PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA wyodrębniła się z PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
Przedmiot: fakty, procesy i sytuacje wychowawcze związane z zaspokajaniem potrzeb młodzieży.
BABICKI: Opieka
- Przyrodzone prawo dziecka do normalnych warunków życia
KRZECZKOWSKI: Opieka
- 3 Etapy: I - doraźne interwencje - indywidualna pomoc
II - pomaganie całym grupom lub zbiorowością
III - synteza I i II etapu. Zabezpieczenie społeczne (każdy ma zapewnione minimum egzystencji i możliwość rozwoju)
RADLIŃSKA: Opieka
- przejęcie odpowiedzialności za losy podopiecznego.
- jest zawsze ubezwłasnowolnieniem
- nie może być neutralna i bezwarunkowa, dlatego opiekun musi do dziecka podchodzić z sercem i emocjonalnie
MACIASZKOWA: Opieka
- Działania podejmowane przez osoby i instytucje w celu stwarzania warunków do zaspokajania potrzeb młodzieży.
- Działania te są podejmowane Świadomie.
DĄBROWSKI: Opieka - zaspokajanie ponadpodmiotowych potrzeb jednostki, których sama nie może zaspokoić; Kompensowanie niedyspozycji do samosterowania.
Rodzaje: - Ludzka: a) międzyludzka, b) nad własnymi wytworami, c) nad elementami przyrody
- zwierzęca; - transcendentalna
Proces Opieki:
- Ewolucyjny (dzieci i młodzież - uczenie samodzielności)
- Inwolucyjny (starzy ludzie -zmiany od narodzin do śmierci)
Zakres Opieki: ze wzg. Na przedmiot działania:
Dewiacje Ujemne: sieroty, zły los, upośledzone, ubóstwo.
Dewiacje Dodatnie: uzdolnione i utalentowane
Wiek Życia: od narodzin aż do śmierci
Role i ukł.Egzystencjonalne: rodzina, uczeń, młody pracownik
Zakres Opieki: ze wzg. Na podmiot działania: Rodzinna; Społeczna:
a) Normalna - powszechna, zakładowa, instytucji społ.
b) Interwencyjno-Kompensacyjna- niedostatków opieki rodzinnej, rozwoju, szkód losowych.
- Spontaniczna
KELM: Opieka ze wzg. na stan zagrożenia:
- Profilaktyczna (zapobieganie sytuacjom zagrożenia-ochrona, nadzór, wspomaganie, stymulacja)
- Interwencyjna (przezwyciężenie syt. Zagr.-wsparcie)
- Kompensacyjna (usuwanie skutków Zagr.- wyrównywanie, korekta, reedukacja, rewalidacja)
Proces Opieki:
- Cykl Diagnostyczny: sygnalizacja potrzeby, jej rozpoznanie, klasyfikacja, przekazanie dziecka do wskazanej formy opieki.
-Cykl realizacyjny: włączenie do normalnego życia, przygotowanie do samodzielności, okres usamodzielnienia, wspomaganie w początkowym okresie samodzielnego życia.
OPIEKA NAD DZIECKIEM - działania w związku z sytuacją zagrożenia, której dziecko nie przezwycięży, by zapewnić prawidłowe warunki rozwoju i wychowania.
POMOC SPOŁECZNA: dla obywateli i cudzoziemców zameldowanych i mieszkających w PL.
Systemy Społeczne: aksjologiczny, kultury, edukacji, komunikacji, polityczny, obronny, gospodarczy, administracyjny
METODY BADAŃ:
Diagnoza, Obserwacja, Ankieta, Wywiad, Eksperyment, Socjometria, Studium Przypadku (charakterystyka Wychowanka), Metody Autoekspresyjne: swobodna wypowiedź pisemna, ustna, dziennik, dyskusja, analiza wytworów uczniów, niedokończonych historyjek.
ZASADY POSTEPOWANIA: Optymalizacji warunków rozwoju dziecka, Wychowawczego rozwoju charakteru opieki, Całościowego rozpatrywania potrzeb i sytuacji dziecka, Sprawiedliwości, Dokonywania interwencji w porę i przy użyciu wystarczających środków, Współpracy i koordynacji działania podmiotów opieki, Indywidualizacji opieki, Zaspokajania potrzeb dziecka w jego najbliższym środowisku.
