ELEMENTY PERFUMERII
Klasyfikacja zapachów
- określanie zapachów, nadawanie im nazw - proces skomplikowany. Brak obiektywnych kryteriów opisujących w sposób jednoznaczny i powtarzalny zróżnicowanych nut zapachowych
- sugestie o możliwości opisu zapachu za pomocą określonych struktur chemicznych: brak wzorców (absolutnie czystych), wpływ nawet śladowych ilości obcych subs na zapach, trudności w nomenklaturze zapachów - wszystkie stosowane metody klasyfikowania, opisywania i nazywania zapachów oparte na: metodach względnych, porównawczych, systemach wzorców
KLASYFIKACJA ZAPACHÓW WG ARYSTOTELESA
- słodkie- kwaśne- ostre- tłuste- gorzkie- cuchnące- brak bardziej szczegółowego opisu poszczególnych subs. - trudność dopasowania do języka współczesnego- poza zapachem słodkim - pozostałe raczej nieprzyjemne, zatem dotyczy to raczej zapachów otaczającego świata niż tworzonych przez ludzi uprzyjemniających zapachów Pierwsza ksiązka o zapachach 1556r „Księga zapachów”
KLASYFIKACJA WG LINNEUSZA
Podział na 7 grup i przykłady występowania danej woni
- aromatyczna (kwiat goździku)- wonna - lilia, Jasmin- ambrozyjna - piżmo, cywet- czosnkowa
- cuchnąca/kozia - waleriana, orchidee- wstrętne/ odpychające - aksamitka, koper, wilcza jagoda
- powodujące nudności/obrzydliwe - nikotyna, padlina .W tym podziale zachowana pewna równowaga pomiędzy zapachami przyjemnymi i nieprzyjemnymi
1990 - podział na 9 grup zapachów :
- eteryczne - owoce- aromatyczne - goździki- balsamiczne lub wonne - kwiaty- ambrozyjne - piżmo- czosnkowe H2S- rozkład termicznego - karmel, palona kawa- kozi ser- odpychające - wilcza jagoda- mdlące/obrzydliwe - padlina, odchody
Początki lata pięćdziesiąte XXw. John E. Amoore
- prowadził badania nt. zależności pomiędzy struktura związków chemicznych a ich zapachem: wpływ kształtu cząsteczek, ich aktywnych podstawników a budowa przestrzenna białek receptorów węchowych.
- zapachy podstawowe 1970r - eteryczne, kwiatowe, miętowe, kamforowe, piżmowe, gryzące, zgniłe
KLASYFIKACJA ZAPACHÓW WG BURDA
- analiza okreslen stosowanych przez perfumiarzy do opisu znanych i nowych związków zapachowych
- wybór 12 najczęściej powtarzających się określeń
- dobór przez ponad 120 perfumiarzy wzorców subs odpowiadających tym okresleniom - niekiedy są to 2 substancje spośród najczęściej proponowanych
Secondini 1990r podział na 5 grup głownych i 15 podgrup
Główne : pobudzające apetyt, balsamiczne, ciała (zapachy kobiece, włosów) , degustujące ( zjełczały tłuszcz), drażniące (kwasy,zasady, utleniacze)
Molekuły zapachowe o podobnej strukturze połączone w rodziny zapachowe
Tylko rodziny zapachowe istotne dla przemysłu perfumeryjnego
W srodku kola - rodzina kwiatowa
Struktura kola - koresponduje ze struktura perfum, każde perfumy- nuta górna, środkowa i dolna
Ulatnianie perfum i efekt po naniesieniu
Lewa strona koła kolory kobiece, dotyczy zapachow kojarzonych z kobiecymi
Prawa strona - zapachy z meskimi
Górna część - pierwsze wrażenie, szybko ulatniające się
Czesc srodkowa - formuluje nute serca kompozycji zapachowej - trwa wiele godzin
Dolna czesc - nuta bazy, najtrwalsza nuta, stanowi podstawe perfum
KOMPOZYCJA ZAPACHOWA
Wg Burda - Mieszanina naturalnych (poch. Roślinnego lub zwierze ego) lub syntetycznych subs zapachowych przeznaczona do nadawania odpowiedniego zapachu różnym wyrobom i przedmiotom, a także otoczeniu człowieka. Tworzy się z 4(5) elementów:
- baza - mieszanina podst składników niezbędnych do stworzenia pozadanej nuty - nuty górne - lotne nadajace lotność i świeżość - nuty srodkowe - nuty dolne - utrwalacze - rozpuszczalniki, dodatki
NUTY GÓRNE
- Pobudzające, odświeżające, pomoc w koncentracji - działanie krótkotrwałe, zapachy lekkie i świeże - wpływ na pierwsze wrażenie utrzymują się do 30min - głównie olejki cytrusowe
RODZINA CYTRUSOWA
Zapachy bardzo swieze, glownie cytrynowy, lemonkowy, pomarańczowy.
