I Typy uszkodzeń spowodowanych przez szkodniki o gryzącym aparacie gębowym (uszkodzenia biotyczne):

1. Uszkodzenia podziemnych części rośliny

a) ogryzanie korzeni z zewnątrz i ich obcinanie np. larwy śmietki kapuścianej, połyśbnicy marchwianki i żukowatych

b) wygryzanie szyjki korzeniowej i tworzenie galasów np. larwy chowacza galasówka

2. Uszkodzenia nadziemnych części roślin- pędów, gałęzi i pni

a) podgryzanie pędów u podstaw roślin np. Larwy rolnic

b) wygryzanie pędów i gałęzi do wewnątrz np. larwy przeziernika porzeczkowa , trzepa szparagówki ,chowacza czterozębnego

c) tworzenie wyrośli na pędach np. larwy pryszczowatych, szypszyńca różanego

d) wygryzanie chodników pod korą np. larwy i chrząszcze kornikowatych

3. Uszkodzenia nadziemnych części rośliny-liści

a) całkowite objadanie liści z pozostawieniem grubszych nerwów tzw. gołożer, np. larwy bielika kapustnika i brzęczka porzeczkowego

b) wygryzanie liści z tworzeniem oprzędów, zwijaniem jednego lub kilku liści Np. larwy namiotnika jabłoniowego , osnui gruszowej i zwójek liściowych

c) dziurawienie liści np. larwy piętnówki kapustnicy i chrząszcze pędrusia kończynowego

d) wyjadanie miękiszu z jednego lub obu stron liścia z pozostawieniem cienkich nerwów liścia tzw. szkieletowanie np. Larwy śluzownicy ciemnej i wznosika doparka

e) wygryzanie małych jamek z pozostawieniem dolnego lub górnego nabłonka liścia tzw. żer okienkowy np. larwy tantnisia krzyżowiaczka

g) wygryzanie regularnych półkorągłych zatok na brzegu liścia tzw., żer zatokowy Np. chrząszcze oprzędzików

h) tworzenie wrośli np. larwy galasówkowatych i pryszczarka złocieniaka

i) zeskrobywanie tkanki z dolnej powierzchni liścia , powodujące zwijanie się liścia ku środkowi Np. larwy nimułki różanej i pryszczarki grymuszowca

4. Uszkodzenia części nadziemnych -narządów generatywnych

a) wygryzanie pąków kwiatowych od wewnątrz np. larwy kwieciaka jabłkowca

b) objadanie kwiatków od zewnątrz np. larwy piędzika przedzimka

c) wygryzanie nasion z zewnątrz i od wewnątrz np. larwy pachówki strąkóweczki i strąkowca grochowego

d) wygryzanie owoców od wewnątrz np. larwy owocówki jabłkóweczki i nasionnicy Trześniówki

5. Uszkodzenia nasion w magazynach

a) wygryzanie nasion od wew. np. larwy strąkowca fasolowego i wołkowca zbożowego

b) wygryzanie nasion z zew. np. chrząszcze wołka zbożowego

II Typy uszkodzeń spowodowanych przez szkodniki o kłująco -ssącym aparacie gębowym

1. Uszkodzenia części podziemnych

a) więdniecie i zamieranie korzeni oraz powstawania wyrośli np. larwy guzaka północnego

2. Uszkodzenia części nadziemnych-pędów gałęzi i pni

a) Powstawanie rakowatych wyrośli np. bawełnica korówka

b) przebarwienie tkanek pędów i ich skręcanie np. mszyca jabłoniowa

3. Uszkodzenia części nadziemnych-liści :

a) Przebarwienie w postaci punktowych plamek np. skoczki i przędziorki

b) powstawanie nekroz i rozrywanie się blaszki liściowej w miejscu uszkodzenia np. zmieniki

c) tworzenie się małych srebrzystych plamek Np. wciornastki

d) powstawanie deformacji w postaci marszczenia, skręcania i fałdowania Np. mszyca wiśniowa i mszyca burakowa

e) tworzenie nieforemnych i barwnych wzdęć Np. mszyca porzeczkowo-czyściecowa

f) powstawanie wyrośli Np. wzdymacz gruszowy i pilśniowiec orzechowy

Cele ochrony roślin

1) Obniżenie strat powodowanych przez szkodniki, choroby i chwasty

2) Podniesienie uzyskanych plonów

Organizacja Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa

1. Główny Inspektorat , Główny Inspektor

a) Wydział Ochrony Upraw

b) Wydział Nadzoru fitosanitarnego

c) Wydział Administracyjno- Budżetowy

d) samodzielne stanowiska pracy

-d.s. obsługi prawnej

-d.s. kadr

-d.s. Bhp przeciw poż. i spraw obronnych

-d.s. informatyki

-d.s. koordynacji i współpracy z zagranicą

e) centralne laboratorium

2. Wojewódzki Inspektorat, Wojewódzki Inspektor

a) Dział ochrony uprawy i nadzoru fitosanitarnego

b) Dział kontroli techniki i obrotu środkami ochrony roślin

c) Samodzielne stanowiska pracy

-d.s. finansowo- księgowych

-d.s. obsługi prawnej

-d.s. bhp i p.poż

-pomocnicze i obsługi

d) laboratorium

e) oddziały rejonowe

f) oddziały graniczne

Metody ochrony roślin

Metody o działaniu profilaktycznym

1) Kwarantanna

2) Metoda agrotechniczno-higieniczna

3) Metoda hodowlana

Metody bezpośredniego zwalczania

1) Metoda fizyczna

2) Metoda mechaniczna

3) Metoda biologiczna

4) Metoda chemiczna

Integracja metod

Kwarantanna ma na celu niedopuszczenie lub przynajmniej ograniczenie przenikania określonych gatunków chorób, szkodników czy też chwastów na nowe niezajęte przez nie obszary, gdzie gatunki te mogłyby znaleźć dla swojego rozwoju dogodne warunki ekologiczne a przy zadomowieniu się powodować permanentne straty gospodarcze w produkcji roślinnej. Na metodę kwarantanny składają się określone przepisy prawne i normatywne oraz oficjalne czynności kontrolne umożliwiające zbadanie aktualnego stanu fitosanitarnego wwożonych lub wywożonych roślin i innych towarów pochodzenia roślinnego i przedmiotów (opakowania, środki transportu)

Podstawa prawna : Ustawa n. 446 z dnia 12 lipca 1995 o Ochronie roślin uprawnych.

Terminologia użyta w ustawie

Organizmy szkodliwe - zwierzęta , rośliny, grzyby, bakterie, wirusy, oraz inne mikroorganizmy, które mogą spowodować szkody w roślinach uprawowych w tym leśnych i produktach roślinnych.

Za organizmy szkodliwe podlegające obowiązkowi zwalczania uznajemy takie, które :

1) Nie występują w kraju zupełnie lub występują w niewielkich jego regionach, a dalsze rozprzestrzenianie się powinno być wstrzymane.

2) Mogą być zawleczone lub przedostać się czynnie i rozprzestrzeniać się wewnątrz kraju.

3) Mogą spowodować znaczne straty gospodarcze w rejonach w których dotychczas strat tych nie notowano.

4) Do ich zwalczania potrzebne są specjalne środki zaradcze i organizacyjne wykraczające poza zabieg ochrony roślin.

Świadectwo fitosanitarne- Dokument dotyczący stany zdrowotności roślin produktów roślinnych i przedmiotów wystawionych przez urzędową organizacje ochrony roślin państwa z którego są one wywożone.