Opiekę dziecku powinno udzielać się: BLIŻEJ, KRÓCEJ, WCZEŚNIEJ, TANIEJ.
SYTUACJE OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZE: Rodzice nie mogą zapewnić opieki z przyczyn obiektywnych, Wynikają z niedostatków szkoły, Środowisko rodzinne dziecka reprezentuje niski poziom społeczno-moralny (patologie), stosunek rodziców jest niewłaściwy.
SYTUACJE DZIECI, KTÓRE WYMAGAJĄ INTERWENCJI OPIEKUŃCZEJ:
1. Określone wymaganiami w zakresie zaspokajania potrzeb dziecka, jakie stawia się rodzicom
2. Możliwościami finansowymi, org., kadrowymi instytucji odpowiedzialnych za opiekę
3. Założeniami systemu opieki nad dzieckiem
4. Przekonaniami o zakresie i hierarchii potrzeb dziecka
5. Różnego rodzaju środowiskami dla rozwoju osobowości
ATMOSFERA OPIEKUŃCZA: Odczucia i doznania podopiecznych i opiekunów odzwierciedlające poziom zaspokojenia ich potrzeb oraz stosunki interpersonalne na tym tle.
Kryteria: zakres i zróżnicowanie przeżywanych stanów zaspokojenia potrzeb, liczba osób, dodatni lub ujemny rodzaj odczuć, jej przejściowy, krótkotrwały lub względnie trwały charakter, przyczyny powstawania, powodowane skutki.
Aop. = f( Czat. Z p.p. Sop.) - ATMOSERA OPIEKUŃCZA
CzAt.- Czynniki atmosfero-twórcze
Zp.p. - poziom i zakres zaspokojenia potrzeb ponadpodmiotowych
Sop. - Samoocena opiekuna, co do spełnianej roli
Az. = f( Czat. Wos. S1 S2) - ATMOSFERA ŻYCIA
Czat. - Czynniki atmosfero-twórcze
Wos. - Właściwości osobowych, poszczególnych członków społeczności danego układu i poziomu powodzenia w pełnionych przez nich rolach.
S1 - Jakości stosunków opiekuńczych, wychowawczych i partnerskich w danym układzie.
S2 - Same czynności opiekuna, co do pełnionej roli i stosunków między nim, a podopiecznym, oraz oceny tych stosunków.
Aw = f( A1 A2 S1 S2 0 ) - ATMOSFERA WYCHOWAWCZA
A1 - Uznawanych i zinternalizowanych przez wychow. wartości humanistycznych oraz ukszt. wobec nich postaw.
A2 - Osobistego systemu wartości wychowawców oraz przejawianych przez nich postaw wychowawczych, dotyczących urzeczywistnienia tych wartości przez wychowanków.
S1 - Określonych względnie stałych ustosunkowań wychowanków do poszanowania realizacji naruszania wartości, będących celami wychowania w ich własnych środowisku i najbliższym otoczeniu.
S2 - Stosunku wychowawców do stosunku wychowanków do urzeczywistnienia tych wartości.
0 - Obrazy wychowawcy w świadomości wychowanków, jakość modelowego nosiciela wartości i potwierdzenia tego w postępowaniu z nimi.
POSTAWY OPIEKUŃCZE: Pozytywne: Akceptacji, Życzliwości, Liczenie się z indywidualnością ucznia, Aktywne nastawienie do potrzeb ucznia, Zachowanie rozsądku.
Negatywne: Unikanie sytuacji i czynności opiekuńczych, Nadmierna opiekuńczość, ograniczenie potrzeb wychowanków, utrzymywanie dystansy służbowego, nadmierna surowość, zrzucanie winy, jednostronność.
POSTAWY RODZICIELSKIE: Akceptacji - Odtrącająca, Współdziałania - Unikająca, Dawania rozumnej swobody - Nadmiernie chroniąca, Uznanie praw - Nadmiernie wymagająca.
FUNKCJA SPOŁECZNA: nadaje pozycje społeczną dzieciom, utrzymuje ciągłość biologiczna społeczeństwa, przekazuje dziedzictwo kulturalne, jest instytucją kontroli społecznej, zaspokaja potrzeby emocjonalne.
