geometryczno-kinematyczna:uwzględnia położenie skrzydeł względem powierzchni osiowej. nformuje o stopniu udziału ścinających w procesie powstawania fałdów.Ze względu na symetrię fałdu: symetryczne i asymetryczne; położenie osi fałdu: poziome,pochylone,pionowe.
Klas.geometryczno-morfologiczna:charakter opisowy.podział ze względu na:
Kształt ogólny w przekroju (zygzakowaty, grzebieniowaty, hiperboliczny, paraboliczny, skrzynkowy, wachlarzowaty)Kąt między skrzydłami (normalne, izoklinalne..)Stosunek wysokości fałdu do jego promienia: (szerokopromienny, średniopromienny, wąskopro
Kształt w planie (antykliny,synkliny, brachyant,' Kopuly i niecki)
Klasyf.geometryczno-strukt
:uwzględnia stosunek wzajemny ławic (ich krzy
wiznę i miąższość) ma istotne znaczenie w okre
śleniu mechanizmu fałdowania: fałdy koncentry
czne wspólne centrum Krzywizny i stałe miąższ
ości ławic, f. symilarne (podobne) krzywizny po
szczególnych ławic są takie same a co za tym id
zie nie zachowują miąższości f.dysharmonijne
krzywizny poszczególnych ławic są od siebie
niezależne.
Superpozycja - nałożenie się deformacji dokonanych w kolejnych fazach tektonicznych zdarza się w różnych grupach skał, ale jest szczególnie częste w kompleksach metamorficznych ze względu na ich długotrwałą historię geologiczną.Podstawowymi następstwami nałożenia odkształceń może być:
Zatracie struktur starszych, współistnienie struktury młodszej ze starszą bez jej istotnego przekształcenia,bierna zmiana geometrii struktury starszej przez deformację młodszą, str. Interferencyjna tzn. taka w której nie tylko deformacja młodsza wpływa na str.starszą ale i str. Starsza składa się na efekt deformacji młodszej.
Foliacja - występująca głównie w sk.metam. za jej obecność odpowiedzialne jest płasko-równoległe ułożenie min,blaszkowych i tabliczk. Lub naprzemienny układ skł.mineralnych powstałych w proc.metamorfizmu. Występowanie płasko równ. Str. W sk. Metam. Pozwala w sposób jednoznaczny określić kierunek największego skrócenia (kompresji) jako prostopadły do foliacji.
Kliważ - szczególny rodzaj spękań występujących seryjnie, tworzący zespół mniej lub więcej równoległych i równooddalonych spękań o odległościach od ułamków mm do kilku cm. Nadaje on skałom rodzaj oddzielności łupkowej,którą często nie sposób odróżnić od pierwotnego złupkowacenia wynikającego z obecności tekstur (foliacji,laminacji) stąd możemy używać tego terminu w dość szerokim zakresie na określenie wszelkiego rodzaju równoległej oddzielności.
złupkowanie- penetratywne uporządkowanie płasko-równoległe płaskich. Głównie blaszkowych ziarn mineralnych przede wszystkim krzemianów warstwowych.niekiedy uporządkowaniu temu towarzyszy laminacja .synonim tekst.łupkowej - cecha charkt.łupków
-osiowe - wyznaczające pozycję powierzchni osiowej fałdów i dzięki temu dające możliwość pochodnych wniosków strukturalnych zwłaszcza określenia orientacji osi fałdu
-dachowe - prowadzi do znacznego lub nawet zupełnego zatarcia warstwowania słupkowanego kompleksu.
Zgnejsowanie - foliacja mniej penetratywna niż złupk. Nie przejawiająca się łupkowatością,jest ona wyznaczana przez : płasko - równoległe ułożenie blastów,wyrażone w równym stopniu przez anizometryczne osobniki minerałów ziarnistych; soczewkowe,wstęgowe lub laminarne rozmieszczenie partii o nieco różnym skł.i strukt.
Budina - bochenkowate fragmenty częściowo lub w całości izolowane od siebie przez materiał podatniejszy
Str.domino - uskoki są na ogół blisko odległe i z postępem ekstensji doznają rotacji wraz z warstwami w wąskich blokach międzyuskokowych;przy tym bloki te nieuchronnie podlegają pogłębionemu „normalnemu” poślizgowi wzajemnemu, co znacznie zwiększa rozmiary ekstensji. Mechanizm ten porównywalny jest do przechylania książek stojących na półce.
