CHÓD
-
seria rytmicznych, zmiennych ruchów kończyn i tułowia
powodujących w rezultacie przesunięcie się do przodu środka ciężkości
człowieka
Cykl chodu:
- czynności i ruchy wykonywane przez idącego pomiędzy kontaktem pięty z
podłożem jednej z kończyn i powtórnym jej zetknięciem się z podłożem
-podczas jednego cyklu chodu każda z kończyn dolnych przechodzi przez
jedną fazę podporu i przenoszenia kończyny
Podstawowym warunkiem rozwoju chodu jest niezawodnie działający
system kontroli nerwowo-mięśniowej, poczynając od mózgu i
móżdżku, poprzez rdzeniowe ośrodki ruchowe, aż po obwodowe
receptory ruchowe w mięśniach oraz ścięgnach i torebkach
stawowych. Pozwala to na zachowanie równowagi oraz wykonywanie
skomplikowanych czynności ruchowych o zmiennej częstości i
kierunku.
-odpowiednio po sobie następujące fazy-> faza podwójnego i pojedynczego
podporu
- dwunożny
- dwufazowy
- trzyokresowy
- naprzemienny
- równomierny -> izometria, izochronia, izotonia
- liniowy, prosty, przedsiębieżny
- synergistyczny (współdziałanie kgg. i kdd.)
- elastyczny, sprężysty
- barwa chodu (żywy, żwawy, energiczny czy powolny, ociężały) zależy od
wieku, płci, wykonywanego zawodu
CECHY CHODU
FIZJOLOGICZNEGO:
- skręt miednicy w pł. poziomej 4stopnie do przodu i 4 stopnie do tyłu
- pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej
- zgięcie kolana w fazie podporu
- ruchy stopy i zgięcie stawu skokowo-goleniowego
- ruchy kolana, zgina się po raz drugi, gdy pięta odrywa dię od podłoża
- ruchy boczne miednicy
DETERMINANTY CHODU:
Można wyróżnić 2 typy modeli zaburzeń ruchowych:
- ośrodkowy
- obwodowy
Modele różnią się tym, że modelowi ośrodkowemu niekiedy
towarzyszą zaburzenia czucia, a zakłócenia ruchu w tych modelach
mają charakter globalny. Natomiast modelowi obwodowemu
zawsze towarzyszą zaburzenia czucia, a objawy zakłóceń są
ograniczone – nie obserwuje się zaburzeń koordynacyjnych.
Chód patologiczny spowodowany
uszkodzeniem obwodowego układu
nerwowego
Poszczególne części neuronów obwodowych mogą ulegać
uszkodzeniu pod wpływem chorób typu: wady wrodzone, procesy
zapalne i zwyrodnieniowe, nowotwory, zaburzenia
naczyniowe i metaboliczne. Utrata przewodnictwa prowadzi w
zależności od jego funkcji fizjologicznej- ruchowej, czuciowej lub
odżywczej, do zaburzeń w postaci porażenia lub niedowładu
wiotkiego mięśni, do zaburzeń czuciowych w postaci bólu,
parestezji (drętwienia, mrowienia, pieczenia) lub ubytków czucia
głębokiego lub powierzchniowego oraz do zaburzeń w postaci
zaniku tkanek. Większość uszkodzeń nerwów obwodowych jest
pochodzenia urazowego.
Uszkodzenie nerwu wywołuje objawy zależne od rodzaju i
rozciągłości uszkodzenia. Urazy mechaniczne powodują przecięcie,
zgniecenie, rozciągnięcie lub niedokrwienie nerwu. Drobne urazy
prowadzą do zwyrodnień i przewlekłych podrażnień.
OBJAWY USZKODZENIE NERWU:
- porażenie lub niedowład mięśni unerwianych przez dany nerw
- upośledzenie czucia na tej powierzchni
- zanik troficzny mięśni
- obniżenie lub zniesienie odruchów właściwych dla danego nerwu
- odczyn zwyrodnienia elektrycznego
- zaburzenie przewodnictwa nerwowego
- zaburzenia naczynioruchowe
- bóle i parestazje
REGENERACJA
Warunkiem powrotu utraconej funkcji jest przywrócenie czynnościowej i
strukturalnej łączności włókien nerwowych z ich macierzystymi komórkami.
Proces rozpoczyna się w 40-50 dni po urazie, Zniszczenie komórki
uniemożliwia regenerację i powrót funkcji. Brak objawów nawet najmniejszej
regeneracji powyżej 3 m-cy daje niepomyślne rokowania.
