza o rzeczach ostatecznych
4.teoria jako fałszywy obraz świata.
Typologia teorii władzy wg L. Nowaka
Kryteria:
I Strefa życia społecznego z której wyprowadza się zjawisko władzy:
gospodarka (teorie ekonomiczne) źródłem władzy jest własność gospodarcza. Wyróżniamy tu : anarchizm i marksowską teorię władzy.
Polityka (teorie idiogeniczne) źródłem władzy są wartości, siła, pieniądze. Wyróżniamy tu: teorię władzy M. Webera, liberalną teorię władzy, teorie władzy niemarksowskiego materializmu historycznego L Nowaka.
kultura (teorie kulturalistyczne - chrześcijańska) źródłem władzy jest Bóg - władza pochodzi od Boga.
II Płaszczyzny życia społecznego:
teorie materialistyczne
teorie instytucjonalistyczne
teorie idealistyczne (świadomościowe)
III Stosunek do wizji porządku społecznego:
teorie konfliktowe - gra o sumie zerowej
2. teorie solidarystyczne - gra o sumie niezerowej.
Zasada sprawiedliwości wg J. Rawlsa.
Sprawiedliwość polityczna, to równowaga konkurencyjnych roszczeń i interesów, która jest cechą praworządnych instytucji politycznych.
1.każda osoba powinna mieć równe prawo do jak najszerszego całościowego systemu równych podstawowych wolności dającego się pogodzić z podobnym systemem wolności wszystkich, odnoszenie się do wartości wolności
2.urządzenie społeczne i ekonomiczne nierówności powinno być takie, by było: z największą korzyścią dla najmniej uprzywilejowanych, nierówności te były związane z pozycjami i urzędami otwartymi dla wszystkich w warunkach autentycznej równości, możliwości.
Zasady te można stosować zgodnie z regułami priorytetu :
1.w normalnej sytuacji nigdy nie można poświęcać pierwszej zasady w imię drugiej
2.nie wolno ograniczać bezstronnej równości szans mając na uwadze maksymalizacje korzyści najmniej uprzywilejowanych.
Forma władzy wg D.H. Wronga.
Wrong pojmuje władze jako przymus. Przymus jest istotną cechą władzy i na tej podstawie wymienia 4 formy władzy:
1.przemoc(siła)-użycie bezpośredniego fizycznego przymusu, czy to w formie gwałtu na ciele i woli przedmiotu ataku władczego, czy też jako stwarzanie obiektywnej fizycznej przeszkody dla działania niezgodnego z tą wolą.
2.manipulacja - rządzący ukrywa swoje intencje przed rządzonym, który ma zrobić coś, czego następstw nie może znać, gdyż grozi to niebezpieczeństwem.
3.perswazja - jest budowaniem lub odesłaniem do autorytetu. Różni ją od manipulacji świadome od początku uczestniczenie obu stron w wyborze i akceptacji celu i środka realizacji.
4.autorytet - mamy wg Wronga 5 typów: oparty o przemoc, o „marchewkę”, o prawowitość, o kompetencje, o cechy osobowe.
Funkcje systemów politycznych.
- adaptacyjna
- regulacyjna - regulacja może przybrać postać:
regulacji restrykcyjnej, stymulacyjnej, harmonizacyjnej
- innowacyjna - wykorzystuje się ją przy:
prognozowaniu, programowaniu, planowaniu rozwoju społecznego.
Co to jest wartość polityczna.
Jest to wartość społeczna mająca znaczenie dla wielkich grup społecznych jako całość lub zobiektywizowane idee zjawisk społecznych trwale cenionych przez grupy społeczne.
TEST II 10 pytań
Wymień modele polityki w związku z doniosłą rolą moralności.
- chrześcijańska moralność polityczna
- fundamentalizm
- polityka bez przemocy
Typy wartości politycznej.
1.makro i mikro społeczne
2.autoteliczne
3.pierwotne i wtórne
4.realizowane
5.trwałe
6.pozytywne i negatywne
7.racjonalne i nieracjonalne
Wymiary podmiotowości politycznej wg Pałeckiego i Nowaka.