Deformacja(odkształcenie) - zmiana kształtu objęt lub jednocześnie kształtu i obj. Ciała. Zmiana kszt. To odkszt. Postaciowe, obj - objętościowe.Rotacyjne - układ doznaje odkształcenia (pkty ciala zmieniają swoje położenie) translacyjne - odsuniecie np. w poziomie. Ciało zdeformowane reprezentowane jest przez elipse - elipsoide obrotową w ukl.3osiowym,a niezdeformowane przez koło-kule w ukl.3osiowym.
Modele reologiczne - 3 elementarne modele reol. Obrazują 3 podstawowe własności reol.ciał: sprężystość, lepkość, plastyczność.Ciało Newtona - odkszt.cieczy doskonale lepkiej pod długotrwałym obciążeniem o stałej wartości lub pod krótkotrwałym obciążeniem o wartośći rosnącej. Ciało Hooka - odkszt.sprężyste jest natychmiastowe. Ciało ST.Venanta -c.doskonale plastyczne. Odksz cieczy dosk. Lepkiej i c. dosk.plast. Pod stałym ociążeniem przebiega z określoną stałą prędk. Odkszt. Lepkie rozpoczyna się po przyłożeniu jakiego kolwiek obciążenia,gdy początek odkszt. Plast. Wymaga osiągnięcia przez obciążenie pewnej krytycznej wartości (pokonania sily tarcia)odpowiadającej granicy plastyczności.
Ścinanie - polega na oddziaływaniu nań 1 lub 2 par sił przeciwnie działających
Proste - rotacyjne - dąży do obrotu (rotacji) ścinanego elementu.jeżeli swobodny obrót nie jest możliwy element doznaje odkształcenia w płaszczyźnie wektorów pary sił:sześcian zamienia się w rombościan,kula w elipsoide 3osiowa. Utworzenie fałdów asymetr. Obalonych.
Czyste-nierotacyjne - osie w przebiegu proc. Deformacyjnego nie zmieniają położenia.
Dewiator naprężenia - różnica wartości skrajnych naprężeń głównych i decyduje o wielkości deformacji.
Czynniki powodujące wzrost podatności skały na deformacje:
Wytrzymałość materiału będzie się zmieniac w war. Ciśnienia, im mniejsze ciśn.otaczające tym szybciej dochodzi do odkształcenia, im płycej tym wytrzymałośc jest mniejsza, wpływ temp. Na skałe obniza wytrz,.im cieplejsza sk.tym łatwiej ulega odkształceniu,nie potrzebuje dużej róznicy naprężeń.materiał suchy ma wyzsza wytrz. Im bardziej sk drobnoziarn. Tym wytrz. Wieksza, od liczby styków ziaren - im ich wiecej tym sk jest bardziej wytrzymala.
Efekt chem.osłabienia skał - zmniejsza się jej wytrz. Sposób oddziaływania naprężeń na sk. Ma wpływ na odkszt. Wytrz.sk. zależy od materiału skalnego od skl.mineralnego.
Muliony - powstaja w przypadku ściskania pakietu skał o odwrotnych proporcjach tzn. w obrebie materiału niepodatnego tkwi wkładka skał względnie bardziej podatnych. SA one odwrotnościa budinażu, powstają przez nabrzmienia warstwy podatnej tkwiącej w niepodatnym otoczeniu.
Upad pozorny warstwy - upad widziany w ścianie skalnej czy profilu. W-stwy w takim przekroju są widziane zawsze pod mniejszym kątem niż upad rzeczywisty a nawet zerowym gdy jest to przekrój równoległy do linii biegu
Jakie czynniki powoduja spadek podatności warstwy na deformacje?
Wytrz,skał rośnie wraz z głębokością, im wieksze cisnienie dziala na sk.tym bardziej jest ona wytrzymala
Ciało Newtona- odkształc.cieczy doskonale lepkiej,rozpoczyna się po przyłożeniu jakiegokolwiek obciążenia gdy tymczasem początek odkszt. Plastycznego wymaga osiągnięcia przez obciążenie pewniej krytycznej wartości (pokonanie siły tarcia) odpowiadającej granicy plastyczności.
Mechanizm fałdowania : odpowiedzialny za powstanie deformacji fałdowych ,SA funkcją 2 czynników :warunków w jakich zachodzily oraz własności deformowanego ośrodka (własności skal)
Dupleks - określa się tak ciała nasunięte, rozbite w trakcie ruchu na szereg wąskich bloków rozdzielonych powierzchniami poślizgu, zwanych w liter.angl.horse.
Rotacja antytetyczna - spowodowana wklęsłym kształtem powierzchni uskokowej w przekroju, homotetyczna - związana z kształtem wypukłym albo z dzialaniem tarcia przyuskokowego.