USZKODZENIA:
- splot lędźwiowo-krzyżowy
(L1-L4,S1-S5,Co1 (-Co3) )
n. zasłonowy -> brak przywodzenia kończyny w stawie biodrowy, przy
porażeniu spastycznym – objaw krzyżowania nóg
n. pośladkowy górny -> osłabienie odwodzenia w stawie biodrowym (objaw
Trendelenburga, chód „kaczkowaty”)
n. pośladkowy dolny -> upośledzenie prostowania kończyny w stawie
biodrowym (niemożliwe wchodzenie na schody, skakanie, wstawanie).
- n. udowy
(korzenie L2-L4) -> niemożność zginania uda i prostowania
podudzia, chory w pozycji leżącej nie może unieść wyprostowanej kończyny,
podczas chodzenia nie prostuje kończyny w stawie kolanowym, ma trudności
z wchodzeniem po schodach i wstawaniem, odruch kolanowy jest zniesiony
lub osłabiony.
- n. kulszowy
(korzenie L4,5 – S2,3) -> porażenie wszystkich mięśni stopy i
zginaczy stawu kolanowego, odruch skokowy jest zniesiony, kolanowy-
zachowany
Nerw kulszowy dzieli się na:
* n. strzałkowy wspólny
(korzenie L4-L5) -> niemożność prostowania
grzbietowego stopy oraz palców, jej nawrócenia i odwrócenia, z obniżonym
ustawieniem zewnętrznego brzegu stopy, stopa pozostaje w ustawieniu
końsko-szpotawym, chory nie może chodzić na piętach
* n. piszczelowy
(korzenie L4-S2) -> chory nie może chodzić i stać na
palcach, wskutek uszkodzenia mm. Międzykostnych i glistowatych ułożenie
palców stopy staje się szpotawe (stopa wydrążona)
Chód patologiczny
spowodowany
uszkodzeniem ośrodkowego układu
nerwowego
• W wyniku uszkodzeń centralnego układu nerwowego w narządach
ruchu powstają złożone zaburzenia czynnościowe. Zależnie od
rodzaju i przyczyny choroby tego układu następują przejściowe lub
trwałe, wiotkie lub spastyczne porażenia prowadzące do
ograniczenia ruchów stawów, utrudnienia chodu i zaburzeń
postawy. Po długotrwałych porażeniach rozwijają się utrwalone
zniekształcenia stawów(przykurcze). Ośrodkowy typ modelu
zaburzeń ruchowo-koordynacyjnych obserwuje się przy
uszkodzeniach: -neuronu ruchowego centralnego.
-neuronu ruchowego obwodowego.
-struktur pozapiramidowych.
-móżdżku i dróg móżdżkowych.
-pnia mózgu.
Pozapiramidowe zaburzenia
koordynacji ruchowej
Centralne struktury układu pozapiramidowego zajmują bardzo
duży obszar ośrodkowego układu nerwowego. Występują nie tylko
w półkulach mózgowych (jądro ogoniaste, gałka blada), lecz
również w pniu mózgu (jądro czerwienne, istota czarna i oliwki).
Główną rolą układu pozapiramidowego jest płynności ruchu i jego
celowości oraz umożliwienie szybkiej zmiany postawy ciała. Dzieje
się tak, ponieważ układ ten zapewnia prawidłowe napięcie
mięśniowe. Do najczęściej spotykanych zaburzeń
pozapiramidowych należą zespoły:
-parkinsonowskie (parkinsonizm)
-pląsawicy (pląsawica)
-atetotyczny (atetoza)
-dystoniczne (dystonia)
Zespół parkinsonowski
• schorzenie polegające na niedoborze dopaminy w związku z
powolnym zanikiem neuronów w niektórych jądrach
podkorowych mózgu
• Objawy:
-charakterystyczna, pochylona ku przodowi postawa ciała
-spowolnienie ruchowe
-trudności w rozpoczęciu i zatrzymaniu ruchu
-mowa niewyraźna, cicha, przerywana
-twarz maskowata
-ślinotok-wypływanie śliny kącikiem ust
-chód powolny, drobnymi krokami
• Obraz kliniczny zespołu zależy od stopnia zaawansowania
choroby
Zespół pląsawicy
• Powstaje w wyniku uszkodzenia jądra ogoniastego i skorupy
• Ruchy pląsawicze nakładają się na ruchy dowolne, zniekształcając
je w ten sposób; zmieniają one na przykład normalny chód na tak
zwany „chód pląsawicy” taneczny
• Napięcie mięśniowe jest obniżone
• Na początku choroby zespół pląsawicy jest jednostronny,
połowiczy, z czego wynika początkowa asymetria objawów
• Ruchy mimowolne występują w zakresie twarzy, języka, kończyn
górnych i dolnych oraz tułowia (widoczne podczas chodzenia)
Zespół atetotyczny
• Łączy się z uszkodzeniem prążkowia i gałki bladej
• Ruchy atetotyczne są powolne, „robaczkowe”
• W czasie wykonywania ruchów dowolnych występują współruchy
obejmujące grupy mięśni odległych od tych, które wykonują ruchy
W przypadku zespołów dystonicznych
Móżdżkowe zaburzenia koordynacji
ruchowej
Struktury móżdżkowe składają się z trzech zasadniczych części:
-robaka
-układu kłaczkowo-grudkowego
-dwóch półkul móżdżkowych
Powyższe struktury regulują napięcie mięśniowe.
