Ochrona Własności Intelektualnej prof. dr hab.Diana Pietruch-Reizes

http://eur-lex.europa.eu/pl

http://www.nauka.gov.pl/

Wykład 14.02.2009r.

Plan działań „e-Europa - społeczeństwo informacyjne dla wszystkich” dokument przyjęty przez Komisję Europejską w grudniu 1999r. zatwierdzony w 2000r. Cele tego dokumentu: wprowadzenie obywateli Europy, szkół, przedsiębiorstw i administracji publicznej w epokę cywilizacji informacyjnej, rozwój technologii informatycznych i komunikacyjnych (tańszy, szybszy Internet).

W Polsce uchwałą Sejmu z 28 listopada 2000r. przyjęto dokument „Cele i kierunki społeczeństwa informacyjnego w Polsce”.

Priorytety:

• stworzenie jednolitej europejskiej przestrzeni informacyjnej (szybkość, zawartość multimedialna, interoperacyjność, bezpieczeństwo),

• wzmocnienie innowacji i inwestycji w nowe technologie,

• stworzenie integracyjnego europejskiego społeczeństwa informacyjnego.

Geneza ochrony praw własności intelektualnej:

- tradycja sięga XV w. Wielka Brytania, pojawia się patent,

- zaczęto wydawać specjalne przywileje rzemieślnikom i kupcom „listy otwarte”.

- pojawia się patent, najwcześniejszy wynalazek w 1449r. przez Henryka XVI, który dawał 20-letni monopol na produkcję szkła witrażowego

- początki w prawodawstwie 1474r. wiążą się z tzw „Ustawą Wenecką”

- koniec XVII w. zostają przyjęte ustawy patentowe w Stanach Zjednoczonych i Francji.

Wyróżniamy dwie wyspecjalizowane dziedziny (związki) własności intelektualnej (to cele działalności WIPO):

• Związek ochrony własność przemysłowa (Konwencja paryska, 20.03.1883r. poprzedzona kongresami towarzyszącymi wystawom światowym: w Wiedniu 1873r. i Paryżu 1878r.)

• Związek ochrony praw autorskich (Konwencja berneńska, 9.09.1886r.) o ochronie dzieł literackich i artystycznych

Konferencje rewizyjne:

• Rzym

• Madryt (1890,1891r.) nie rozszerzono katalogu przedmiotów objętych ochroną

• Bruksela (1900r.) wprowadza się ochronę przed nieuczciwą konkurencją,

• Waszyngton (2.06.1911r.) rozszerzono katalog przedmiotów (wymieniono poprzez wyliczenie) i wprowadzono wzory użytkowe,

• Haga (1925r.) zdefiniowano pojęcie „własności przemysłowej”,

• Londyn (1934r.)

• Lizbona (1958r.)

• Sztokholm (14.07.1967r.) ostatecznie ukształtowano tekst konwencji paryskiej, i przyjęto konwencję o powołaniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) - agendy ONZ

Własność intelektualna - oznacza prawa własności intelektualnej chroniące:

• wynalazki we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej

• dzieła literackie, artystyczne i naukowe

• odkrycia naukowe

• wzory przemysłowe

• znaki towarowe i usługowe

• nazwy i oznaczenia handlowe

• interpretacje artystów interpretatorów, wykonań artystów wykonawców, do fonogramów, programów radiowych i telewizyjnych

• przed nieuczciwą konkurencją; oraz wszelkie inne prawa dotyczące działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej literackiej i artystycznej

• oznaczenia lub nazwy pochodzenia

Podział własności intelektualnej:

• własność przemysłowa - obejmuje prawa, dające ich posiadaczom wyłączny monopol na korzystanie ze znaków technicznych lub estetycznych i charakterystycznych znaków (patenty na wynalazki, projekty, modele przemysłowe, znaki towarowe, pochodzenie geograficzne),

• prawa autorskie i pokrewne - (literackie i artystyczne), chronią oryginalne dzieła literackie i artystyczne, kompozycje muzyczne, programy telewizyjne i komputerowe, bazy danych, twórczość w dziedzinie reklamy i multimediów)

Wykład 28.02.2009r.