Pseudotachylit - powstaje w wyniku mineralizacji w strefach uskokowych w wyniku tarcia skał, temp. Wysoka, produkt stopienia lokalnego wzdłuż powierzchni uskoku.
Tektonity - układ posiadający więźbę, który ulega odkształceniu z zachowaniem ciągłości (deformacje plastyczne),nie musza mieć pochodz.tektonicznego,dzielą się na pierwotne - ich uporządkowanie zachodzi w wyniku ruchów otaczającego medium (płynącej wody,poruzającej się magmy) i wtórne - ich uporz.zaszło w trakcie deformacji wskutek wzrostu minerałów;mimetyczne - rekrystalizacja nie porządkuje na nowo,tylko naśladuje stare uporządkowanie.
Więźba - struktura + tekstura, składniki w. elem. O określonej orientacji (ziarna kryształow,ich ściany) ,składniki linijne - lineacje i planarne - foliacje,skały majace więźbę maja uporządkowanie
Stylolity - powstają jako ślad rozpuszczania skały macierzystej, skł.rozpuszczalne są odprowadzane na zewnatrz, a nierozpuszczalne pozostaja tworząc charakterystyczny szew - sz.stylolitowy
Slikolity - struktury wynikające z rozpuszcz.skały macierzystej,pojawiają się na pow.skośnych w stosunku do osi naprężeń
Blizny pensyjne - mogą tworzyć się od kątem 45 st. Gdy deformacja w skale ma charakter prostego ścinania i nie ma zmian objętości; większe od 45 st. Zmniejszenie obj a mniejsze to wzrost obj. Końcówki zachowuja cały czas ten sam kier. Środek esowate wygięcie ukazujące kier.ścinania.
Odkszt.plastyczne - bez zerwania ciągłości
Plastyczność kształtów - zmienia się kształt kryształów, poślizg po granicach ziarn - nie zmieniaja kształtu ale przemieszczaja się(rotacja), efekty rozpuszczania pod ciśnieniem - zmieniają kszt.w wyniku rozpuszcz.części kryształów
Odkształc.niejednorodne w przeciwieństwie do jednorodnego odznacza się tym że linie pierwotnie proste staja Się krzywe, linie pierwotnie II tracą swa równoległość,parametry liczbowe i kątowe charakteryzujące wielkość odkszt. Wzdłuż jakiegokolwiek kier. W obrebie odkszt. Ciała są zmienne.
Naprężenie główne - działające prostopadle do płaszczyzny głównej składowe tensora naprężeń, a tensor napr. W danym pkcie to zbiór 9 składowych naprężenia w odniesieniu do całej rozpatrywanej masy jest to stan naprężeń lub napięcia.
Modele geometryczne obrazujące odkształcenie elementarnych brył - kuli - elipsoida naprężenia i elips.odkszt.sa produktami odksz.kuli,poprawnie odzwierciedlaja tensorowy harakter tych wielkości.- ściskanie i rozciąganie 1osiowe - dysk i wrzeciono, ściskanie 3osiowe jeżeli wart. Sił są jednakowe - odkszt.objetościowe,kula ulega zmniejszeniu,jeśli 1 siła rózni się od pozostałych - elips.obrotowa.
Podatność - miara możliwych odkszt. Ciągłych w materiałach skalnych
Plastyczność - łatwość uzyskiwania znacznych odkszt. Trwałych, małą sprężystość.
Utwory kompetentne - których wyodrębnione warstwy SA zdolne do zginania np.wapienie, piaskowce, a niekomp.to te niezdolne np. piaski,muły
Rozpuszczanie pod ciśnieniem - pobudzane przez naprężenie ośrodka rozpuszczanego w myśl zasady Rilkego, materiał sprężysty poddany działaniu jakiegoś rozpuszczalnika w polu naprężenia ściskającego łatwiej rozpuszcza się w miejscach gdzie to napr.jest największe a rozpuszczona substancja przenosi się do miejsc gdzie jest ono najmniejsze i tam ulega wtórnemu wytrąceniu.Jest czynnikiem odkszt. Plastycznego. Jest uwarunkowane obecnością wody lub roztworów i więzią hydrauliczną,dlatego najlepiej rozwija się w obrebie porów i szczelinek. (stylolity)
Lepkość - podst.parametr charakterystyki reologicznej ciał, współczynnik proporcj. Miedzy wartością obciążenia a przyrostem odkształcenia w jedn. Czasu. Zależy od samej wartości obciążenia.
Superplastyczność - przy wys.temp i niskich ciśn. ; wyjątkowo duże odkszt.podatne z zachowana stała mikrostrukturą.