- krotkotrwale - odświeżające i energetyczne - zawieraja nuty drzewne lub korzenne
ALDEHYDOWA
Zapach okreslany jako charakterystyczny, chemiczny, lekko tłusty zapach aldehydów alifatycznych
- nuta ostra, mydlana, zakres nuty migdałowo-owocowo-zielone poprzez ozonowe, woskowe do metalicznych - aldehydy C11 - aspekt cytrusowy często, C12 - świeży, owocowy, ozonowy
- zapachy po raz pierwszy w CHAN5EL No. 5 1920r
OWOCOWA LEKKA
Zapachy lekkie, świeże, ale niecytrusowe np. melon, arbuz - octan heksylu - zapach gruszkowy - przykład zw zapachowego z tej grupy - łagodna, zapach miły - w większości syntetyczne
ZIELONA
Zapachy typowo botaniczne : liście, łodygi - zapach zielonych liści - rodzina nadaje perfumom soczystość, elastyczność i delikatna świeżość
ZIOŁOWA
Zapachy związane z poprzednia rodzina, ale bardziej złożone i aromatyczne niż typowo zielone
- nuty kamformowe, miętowe, eukaliptusowe, ziemne - nie rzucające się w oczy (niskopienne) : rozmaryn ,szałwia, mięta, lawenda - w wielu kompozycjach zapachowych - utrwalenie - dodatek balsamicznych nut piżma i ambry oraz nut korzennych i drzewnych - powstają słodkie i korzenne zapachy
ZIOŁOWA OSTRA
Zapachy ziół używane jako przyprawy kuchenne
LEŚNA Z DRZEW IGLASTYCH
Zapach drzew iglastych i żywicy - mogą eksponować zapach cytrusów, ziół, przypraw - olejek sosnowy
- olejek jodłowy - aromatyczno-zywiczny z odcieniem słodkości
NUTY SERCA
- działanie wyrównujące, harmonizujące, uspokajające - aromaty kwiatowe rozwijające się pod wpływem temperatury po kilku, kilkunastu minutach, utrzymuje się do 4-6h - głównie olejki kwiatowe
OWOCOWA- CIEMNA
Bardzo słodka, wręcz dusząca, tworzy serce a nawet bazę kompozycji zapachowej - malina, brzoskwinia, czarna porzeczka
KWIATOWA
Tworzy serce zapachu - łączone z lekkimi, zielonymi, kwiatowymi ciężkimi - tworzone przez kwiaty wiosenne np. lilie, frezje - zapach różany - róża stulistna, róża damasceńska - olejek różany - destylacja parą wodną i metodą enflourage - absolut - do celów kosmetycznych - także woda różana - produkt odpadowy destylacji - największy sukces współczesnej chemii związki o zapachu bzu i konwalii
NUTY BAZOWE
- działania stabilizujące, wzmacniające, pomaga w utrzymaniu zapachu - olejki ciężkie, ziemiste, balsamiczne, głębokie - działąnie długotrwałe do 8h - olejki korzenne, żywiczne
DREWNIANA
- grupa bardzo zróżnicowanych zapachów przypominających drewno: nuty cedrowe, kamforowe, sandałowe - sandałowiec - zapach duszący, ciepły i nieco zwierzęcy - wetiwer - zapach ziemisty
AMBROWA
Zbliżone do naturalnej ambry, trudne do opisania : drzewny, metaliczny i lekko orzechowy częściowo przypomina zapach ludzkich włosów - zastąpiona syntetycznymi odpowiednikami
ZWIERZĘCA
Poza ambrą - jeszcze inne nuty pochodzenia zwierzęcego ( piżmo, cywet)
- nierozcienczone - zapach ekskrementów w dużych rozcieńczeniach - zmysłowy efekt
SKÓRZANA
Przypomina smołę brzozową -zapachy odświeżające po dodaniu Ol cytrusowych - dodatek nut korzennych
- dodatek ambry - zapach ciezki, slodki
MECH DĘBOWY
- zapach porostów rosnących na dębach
TYTONIOWA
- od aromatycznych fajek poprzez cygara do nieświeżej popielniczki
AROMATYCZNO-OSTRA- KORZENNA
Zapach przypraw ostrych i korzennych z elementami goryczki i pikantności np. kardamon, cynamon
BALSAMICZNA
Zapachy ciezkie, słodkie, bogate, czekoladowe, waniliowe, cynamonowe
AROMATYCZNO-SŁODKA
Zapachy bardzo słodkie: miód, migdały, marcepan
ZASADY TWORZENIA ZAPACHÓW