Ochrona własności przemysłowej w Polsce:

• Ustawa „Prawo własności przemysłowej” z dnia 30.06.2000r. (Dz. U. Nr 65 poz. 1117 z dnia 13.06.2003r.)

• Ustawa o dokonaniu Europejskich zgłoszeń patentowych oraz skutkach patentu europejskiego z dnia 14.04.2003r. (Dz. U. Nr 65 poz. 598 z dnia 14.03.2003r.)

• Ochronę własności przemysłowej wprowadzono w Polsce w wyniku wprowadzenia Polski do Konwencji paryskiej w 1919r. Przyjęto tekst konwencji w brzmieniu z konferencji waszyngtońskiej, następnie wiążąc tekstem z Hagi (1925r.) i Sztokholmu (1967r.) przyjęła zawarte w tych tekstach definicje.

• 5.12.1974r. Polska przystąpiła do Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). Zaczęła obowiązywać od 23.03.1975r.

Podział przedmiotów własności przemysłowej:

1. Wytwory myśli ludzkiej: - wynalazki

- wzory użytkowe

- wzory przemysłowe

2. Oznaczenia używane w handlu: - znaki towarowe i usługowe

- ochrona nowych odmian roślin

- oznaczenia geograficzne i oznaczenia pochodzenia

3. Zwalczanie nieuczciwej konkurencji, ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa (trybunał nie przyjął tego pojęcia do własności przemysłowej).

Podział przedmiotów ochrony prawa autorskiego:

1. Ochrona dzieł literackich i artystycznych

2. Ochrona programów dla maszyn cyfrowych

3. Ochrona wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych

4. inne np. prawo prasowe

Utwory prawa autorskiego:

• literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe

• plastyczne

• fotograficzne

• lutnicze

• wzornictwa przemysłowego

• architektoniczne, archtektonoczno-urbanistyczne i urbanistyczne

• muzyczne i słowno-muzyczne

• sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne

• audiowizualne (w tym filmowe)

Patenty

Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) - Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej z 14.07.1967r. w Sztokholmie. Jest to jedna z organizacji Narodów Zjednoczonych, podpisało ją 100 państw.

Wyróżniamy cztery podstawowe szczegółowe grupy:

• doskonalenie ochrony własności intelektualnej na świecie (inicjowanie i przygotowywanie różnych porozumień międzynarodowych w zagadnieniach nie do końca poznanych, do istniejącego prawa),

• udzielenie pomocy techniczno-prawnej państwom członkowskim obu związków (udzielanie państwom w trudnej sytuacji ekonomicznej pomocy techniczno-prawnej np. opracowywanie ustaw o własności intelektualnej),

• administrowanie związkami międzynarodowymi (pozwala na skoncentrowanie zagadnień związanych z własnością intelektualną),

• prowadzenie działalności rejestracyjnej (prowadzone przez biura - międzynarodowa rejestracja znaków towarowych, wzorów przemysłowych i nazw pochodzenia).

Znaki Towarowe

Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS) - jeden z załączników do porozumienia WTO (Światowa Organizacja Handlu), to porozumienie zawarte 15.04.1994r. w Marakeszu. Weszło w życie 1.01.1995r. (w Polsce 1.07.1995r.). Teoretycznie celem jest ochrona oraz dochodzenie i egzekwowanie praw własności intelektualnej, co powinno przyczynić się do promocji innowacji technicznych oraz transferu i upowszechniania technologii, ze wzajemną korzyścią dla producentów i użytkowników wiedzy technicznej, w sposób sprzyjający zrównoważeniu praw i obowiązków, dużo uwagi poświęcane jest zapobieganiu sporom, a także topografii układów scalonych. W praktyce porozumienie to przynosi korzyści przede wszystkim krajom rozwiniętym, które stać m.in. na badania naukowe i rozwijanie technologii. Polska dostała odroczenie na 4 lata - okres upłynął 31.12.1999r.