Od 1.07.1993r obowiązuje system urzędowej rejestracji paszportowania i postępowania w krajach UE

Strefa ochronna- Obszar na którym dany organizm nie występuje albo występuje w bardzo małym nasileniu i jest pod urzędową kontrolą

Dyrektywa komisji 92\90 EEC w sprawie obowiązku producentów i importerów roślin, produktów roślinnych i przetworów oraz ustanawiająca szczegóły rejestracji.

Paszport - urzędowa etykieta będąca dowodem zgodności z przepisami dyrektywy 2000/09 dyrektywami

Paszport roślin- dokument potwierdzający ze:

*towary zostały wyprodukowane przez zarejestrowanego producenta lub przedsiębiorcę, którego gosp. jest regularnie kontrolowane

*towary są wolne od organizmów kwarantannowych oraz były uprawiane w miejscu wolnym od tych organizmów ,

*wprowadzenie do kraju UE towary roślinne sprowadzane przez zarejestrowanego importera były poddane kontroli po wwozie uznane wolne od organizmów szkodliwych.

Organizmy szkodliwe dla roślin i produktów roślinnych

METODA AGROTECHNICZNO- HIGIENICZNA

Zespół zabiegów uprawy i pielęgnacji roślin mających na celu stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi roślin, a niesprzyjających lub wręcz uniemożliwiających rozwój chorób szkodników i chwastów

*wybór stanowiska

*zmianowanie

*uprawa roli

*dobór zdrowego materiału reprodukcyjnego

*Nawożenie- Zasolenie, pH, NPK

*Zabiegi pielęgnacyjne

*Zbiór i przechowanie plonów

Czynniki wpływające na wzrost rośliny:

*Światło,

*temp.,

*woda do podlewania ,

*podłoże,

*substancje odżywcze,

*wielkość doniczki,

*Choroby i szkodniki roślin,

*wilgotność powietrza

Wyróżnia się trzy grupy statusu zdrowotności zgłaszanych do lustracji drzewek jabłoni:

I- drzewa wolne od wirusów- co oznacza, że poddany kwalifikacji materiał szkółkarski jest wolny od dziewięciu następstw patogenów wirusowych mikroplazmatycznych: 1-chlorotyczna plamistość liści jabłoni, 2- mozaika jabłoni, 3-żłobłowatość pnia jabłoni, 4- jamkowatość pnia jabłoni, 5- epinastia i zamieranie podkładki, 6- proliferacja jabłoni, 7- gumowatość drewna jabłoni.

II- drzewka testowane

III- drzewka nie testowane powinny być wolne od mozaiki

Entomologia stosowana nauka o szkodnikach roślin

Ekologia zwierząt- zajmuje się wzajemnymi powiązaniami między organizmami a otaczającym je środowiskiem oraz o współdziałaniu i współzależności organizmów między sobą.

Czynniki ekologiczne

1. Abiotyczne

*klimat (temp., wilgotność, światło, prądy powietrza)

*gleba

*krajobraz

2. Biotyczne

*konkurencja

*wrogowie naturalni

czynniki abiotyczne

Temperatura- ważna dla zwierząt zmiennocieplnych ( owady, roztocze, nicienie, ślimaki) Rozwój odbywa się w granicach +2 do +38 stopni

Próg życia- skrajne wartości w granicach -54 do +64^o C

Zero fizjologiczne (próg życia) hamuje aktywność życiową- cecha genetycznie utrwalona.

Temperatura efektywna - powyżej zera fizjologicznego

Suma temperatur efektywnych- suma ciepła potrzebna do rozwoju danego gatunku.

S=(T-t₀) d

S- suma temp. efektywnych

T- średnia temp. dobowa

t₀- zero fizjologiczne gatunku

d- liczba dni rozwoju stadium lub pokolenia

Woda i wilgotność powietrza:

- podstawowy składnik żywych organizmów.

- procesy przemiany materii

- środowisko do przemieszczania się

Światło- długość dnia reguluje cykle rozwoje niektórych gatunków.

Prądy powietrza - przemieszczanie powietrza

Gleba -miejsce zimowania, miejsce żerowania

Czynniki Biotyczne

Pokarm

Saprofagi- żywiące się martwymi szczątkami

Fitofagi- zjadające rośliny

Zoofagi- zjadające inne zwierzęta: pasożyty, drapieżniki, parazytoidy

Nekrofagi- żyjące kosztem jednego gatunku ,

Koprofagi- zjadające kał,

Monofagi- żyjące kosztem jednego gatunku

Oligofagi- żyjące kosztem kilku gatunków

Polifagi- wielożerne

Pantofagi- wszystkożerne

Typ: Robaki obłe (= obleńce) Nemathelminthes

Gromada; Nicenie- Nematoda

Typ: Mięczaki- Mollusca

Gromada: Ślimaki- Gastropoda

Typ: stawonogi- Arthropoda

Podtyp: Skorupiakokształtne- Crustaceomorrha

Gromada: Skorupiaki- Crustacea

Podtyp: Szczękoczułkowce- Chlicerata

Gromada: Pajęczaki- Arachnida

Podtyp: Tchawkodyszne- Eutracheata

Gromada: Dwuparce- Diplopoda

Gromada: Owady- Jnsecta

Typ: Strunowce- Chordota

Podtyp- Kręgowce- Vertebrata

Gromada: Ptaki- Aves

Gromada: Ssaki- Mammalia

Systematyka szkodników roślin

Typ: Robaki obłe- Nemathelminthes

Gromada: Nicienie- Nematoda

Rodzina: Anguinidae

Niszczyk zjadliwy- Ditylenchus dipsaci

Rodzina: Pratylenchidae

korzeniak szkodliwy- Pratylenchus penetarns

Rodzina: Mątwikowate- Heterderidae

Guzak północny- Meloidogyne hapla

Rodz.: Węgrowate- Aphelenchide

Węgorek chryzantemowiec- Aphelenchoides ritzemabosi

Węgorek truskawkowiec- Aphelenchoides fragariae

Opisy

Nicienie- Nematoda

*Ciało wydłużone, w przekroju kuliste dł. Ok 1 mm, grubość 0,2mm. Ciało: wór skórno-mięśniowy, otwór gębowy z przodu.

* Rozmnażanie:

-dymorfizm płciowy

-jajorodne. Larwa jest podobna do osobnika dorosłego lecz mniejsza

-zapadają w stan życia utajonego- anabioza nawet kilka lat

-dł. życia 1 rok

-Pasożyt wew. i zew.

-mogą wytwarzać rasy biologiczne

Guzak północny- Meloidogyne hapla

-samce maja kształt workowy nie tworzą cyst

- jaja składane sa do galaretowatego woreczka przymocowanego do ciała

-samica składa do 2800 jaj

-zimują jaja w naroślach na korzeniach lub w galaretowatych woreczkach

-wiosną larwy wychodzą do gleby- dostają Sie do korzeni i tam odbywa się ich rozwój

-w wyniku żerowania powstają narośla

-jest wytrzymała na niskie temp. Polifag

METODA HODOWLANA

Polega na stosowaniu odmian odpornych na choroby szkodniki i herbicydy

Odporność- jest to właściwości organizmu do nie ulegania porażeniu przez danego patogena czy szkodnika lub do nie uszkodzenia przez herbicydy.