- w perfumerii 6-9 różnych aromatów jako zapachów głównych oraz 3-6 (z czasem wiecej) jako dodatkowych - do niuansów, najlepiej zacząć od najmniejsze liczby 4-5 olejków
Aby otrzymać najlepsze efekty:
- w mieszaninie olejki o wszystkich nutach
- 5-10% n. podstawy, 30-70% n. serca, 10-40% n. górnej
Przy tworzeniu perfum zaczynamy od nuty serca (uwydatnia zapach), następnie n. podstawy (decyduje o wydźwięku zapachu), potem n. górne - n. górne-serca i serca-postawy - dodawane na samym końcu - nuty łączące
Zapachy dla kobiet
- w centrum aromaty kwiatowo-owocowe - uzupełnianie pasującymi innymi nutami:
- kwiatowo-lekkie - delikatne jasne zapachy kwiatów z elementami cytrusowymi lub owocowymi
- kwiatowo-zielone - z akcentem liscia, trawy lub mchu - kwiatowo-roślinne - pełnokwiatowe, typowe nuty kwiatowe - kwiatowo-słodkie - ciężkie, egoztyczne, narkotyczne, słodkie nuty kwiatowe z akcentem balsamicznym - owocowo-słodkie - ciężkie, słodkie zapachy z wyraźnym akcentem owocowym
METODY BADANIA SUBSTANCJI ZAPACHOWYCH
Chromatografia - rozdział składników określonej mieszaniny w wyniku ich zróżnicowanego podziału pomiędzy fazę ruchomą i nieruchomą
Chromatografia gazowa - jedna z najczulszych technik analizy związków zapachowych, faza ruchoma - faza gazowa - początkowo rodzaj chromatografii adsorpcyjnej - obecnie chromatografia podziałowa - bardzie precyzyjna, służy do rodziału mieszanin związków lotnych
Rodzaje : chromatografia w układzie gaz - ciało stałe, chromatografia w układzie gaz - ciecz
Analiza olejków eterycznych `head space'
- analiza gazu (pary) pozostającej w równowadze termodynamicznej nad trudno lotną cieczą lub c. stałym w układzie zamkniętym
- uzyskanie zapachu poprzez nałożenie szklanego balonu połączonego z komputerem na rośline lub owoc
METODA `SCENT LIVING'
- hodowanie pod jednym kloszem dwóch odmiennych gatunków roślin - oddziaływają na siebie pozytywnie lub negatywnie wytwarzając różne cząstki zapachowe
- rośliny nie tolerują się - przykra woń pod kloszem
- tolerancja - wytwarzają wspólnie wspaniały zapach
PERFUMY
„poprzez dym” od łac. „per fumum”
- odnosi się do pradawnej tradycji spalania darów dla bogów w celu złożenia im hołdu i pozyskania przychylności
- mistyczne własności perfum - dostęp do ich receptur, wytwarzania i stosowania jedynie - kapłani i lekarze
- proces tworzenia perfum był bardzo żmudny i pracochłonny: ręczne wyciskanie pod prasą ogromnych ilości płatków kwiatów z których pozyskiwano niewielką ilość cennego ekstraktu
- technologia produkcji perfum : technologia wytwarzania kompozycji zapachowych (półprodukty do nadawania zapachu innym wyrobom), technologia wyrobów perfumeryjnych - wyrobów rynkowych do nadawania zapachu ciała człowieka lub jego otoczeniu
KOMPOZYCJA ZAPACHOWA
- mieszanina naturalnych i syntetycznych sub. zapachowych dobranych w taki sposób aby wywołując zamierzone bodźce węchowe spełniały wymagania w zakresie lotności, trwałości i bezpieczeństwa stosowania na skórze człowieka
- składniki kompozycji zapachowych : naturalne pochodzenia roślinnego, naturalne pochodzenia zwierzęcego, syntetyczne substancje zapachowe, subs. zap. Identyczne z naturalnymi
PROCES PRODUKCYJNY PERFUM ALKOHOLOWYCH
- przegotowanie dobrze zbukietowanej kompozycji zapachowej
- mieszanie z etanolem
- odstawianie i dodawanie wody
- dojrzewanie, woda toaletowa i perfumowana 1,5-3 miesiecy
- wymrażanie
- filtrowanie
- konfekcjonowanie