Rodzaje umów międzynarodowych w zakresie własności przemysłowej:

1. Ze względu na zakres terytorialny ich obowiązywania:

1. Umowy wielostronne - ze względu na przynależność do danego regionu geograficznego (np. Konwencja o patencie europejskim EPO):

• Regionalne (np. przynależność do regionu państw francuskojęzycznych)

• Uniwersalne (nie występuje tu kryterium geograficzne np. Konwencja paryska, układ o współpracy patentowej, porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków, lub ostatnio dodane porozumienie TRIPS)

1. Umowy dwustronne

2. Ze względu na kryterium przedmiotowe:

1. Umowy zawierające postanowienia ogólne, odnoszące się do wielu przedmiotów własności przemysłowej (np. Konwencja paryska, TRIPS),

2. Umowy dotyczące wyłącznie lub przede wszystkim poszczególnych przedmiotów własności przemysłowej tj. wynalazków (np. Konwencja o udzielaniu patentów europejskich), znaków towarowych (np. Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków)

Umowy międzynarodowe w całości poświęcone własności przemysłowej lub intelektualnej:

• WIPO

• TRIPS

• Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej

Organizacje chroniące własność intelektualną:

• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO)

• Światowa Organizacja Handlu (WTO) - aktualnie zrzesza 148 państw

• W 1883r. powołano Międzynarodowe Biuro Własności Przemysłowej (art. 13 Konwencji paryskiej). Początkowo podlegało rządowi szwajcarskiemu, gromadziło informacje o własności przemysłowej, analizy, statystyki - przekazywano państwom stronom Konwencji paryskiej.

• W 1886r. podpisano w Bernie na mocy Konwencji berneńskiej powołano Międzynarodowe biuro w zakresie spraw związanych z prawami autorskimi, ich ochrona.

• W 1973r. oba odrębnie funkcjonujące biura zostały połączone w jeden organ - Biuro Ochrony Własności Intelektualnej

Wykład 14.03.2009r.

• Zasada asymilacji - zasada równego traktowania (art. 2 i 3 konwencji) to uznanie takich samych praw osobom zagranicznym jak i krajowym. Odstępstwo (art. 2) na korzyść osób zagranicznych albo krajowych.

• Zasada pierwszeństwa konwencyjnego - kilka osób niezależnie zgłasza to samo rozwiązanie, to przy zachowaniu terminów określonych w art.4 o pierwszeństwie zgłoszeń dotyczących takich samych rozwiązań decyduje data pierwszego prawidłowego zgłoszenia w jednym z państw stron konwencji (ochronę uzyskuje ten zgłaszający, który jako pierwszy dokonał zgłoszenia).

• Zasada niezależności patentu - potwierdza podstawową zasadę ustawodawstw z zakresu ochrony własności przemysłowej (zasady terytorialnego charakteru ochrony)

Patent - jest prawem do uzyskania tytułów ochronnych (w Polsce reguluje to „Prawo Własności Przemysłowej”). Wydawane w jednym państwie są niezależne, i utrata w jednym nie wpływa na ten sam wynalazek w innym państwie, czas trwania patentu jest niezależny od daty zgłoszenia w innym państwie. Wprowadzono dodatkowe terminy do uiszczania opłat, a także możliwość przywrócenia patentów na wskutek nieuiszczania opłat.

• Konwencja o ochronie nowych odmian roślin - zatwierdzone w Polsce w listopadzie 1989r., chroni prawa hodowców.

• Konwencja dotycząca statusu uchodźców - przyjęta 28.07.1951r. w Genewie, w art. 14 określa ich prawa w zakresie ochrony własności przemysłowej (wynalazki, patenty, znaki handlowe, projekty, modelowanie, oraz prawa dotyczące literatury oraz dzieł artystycznych i naukowych). Uchodźca korzysta w państwie, w którym ma swoje miejsce zamieszkania, z takiej samej ochrony, jaka jest przyznawana obywatelom tego państwa. Na terytorium innego, korzysta z takiej samej ochrony, jaka jest przyznawana na tym terytorium obywatelom państwa, w którym ma swoje miejsce zamieszkania.