Podatność- wrażliwość roślin

Odporność wrodzona :

*odporność bierna (aksenia, rezystencja) przed zakażeniem

*odporność czynna (obronność) po zakażeniu

A) Odporne

1. Bezwzględnie odporne -niepodatne

2. Względnie odporne:

a)bardzo odporne

b)słabo odporne

B) Podatne

1. Słabo podatne

2. Silnie podatne

Uzyskiwanie odmian odpornych

1 Selekcja z dużej populacji

2 Krzyżowanie

3 Inżynieria genetyczna

Rodzaje oddziaływań miedzy patogenami

podatność- uleganie chorobie , spadek plonowania

immunia- niezakażalność

unikanie kontaktu- niezgodność fenologiczna

tolerancja- brak zakłóceń metabolicznych, regeneracja uszkodzeń

odporność właściwa- Warunkowana genetycznie zdolność do powstrzymywania patogenu szkodnika . Odporność właściwa dzieli się na 2 kategorie:

*Genetyczna

-pionowa

-pozioma

*Mechanizmu

- Bierna: powszechna i specyficzna

- Czynna(indukowana): nabyta

1. Mechanizmy preinfekcyjne odporność bierna= aksenia:

-bariery anatomiczno- morfologiczne

-bariery fizjologiczno-chemiczne

2. Mechanizmy poinfekcyjne(indukowane)odporność czynna aktywna:

* zasięg lokalny

-reakcje pierwotne

-reakcje wtórne

* oddziaływanie systematyczne

-SAR

-ISR

Grupy związków wpływających na zachowanie się i rozwój owadów

1 Allomony- negatywne działanie na owady

-inhibitory zasiedlania

-antyfidanty

-deterenty kopulacji

-deterenty składania jaj

-antyfidanty

-antymetabolity

-antyhormony

-insektycydy

2. Kairomony- pozytywne działanie na owady

-arestanty

-stymulatory żerowania

-stymulatory składania jaj

-podstawowe produkty pokarmowe (białka, tłuszcze węglowodory, sterde)

-specyficzne produkty pokarmowe

odporność na wirusa mozaiki tytoniowej Tm

odporność na brunatna plamistość liści C 1-5(cyfry oznaczają odporność na określone rasy grzyba)

odporność na fuzaryjne więdnięcie pomidora F 1-2

tolerancja na fuzarioze zgorzelową pomidora Fr

tolerancja na porażenie korkowatością P lub K

odporność na srebrzystość liści Wi

odporność na nicienie N

tolerancja na zarazę ziemniaczaną Ph

Odporność odmian Goździka na FOD

St. odporności- Rodzaj odporności-Odmiany

I 0-5% porażonych liści-Wysoka odporność- Amaponis, Antrores, Coralie, Pallas

II 5.1-15 % porażonych liści - odporne- Adonis, Angela, Cristobal, Funza, Salatee, Irina, Jurenal, Maiella, Ophelia

III 15.1-25% por roś. - średnio odporne-Julien, Sacha, vanya

VI 25.1-50% por roś. - Nisko odporne- Carda

Odmiany jabłoni odporne na parcha

Primula, Priscilla, Garvin, Priam, Florian, Sir Prize, Macfree, Freedom, Wiberty, NoramacJanafree, Maira, Trent, Britegold, Richelien, Primcia, harmony

METODA MECHANICZNA

Polega na wyłapywaniu, usuwaniu i niszczeniu organizmów szkodliwych

1. Przeszkody: płot, przeszkody lepowe

2. Odstraszanie

3. zbieranie i niszczenie organizmów szkodliwych (łapacze)

4. Wyłapywanie na przynęty i pułapki

*dołki chwytne, rowki chwytne, rośliny chwytne

*Pułapki mechaniczne, świetlne, barwne

trzy gr. statusu zdrowotności zgłoszenia do lustracji drzewek:

I. Drzewka wolne od wirusów (ww)

*podany materiał jest wolny od 9 patogenów wirusowych i mikroplazmatycznych

-chlorotyczna plamistość

-mozaika

-jamkowatość pnia

-żłobkowatość

-epinastia

II. Drzewka testowane (tw)

III. Drzewka nie testowane (nt)

Typ:Mieczaki-Mollusca

Gromada:Ślimaki-Gostropoda

Rrząd: Trzonkoocze- Stylommolophora

Rodzina: Pomrowikowate-Limacidae

Pomrownik polny- Deroceras agreste (L)

Pomrownik mały - Deroceras laeve (Miill)

Pomrów walencjański- Lehmannia ralentiana (L)

Typ stawonogi- Arthropoda

Gromada Pajeczaki- Arachnoidae

Rząd Roztocze- Arcarina

Rodzina dobroczynkowate - Phytoseildael

Dobroczynek szklarniowy- Phytoseiulus persimilis(AH)

Rodzina przedziorkowate- Tetranychidae

Przedziorek chmielowiec- tetranychus urticae (Koch)

Przedziorek owocowiec- Panonychus ulmi (Koch)

Rodzina Szpecielowate- Eriophidae

Wielokopąkowiec porzeczkowy - Cecidophyopsis ribis (Westw)

Szpeciel wlnoroślowiec- Eriophyes vitis )Pgst)

Rodzina Różnopazurkowce -Tarsonemidae

Roztocz truskawkowy- Steneotarsonemus fragariae (Zimm)

Roztocz cyklamentowiec- Tarsonemus pallidus (Bark)

Budowa przędziorka : stopa , goleń, kolano, udo, krętarz, Padipalpy, chellcery, rostrum, perltrema, cztery ostatnie to gnatosoma

CECHY OWADÓW

1. Pajęczaki:

pająki

-części ciała: głowotułów i odwłok

-liczba segmentów: 7-12

-głowa: bez czułków 2-8 oczek

-narządy gębowe: 2 pary chelicery i pedipalpy

-nogi kroczne: 4 pary 7 członowe

-skrzydła: brak

-oddychanie: 2 pary płuc lub 1 para płuc i tchawki

-żerowanie: drapieżce

roztocze

-części ciała: gnatosoma i idiosoma

-liczba segmentów: 13

-głowa: bez czułków bez oczu lub 1-2 par oczu

-narządy gębowe: 3 pary chelicery i pedipalpy

-nogi kroczne: 4 pary u dorosłych i trzy pary u larw

-skrzydła: brak

-oddychanie: brak lub tchawki + porzetchlinki

-żerowanie: pasożyty drapieżne lub roślinożerne

2. Owady

-części ciała: głowa tułów i odwłok

-liczba segmentów: max 6+3+12

-głowa: 1 para czułenków , 1 para oczu złożonych i 3 oczy proste

-narządy gębowe: 3 pary :1 para żuwaczek, 1 para żuchw, warga dolna

-nogi kroczne: 3 pary nóg na tułowiu

-skrzydła: 1 para 2 pary (oprócz Apterygota)

-oddychanie: tchawki + przetchlinki

-żerowanie: wszystkie możliwe sposoby

BUDOWA OWADA

głowa- czułki, oczy, narządy gębowe

tułów - III segmenty- biodro, krętarz, udo

stopa- goleń, skrzydło przednie, skrzydło tylnie

segmenty odwłoka- przetchlinka, pokładełko

Głowa owada:

*oko złożone, przyoczko, policzek, czoło, warga górna, głaszczek żuchwowy, głaszczek wargowy

Różne typy czułków owadów:

