Mykotoksyny i mykotoksykozy
Sporysz (Claviceps purpurea)
czarno-fioletowe przetrwalniki w kłosach (4 x 2,5 cm), zawiera ok. 30 alkaloidów
Bydło, Świnie
Ergotamina, Ergonowina, Ergostyna, Ergotoksyna, Ergometryna.
Stężenie zmienne, różne objawy chorobowe
Patomechanizm
alkaloidy→narastające zgrubienie bł.środkowej i wewnętrznej tętniczek→różny przebieg
Alkaloidy wydalne z mlekiem→objawy nerwowe/martwica skóry cieląt
Objawy pojawiają się 3 dni - 3 tyg po podaniu paszy
Zatrucie Sporyszem - ergotyzm
Przebieg:
Ostry: Choroba OUN
Przewlekły: sucha martwica skóry obwodowych części ciała; idiopatyczna nietolerancja ciepła
Ronienia
Ergotyzm - efekt zatrucia sporyszem zbożowym, jest także znany jako ergotoxicosis oraz Ogień Świętego Antoniego.
Domieszka sklerot sporyszu w ziarnach żyta i w mące stosowanej do spożycia była przyczyną halucynacji, przykurczów mięśni, prowadzących z powodu niedokrwienia do martwicy tkanek (w szczególności kończyn).
Rozpoznanie w fazie nerwowej = zdrowienie w ciągu 3 tyg.
HPLC, Test Elisa
Mykotoksyny
Problem ogólnoświatowy - WHO
Produkty przemiany materii grzybów pleśniowych powstające w paszach w okresie zbioru i przechowywania - ok. kilkuset metabolitów
Węglowodory aromatyczne i alifatyczne
Niewrażliwe na obróbkę cieplną
W paszy grzyby pleśniowe występują ogniskowo
W naszym klimacie Penicillim i Fusarium : deoksyniwalenol 81% pasz(DON), zearalenon (ZEA) 46%, toksyna T2 i ochratoksyna A
Działają na poziomie komórkowym: synteza kw nukleinowych, zmieniaja budowę bł. komórkowych, indukują apoptozę komórek, zmieniaja ekspresję genów
Przekazywane przez łożysko (dorosłe bezobjawo mogą przechodzić zatrucie)
Składniki odżywcze, tlen, ciepło, wilgotność- rozwój jest hamowany poniżej 11,5 %
Aflatoksyny
Aspergillus flavus, parasiticus, fumigatus, niger.
Działanie karcinogenne i mutagenne
temp. 10 - 42oC
wilgotność 17%
orzechy ziemne, kukurydza, śruta bawełniana, sojowa
Objawy: brak apetytu, apatia, drżenia, biegunka, zaburzenia nerwowe, skurcze tężcowe, kolki Drób spadek nieśności, wylęgowości, zahamowanie wzrostu
Najbardziej wrażliwe: drób, świnie, przeżuwacze, ryby, ludzie
Fumonizyny
Fusarium moniliforme, proliferatum
kukurydza
Konie - (FB1) leukoencefalomalacja: kulawiazny, niezborność, parcie na przeszkody,
Świnie -obrzęk płuc: nagła śmierć wskutek nagromadzenia się płynu
Drób - objawy nerwowe
Ochratoksyny
Aspergillus ochraceus
OA, B,C
Działanie neurotoksyczne, immunosupresyjne, teratogennie, mutagennie, uszkodzenie wątroby, uszkodzenie nerek
temp. 28oC, wilgotność 17%
kukurydza, jęczmień, pszenica, sorgo, żyto, owies ryż.
Wrażliwe: monogastryczne, ptaki
Objawy- OA w paszy ↑ 5-10 mg/kg
poliuria, zahamowanie wzrostu, wzmożone pragnienie, objawy nerwowe
AP: powiększenie nerek, zmiana koloru (bladość), na powierzchni: cętki, pęcherzyki, cysty, zwłóknienie części korowej.
Bydło-poronienie, biegunka, odwodnienie
Drób-spadek masy ciała, zapalenie worków powietrznych
Zearalenony
Fusarium graminaerum, culmorum
właściwości estrogenne największe znaczenie u świń
temp. poniżej 25oC, wilgotność 16%, kukurydza, jęczmień, owies, pszenica.
Współzawodnictwo z 17 β-estradiolem o receptor
Objawy: zawartość -5 mg w kg paszy = syndrom estrogeniczny: symptomy rujowe- wypadanie pochwy, obrzęk , zaczerwienienie sromu, ciągłe ruje, ciąże urojone, bezmleczność, bezpłodność, martwe płody, słabe prosięta.
100 mg w kg paszy = trwała bezpłodność loch
T2 i DON
Fusarium, wszystkie zwierzęta
T2 - Hamuje syntezę DNA i RNA i podział komórek
Silna immunosupresja, silna hemoliza
DON - tzw. womiotoksyna, łączy się z rybosomami, hamuje synteze białek
Mykotoksyny objawy
Ostre efekty toksyczne rzadko
Przebieg przewlekły: spadek spożycia paszy, atonia przewodu pokarmowego, zaburzenia rozrodu, wtórna ketoza, wyniszczająca biegunka i jej konsekwencje
Wpływ na układ immunologiczny - częste występowanie chorób metabolicznych i innych (metritis, mastitis, laminitis), podkliniczny przebieg chorób, niewydolność wielonarządowa (oddechowa, krążeniowa)
Wpływ na układ rozrodczy: ciche ruje, cysty jajnikowe, metritis, przetrwałe ciałko żółte
Wpływ na układ pokarmowy - zaburzenia motoryki, atonia, zaburzenia flory p.pok. Niestrawności
Wpływ na gruczoł mlekowy: obecnośc mikotoksym w mleku, spadek wydajności, zmiany składu mleka
Profilaktyka mykotoksykoz
PASZE IMPORTOWANE PODAWAĆ DOPIERO PO BADANIACH!!!!!
Metody biologiczne - wykorzystanie mikroorganizmów i ich enzymów do degradacji mikotoksyn
DETOKSYKANTY
Hamujące rozwój grzybów: Toxy-Nil, Mold-Nil Dry,Luctamold, Myco-Curb, MOLDGARD, SALGARD
Neutralizujące mykotoksyny: MYCOBOND, FIX-A-TOX, Mycosorb
Diagnostyka
Asperillus- nalot niebieskie oczka 2% -badania
Fusarium - ziarna zdeformowane
5% badania
Diagnostyka laboratoryjna
Chromatografia - TLC, LC, HPLC
Immunologia - test ELISA