CZYNNIKI WIĄŻĄCE: właściwe postawy rodziców wobec dzieci, poczucie odpowiedzialności za wych., związki uczuciowe pomiędzy członkami, inne (mieszk, materialne)
FUNKCJE RODZINY: prokreacyjna, prod., usługowo-op., socjalizująca, psychohigieniczna,
KRYTERIA OKR.: więzy krwi, struktura wewnętrzna, więzi (małżeńska, rodzicielska), mieszkanie pod jednym dachem, odpowiedzialność moralna rodziców za wychowanie dzieci.
WYCHOWAWCY:
|
Profesjonalni |
Nieprofesjonalni |
Działalność Podstawowa |
Nauczyciele, pracownicy policji, służby zdrowia, op.społ., placówek kult |
Instruktorzy ZHP, Działacze TPD, kuratorzy |
Towarzysząca |
Lekarze, policjanci, trenerzy. |
Działacze związków zawodowych, organizacji społecznych |
Pośrednia |
Dziennikarze, aktorzy, literaci. |
Twórcy ruchu studenckiego, ludowego, robotniczego |
WĘŻSZE: Nauczyciel w placówkach oświatowo - wychowawczych bez obowiązków dydaktyki.
NAJWĘŻSZE: Nauczyciel w placówkach zamkniętych, kompensujących dzieciom rodzinę (nieistniejącą, dysfunkcjonalną), - które łączą działania opiekuńcze z wychowawczymi.
MODEL WYCHOWAWCY: Doświadczenie - Cechy osobowości, Umiejętności (od wiedzy, doświadczenia, cech osobowości), Wiedza (metodyka, pedagogika, dyscypliny podst., ogólna).
METODY: Indywidualnych Przypadków, grupowa, środowiskowa.
GRUPOWA: Praca grupowa służy pomocą jednostkom w dążeniu do kształtowania ich rozwoju w stronę emocjonalnie zrównoważoną.
PODZIAŁ GRUP: KAMIŃSKI: rozwojowo wychowawcze, rewalidacyjne, psychoterapeutyczne
LEONARD BROWN: terapeutyczna, socjoedukacyjna, akcji społecznych, robocza
CHARLES ZASTROW: rekreacyjna, socjalizacyjna, terapeutyczna, spotkaniowa, edukacyjna, samopomocy, problemowa.
MODEL TWORZENIA PROCESU GRUPOWEGO:
Tworzenie grupy Stabilizacja struktury i normy grupy realizacja celu grupowego ocena efektów działania i decyzja o dalszym istnieniu lub rozwiązaniu grupy ( podtrzymanie zmian generalizowanie zmian budowanie samopomocowego systemu wsparcia).
ŚRODOWISKOWA: sposób ulepszania środowiska lokalnego przez zjednoczenie wysiłku wszystkich działających w środowisku organizacji społecznych, samorządowych i państwowych przez opracowanie wygodnego planu naprawy, przez podział ról i terenów pracy, powołanie nowych placówek i urządzeń.
WĄSKIE ZNACZNIE METODY: |
SZEROKIE ZNACZENIE METODY: |
- uruchomienie jakiejś akcji pomocy socjalnej - podmiotem jest konkretna grupa ludzi - działania prowadzone są przez jedną grupę lub instytucję |
- całościowe zrozumienie środowiska lokalnego, pełna rejestracja jego problemów, kompleksowy i komplementarny system działań, podejmowanie pracy z intencją stałego działania i trwałego usuwania zagrożeń i niepożądanych zjawisk - dominacja pozytywnego sensu działania |
ETAPY: Rozpoznanie (diagnoza potrzeb, braków, zagrożeń)
- Organizowanie zespołu i pracy (podział zachowań między realizatorów i organizacja sprawnego systemu informacji)
- Planowanie i Koordynowanie prowadzonych zadań (projekt socjalny)
- Wtórne pobudzanie (inspiracja i umacnianie zespołu)
- Systematyczne ulepszanie, poprawianie warunków życia (działalność ratowniczo-opiekuńcza dla potrzebujących, działania zespalające i przełamujące anonimowość)
- Kontrola i doskonalenie (kreowanie nowych pomysłów, koncepcji rozwiązań zwiększających motywację do działania).