*wachlarzowate

*szczecinkowate

*nitkowate

*grzybieniowate

*paciorkowate

*bułakowate

*maczugowate

*ząbkowane

*pierzaste

Oczy złożone:

*soczewki, stożek krystaliczny, rhabdom, włókno nerwowe

Budowa nogi owada:

*przed stopie, stopa, goleń, krętarz, biodro

Rodzaje nóg:

-bieżne karaczana

-grzebne turkucia

-chwytne modliszki

-pływne wodnego chrząszcza

-skoczne szarańczaka

-z przylgami na stopie chrząszcze

-z koszyczkiem na tylnej goleni pszczoły

Budowa skrzydeł muchówki:

*C: żyłka ramieniówka

*Sc: żyłka podramieniowa

*R: żyłka promieniowa

*M: żyłka środkowa

*Cu: żyłka łokciowa

*D: żyłka promieniowo środkowa

*A: żyłka pachwowa

*H: przemianka

METAMORFOZY - PRZEMIANY

a) Owad bez metamorfozy

*jajo

*larwa

*owad dorosły

b) Owad o metamorfozie częściowej

*jajo

*larwa

*nimfa

*owad dorosły

c) Owad o metamorfozie zupełnej

*jajo

*larwa IV

*poczwarka

*owad dorosły

Metamorfoza chrząszcza

-jajo L₁, L₂, L₃

-poczwarka

-chrząszcz

Rodzaje jaj:

*pluskwiaka różnoskrzydłowego

*chrząszcza

*bielika

*sówki

*śmietki

*miodówki

Budowa jaja motyla:

-mikropyle- chorion- jądro -żółtko

Larwy:

a) u pluskwiaka

-jaja

-nimfy

-owad dorosły

b) beznogie

-ryjkowca

-muchy domowej

-pszczoły

Typ poczwarek:

*wolna

*okryta

*bobówka

Szkodniki Krzewów owocowych

Wielkopakowiec porzeczkowy- Cecidophyopsis ribis

Krzywik porzeczkowiec- Jncurvaria capotella

Plamiec agreściak- Abraxas grossulariata

Brzeczyk porzeczkowy- Pteronidea ribesii

Myszka porzeczkowo- czyściowa- Cryptomyza ribis

Przemiernik porzeczkowiec- Synanthedon tipuliformis

kistnik malinowiec- Byturus tomentosus

Roztocz truskawkowy- Steneotarsonemus fragaria-Polychrosis botrona

Wegorek niszczyk-Ditylenchus dipsaci

Mątwik północny- Meloidogyne hapla

Szpiel winoroślowiec- Eriophyes vitis

Zwójka kwasigroneczkowa- Clusia ambignella

Zwójka krzyzóweczka

Metoda mechaniczna

Sposoby:

I Przeszkody

*płotki, pierścienie, osłony

*opaski lepowe

*opaski chwytne

*siatki na drzwiach , oknach

II odstraszanie

III wyłapywanie

METODY OCHRONY:

1. Zabezpieczenie przed śmietką

-plastikowy stożek

-kołnierzyk założony na szyjkę korzeniową

*Przykrycie włókniną rozsady wczesnych warzyw kapustnych

*plastikowa doniczka - chroni przed ślimakami

*pierścienie z blachy - przeciw turkuciowi podjadkowi

*osłony - zabezpieczenie przed zwierzyną (płotki, siatki)

*perforowane osłony przed zającami

*opaski lepowe - wyłapywanie bezskrzydłych motyli np. piędzika przedzimka

*żółte opaski lepowe chwytne - do wyłapywania szrotówki kasztanowiaczka

*opaski chwytne - wyłapywanie owocówki jabłoneczki - karbowany pasek zapinany od góry ok. 4 cm i tam owad siedzi

*opaska z drutu na pniu - przeszkoda dla kotów

*odstraszanie przez dotyk, przykrycie siatką- przed szpakami , rozciągnięcie żyłki przed potrzebami wodnymi

*odstraszanie wzrokowe

*preparaty do odstraszania dzików

*ludzkie włosy

*słona woda odstrasza gile
*bulwy ziemniaków do odstraszania ptaków

*odstraszanie bieluńka kapustnika - skorupki jajek

*silnie pachnące zioła

*mole - rośliny bagna

*czosnek wokół drzew

*zbiory ręczne i niszczenie - niewielkie powierzchnie

*grabienie liści

*szczoteczki do zbierania mszyc z pojedynczych roślin

*roboty do zbierania ślimaków

*pozbywanie się gąsienic przez niszczenie gniazd

*przyrządy do łapania kretów

*kolorowe tablice lepowe -nasionnica trzęśniówka

*białe i żółte tablice na mszyce , mączniaki

*tablice niebieskie do wciornastków

*feromony pułapki zapachowe

*pułapki świetlne -lampy owadobójcze

*pułapki piwne ślimaki

*pułapki na gryzonie (zabijające , odcinające odwłok, zatrzaskowe)

*packi na muchy

*przynęty na trzepa szparagówka

METODA FIZYCZNA

Polega na wykorzystaniu różnych form energii fizycznej do zabezpieczenia lub zwalczania szkodliwych agregatów.

Metodę fizyczną stosuje się do:

-bezpośredniego zwalczania chorób i szkodników

-przechowywania produktów roślinnych

-odkażania podłoża , pomieszczeń sprzętu

-oddziaływania ujemnym skutkom przymrozków

-ujawniania chorób i szkodników

Formy energii fizycznej:

*temp

*promieniowanie

*dźwięki

Temperatura:

niska:

-wymarzanie

wysoka:

-parowanie podłoża

-pasteryzacja

-solaryzacja

-kserotermia

-niszczenie chwastów

-podlewanie podłoża gorącą wodą - 10 litrów na metr kwadratowy

Promieniowanie:

-gamma

-mikrofalowe

-ultrafioletowe

-lampy UV do dezynfekcji pożywki

Dźwięki:

odstraszanie kretów, ptaków:

-akustyczne na promienie słoneczne lub kołatka

-owijanie słomą , kopczykowanie, agrowłóknina, chochoły, bielenie drzew

-zraszanie drzew wodą

Niszczenie chwastów:

*płomienie

*gorąca woda

*gorąca piana

Ochrona przed przymrozkami:

*świece

*małe piecyki

*szklane osłony

*przykrywanie gałązkami

*okrywanie włókniną

biosonika - jest to wykaz krzyków przerażonych ptaków lub głosów drapieżników (kołatka, armatka)

METODA CHEMICZNA

Polega na: wykorzystaniu chemicznych środków ochrony roślin, pestycydów do:

*ochrony roślin uprawowych przed organizmami szkodliwymi

*niszczenia niepożądanych roślin

*regulacji wzrostu i rozwoju i innych procesów biologicznych w roślinach uprawnych z wyjątkiem służących do nawożenia

*poprawy właściwości lub skuteczności substancji lub mieszania substancji przeznaczonych dla wymienionych celów .

Pestycydy- od łacińskich słów pestis (zaraza), caedo(zabijam)

Są to substancje chemiczne otrzymywane syntetycznie lub pochodzenia naturalnego szkodliwe lub trujące dla org. roślinnych i zwierzęcych.

Środek chemiczny- związki chem. lub ich mieszaniny których chemiczno- fizyczne właściwości pozwalają na osiągnięcie przeznaczonego celu.

Substancja biologicznie czynna -związek dzięki któremu środek posiada toksyczne działanie.