Wg Pałeckiego
normatywny, realny, świadomościowy
Wg Nowaka
egzystencjalny-modele(egzyst.indywidualizm, egzyst.holizm)
esencjalny zwany istotnościowy - modele(esencj.indywidualizm
i esencjalny holizm).
Liberalny model społeczeństwa obywatelskiego.
-S o wyraz ewolucji rozwoju cywilizacji
-budowany od dołu
-zbiorowość to suma jednostek
-motywem działania jest interes
-regulatorem relacji między ludźmi jest mechanizm rynkowy
Typy wejść systemu politycznego wg Eastona.
1.żądania funkcjonale, dysfunkcjonale
2.poparcia
Rodzaje racjonalności wg Buksińskiego.
1.instrumentalna, dokonywanie wyborów w oparciu o kryterium celu
2.aksjologiczna, odnosi się do wyborców wg kryterium wartości
Kryteria demokracji Schumpetera.
Dwa czynniki proceduralne:
1.cykliczność wyboru
2.rywalizacja wyborcza
Typy prognoz Poppera i Petrażyckiego.
1.wg Poppera
-przewidywania technologiczne
-proroctwa
2.wg Petrażyckiego
-prognozowanie potestatywne
-prognozowanie niepotestatywne
Wymień co najmniej trzy ze znanych ci zaleceń Machiavellego dla Księcia.
Konsekwencja, konserwatyzm, kalkulacja skutków,
zasada kozła ofiarnego
Ustaw w układzie opozycyjnym ( wg Nowaka )
swobodę i wolność do przymusu i władzy.
można być jednocześnie swobodnym i wolnym
można nie mieć swobody i być zniewolonym
można być swobodnym i zniewolonym
można mieć ograniczoną swobodę i być wolnym
Wymień i scharakteryzuj zasady metody naukowej Poppera.
Popper zakłada, że mamy zawsze jakąś wiedzę, obok mamy niewiedzę. Nasza wiedza jest ograniczona, a niewiedza jest nieograniczona. Związek między wiedzą a niewiedzą wywołuje stan napięcia nakłaniający do poznania nowej informacji. Stan napięcia jest podstawą problemu, a problem jest zaczynem każdego poznania. Poznanie bowiem nie zaczyna się od faktów, spostrzeżeń, obserwacji, ale od problemów.
Metodą nauk społecznych jest hipotetyzm, polega on na dokonywaniu prób rozwiązania problemów poprzez stawianie śmiałych nieprawdopodobnych hipotez, które następnie poddawane są falsyfikacji. Metoda ta opiera się na założeniach obiektywności i pojęciu prawdy. Nie ma problemu socjologii wiedzy, każdy badacz może być zaangażowany, testem obiektywności jest falsyfikacja. To co socjologia wiedzy przeoczyła jest niczym innym jak socjologią wiedzy- teorią naukowej obiektywności. Prawda jest tym, co jest zgodne z faktami. Nie ma jednak wzorca prawdy w rzeczywistości społecznej. Łatwiej zatem zakładając hipotetyczną prawdziwość weryfikować ją testem na nieprawidłowość. Jeśli coś jest z pewnością nieprawdziwe nie może być jednocześnie prawdziwe. Informacja, jaka oprze się na falsyfikacji jest tzw. prawdą tymczasową ( koroborowaną ).
Nauce przyświeca teoria unifikacji wiedzy, tzn. piramida wiedzy, tzn. że teoria niższego rzędu jest wyjaśniona przez teorię wyższego rzędu. Każdy probl;em napotyka na potrzebę uzupełnienia niewiedzy, to co jest hipotezą to prawdopodobne wyjaśnienie, tzw. hipotetyzm falsyfikacjonistyczny.
Na czym polega istota podmiotowości politycznej, odpowiedź wesprzyj znanymi ci modelami podmiotowości.
