FTP (File Transfer Protocol)

/ Protokół FTP; protokół transmisji plików /

Protokół używany do kopiowania plików między dwoma komputerami w sieci Internet. Część pakietu protokołów TCP/IP.

FTP jest najpopularniejszą metodą kopiowania plików z odległej maszyny do lokalnej lub odwrotnie. Protokół FTP jest znacznie starszy niż stosowany w sieci WWW protokół HTTP, będąc obecnym w Internecie od samych jego początków (od 1971 roku). Obok poczty elektronicznej i Telnetu jest jedną z trzech podstawowych usług zaprojektowanych dla sieci ARPANet, poprzedniczki Internetu.

Korzystanie z FTP

Aby użytkownik mógł pobrać plik z komputera znajdującego się w Sieci, jest konieczne, by komputer ten posiadał zainstalowane oprogramowanie zdolne rozpoznawać i realizować tego typu żądania nadchodzące z Internetu. Maszyna spełniająca te warunki nazywana jest serwerem FTP.

Użytkownik łączy się z serwerem FTP za pomocą specjalnego programu, nazywanego klientem FTP. Dawniej, kiedy nie było jeszcze programów graficznych, korzystanie z klienta FTP wymagało opanowania komend pochodzących z języka angielskiego. Przykładem takiego klienta działającego w trybie tekstowym jest dostarczany wraz z systemem Windows 95/98 program ftp.exe.

Współczesne, okienkowe wersje klientów FTP są już dużo prostsze w obsłudze. Posiadają one zazwyczaj okno podzielone na dwie części – po jednej stronie są widoczne katalogi lokalnego komputera, po drugiej zaś katalogi serwera FTP. Kopiowanie plików przez Internet sprowadza się wówczas do przeciągnięcia myszą ikony pliku. Do działających na tej zasadzie popularnych klientów FTP należą m.in. programy WS_FTP i gFTP dla linuksowego środowiska GNOME. Elementy klienta FTP zawierają także przeglądarki, choć pod tym względem nie mogą one równać się z dedykowanymi klientami FTP.

Początek "tradycyjnej" sesji FTP (konsola uniksowa)

Podstawowe polecenia

Chociaż dzisiaj coraz rzadziej już używa się do połączeń FTP klientów pracujących w trybie tekstowym, możemy nieraz spotkać się z sytuacją, w której będziemy musieli z nich skorzystać - np. gdy pod ręką nie będzie wygodniejszego programu. Wówczas pomocny może okazać się prezentowany w tabeli zestaw najważniejszych poleceń FTP. Na początek można również wpisać komendę help, która przedstawia listę dostępnych poleceń wraz z ich składnią.

Tab. Podstawowe polecenia FTP

polecenie opis

ascii, asc ustanowienie tekstowego trybu transmisji

binary, bin ustanowienie binarnego trybu transmisji

cd zmiana bieżącego katalogu na serwerze

close zakończenie sesji FTP

delete usunięcie pliku o podanej nazwie

dir, ls wyświetlenie zawartości bieżącego katalogu

get, recv przesłanie pliku z serwera do komputera lokalnego hash, ha włączenie/wyłączenie wyświetlania znaków; po

przesłaniu każdego kilobajta danych

help, ? lista wszystkich dostępnych poleceń

lcd zmiana katalogu na dysku komputera lokalnego

mget transfer wielu plików z serwera do komputera

lokalnego

mput transfer wielu plików z komputera lokalnego do serwera

open otwarcie połączenia z serwerem

prompt włączenie/wyłączenie wyświetlania zapytań podczas transmisji wielu plików

put, send przesłanie pliku z komputera lokalnego do serwera

pwd wyświetlenie nazwy bieżącego katalogu na serwerze

status wyświetlenie aktualnego stanu wszystkich opcji

user logowanie użytkownika

Przebieg sesji FTP

Sesja FTP składa się z trzech części. Pierwsza z nich to zalogowanie się na odległy komputer, kiedy to trzeba podać nazwę użytkownika i hasło. Na ich podstawie serwer FTP identyfikuje użytkownika i przydziela mu na czas sesji określone prawa dostępu do swoich zasobów. Posiadanie konta i związanych z nim odpowiednich uprawnień na komputerze docelowym jest warunkiem koniecznym do rozpoczęcia transmisji jakichkolwiek danych. Konto takie jest przydzielane przez administratora systemu.

