WYKŁAD 10 7. 05. 2006
ZABURZENIA OSOBOWOŚCI I ZABURZENIA ZACHOWANIA
OSOBOWOŚĆ - zespół trwałych wzorców
myślenia, odczuwania i zachowania,
charakteryzujących indywidualny styl życia
i sposób adaptacji jednostki
Zaburzenia rozpoznaje się już u dzieci w wieku szkolnym
W grupie zaburzeń osobowości występują:
Osobowość PARANOICZNA - bardzo duża wrażliwość na niepowodzenia,
(d. paranoidalna) odrzucenie społeczne, nieakceptację; b. często
nadmierne przeżywanie wyimaginowanych przykrości
skłonność do wykrywania wrogości wokół siebie,
podejrzliwość, częste wrażenie bycia oszukiwanym,
podejrzenia nieuczciwości partnera,
„spiskowa teoria” - świat jest wrogi, nastawiony
przeciwko mnie
Osobowość SCHIZOIDALNA - tendencja do wycofywania się z kontaktów społ.
b. niska zdolność rozpoznawania i wyrażania uczuć,
ograniczone możliwości dostrzegania ich u innych,
niska wrażliwość na normy społeczne
Os. DYSSOCJALNA (antyspołeczna) - dalej
Os. CHWIEJNA EMOCJONALNIE - tendencja do działań impulsywnych, bez
uwzględniania konsekwencji zachowań,
daleko posunięta niestabilność emocjonalna
(labilność); skłonność do wyrażania nieprze-
myślanych gróźb, aktów agresji wobec siebie
Os. HISTRIONICZNA - przesadna ekspresja emocji, nieadekwatna do bodźca,
(d. histeryczna) zachowania teatralne, przerysowane, nadmierne; b. łatwe
uleganie wpływom innych; chęć bycia w centrum uwagi
(również w sensie negatywnym); przywiązywanie b. dużej
uwagi do wyglądu zewnętrznego; daleko posunięta skłonność
do uwodzenia innych (relacje z płcią przeciwną rzadko na
gruncie neutralnym); b. duża skłonność do wykorzystywania
innych
Os. ANANKASTYCZNA - zamknięcie w sobie, staranność, dokładność, skrupulatność
(obsesyjno-kompulsywna) kłopoty z podejmowaniem decyzji, brak pewności swoich działań, nadmierna ostrożność, stałe poczucie niepewności
(obniżanie go przez dokładność i skrupulatność), podpo-
rządkowywanie się konwencjom społecznym; ludzie
bardzo poważni; + natrętne myśli, impulsy
Na gruncie osobowości anankastycznej może się rozwinąć nerwica natręctw.
Os. LĘKLIWA - stały lęk, poczucie niższości wobec innych, wrażenie, że nie jest się
się dostatecznie dobrym; poczucie narażania się innym, nieprzystoso-
wania społecznego - niechętne wchodzenie w bliskie związki
Os. ZALEŻNA - trudności w podejmowaniu decyzji; nadmierna zależność od innych;
podporządkowanie innym i ich potrzebom; trudności z decydowaniem
o sobie i staranie się przerzucić tę decyzję na innych; postrzeganie
siebie jako osoby bezradnej i niekompetentnej;
ZABURZENIA NAWYKÓW
- brak wyraźnej, racjonalnej motywacji do podejmowania działań nawykowych
patologiczny hazard
- intensywny, niekontrolowany pociąg do gier, naruszanie norm, zobowiązań
społecznych
patologiczne podpalanie (piromania)
- zaabsorbowanie tworzeniem zapór przeciwpożarowych, zabawą ogniem,
gaszeniem pożarów
patologiczne kradzieże (kleptomania)
- dokonywane nie po to żeby się wzbogacić, tylko dla samego aktu kradzieży
ZABURZENIA POPĘDÓW
(identyfikacji płciowej i preferencji seksualnej)
transseksualizm
płeć biologiczna vs. płeć psychiczna
transwestytyzm
chęć do przebierania się, charakteryzowania się na osobę płci przeciwnej,
ale brak identyfikacji z płcią przeciwną
fetyszyzm
dla zaspokojenia popędów potrzebny jest fetysz - kawałek garderoby
charakterystyczny dla płci przeciwnej
ekshibicjonizm
pedofilia
sadomasochizm
OSOBOWOŚĆ DYSSOCJALNA (antyspołeczna)
- dawniej PSYCHOPATIA
CHARAKTEROPATIA jeżeli związana była z uszkodzeniami
organicznymi C.U.N.
lub SOCJOPATIA jeżeli nie była związana z uszkodzeniem C.U.N.
- traktowane jako zaburzenie zachowania
- pojawia się już w okresie adolescencji
- znacznie częściej u chłopców niż u dziewczynek
- powoduje, że osoby nim dotknięte częściej są uważane za niewychowane, niegrzeczne niż chore
- zespół objawów:
- labilność nastroju
- zwiększenie aktywności
- chaotyczne poszukiwanie nowości
- podejmowanie stale nowych zadań, zainteresowań i
- nawiązywanie ciągle nowych znajomości
- drażliwość, arogancja, posługiwanie się wulgaryzmami
konflikty z dorosłymi i rówieśnikami
- często problemy z nauką:
- bo nie przywiązują wagi do tego, co się dzieje w szkole
- nie liczą się z nakazami, zakazami, prośbami
- często chodzą na wagary
- często przedwczesna inicjacja seksualna
- autoagresja
- ucieczki z domu
- eksperymenty z środkami odurzającymi
Zespół objawów może występować w jednym miejscu (np. w szkole), a w innym nie (np. w domu).
- zaburzenia opozycyjno - buntownicze -> „bunt młodzieńczy”
PRZYCZYNY:
- często uszkodzenie C.U.N.
- poszukiwanie przyczyn w domu rodzinnym
Właściwości rodzin dzieci z zaburzeniami zachowania:
rodziny niepełne
rodziny z częstymi konfliktami
rodziny emocjonalnie „odrzucające” dziecko
rodzice sami mają trudności z poszanowaniem prawa i norm społecznych
wychowanie wahadłowe (za drobne przewinienia dziecko surowo karane, a czasem za duże przewinienie nagradzane)
lub przeciwnie:
przesadne wymagania
brak ciepła i akceptacji dla dziecka
brak poszanowania jego pragnień, upodobań, jego tendencji do samodzielności i prawa do decydowania o pewnych sprawach, brak prawa do odmienności
duża kontrola
raczej się karci i upomina niż chwali
raczej się nie ufa niż darzy zaufaniem
dziecko nie jest jawnie akceptowane, nie jest podziwiane, szanowane