Nośnik- talk, żel krzemionkowy ,olej mineralny, solwent nafta.

Substancje pomocnicze - rozpuszczalniki, emulgatory, stabilizatory, dopełniacze

Środek chem. posiada:

1 Nazwę chemiczną np.(fosforan 0-\2\2-dicchlorowinylo\-0,0dimetylu)

2 Nazwę zwyczajową (dichorofos(C ₄ H ₇CL ₁₂O₄P)

3 Nazwę handlowa(Nogos 500EC (500- aktywana sub. na 1 litr, EC forma użytkowa preparatu)

Firmy fitofarmaceutyczne

Bayer Gropsclence, SyngentaCP, Basf, Dow Agrosciences, Monsanto, Du Pant, Makhteshim-AGAN, Sumi Agro Nufarm, FMC< F&N, Arysta, Cheminowa

Pod względem przeznaczenia pestycyd dzielimy na :

Zoocydy

środki do zwalczania szkodników

*Insektycydy- do zwalczania owadów, w zależności od sposobu działania na roślinę insektycydy dzielimy na:

-insektycydy o działaniu zewnętrznym (ektoterapeutycznym) nie mają możliwości wnikania do tkanek roślinnych i krążenia z sokami

-insektycydy o działaniu wgłębnym - wnikają w głąb tkanek roślinnych nie przemieszczają się z sokami.

-insektycydy o działaniu układowym - mają zdolność przenikania do wiązek sitowo -naczyniowych roślin poprzez system korzeniowy i części nadziemne krążą w roślinie waz z sokami rośliny

*Akarycydy - do zwalczania roztoczy

*Owicydy - jajobójcze

*Larwicydy - larwobójcze

*Moluskocydy - do zwalczania ślimaków

*Nematocydy - do zwalczania nicieni

zoocydy dzielimy na: (w zależności od przenikania do organizmu szkodnika)

środki o działaniu kontaktowym - na szkodniki działają po zetknięciu się z powierzchnią ich ciała

środki o działaniu żołądkowym - niszczą szkodniki po dostaniu się do przewodu pokarmowego

środki o działaniu gazowym - działające w postaci par lub gazu po dostaniu się ich do narządów oddechowych

Fungicydy

obejmują środki grzybobójcze zwalczające bakterie oraz wirusy.

*W zależności od sposobu działania fungicydy dzielimy na:

Fungicydy ochronne - o działaniu profilaktycznym (zapobiegawczym ) zabezpiecza rośliny przed infekcją . Nie mają możliwości wyniszczających.

Fungicydy wyniszczające - wnikają do tkanek roślinnych i niszczą znajdujące się w nich patogeny.

Fungicydy systematyczne - terapeutyczne wnikają do tkanek roślinnych przemieszczają się w nich i hamują lub niszczą rozwój patogenu

Herbicydy

-Atraktanty - zwabiające zwierzęta

-Repelenty - substancje odstraszające

-Desykanty - środki do wysuszania roślin

-Defolianty - do usuwania liści

-Sterylizanty - do sterylizacji zwierząt

Regulatory wzrostu i rozwoju: Feromony- informatory chemiczne

Rodzaje dawek:

DM- graniczna lub progowa ilość substancji która wywołuje pierwsze spostrzegalne odczyny biologiczne tkanek, poniżej dawki granicznej nie obserwuje się żadnego wpływu farmakodynamicznego na organizm.

DC- dawka lecznicza wykazuje działanie farmakoterapeutyczne i nie wywołuje zakłóceń procesów fizjologicznych organizmu. Najwyższą dawką leczniczą określa się jako dawkę maksymalną

DT- dawka toksyczna lub trująca wywołująca zaburzenia patofizjologiczne oraz wyraźnie objawy zatrucia

DL- dawka śmiertelna powoduje trwałe uszkodzenia lub porażenie środków ważnych dla życia i związanych z tym śmierć organizmu .

Dawkowanie preparatów

LD₅₀- jest to odliczona dawka, statystycznie dawka wywołująca śmierć 50% osobników badanego gatunku. Dawkę tę wyrażamy w mikrogramach substancji czynnej na osobnika lub na gram masy ciała (m c) badanych zwierząt albo w miligramach na kilogram.

Klasa toksyczności:

*bardzo toksyczne T+;

*toksyczne T ;

*szkodliwe Xn ;

*pozostałe

Toksyczność ostra doustna środka LD₅₀(mg\kg masy ciała )

-<= 25

-25<LD₅₀<= 200

-25<LD₅₀<=2000

->2000

Toksyczność ostra skórna środka (szczur lub królik) LD₅₀(mg\kg masy ciała )

-<=50

-50<LD₅₀<=400

-400<LD₅₀<=2000

->2000

Formy użytkowe

AE - Dyspenser aerozolowy

DP - proszek do opylania

AL. - ciecz

Koncentraty do rozcieńczania:

EC - koncentrat do sporządzania emulsji wodnej

SC - koncentrat w postaci stężonej zawiesiny

SG - granulki rozpuszczalne w wodzie

WG - granulki do sporządzania zawiesiny

WP - proszek do sporządzania zawiesiny wodnej

Zawiesina - ciało stale w cieczy

Emulsja - ciecz w cieczy

Sposoby stosowania pestycydów :

I Wykładanie zatrutych przynęt

*suche (cukier+ preparat np p-ko karczanon

*wilgotne (otręby + woda + preparat np. pe ko robicom

*mokre (syrop + preparat np p-ko muchom)

II zaprawianie nasion

*suche

*półsuche

*półmokre

*mokre

*inkrustacja

*otoczkowanie

III stosowanie granulatów 0,8-1,0mm

*mikrogranulaty0,08-0,2mm-6-10kg\ha

*mesogranulaty0,2-0,5mm 10 - 60 kg

*makrogranulaty powyżej 0,5 mm -ponad 60 kg na ha

IV opylanie

V opryskiwanie

*drobnokropliste wielkość kropli=25-125mikrolitra

*średniokropliste wielkość kropli 50-250mikrolitra

*gróbokropliste wielkość kropli 150-500mikrolitra

80% kropli w próbie musi mieć średnice w jednym z podanych .

W zależności od ilości cieczy zużywanej na jednostkę powierzchni wyróżniamy następujące opryskiwania:

-wysokoobjętościowe (HVS) powyżej 300dm³\ha

-średnioobjętościowe(MVS) ok100 dm³\ha

-niskoobjetościowe (LVS)100-50dm³\ha

-ultraniskoobjętosciowe(ULVS) poniżej 10dm³\ha

Podlewanie

*zamgławianie

*aerozolowanie

*zastrzyki

*odymianie

Klasyfikacja maszyn i urządzeń do ochrony roślin

W aparacie do ochrony roślin można wyodrębnić następujące grupy maszyn i urządzeń

*opryskiwacze ,

*wytwornice aerozoli,

*opylacze,

*zaprawiarki,

*siewniki pestycydów granulowanych

*maszyny do fumigacji,

*urządzenia do podlewania pestycydami i iniektory glebowe

*urządzenia do termicznego zwalczania patogenów i szkodników

*urządzenia do smarowania herbicydami

Budowa opryskiwaczy

*zbiornik cieczy użytkowej, pompa, mieszadło, filtry, zawór sterująco-rozdzielczy, manometr, belka opryskiwacza(opryski polowe), wentylator(opryskiwanie sadów), korpus rozpylaczy, rozpylacz.