Wg Pałeckiego podmiotowość polityczna ma trzy wymiary 1.normatywny - jest to wymiar przyznany normami społecznymi, potencjalny zakres samorealizacji
2.realny - to zespół warunków i środków możliwych do samorealizacji 3.świadomościowy - przekonanie o przysługującym podmiotom zakresie i możliwościach samorealizacji. Rozważna podmiotowość dynamicznie podaje obrazowy model zmian, ale patrzy na zmienne systemu politycznego przez pryzmat zmian podmiotu. Zmienna polityczna polega na powiększaniu (wzrost podmiotu) lub na zmniejszaniu(ogranicza podmiot) zakresu obywatelskiej samorealizacji. Zmiany długotrwałe to ewolucja systemu, drastyczne to przełom. Dokonują się ruchem wahadłowym. Małe i wolne odchyły to ewolucja(społecznie aprobowane), gwałtowne odchylenia to przełomy pierwotnie aprobowane, a potem często dokonywane wbrew aprobacie społecznej. Te ostatnie ograniczają podmiotowość, zwiększają asymetrię stosunków władzy. Co wpływa na tempo ruchów wahadła ?
Kultura polityczna a zatem wartości, normy, wzorce postępowania. Pałecki wnosi wymiar realny.
Wg Nowaka mamy dwa wymiary podmiotu: wymiar egzystencjalny i wymiar istotnościowy.
1.Wymiar egzystencjalny - odpowiada na pytanie kto istnieje, daje się zauważyć, że istnieją jednostki lub zbiorowości. W tym wymiarze mamy dwa stanowiska:
egzystencjalny indywidualizm, który stwierdza, że istnieja tylko jednostki
egzystencjalny holizm, który stwierdza, że istnieją jednostki oraz nadbudowane nad nimi byty zbiorowe, np. klasy.
Oznacza to tyle, że wg kryterium egzystencjalnego wg indywidualistów istnieją tylko jednostki, zbiorowość owszem istnieje, ale nie jest ona odrębnym bytem, jest po prostu sumą jednostek. Wg holistów istnieją nie tylko jednostki, ale i zbiorowości, które są odrębnym bytem nie stworzonym z jednostek. Jednostka egzystuje indywidualnie, ale funkcjonuje w zbiorowości gdzie nabiera być może szczególnego rodzaju egzystencjalnych cech, które nadbudowują się nad owymi jednostkami sprawiając, że w rzeczywistości są jednostki, ale zbiorowości nie są sumą jednostek, tworzą odrębny egzystencjalny twór.
2. Wymiar esencjalny zwany istotnościowym, odpowiada na pytanie, które atrybuty w znaczący sposób wpływają na zjawiska społeczne, czy atrybuty jednostek czy atrybuty globalne. Dwa podstawowe modele:
a) esencjalny(istotnościowy) indywidualizm stanowi, że istotne dla procesów politycznych są atrybuty jednostek. Nie ma zmian politycznych bez wybitnych jednostek.
b) esencjalny holizm zakłada, że istotne dla procesów
politycznych są zbiorowości, jednostka nie pełni w polityce żadnej istotnej roli.
Wyróżniamy 4 modele podmiotowości:
Dwa modele radykalne:
1.indywidualizm radykalny, zakłada egzystencjalny i essencjalny indywidualizm, zarazem istnieją w rzeczywistości jednostki i zbiorowości i jednostki się wyodrębniają
2.holizm radykalny, zakłada egzystencjalny i essencjalny holizm, zarazem istnieją jednostki ale nad nimi byty zbiorowe, typowa jednostka nie wpływa na zjawiska polityczne.
Dwa modele mieszane:
1.egzystencjalny indywidualizm i istotnościowy holizm, zarazem. Istnieją tylko jednostki, ale istotne dla polityki są atrybuty zbiorowości. Jednostka typowo nieznana nie zaś jednostka wybitna może wpływać, co najwyżej na kierunek działań podejmowanych przez zbiorowość w momencie politycznego przełomu. 2.egzystencjalny holizm i istotnościowy indywidualizm zakłada, że w sensie egzystencjalnym istnieją jednostki i zbiorowości, natomiast istotne dla procesów społecznych są atrybuty jednostkowe.
W jakich postaciach ujawnia się władza w społeczeństwie.
Typologia władzy wg Bachracha i Baratza.