Wykład 28.03.2009r.

Innowacje - dotyczą wyrobów niekonstrukcyjnych, niematerialnych, ich przedmiotem są:

• projekty wynalazcze (wynalazki, wzory użytkowe i przemysłowe),

• oznaczenia (znaki towarowe, usługowe),

• utwory (dzieła artystyczne).

Ogólna charakterystyka własności przemysłowej:

• tworzą ją prawa: - majątkowe (np. patent),

- osobiste (np. autorstwo utworu, projektu wynalazczego),

- względnie skuteczne (np. prawo do wynagrodzenia za utwór lub projekt wynalazczy),

• zapewnienie podmiotowi uprawnionemu wyłączności korzystania z dobra niematerialnego (wynalazku, utworu, znaku towarowego),

• osoby nieuprawnione mogą korzystać z chronionych dóbr na podstawie licencji, prawa używacza, lub upoważnienia ustawowego (np. w ramach przywileju komunikacyjnego),

• prawa powstają samoczynnie np. w przypadku prawa autorskiego, z chwilą stworzenia utworu, i nie są wymagane żadne formalności (zgłoszenie, rejestracja, zastrzeżenie praw),

• prawa są ograniczane czasowo (wygasają), terytorialnie (obowiązują tylko na terytorium poszczególnych państw),

• bezprawne korzystanie z cudzej własności przemysłowej pociąga za sobą odpowiedzialność prawną (cywilną lub karną),

• prawa do utworów mają zastosowanie w działalności literackiej, naukowej, artystycznej, a prawa do projektów wynalazczych oraz oznaczeń w działalności gospodarczej.

Obszary w których ujawnia się znaczenie działalności przemysłowej w działalności gospodarczej:

1. Posiadanie i ochrona własnych innowacji - innowacje mogą powstawać w każdym przedsiębiorstwie, ich ochrona przyczynia się do zwiększenia stopnia konkurencyjności i prowadzi do poprawy kondycji gospodarczej danej firmy. Własność przemysłowa podnosi wartość danej firmy, nie pozwala konkurencji na korzystanie z chronionych dóbr

2. Zarządzanie dobrami własności przemysłowej

3. Korzystanie z cudzych innowacji - dokonuje się przez zawierania umów lub w formie bezumowowej,

4. Unikanie naruszeń cudzej własności przemysłowej i intelektualnej - prawo własności przemysłowej i autorskie przyznają poszkodowanemu daleko idące odszkodowania.

Ochrona dóbr zależy od:

• rodzaju dobra

• przewidywanego okresu popytu na dane dobro

Rodzaje ochrony dóbr:

• formalna - zgłaszana w urzędzie patentowym, w celu uzyskania odpowiedniego tytułu ochrony,

• faktyczna - polega na podjęciu danego dobra stanem tajemnicy, posiada krótki okres ochrony.

(Właściciel decyduje czy dane dobro będzie w ogóle chronione, oraz o rodzaju ochrony).

System ochrony dobra:

• patentowy

• rejestracyjny

Rodzaje udzielanych tytułów ochronnych:

• patenty na wynalazki (ograniczenia w czasie i przestrzeni),

• prawa ochronne na wzory użytkowe i znaki towarowe (ograniczenia w czasie i przestrzeni),

• prawa z rejestracji wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych i topograficznych układów scalonych (bezterminowo).

Rodzaje ograniczeń na ochronę dobra:

• przestrzenne

• czasowe (tracą moc po upływie prawem określonego terminu - 10 lat, wzory przemysłowe max. do 20 lat przedłużane co 5 lat.