Pompa opryskiwacza

*tłokowa, wirowa, membranowa

Różne rozpylacze :równomierne rozpylanie cieczy

kolor symbol wydatek jedn. (1\min)

pomarańcz 01 0,4

zielony 015 0,6

żółty 02 ,08

niebieski 03 1,2

czerwony 04 1,6

brązowy 05 2,0

szary 06 2,4

biały 08 3,2

Wpływ prędkości na bezpieczne opryskiwanie herbicydami

Prędkość wiatru Określenie Reakcja

otoczenia

do 0,5m\s cisza dym unosi sie pionowo

0,5-do1m\s powolny ruch powietrza znoszenie dymu po chwili

1 do 2m\s ledwo wyczuwalny powiew powolne kołysanie roślin

2-3m\s delikatny powiew stałe kołysanie roślin

3-4m\s średni powiew turbulentne kołysanie roślin

Opryskiwanie

*unikać opryskiwania w gorące dni

*unikać opryskiwania w gorące i słoneczne dni

PSP pom. strum. powietrz.

Dawki cieczy

Typ sadu wymiary objetośc korony drzew dawka cieczy

tradycyjny HxSxDm 30 000 1000

szpalerowy 4x6x8 15 500

karłowy 3x2x4 8 300

Pochodzenia roślinnego

Podział zoocydów

-naturalne

CONFIDOR 200SL

substancja czynna : imidachlopryd= 200

Środek owadobójczy w formie koncentratu rozpuszczalnego do sporządzania roztworu wodnego również do podlewania i smarowania o działaniu kontaktowym i żołądkowym do zwalczania szkodników ssących

III generacja - preparaty hormonalne , powodują zabużenia

-owadzie regulatory wzrostu

-Biotechniczne (Bacillus thuringenssis)

-Akarycydy

-Nematocydy

-Molukocydy

-Rodentcydy

IV Generacja prekoceny- powodują przedwczesne dojrzewanie

METODA BIOLOGICZNA

Polega na: czynnym wykorzystaniu naturalnych sił przyrody ożywionej do zwalczania szkodników roślin, czynników chorobotwórczych i chwastów

Celem metody biologicznej nie jest całkowite zniszczenie szkodników ale ograniczenie ich populacji do poziomu nie zagrażającego plonom

W tym celu wykorzystuje się:

Pasożyty - organizm antagoniczny w stosunku do osobnika innego gatunku

Parazytoidy- organizm którego owad dorosły prowadzi wolny tryb życia żywiąc sie nektarem lub pyłkiem kwiatowym a jego larwa prowadzi pasożytniczy tryb życia

Drapieżniki- zwierze dla którego pokarmem są inne zwierzęta . Jest z reguły wiekszy niżjego ofiara

Cechy odróżniające parazytoidy od pasożytów właściwych:

*w trakcie swego rozwoju zabijają żywiciela

*żywiciel należy do tej samej grupy taksonomicznej

*są pasożytami tylko w trakcie rozwoju osobniki dorosłe są wolnożyjące

*w porównaniu do żywiciela mają stosunkowo duże rozmiary

*nie występuje u nich heteroecja czyli zmiana żywiciela

Ochrona roślin

I metody techniczne

II Metody biologiczne

1) ochrona organizmów pożytecznych

metody protekcyjne (zapobiegawcze)

*ochrona ptaków , ssaków i innych zoofagów

metody kompensacyjne

*selektywizacja

*środki chemiczne

*metody i zabiegi chemiczne

2) introdukcja organizmów pożytecznych

zwalczanie czynników chorobotwórczych

zwalczanie chwastów

zwalczanie szkodników zwierzęcych

*metody kombinowane

*metody genetyczne

*wykorzystywanie: wirusów, bakterii, grzybów pasożytniczych, pierwotniaków, innych niższych bezkręgowców, owadów, roztoczy, kręgowców

Ochrona organizmów pożytecznych -czyli stworzenie istniejącym na danym terenie organizmom dogodnych warunkach rozwojowych.

Introdukcja - wprowadzenie gatunków pożytecznych (wrogów naturalnych ) na teren gdzie przedtem nie było lub występowały w bardzo małych ilościach

Poidło -dla ptaków ustawione w pobliżu drzew owocowych zapobiega wyjadaniu

*zabezpieczenie budek lęgowych przed kotami

*jaja ślimaków są przysmakiem kosów

*wiele szkodników stanowi przysmak kur

*skrzynki dla ptaków i karmniki

(budka z pnia skrzynka z desek)

Organizmy wykorzystywane do zwalczania :

Wirusy - choroby wywoływane przez wirusy najczęściej są to poliedrozy jądrowe, zakażenie wirusem następuje na skutek spożycia przez owada poliedrów. Pod wpływem soków trawiennych przewodu pokarmowego owada wirusy zostają uwolnione z poliedrów przenikają przez ściany jelita do krwi i atakują jądro komórek różnych tkanek tam się namnażają z czasem ponownie tworzą się poliedry które wypełniają całe jądro.

Preparaty zawierające wirusy: Carpovirusine (Bacillus)

Bakterie- wnikają do ciała owada przez otwór gębowy oskórek lub tchawki. Wytwarzają one enzymy w ciele które rozkładają tkanki gospodarza, w jego ciele też rozmnażają się i zabijają owada, wytwarzają toksyny.

-krystaliczną endotoksynę która powoduje paraliż przewodu pokarmowego owada przestaje żerować ma biegunkę i ginie. -krystaliczne egzotoksyny powoduje - zmiany terotogeniczne , atrofię narządów gębowych

Preparaty bakteryjne są:- bardzo selektywne, całkowicie bezpieczne dla pszczół i innych owadów pożytecznych, nieszkodliwe dla człowieka i zwierząt domowych, można je stosować na rośliny do dnia ich zbioru

Grzyby- Rozwój owadomórków - Na trzonku konidialnym wykształca się zarodnik który zostaje odrzucony na pewną odległość od macierzystej plechy grzyba strzępki kiełkują przenikając kutikulę owada rozpadają się. Rozprzestrzenianie się w temp 26-30 C i wilgotności 80%

Preparat- Prefelar - do zwalczania mącznika szklarniowego

Nicienie- po wniknięciu do jamy ciała nicień uwalnia bakterie które się tam namnażają i zabijają organizm Np; Phasmorhabditis harmaphsolita

Stawonogi- drapieżniki:

-Szczepica złocista, chrząszcze, biedronki, larwy złotoków, mszyce, larwy pryszczarków, drapieżne pluskwiaki

Parazytoidy- duża płonność, specjalność w zakresie wyszukiwania ofiary:

-miechunka winiarkowa, męczelka syberyjska, bielinek kapustnik

Główne szkodniki roślin uprawianych pod osłonami i ich wrogowie naturalni:

Mączliki- Encarsia formosa

Miniarki- Daucunus silurca

Wciornastki- Ambbyseins cucumeris

Przędziorki- Phytoseiculus persimilis

Mszyce- Aphiolus cdemomi

Do zwalczania chorób roślin

Polagroayna PC Agrdiacterium radidia

Do ochrony korzeni podkładek i drzew owocowych i krzewów róż, guzowatości korzeni

Inne gatunki pożyteczne: kret, jeż, sikorka

Dobra praktyka ochrony roślin:

EPPO- Europejska i śródziemna organizacja ochrony roślin

Elementy dobrej praktyki ochrony roślin:

1) Czynniki uprawowe i agrotechniczne, metody zwalczania

2) Skład gatunkowy i liczebność miejscowych agrofagów oraz progi ich szkodliwości

3) Stosowanie środków ochrony roślin zgodnie z zakresem rejestracji wyszczególnionym w etykiecie-instrukcji stosowania

4) Wybór substancji biologicznie czynnej i formy użytkowej środków ochrony roślin

5) Wybór dawki oraz wielkość zużycia cieczy użytkowej środka ochrony roślin

6) Liczba, terminy i częstotliwość zabiegów ochrony roślin

7) Aparatura i technika zabiegów

8) Biologiczne metody ochrony roślin

9) Skutki uboczne stosowania środków ochrony roślin

10) Bezpieczeństwo dla ludzi, środowiska przy stosowaniu, magazynowaniu i przewożeniu środków ochrony roślin.