Uszkodzenie struktur móżdżku obniża napięcie mięśniowe. Istotą
zaburzeń móżdżkowych jest ich dwojaka natura, która powoduje
zaburzenia:
-postawy ciała (robak móżdżku)
-motoryki ciała (półkule móżdżku)
Objawy kliniczne zespołu robaka
móżdżku
• Niemożność utrzymania równowagi w pozycji stojącej przy oczach
otwartych i zamkniętych (objaw Romberga)
• Chód na szerokiej podstawie, tak zwany chód marynarski
• Asynergis tułowia, polegająca na nienadążaniu górnej części
tułowia za dolną w trakcie ruchu lokomocyjnego, chwianie się w
pozycji siedzącej be podparcia
• Zaburzenia mowy, drżenie zamiarowe, przy próbie palec-nos i
pięta-kolano
• Obniżenie napięcia mięśniowego
Objawy kliniczne zespołu półkul
móżdżkowych
• Oczopląs poziomy, grubofalisty przy spojrzeniu w stronę
uszkodzonej półkuli móżdżku
• Niezborność (ataksja) kończyn z dysmetrią
• Mowa niewyraźna
• Drżenie zamiarowe uwidaczniające się pod koniec ruchu celowego,
na przykład przy próbie palce-nos
• Dodatnią próbę mijania – przy wyciągniętych ku przodowi
kończynach górnych jedna z nich zbacza w kierunku uszkodzonej
półkuli móżdżku
• Obniżenie napięcia mięśniowego
• Tzw. Chód kompasowy (dodatnia próba Unterbergera – podczas
chodzenia w miejscu przy zamkniętych oczach następuje
zaburzenie kierunku chodu w stronę uszkodzonej półkuli móżdżku
lub uszkodzonego błędnika
Typy chodu
Przyczyny
Apraksyjny (ruchy
rozczłonkowane)
Brodzący (bociani)
Defiladowy
Drobnymi kroczkami
Koguci
Krzyżowy
Móżdżkowy
(nieskoordynowane ruchy)
Zaburzenia korowych procesów integracji
ruchów, zwykle w wyniku uszkodzenia płata
czołowego
Podrażnienie n.strzałkowego
Uszkodzenie układu pozapiramidowego
Rozlane obustronne zaburzenie czynności kory
mózgowej spowodowane np. udarem mózgu
Porażenie prostowników stopy i palców
Niedowład kurczowy kończyn dolnych
spowodowany porażeniem mózgowym,
stwardnieniem rozsianym albo uciskiem na rdzeń
kręgowy
Uszkodzenie dróg lub ośrodków móżdżku
Parkinsonowski
(wykonywanie
drobnych kroków z
typowym
powłóczeniem
nogami)
Spastyczny
(nożycowy)
Piętowy
Podskakujący
Objaw dysfunkcji jąder podstawnych
Kompleksowe uszkodzenie czynności ruchowych
wskutek ośrodkowych zaburzeń neurologicznych
Porażenie m.trójgłowego łydki
Spastyczność hiperkinetyczna
CHOROBY UKŁADU NERWOWEGO
WPŁYWAJĄCE NA NARZĄDY RUCHU:
• Dziecięce porażenie mózgowe
->
zaburzenie napięcia
mięśni i koordynacji wskutek uszkodzenia centralnego układu
nerwowego we wczesnym dzieciństwie
• Porażenie porzeczne (paraplegia)
->
brak unerwienia
mięśni szkieletowych powoduje ciężkie następstwa: wypadnięcie
czynności, przykurcze i zaburzenia troficzne.
• Rozszczep kręgosłupa, tarń dwudzielna
->
wada
wrodzona, w której w łuku jednego lub więcej kręgów pozostaje
szczelina i występuje niedorozwój rdzenia z częściowym lub
całkowitym porażeniem poprzecznym; rozszczep kręgosłupa
lędźwiowego może powodować wiotkie porażenie mięśni nóg i
miednicy, zależnie od tego, które mięśnie są porażone, a które
czynne, powstają zniekształcenia stóp oraz przykurcze biodra i kolana
• Zapalenie rogów przednich rdzenia (choroba
Heinego-Medina)
->
zakaźna wirusowa choroba rdzenia
kręgowego, powodująca trwałe wiotkie porażenie różnych grup
mięśniowych, porażone mięśnie zanikają, a antagonistyczne mięśnie
przeważają i prowadzą do przykurczów
Dziękujemy za uwagę:)