Przedmioty ochrony prawa własności przemysłowej:

• wynalazek (patent),

• wzór użytkowy (prawo ochronne) - 10 lat od daty dokonania zgłoszenia,

• wzór przemysłowy (prawo z rejestracji) - 25 lat przedłużane co 5 lat,

• znak towarowy (prawo ochronne) - 10 lat z możliwością przedłużenia na kolejne okresy 10-letnie,

• oznaczenie geograficzne (prawo z rejestracji),

• topografia układu scalonego (prawo z rejestracji) - 10 lat i po tym okresie ustaje biorąc od końca roku kalendarzowego w którym dokonano zgłoszenia.

Patent - udzielany bez względu na dziedzinę techniki, na wynalazki, który spełnia wymogi:

• nowości (np. w przypadku wytworu związku chemicznego ocenia się budowę i skład - są to wytwory),

• posiada poziom wynalazczy (nie może być wynikiem zastosowania przeciętnych rozwiązań, lub kilku znanych rozwiązań; znawca ocenia poziom techniki),

• nadaje się do przemysłowego stosowania (wyklucza możliwość stosowania wynalazku wyłącznie w sferze osobistej i prywatnej).

Za wynalazki nie uważa się w szczególności:

1. odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych,

2. wytworów o charakterze jedynie estetycznym,

3. planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier,

4. wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki,

5. programów do maszyn cyfrowych,

6. przedstawienia informacji (Art. 28),

7. wynalazki, których wykorzystywanie jest sprzeczne z porządkiem publicznym

8. odmian roślin i zwierząt, czysto biologiczne sposoby chodowli roślin i zwierząt,

9. sposobów leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi i terapeutycznymi.

Wykład 18.04.2009r.

Stan techniki - wszystko to, co przed datą wg której oznacza się pierwszeństwo uzyskania patentu zostało udostępnione…. Lub nastąpiło ujawnienie w inny sposób

Patenty - są udzielane bez względu na dziedzinę techniki, na wynalazki, które spełniają wymogi:

• nowości - uznawany, gdy nie jest częścią stanu techniki,

• posiadają poziom wynalazczy - jeżeli wynalazek nie wynika dla znawcy w sposób oczywisty ze stanu techniki, a ocena poziomu wynalazczego zależy od specyfiki zgłoszenia. Oceniając poziom wynalazczy można łączyć pouczenia techniczne zawarte w różnych dokumentach

• nadają się do przemysłowego stosowania - jeżeli wg wynalazku może być uzyskiwany wytwór, lub nie być wykorzystywany sposób w rozumieniu technicznym w jakiejkolwiek sferze przemysłowej nie wykluczając rolnictwa.

Nakładają obowiązek jednoczesnego spełnienia powyższych 3 warunków.

Wzory użytkowe - nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Zainteresowany uzyskuje świadectwo ochronne.

Znak towarowy - może to być każde oznaczenie, które można wyrazić lub przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarowym (wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy). Nie może on być podobny do znaku już zarejestrowanego wcześniej.

- wniosek,

- wskazanie zgłaszającego (podanie nazwy zgodnej z wpisem dokonanym w ewidencji),

- wskazanie znaku do zgłoszenia,

- oznaczenie dla jakiej klasy towarów znak jest przeznaczony.

Wzory przemysłowe - nowa i oryginalna postać wytworu lub jego części, przejawiająca się w jego kształcie , barwie, rysunku, ornamencie.

Wzór oryginalny - jeżeli różni się w sposób wyraźny od już znanych, a cechy nie są połączeniem i kombinacją już znanych.

Topografia układów scalonych - rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego.

Oznaczenia geograficzne - to oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.

System ochrony własności przemysłowej w Polsce

• Urząd Patentowy RP: przyjmuje i bada wnioski, orzeka o przyznaniu patentów, praw ochrony i praw z rejestracji, prowadzi rejestrację (art. 228), wydaje Biuletyn Urzędu Patentowego (ogłoszenia o zgłoszonych wynalazkach, wzorach użytkowych i znakach towarowych, które podane są w układzie klasowym według Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej)

• Ustawa o prawach autorskich i pokrewnych prawach z dnia 9.02.1994r.

1

---