Elementy metody agrotechnicznej:

*zdrowy materiał do siewu i sadzenia

*zmianowanie

*zmiana pola

*niszczenie resztek pożniwnych

*uprawa odmian odpornych

*wyniszczenie chwastów

I Zaleceniem DPOR

Jest aby poprzez prawidłową uprawę, nawożenie, dobór odmian, termin oraz głębokość sadzenia, tworzyć optymalne warunki wzrostu i rozwoju roślin uprawnych

Agrofagi - zwierzęta , grzyby, rośliny, bakterie, wirusy oraz inne mikroorganizmy które mogą spowodować szkody w roślinach uprawnych w tym leśnych i produktach roślinnych.

Gatunki kwarantannowe- (organizmy szkodliwe podlegające obowiązkowi zwalczania) - to gatunki które najczęściej na terenie kraju nie występują a które stanowią szczególnie zagrożenie dla uprawianych roślin i przechowanych produktów roślinnych.

II Zasada DPOR

Jest aby nigdy nie stosować zabiegów wg z góry ustalonego programu, a zawsze na podstawie aktualnego występowania i nasilenia chorób szkodników. W odniesieniu do niepożądanej roślinności podstawą decyzji jest liczba chwastów i ich skład gatunkowy.

Próg szkodliwości - to liczebność szkodnika nasilenie choroby czy liczba chwastów , przy której wartość spodziewanej utraty plonu przeważa koszt wykonania zabiegu ochronnego

Przy podjęciu decyzji o zabiegu bierzemy pod uwagę:

*okres występowania agrofaga

*stanu rośliny uprawnej

*obecność wrogów naturalnych

Pamiętaj!- niepotrzebnie wykonany zabieg to nie tylko nieuzasadnione tworzenie zagrożenia dla środowiska i siebie samego ale także strata finansowa

III Celem nadrzędnym DPOR

Jest optymalizacja (uzyskanie najlepszych) preparatów ochrony roślin przy max ograniczeniu niekorzystnych skutków stosowania zabiegów chemicznych środkami ochrony roślin dla człowieka, zwierząt, środowiska

Aby środek ochrony roślin mógł być zarejestrowany musi uzyskać pozytywną opinię od:

*Państwowy zakład Higieny(PZH) w zakresie bezpiecznych środków dla ludzi i zwierząt oraz jakości substancji biologicznie czynnej

*Instytut Ochrony Środowiska - w zakresie bezpiecznych środków dla środowiska

*Instytut Ochrony Roślin - w zakresie jakości substancji biologicznie czynnej dla środowiska.

IV Zaleceniem DPOR

jest aby przy wyborze środków ochrony roślin kierować się zawsze jego bezpieczeństwem dla ludzi , zwierząt, środowiska.

Z treścią etykiety - instrukcją stosowania należ zapoznać się:

*przed zakupem środków ochrony roślin

*przed zastosowaniem preparatu

*przed magazynowaniem czy postępowaniem z pustym opakowaniem lub resztkami preparatu.

Etykieta(instrukcja)- jest oficjalnym dok. zawierającym najważniejsze informacje dotyczące bezpieczeństwa i skutecznego stosowania preparatu.

Jakie informacje zawiera etykieta?

*nazwa handlowa

*nazwa i zawartość substancji biologicznie czynnych

*zakres stosowania oaz dawka

*klasa toksyczności dla ludzi , ryb, pszczół, organizmów wodnych

*okres karencji ,prewencji

*zalecenia dotyczące magazynowania , sporządzania cieczy użytkowej

TELSTAR 100EC; SARFUN 500S.C.

Karencja- jest to czas jaki musi upłynąć od ostatniego zabiegu do zbioru rośliny

Prewencja- jest to czas jaki musi upłynąć od zabiegu do wejścia na plantację (prewencja dla ludzi) lub do nalotu pszczół na plantacje (prewencja dla pszczół)

Tolerancja- jest to największa dopuszczalna ustawowo zawartość środka fitofarmaceutycznego jak może znajdować się na produkcie lub w produkcie który jest przeznaczony do spożycia lub do przerobu.

V Zalecenia DPOR

jest aby zawsze poprzez dobór terminu stosowania, wykorzystanie sprzyjających warunków klimatycznych, prawidłową techniką zabiegu i zużycie wymaganej ilości cieczy użytkowej, stosować niższe z zalecanych dawek środków ochrony roślin.

Możliwości obniżenia dawek:

*metoda dawek dzielonych( chwasty)

*rzędowe stosowanie herbicydów

*stosowanie środków chemicznych łącznie z środkiem pomocniczym

*opryskiwanie pasów brzegowych (płaszczyniec burakowy, słodyszek rzepakowy)

*mieszanie tylko dozwolonych preparatów

Adiuwant- substancja pomocnicza znajdująca się w preparatach chemicznych obok substancji biologicznie czynnych lub też dodawana do cieczy użytkowej poprawiająca jej aktywność biologiczną, modyfikuje właściwości fizyczne cieczy użytkowej

Substancja biologicznie czynna - biologicznie czynny składnik formy użytkowej środków ochrony roślin określony nazwą zwyczajową

Ciecz użytkowa- woda względnie olej zawierający rozcieńczony chemicznie środek ochrony przygotowane do opryskiwania , może być sporządzona w formie roztworu , emulsji , zawiesiny.

Forma użytkowa środków ochrony roślin - kombinacja różnych składników , które sprawiają że preparat nadaje się do użycia i jest przydatny do celów jakie mu wyznaczono.

Nazwa zwyczajowa - skrócona nazwa chemiczna w treści nawiązuje do podstawowych fragmentów budowy chemicznej i jest pisana z małej litery.

Środki ochrony roślin - substancje chemiczne lub inny czynnik stosowany w celu zwalczenia agrofagów

Pamiętajmy:

1.Nie wolno stosować dawki wyższej niż zalecana i na uprawy inne nie te wymienione w etykiecie - instrukcji stosowania

2.Niższą dawkę można zastosować tylko na własną odpowiedzialność i pamiętać o tym że producent środków nie ponosi odpowiedzialności w wypadku braku skuteczności

VI Liczba, terminy i częstotliwość zabiegów ochrony roślin

Liczba zabiegów- zależy od gatunku zwalczanego szkodnika, techniki i zabiegu, rodzaju stosowanego środka ochrony roślin. Ważne jest prawidłowe ustalenie daty zabiegu.

W przypadku większości preparatów najlepszą skuteczność uzyskuje się w temp. powietrza od 15 -25 stopni wieczorem, lub wczesnym rankiem gdy ryzyko znoszenia jest najmniejsze.

