Ekologia- bada powiazania org żywych ze środowiskiem lub ekonomię przyrody. Podział wg zakresu badań: autekologia- dotyczy poziomu osobnika, synekologia- dotyczy poziomu zespołów, wg zakresu zainteresowań: ogólna( roślin, zwierząt, populacji) i stosowana (rolnicza, leśna, rybacka)
Organizm ożywiony mechanizm fizykochemiczny zdolny do samoregulacji, samo utrzymania się i równowagi ze środowiskiem. Środowisko otoczenie org o bezpośrednim znaczeniu, czynniki abiotyczne i biotyczne. Reakcja org do środowiska jest: ciągła, szczególna, wzajemna, nierozłączna.
Eko fizjo -Bada reakcje org na czyn fiz. i chem.
Prawo minimum Lebiega- w nie zmieniających się warunkach środowiska ten z podstawowych materiałów, który jest dostępny w ilościach najbliższych krytycznej wartości minimalnej stają się czynnikiem ograniczającym.
Prawo tolerancji Shelforda wpływ ograniczający ma zarówno niedobór jak i nadmiar któregokolwiek czynnika np. temp, pH, zasolenie.
Zasada tolerancji ekologicznej - wpływ czynnika na org zależy od jego natężenia. Przy natężeniu optymalnym procesy w org przebiegają z najwyższą wydajnością. W strefach pejus, w miarę oddalania się od optimum spada wydajność procesów, w strefach pessimum aktywność org jest silnie ograniczona, po przekroczeniu punktu krytycznego org umiera.
Eurybionty - Szeroki zakres tolerancji, Stenobiony - Wąski (oligo - niskie nat czynnika, poli - wysokie)
Tolerancja może zmieniać się na skutek adaptacji (dziedziczenie) i aklimatyzacji (fizjologicznie do niektórych czynników eko)
Temp jako czynnik ograniczaj:
- Organizmy maja 2 opcje radzenia sobie: Mogą przyjąć temp jaka jest, albo od niej uciec dzięki różnym adaptacjom.
Temp może ograniczać wyst gat. przez wpływ na:
- Przeżywalność, Reprodukcje, Rozwój młodych, interakcje z innymi gat w pobliżu granic tolerancji temp
Życie w niskich temperaturach:
- Większa cz. na temp 5C poniżej
- Org żyjące w niskich temp są najlepszymi kolonizatorami
Strategie aby żyć w zimnie:
- Unikanie zamarzania - Org nie zamarzają w temp poniżej 0 bo zaw. związki typu glicerol, sorbitol, glikoproteiny.
- Tolerowanie zamarzania - Org zamarzają ale im to nie szkodzi bo lód tworzy się w przestrzeniach międzykomórkowych. Oby 2 są wł. sezonową.
Zwierzęta zmiennocieplne: Niesporczaki tolerują -196, Ryba lodowa zyje w wodzie o temp -6, Skorupiaki oceaniczne żyją w temp -2
Zwierzęta stałocieplne: Dolny pkt krytyczny to około 15 do 20C, Jedynie w czasie hibernacji temp może spadać nawet do +4C.
Życie w wys. temp: Niebezpieczeństwo górnych temp polega na tym, ze zwykle one leżą tylko kilka stopni pow. optimum, Wysokie temp są niebezpieczne bo prowadzą do inaktywacji lub denaturacji enzymów i powodują dehydratacji
Org dzielimy na:
- Homeotermy (utrzymują stała temp) i Poikilotermy (temp się zmienia)
- Ektotermy (ciepło z zew) i Endotermy (regulują temp ciała przez wytwarzanie ciepła)
Reg. Allena - Ssaki z klimatu chłodnego maja krótsze wystające cz. ciała niż te z klimatu ciepłego
Reg. Bergmana - Zwierzęta z szerokim zasięgiem wyst są zwykle większe na terenach chłodniejszych.
Światło jako czynnik eko:
- Umożliwia przeprowadzanie fotosyntezy - intensywność foto wzrasta wraz ze wzrostem nat światła, aż do tzw. optimum nasycenia światłem, później może spadać. Rośliny cieniolubne i światłolubne ze wzgl na ich reakcje.
Optimum nasycenia światłem to nat światła przy którym fotosynteza jest max dla danej rośliny