Drukarnie w Polsce, Prace uczelniane, Uczelnia, Uczelnia


Drukarnie w Polsce

Utrzymywany przez Gutenberga w tajemnicy wynalazek szybko rozprzestrzenił się po całej Europie dzięki jego uczniom i naśladowcom. Pierwsze niemieckie drukarnie założono w Strasburgu (1458), Bambergu (około 1460), Kolonii (1465) i Augsburgu (1468); równolegle powstawały drukarnie w Europie, np. w Subiaco (1464), Bazylei (około 1468), na ziemiach czeskich w Pilznie (1468), Wenecji (1469), Sewilli i Paryżu (obie 1470), Lyonie, Krakowie i węgierskiej Budzie (wszystkie 1473) czy Londynie (1476). Ogółem w II połowie XV w. drukarnie istniały w około 250 miastach Europy i wydały około 40 tys. druków. Przeciętny nakład jednego tytułu wynosił około 200-300 egzemplarzy (wyjątkowo sięgał kilku tysięcy) i oblicza się, że w II poł. XV w. na rynek trafiło kilkanaście milionów egzemplarzy książek.

W Polsce pierwsze drukarnie zakładane były przez wędrownych drukarzy, jednak istniały dość krótko. W 1473 roku otworzono pierwszą drukarnię w Krakowie, która działała do ok. 1477 roku. Jej założyciel, bawarski czeladnik K. Straube wydrukował w niej kalendarz łaciński, a później trzy większe druki, także łacińskie. Na Dolnym Śląsku najstarszym ośrodkiem rozwoju drukarni był Wrocław, gdzie działał zakład K. Elyana. To on wydrukował teksty modlitw Ojcze nasz, Zdrowaś Mario i Wierzę w Boga. Na północy kraju w Gdańsku działała z kolei drukarnia K. Baumgartena.

Odtąd drukarstwo nie ustaje w Polsce, a mistrzowie, wydoskonaleni w tej sztuce, rozchodzą się szczepić ją po Europie. Jan Adam z Polski drukuje w Neapolu r. 1478; Stanislaus de Polonia drukuje od r. 1492 do 1495 w Sewilli; Stefan Polak drukuje tamże r. 1495; Maciej Morawczyk z Ołomuńca w Neapolu roku 1476; Walenty z Morawy w Lizbonie. Uniwersytet krakowski w wieku XV gromadził tysiące słuchaczów z Rusi, Niemiec, Węgier i Morawy. Był to uniwersytet, który na pogrzeb Kallimacha dostarczył 15,000 uczniów, uniwersytet, udzielający oświatę dla całej północy. Stąd poszło, że Modlitwy drukowane po polsku w r. 1475 nakładcy miejscowi, nie mogąc nastarczyć z obstalunkami dzieł naukowych zagranicą, tłoczyć je kazali jednocześnie i w kraju. Pierwsze zatem książki ruskie i słowiańskie w Słowiańszczyźnie, łacińskie, hebrajskie, greckie i węgierskie, na północy drukowane, wychodzą z pras krakowskich.

Stałe drukarnie zaczęły powstawać dopiero w XVI wieku. Kraków pozostał głównym ośrodkiem drukarstwa w Polsce, aż do 1580 roku, gdyż były stałe zlecenia na druk książek i tekstów ze strony Akademii Krakowskiej oraz Kościoła. W latach 1503-1505 działał tam drukarz niemiecki K. Hochfeder, który wydrukował pierwszy mszał zdobiony drzeworytami, a także pierwszą książkę w języku polskim o tytule „Historia umęczenia”. Firma została wykupiona w 1505 roku przez Hallera, który uzyskał monopol na rynku na druk książek liturgicznych dla Kościoła oraz na druk podręczników dla Akademii Krakowskiej. W II połowie XVI wieku Kraków liczył 12 dobrze prosperujących drukarni, wśród których drukarnie Januszowskiego, Unglera i Wietora miały duży wkład w upowszechnieniu rozwoju języka polskiego w kraju. Jednym z ważniejszych ośrodków drukarstwa w Polsce był również Wrocław, a od połowy XVI wieku także Lublin, gdzie rozwinęło się drukarstwo żydowskie (więcej informacji). Nakład książek wydrukowanych w XVI wieku szacuje się na ok. 3,5mln egzemplarzy.

Rozwój reformacji sprawił, iż zakłady drukarskie zaczęły powstawać już w całej Polsce. Ważnym miastem stał się Królewiec, gdzie w XVIII wieku działało już 12 drukarni, które wydały wówczas 320 książek polskich oraz druków. W XV-XVIII wieku ogólna produkcja drukarska była mniejsza niż np w Anglii, Francji czy Niemczech, jednak przewyższała liczbę druków z Czech czy Rosji.

Karol Straube- bawarski czeladnik 1473/1474 w klasztorze Bernardynów na Stradomiu wydrukował łaciński kalendarz astronomiczny.

Zamożność miast północnej Polski, ich swobody społeczne i religijne oraz rozwój szkolnictwa dały trwałe podstawy ekonomiczne tamtejszym drukarniom. 1538 drukarnię w Gdańsku założył F. Rhode (która 1619 przeszła w ręce rodziny Rhete'ów). Książki ewangelickie w języku polskim tłoczyły także powstała 1605 oficyna W. Guilemonthanusa, przejęta 1608 przez A. Hünefelda; oficyna ta działała ponad 300 lat i odegrała wielką rolę w życiu miasta. Na Pomorzu największym po Gdańsku ośrodkiem był Toruń, gdzie 1581 powstała drukarnia M. Neringa, przejęta wkrótce przez A. Koteniusza.

W II połowie XVI w. w różnych miastach Polski powstawały z inspiracji magnatów-innowierców (lub gmin wyznaniowych) pozostające pod ich opieką oficyny (często efemeryczne) drukujące różnowiercze teksty, np. w Brześciu Litewskim, Lusławicach, Łosku, Nieświeżu, Pińczowie, Szamotułach czy Węgrowie.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Roczny plan wf, Prace uczelnia, Metodyka wych- fiz
Dzień Sportu Szkolnego, Prace uczelnia, Metodyka wych- fiz
PSO, Prace uczelnia, Metodyka wych- fiz
wychowanie fizyczne, Prace uczelnia, Teoria wychowania fizycznego
wf prof h kubiszewska wyklad1, Prace uczelnia, Teoria wychowania fizycznego
Metodologia badań naukowych, Prace uczelnia, Różne
do instytutuwzorpodan, Prace uczelniane, Uczelnia, Uczelnia
Pytania egz WF 2012, Prace uczelnia, Teoria wychowania fizycznego
twf pyt na egzamin, Prace uczelnia, Teoria wychowania fizycznego
Jakie bariery stoją na przeszkodzie do tworzenia społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Prace naukow
Domy dziecka w Polsce, Prace dyplomowe, pedagogika i psychologia
Wynalazek druku i jego rola w rozwoju kultury renesansowej Filologia tego okresu Drukarstwo w Pols
Przebieg harmonizacji podatku VAT i akcyzy w Polsce (2), Prace licencjackie, magisterskie, Magisterk
MEDIA WE FRANCJ1, uczelnia...dziennikarstwo, Media w Polsce i na swiecie
wykaz prof na uczelniach w Polsce od klasyki, Języki, lingwistyka, filologia
MEDIA W NIEMCZECH, uczelnia...dziennikarstwo, Media w Polsce i na swiecie

więcej podobnych podstron