Druga część sesji to już "właściwa" praca, podczas której wykonuje się operacje na odległych plikach i katalogach; kopiowanie, przenoszenie, zmiana nazwy, itp. Przed rozpoczęciem transmisji konieczne jest podanie identyfikatora użytkownika oraz hasła zabezpieczających odległy komputer przed niepowołanym dostępem. Na serwerach FTP z dostępem publicznym - tzw. anonimowym FTP - identyfikatorem użytkownika jest zazwyczaj anonymous a hasłem własny adres poczty elektronicznej.
Etap ostatni to zamknięcie sesji poleceniem close. Niektóre serwery wysyłają na zakończenie krótką statystykę, w której zawarte są m.in. informacje o czasie trwania sesji oraz ilości przesłanych danych.

Dwa tryby transmisji

Przesyłanie plików przez FTP może odbywać się na dwa sposoby; binarnie oraz w trybie ASCII. Pierwszy z nich przesyła plik "taki, jaki jest" - bez dokonywania w nim żadnych zmian. Drugi natomiast, w założeniach przeznaczony do transmisji zbiorów tekstowych, modyfikuje sposób kodowania niektórych bajtów. Należy pamiętać, że plik binarny (program, grafika, archiwum ZIP) przesłany w trybie ASCII nie będzie się już do niczego nadawał. Tryb binarny można natomiast bez obaw stosować do transmisji plików tekstowych.

Postać adresu FTP

Podobnie jak każdy komputer dostępny w Internecie serwer FTP posiada własny, indywidualny adres pozwalający go jednoznacznie zidentyfikować. Nazwa domenowa bardzo często (nie jest to regułą) rozpoczyna się od członu "ftp", po którym następuje domena instytucji bądź firmy utrzymującej dany serwer, np.

ftp.webstyle.pl

Pełny adres internetowy (URL) wygląda nieco inaczej niż w przypadku serwerów WWW, bowiem zamiast prefiksu http:// jest używany ftp://. Pozostając przy poprze­dnim przykładzie, URL serwera FTP firmy WebStyle będzie miał postać:

ftp://ftp.webstyle.pl

Dalsze człony adresu (ścieżka dostępu do katalogu lub pliku) są już budowane podobnie do adresów w sieci WWW, np.:

ftp://ftp.webstyle.pl/pub/docs/oferta.doc

Powyższe adresy wskazują na serwer anonimowy. Jeżeli dostęp do serwera wymaga podania nazwy użytkownika oraz hasła, należy dołączyć te dane do adresu w następujący sposób:

ftp://uzytkownik:[e-mail]

Archiwa FTP

Serwer FTP, na którym zgromadzono większą ilość plików udostępnianych określonej grupie użytkowników, jest określany często mianem archiwum FTP. Publiczne (anonimowe) archiwa FTP słyną przede wszystkim z bogatych zbiorów oprogramowania; po­cząwszy od niewielkich rozmiarów programów użytkowych (graficznych, muzycznych, internetowych) poprzez dema gier, uaktualnienia dla pakietów antywirusowych, a skończywszy na całych systemach operacyjnych (np. Linux, FreeBSD). Podstawową zaletą takich serwisów (oprócz bogactwa zawartości) jest ich aktualność – starannie prowadzone archiwa dysponują zawsze najnowszymi wersjami programów.

Największe polskie serwery FTP:

• Sunsite - ftp://ftp.icm.edu.pl

• Cyfronet - ftp://ftp.cyf-kr.edu.pl

• TP SA - ftp://ftp.tpsa.pl

• T.A.S.K. - ftp://ftp.task.gda.pl

• Politechnika Wrocławska - ftp://ftp.pwr.wroc.pl

• AGH, Kraków - ftp://uci.agh.edu.pl

Wyszukiwarki plików FTP:

• Archie - http://archie.icm.ediu.pl

• FTP Search - http//ftpsearch.ntnu.no

• Filez - http://www.filez.com

• Plikoskop - http://www.plikoskop.pl

---