Temat 1: Makroekonomia jako dział ekonomii. Agregaty i cele makroekonomiczne.
Przedmiot analizy makroekonomicznej i jej cele.
Specyfika badania gospodarki ujęciu makro narzędzia analizy.
Główne problemy makroekonomiczne.
Przydatność analizy makroekonomicznej.
Ad.1)
Makroekonomia jako dział ekonomii zajmuje się badaniem gospodarki jako całości lub znacznej jej części. Uwzględnia także oddziaływanie państwa na gospodarkę i stanowi teoretyczną podstawę polityki gospodarczej.
Za twórcę współczesnej makroekonomii uważa się J. M. Keynes'a.
Różnica między makroekonomią a mikroekonomią nie dotyczy tylko skali, ale odmienne są także cele analizy.
W makroekonomii dokonywane jest uogólnienie wielu szczegółowych zjawisk gospodarczych, gdyż ważne jest poznanie jak funkcjonuje gospodarka jako jeden wielki organizm.
Nie można traktować gospodarki jako sumy analiz mikroekonomicznych, gdyż byłaby to nadmierna komplikacja. Potrzebne są pewne uproszczenia.
Ad.2)
Uproszczenia w makroekonomii sprowadzają się do posługiwania się dużymi agregatami, które są niewidoczne gołym okiem, a są myślą wyodrębnione przez badaczy.
Proces- tzw. agregacja - łączenie odpowiednich wielkości mikroekonomicznych, jej efektem są agregaty.
Typowe przykłady agregatów:
Zagregowany popyt zwany też globalnym popytem
Zagregowana podaż
Przeciętny poziom cen w gospodarce
Konsumpcja w skali gospodarki
Inwestycje w skali gospodarki
Agregaty są potrzebne po to, aby wykazać wzajemne związki pomiędzy poszczególnymi częściami gospodarki oraz wyjaśnić ich wzajemne oddziaływania. Powszechnie wykorzystywany jest model jako narzędzie badawcze.
Wielkości gospodarcze można podzielić na zasoby oraz strumienie.
Zasoby- to stan danej wielkości w określonym momencie na określoną datę.
Np. - poziom zatrudnienia na koniec roku
- liczba bezrobotnych na koniec kwartału
Strumienie- zmiana zasobów w czasie, np. produkcja w ciągu miesiąca, dochód osiągnięty w ciągu roku, odpływy z zatrudnienia w ciągu roku.
Zasady agregacji:
Agregacji można poddawać tylko wielkości jednorodne- albo zasoby, albo strumienie
Agregacja powinna dotyczyć tego samego momentu- zasobu albo okresu- strumienie.
Wyrażając makrowielkości w jednostkach pieniężnych należy stosować ceny stałe (z okresu przyjętego jako bazowy), równoważną metodą jest deflowanie.
Pomiar w jednostkach pieniężnych jest wygodny, ale ma swoje wady, które mogą pojawiać się zwłaszcza wtedy, kiedy ceny zmieniają się w szybkim tempie. Wielkości wyrażone w cenach bieżących określone są jako nominalne. Ceny stałe to ceny z wybranego okresu, jeżeli bieżące wielkości np. produkcję wyrazimy w cenach stałych otrzymamy faktyczne zmiany w produkcji. Takie zmiany określamy jako realne. Metoda ta jest równoważna z metodą deflowania.
Deflowanie- polega na określeniu wskaźnika zmian cen pomiędzy okresem badanym a okresem bazowym.
Wartość produkcji w cenach bieżących należy podzielić przez indeks ogólnego poziomu cen. W ten sposób otrzymamy wartość realną.
Ad.3)
Żadna współczesna gospodarka nie jest wolna od wpływu państwa i jego polityki. Państwo jest aktywnym uczestnikiem życia gospodarczego, a ponadto prowadzi politykę makroekonomiczną.
Nadrzędnym celem polityki makroekonomicznej jest podniesienie poziomu dobrobytu.
Cele i narzędzia polityki makroekonomicznej
Cele |
Narzędzia |
- Produkcja (wysoki poziom i szybki wzrost) - Bezrobocie (wysoki poziom zatrudnienia przy niskim przymusowym bezrobociu) - Stabilność poziomu cen |
- Polityka pieniężna (kontrola podaży pieniądza wpływająca na stopy procentowe) - Polityk fiskalna (wydatki państwowe, opodatkowanie) |
Narzędzie polityki ekonomicznej- zmienna ekonomiczna poddająca się oddziaływaniu rządu, poprzez którą można wpływać na realizację celów makroekonomicznych.
Polityka fiskalna- obejmuje wydatki państwa (zakupy dóbr związane z budową dróg, szkół, szpitali, instytucji publicznych, płatności transferowe-/zasiłki, stypendia/) i podatki.
Wydatki państwa określają rozmiary sektora publicznego.
Opodatkowanie wpływa na wydatki gospodarstw domowych i ich oszczędności. Ponadto podatki wpływają na ceny towarów.
Polityka pieniężna- sprowadza się do regulowania ilości pieniądza dostępnej w gospodarce. Politykę pieniężną prowadzi bank centralny.
Oprócz wymienionych polityk makroekonomicznych, państwo dysponuje także innymi możliwymi do realizacji politykami, jednak ich stosowanie nie jest już tak oczywiste:
Polityka dochodowa- bezpośrednie oddziaływanie na płace i ceny
Polityka zatrudnienia
Polityka wymiany gospodarczej z zagranicą.
Ad.4)
Każdy kraj ma możliwość wywierania istotnego wpływu na efekty ekonomii gospodarczej za pomocą polityki gospodarczej, jednakże należy pamiętać, że argumenty natury makroekonomicznej muszą najczęściej przejść przez „ filtr” decyzji politycznych. Dlatego wiele zależy tutaj od wiedzy wyborców i umiejętności oceny programów politycznych.