Ostatni zalecany termin zabiegu nie może być przeprowadzony później licząc od daty przewidywanego terminu zbioru i konsumpcji, aniżeli wymagany okres karencji dla danego preparatu.

Aby zapobiec powstawaniu populacji organizmów szkodliwych odpornych na środki ochrony roślin należy stosować przemiennie preparaty z substancją biologiczną czynnych różniących się mechanizmem działania oraz należy zmniejszyć częstotliwość zabi9egów opryskiwania szczególnie tymi samymi lub zbliżonymi chemicznymi środkami ochrony roślin.

VII aparatura i technika zbioru

Aparaty ochrony roślin dzielimy na trzy grupy:

*aparaty do stosowania ciekłych środków chemicznych ochrony roślin w postaci roztworów , emulsji, zawiesin ( np. wytworzenie aerozoli, opryskiwacze , zaprawiarki)

*aparaty do stosowania środków trwałych w postaci pylistej lub granulowanej ( np. aplikatury doglebowe)

*aparaty do stosowania środków w postaci gazów , par, dymów ( np. sulfuratory, opryskiwacze)

Agrofag a rodzaj opryskiwacza:

*grzybobójcze opryskiwanie drobnokropliste

*owadobójcze opryskiwanie średniokropliste

*chwastobójcze opryskiwanie grubokropliste

VIII biologiczne metody ochrony roślin

Drapieżca - organizm który zabija i zjada osobniki innego gatunku. Jest on zwykle większy od swojej ofiary i do swojego rozwoju potrzebuje przeważnie więcej niż jedną ofiarę

Pasożyt - organizm żyjący kosztem innego organizmu ( ektopaspożyt, endopasożyt)

Parazytoid - pasożyt którego larwy zabijają żywiciela a dorosłe owady żyją wolno

Preparaty selektywne - są toksyczne dla niektórych organizmów szkodliwych , natomiast w stosunku do innych gatunków pokrewnych nie działa wcale lub słabo.

Introdukcja - wprowadzenie na dany teren organizmów dotąd nie występujących.

IX skutki uboczne stosowania środków ochrony roślin

Podział środków ochrony roślin:

*bardzo toksyczne

*toksyczne

*szkodliwe

*pozostałe

X BEZPIECZEŃSTWO

Ryzyko zatrucia przez pszczoły można zmniejszyć poprzez :

*nie stosowanie środków toksycznych dla pszczół w czasie kwitnienia

*nie opryskiwać upraw na których są chwasty

*dobierać preparaty mało toksyczne dla pszczół i przestrzegać okresy prewencji

*unikać znoszenia preparatu czasie zabiegu

*wykonać zabieg wieczorem po zakończeniu oblotu przez pszczoły

*stosować bezpieczną formę użytkową śr.chem.np granulaty a nie kapsuły CS

*przewozić ule w inne miejsca lub przykryć folią

Drapieżniki i pasożyty szkodników chroni się przez:

*stosowanie preparatów selektywnych jeżeli są dostępne

*ograniczanie zabiegów , tylko do pasów brzeżnych najbardziej porażonych przez szkodniki

*ograniczanie ilości zabiegów w okresie licznego występowania organizmów pożytecznych i okresie najsilniejszej ich wrażliwości na preparaty.

Środki ochrony indywidualnej należy stosować w czasie wykonywania zabiegu środkiem ochrony roślin (tj.odzież ochronna, rękawice, buty, do ochrony rąk nóg, sprzęt do ochrony układu oddechowego, osłony twarzy i oczu)

Natomiast zabrania się:

*zasysania lub przedmuchiwania ustami dysz, węży, reduktorów, wszelkich innych chemicznych układu roboczego opryskiwacza

*kontynuowania pracy po oblaniu się lub innym bezpośrednim kontakcie z ciała z śr. ochrony roślin

*w czasie pracy nie wolno pić, palić jeść oraz korzystać z toalety. Będzie to możliwe jedynie po uprzednim zdjęciu odzieży ochronnej i umyciu rąk i twarzy poza obszarem opryskiwanym

Pamiętajmy :

Przed otwarciem pojemnika ze śr. ochr. przeczytaj dokładnie etykietę (instrukcję) stosowania i sprawdź czy wypełniasz wszystkie warunki bezpieczeństwa i czy zabezpieczyłeś się w niezbędną odzież ochronną zgodnie z wymaganiami niżej wyszczególnionymi.

Szkodniki drzew iglastych

1 Ogryzanie korzeni lub szyjki korzeniowej, zjadanie korzeni

*Ryjowcowate- Curculonidae

-kluk czarny (Otiorrhynchus niger)

-kluk czarny-k.rudonóg (Ottiorrhynchus orotus)

-szpilec sosnowy (Mylobius abietis)- obgryzanie szyjki korzeniowej korzeni

-choinek szary (Bachyderes inacanus)-obgryzanie igieł

-turkuć podjadek (Gryllotalpa guyllotarpa)

-rolnica szkółkówka (Rhyacia verstigialis)

-komornica obączkowa (Nephrotoma ovocata)- larwy obgryzają korzenie

*Sprężykowate- Elatendae

-Podrzut myszaty

-Drągalnik obrzeżony

-Zaciosek kruszcowy

*Kornikowate- Scolytydae

-Zakorek świerkowiec

2. Zasychanie gałęzi pędów lub całych roślin

*Miodownicowate - Lachnidae

-Miodownica jałowcowa, żywotnikowa
Misecznikowate - Lecanidae

-Misecznik świerkowiec

-Misecznik cisowiec

-Misecznik tujowiec

*Wełnowcowate- Dseudococcidae

-Moczystek jałowcowy

-Wełnowieć jałowcolubny

*Kornikowate - Scolytidae

-Wgryzień jodłowiec

-Cetyniec mniejszy

-Cetyniec większy

-Cetyniec olbrzymi

-Rytanik pospolity

-Kornik drukarz

*Zwójkowate - Tortricidae

-Piśnica okółkóweczka

-Zwójka sosnuweczka- wygryza stożek wzrostu powoduje zakrzywienie drzewa

-Piśnica pędóska

3. Zgrubienia gallasowate - wycięcia

*Ochojnik świerkowo modrzewiowy

*Ochojnik świerkowy - zielony

*Ochojnik daglezjowy

*Mszyca jabłkowo kłosowa

4. Uszkodzenia kory

*Korażec pospolity

*Szeliniak sosnowy

*Zwójka

5. Uszkodzenia pąków

*Zwójka jodłóweczka (wyjadanie pąków)

*Zwójka czarna

*Skośnik tuzinek- minosowanie igieł

6. Przebarwienia igieł

*Przędziorek sosnowiec

*Ochojnik jodłowy

*Tarcznik jałowcowiec

5) Zniekształcenia i przebarwienia igieł

*Mszyca jodłowo- pędowa

*Ochojnik daglezjowy

*Wciornastek modrzewiowiec

*Igłówka sosnowa

7. Minosowanie szpilek

*Skośnik tuzinek

*Ochojnik wejmutkowy

8. Ogryzanie szpilek bez osłony oprzędu

*Choinek szary

*Zmiennik brudny

*Opaślica świerkowa

*Barecznik sosnowiec

*Poproch cetyniuk

9. Ogryzanie szpilek, oprzędzanie się

*Zwójka gniazdówka

*Zwóka modrzewiówka

*Osnuja gwieździsta

*Osnuja sadzonkowa

---