Władza ujawnia się poprzez:
1. przymus (zachodzi wówczas gdy A wymusza posłuch na B przez zagrożenie w związku z istniejącym konfliktem wartości:
2 wpływ zachodzi wtedy gdy A nie uciekając się do jawnej czy ukrytej groźby powoduje zmianę postępowania B:
3 władza legitymowana zachodzi wówczas gdy B zmienia swoje postępowanie wskutek uznania, że dyrektywa jest zgodna z jego systemem wartości, jeśli treść jest prawowita i rozsądna, kiedy jest wynikiem prawowitej procedury:
4 przemoc zachodzi wówczas gdy B modyfikuje swoje zachowanie pod użyciem siły A. Przemoc pozbawia B możliwości wyboru:
5 manipulacja ujawnia się wtedy gdy trudno rozpoznać źródła istoty żądania.
Na wybranym przykładzie podaj na czym polega związek między wyjaśnianiem i prognozą.
Prognozowanie to jedna z funkcji nauk. Związek między prognozowaniem a wyjaśnianiem polega na tym, że moc przewidywania zależy od mocy wyjaśniania a racjonalność prognozowania opiera się na racjonalności wyjaśniania. Prognoza zawiera coś, co opiera się na rzeczywistości. Przewidywania czyli prognozy to zadania empiryczne, odnoszące się do konkretnych faktów. Walor prognoz tkwi w tym, że dają wiedzę ex ante, czyli w miejscu wymogu prawdziwości nakłaniają do poszukiwania racjonalności. Walor prognoz jest jednocześnie problemem, ponieważ w odróżnieniu od wyjaśniania, które wymaga potwierdzenia prawdziwości, prognozy wymagają należytego uzasadnienia. Prognozę od przepowiedni, wróżby czy też horoskopu odróżnia przede wszystkim racjonalność uzasadnienia. Wróżby i przepowiednie takiego związku najczęściej nie wykazują. Jest coś takiego, co buduje szczególnego rodzaju paradygmat nie postrzegania świata, tylko wyjaśniająca go, na podstawie, czego można budować wyobrażenie przyszłości. Różne koncepcje wyjaśniające budują różna prognozy. Wróżby, proroctwa nie mają żadnego uzasadnienia związanego z wyjaśnianiem, one ostrzegają, mają tę samą siłę abstrakcji, szansę na konkretyzację jak każde działo literackie, budowane są jednak na fikcji w odróżnieniu od naukowej prognozy, która trzyma się jakiegoś związku z wyjaśnianiem dającym się sprowadzić do faktów, czyli jest empiryczne. Prognoza jest w związku z tym empiryczna, jak empiryczna jest nauka. Żadna teoria nie jest mierzona siłą jej prognoz, bo jest ona najsłabszą częścią nauki. Jeśli prognoza się nie sprawdzi, to wcale nie oznacza, że teoria jest zła. Prognoza może zawierać dyrektywy ostrzegawcze wskazujące, zrób tak, żeby tego nie było.
Porównaj modele SO liberalny a neoliberalny.
Model liberalny.
Podstawą kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego jest podział pracy. SO jest rodzajem wspólnoty rynkowej, która buduje ład w sposób spontaniczny przez krzyżowanie się partykularnych i egoistycznych interesów w jednostkach. Podstawowym regulatorem w stosunkach społecznych jest mechanizm rynkowy. Model ten głosi pochwałę wolnego rynku i własności prywatnej oraz prymat wolności jednostki nad instytucją polityczną.
Model neoliberalny.
F. Fukyjama ; R. Dahrendorf.
Noeliberałowie proponują odrodzenie rynkowe, utrzymują indywidualizm, wolny rynek oraz minimalny program państwa, postulują dekoncentrację władzy państwowej oraz przejmowanie zadań państwa przez struktury obywatelskie. Państwo pozostaje ostoją autorytetu i moralności oraz gwarantem ochrony podstawowych praw. Szczególną właściwością tego modelu jest stępienie uniwersalności mechanizmu rynkowego i poszukiwanie rozwiązania dylematu wspólnego dobra przez aktywność zbiorowości lokalnej.
Paradoks demokracji R. Dahrendorfa
Paradoks dotyczy tego, w jaki sposób zachować różnorodność i akceptować jednocześnie to, czego by się nie chciało. Nie można utrzymać mechanizmów społeczeństwa otwartego, jeżeli ludzie nie wiedzą, gdzie ich miejsce.