T: Obywatel, a władza publiczna w systemie demokratycznym, totalitarnym i autorytarnym.
Cele operacyjne:
uczeń wyjaśnia pojęcie państwo demokratyczne
wymienia i omawia zasady ustrojowe realizowane w państwie demokratycznym
określa formy bezpośredniego i pośredniego sprawowania władzy przez naród
wyjaśnia określenie forma państwa
wyjaśnia pojęcie władza
podaje definicję pojęcia totalitaryzm
charakteryzuje stosunek władzy do obywatela w państwie autorytarnym
różnicuje pozycję obywatela w omawianych formach państwa
wyszukuje hasła w szkolnym leksykonie wiedzy o społeczeństwie
poprzez wypowiedź prezentuje własne zdanie
3. Metody i formy nauczania:
praca indywidualna
praca w grupie
burza mózgów
pogadanka z elementami dyskusji
rozsypanka wyrazowa
tekst z lukami
4. Środki dydaktyczne:
"Szkolny leksykon wiedzy o społeczeństwie"
Podręcznik "Wiedza o społeczeństwie" M. Gensler, E. Marciniak
5. Przebieg lekcji:
a) Czynności organizacyjno-porządkowe
b) Rekapitulacja wtórna:
- Podaj definicje państwa.
- Wyjaśnij pojęcia suwerenność wewnętrzna i suwerenność zewnętrzna.
- Co kryje się pod pojęciem terytorium państwa?
- Co to znaczy, że państwo jest organizacja przymusową?
c) Wprowadzenie nowego materiału
Temat: Obywatel, a władza publiczna w systemie demokratycznym, totalitarnym i autorytarnym.
Nauczyciel: Rozróżniamy różne formy państwa w zależności od przyjętego kryterium. Na przykład ze względu na to kto jest głowa państwa wyróżniamy monarchie i republiki; ze względu na sposób sprawowania władzy - państwa demokratyczne, totalitarne i autorytarne.
Rozsypanka wyrazowa do zdania:
Formą państwa nazywamy konstytucyjnie określony sposób organizacji życia społecznego i politycznego, inaczej mówiąc, sposób rządzenia w państwie
Burza mózgów - Co rozumiemy przez pojęcie "władza". Uczniowie podają własne rozumienie pojęcia "władza". Weryfikacja podanych definicji poprzez dyskusję - ustalenie wspólnej definicji i zapisanie jej.
Pogadanka z elementami dyskusji na temat czym jest demokracja
Nauczyciel podaje notatkę jakie państwo nazywamy demokratycznym
Państwo demokratyczne to takie, które realizuje następujące zasady ustrojowe: suwerenności narodu, pluralizmu politycznego i społecznego, podziału władz, rządów prawa, respektowania praw człowieka i obywatela.
Praca w grupach
Poszczególne zespoły zastanawiają się jak należy rozumieć wymienione zasady. Wyniki pracy w zespołach prezentowane są na forum klasy i pod kierunkiem nauczyciela zapisywane w formie notatki:
zasada suwerenności narodu - najwyższą władzę w państwie ma naród; naród - suweren wykonuje swą władzę pośrednio lub bezpośrednio (uczestniczy w referendum, korzysta z weta ludowego lub prawa inicjatywy ludowej).
Pośrednie formy: wybór niektórych organów państwowych np. parlamentu, prezydenta; udział w rządzeniu państwem za pośrednictwem i przy pomocy partii politycznych, związków zawodowych.
- zasada pluralizmu politycznego i społecznego - dopuszcza istnienie w państwie różnych poglądów i przekonań politycznych, wierzeń religijnych, postaw etycznych; ludzie mogą tworzyć różne organizacje, zrzeszenia; dopuszcza działanie opozycji politycznej.
- zasada podziału władz - władza państwowa dzieli się na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
- zasada rządów prawa - działanie organów państwa musi opierać się na obowiązującym prawie
- zasada respektowania praw człowieka i obywatela - w konstytucji powinny być zapisane prawa i wolności obywatelskie podobnie jak prawa człowieka określone w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności
Burza mózgów - Co rozumiemy przez pojęcie "totalitaryzm"
Uczniowie podają własne rozumienie pojęcia "totalitaryzm". Weryfikacja podanych definicji poprzez dyskusję - ustalenie wspólnej definicji
Konfrontacja otrzymanej definicji "totalitaryzm" z definicją zamieszczoną w "Szkolnym leksykonie wiedzy o społeczeństwie", następnie zapisanie jej.
Tekst z lukami - uczniowie uzupełniają tekst indywidualnie na podstawie treści zawartych w podręczniku. Tekst do uzupełnienia:
Państwo autorytarne jest .........., choć łagodniejszą niż dyktatura ..................Władza skupiona jest w rękach ............. lub nielicznej grupy; czasami sprawuje ją ........... Elity .............. władzę nie pozwalają na powstanie .............. obywatelskiego, a obywateli postrzegają nie jako........... jednostek lecz jako .......... Interes państwa stawiany jest zawsze .......... interesem ...............
d) Rekapitulacja pierwotna
Ułóż krzyżówkę zawierającą zagadnienia poruszane na dzisiejszej lekcji.
e) Zadanie domowe
Wypisz po trzy przykłady państw demokratycznych, totalitarnych i autorytarnych i wskaż je na mapie
Jak sądzisz, czego obywatele mogą i powinni oczekiwać od państwa, a jakie mogą i powinny być oczekiwania państwa w stosunku do swych obywateli?