Polityka finansowa to realizacja celów: politycznych,gospodarczych,społecznych przez rząd i BC.

Warunki prawidłowej polityki finansowej:

- cele możliwe do osiągnięcia

- cele wzajemnie nie sprzeczne

- środki dostosowane do celów

- środki i cele jasno określone i znane

- respektowanie opinie minimalnej stabilności i konsekwencji dotychczasowego systemu podatkowego

- kompletni ludzie i odpowiednie wyposażenie techniczne

Rodzaje polityki finansowej:

P. MONETARNA- w szerszym ujęciu definiowana jest jako operowanie przez BC w porozumieniu z innymi instytucjami centralnymi państwa- ceną i dostępnością pieniądza, podporządkowanie realizacji określonych celów społeczno gospodarczych.

P.FISKALNA- w szerszym ujęciu to ogół czynności związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych niezbędnych do realizacji funkcji państwa (budżetu)

Aktywna,pasywna,ekspansywna,restrykcyjna.

Przesłanki koordynacji polityki:stopy procentowe,inflacja,deficyt i dług publiczny,operacje otwartego rynku.

Polityka finansowa państwa to działalność państwa polegająca na podejmowaniu przez rząd decyzji odnośnie podatków i wydatków; to działalność państwa polegająca na wykorzystywaniu narzędzi pieniężnych do osiągania określonych celów - powodowania zmian w gospodarce; w produkcji, inwestycjach, eksporcie, zatrudnieniu. Podmiotem polityki finansowej jest państwo.
Rodzaje polityki finansowej państwa:
a). Polityka monetarna.
 - zastosowanie narzędzi monetarnych dla realizacji określonych celów. Podmiotem polityki monetarnej jest bank centralny, który decyzje odnośnie wykorzystania instrumentów monetarnych podejmuje niezależnie od rządu. Bankowi centralnemu nie wolno udzielać pożyczek rządowi na finansowanie bieżących potrzeb budżetowych.
Instrumentami polityki monetarnej są:
- stopa procentowa (stopy: referencyjna/interwencyjna/repo, lombardowa, redyskontowa, depozytowa),
- stopa rezerw obowiązkowych,
- operacje otwartego rynku.

b). Polityka fiskalna.
- zastosowanie narzędzi fiskalnych do realizacji określonych celów, jest to całokształt polityki podatkowej państwa; decyzje władzy ustawodawczej (parlamentu), rządu, ministra finansów odnośnie ilości, rodzajów i wysokości wprowadzanych podatków. Instrumentami polityki fiskalnej są:
- podatki,
- wydatki związane z tworzeniem nowych miejsc pracy i z finansowaniem programów zmiany kwalifikacji zawodowych,
- wydatki promujące restrukturyzację gospodarki,
- wydatki promujące rozwój drobnej przedsiębiorczości,
- wydatki na roboty publiczne,
- deficyt budżetowy,
- dług publiczny,
- zasiłki dla bezrobotnych,
- poręczenia i gwarancje państwa dla podmiotów zaciągających pożyczki.

3. Podmioty polityki finansowej państwa.
Podmiotem polityki monetarnej jest bank centralny. Podmiotami polityki fiskalnej są: parlament, rząd, minister finansów, aparat skarbowy.
a. działalność i zakres odpowiedzialności banku centralnego.
Bank centralny pełni w gospodarce trzy ważne funkcje, ponieważ jest:
- centralnym bankiem państwa,
- emitentem pieniądza,
- bankiem nadrzędnym dla innych banków.

 BANK CENTRALNY
Bank centralny jest bankiem państwa - oznacza to, że świadczy usługi bankowe instytucjom rządowym, w tym między innymi prowadzi rachunek Ministerstwa Finansów. Bank centralny zajmuje się także bieżącym rozliczaniem dochodów i wydatków państwa, obsługuje przy tym emisje skarbowych papierów wartościowych (emitowanych przez państwo).

BANK EMISYJNY
Bank centralny zajmuje się - w imieniu państwa - emisją pieniądza. Bank centralny jest jedyną instytucją, uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych danego państwa. Określa przy tym nie tylko wielkość emisji, ale też podejmuje decyzje o wprowadzeniu pieniądza do obiegu. Bank emisyjny decyduje również o ilości pieniądza znajdującego się w obiegu - w celu oddziaływania na tę wielkość używa własnych instrumentów: m. in. stóp procentowych i operacji otwartego rynku.

BANK BANKÓW
Bank centralny świadczy usługi bankowe na rzecz innych banków: przyjmuje ich depozyty oraz udziela kredytów. Jedną z ważnych funkcji banku centralnego jest dostarczanie gotówki bankom komercyjnym oraz prowadzenie rozliczeń międzybankowych. Istotne jest również, że bank centralny jest dla banków handlowych „pożyczkodawcą ostatniej instancji”. Oznacza to, że w razie potrzeby banki komercyjne mogą uzyskać kredyt w banku centralnym (jest to element ochraniający system bankowy przed utratą płynności). Bank centralny jest wię

c stabilizatorem systemu bankowego, a jednym z jego zadań jest zapewnienie jak największego bezpieczeństwa rynku pieniężnego.

Bank centralny odpowiada za:
· stabilny poziom cen (cel strategiczny),
· (z punktu widzenia Keynsistów odpowiednio wielką) podaż pieniądza, wysokość stóp procentowych, wielkość kredytu,
· poziom kursów walutowych (w razie potrzeby przeprowadza konieczne interwencje),
· bezpieczeństwo systemu bankowego w danym kraju.

b. działalność i zakres odpowiedzialności władz fiskalnych.
DZIAŁALNOŚĆ
Władze fiskalne:
- konstruują system podatkowy,
- ściągają podatki,
- kontrolują działalność przedsiębiorstw (czy nie dochodzi do oszustw podatkowych),
- podejmują decyzje odnośnie wydatkowania zebranych środków.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ:
Władze fiskalne odpowiadają za:
- zapewnienie środków dla działalności państwa (spełnianie funkcji

państwa),
- realizację celów polityki finansowej.

5. Cele polityki finansowej państwa.
a. cele uniwersalne.
- promowanie wzrostu gospodarczego (przyrostu PKB),
- stabilizacja cykli koniunkturalnych (przy pomocy automatycznych stabilizatorów koniunktury: podatków progresywnych i zasiłków dla bezrobotnych oraz narzędzi dyskrecjonalnych, czyli np. zwiększonych wydatków rządowych),
- ochrona wartości pieniądza w czasie (przeciwdziałanie, zapobieganie inflacji),
- ochrona dotychczas istniejących miejsc pracy oraz tworzenie nowych,
- wspieranie konkurencyjności gospodarki,
- bezpieczeństwo systemu finansowego.

b. cele specyficzne.
Cele specyficzne to cele uniwersalne skonkretyzowane ze względu na dany kraj i czas.

Główne narzędzia polityki fiskalnej:

- zmiana stawki i struktury podatkowej

- zmiana w wielkości i strukturze wydatków

- korekta deficytu budżetowego i obsługa długu publicznego

Polityka pieniężna cele

- strategiczny (bezpośredni) - utrzymanie stabilnego poziomu cen

- pośredni- kontrola przerostu podaży pieniądza -do 1999r. teraz już nie obowiązuje cel inflacyjny

- operacyjny (krótkookresowy) pożądana wysokość bazy monetarnej - obecnie to kontrola stóp % na r.międzybankowym

Instrumenty polityki pieniężnej:

- pośrednie-

>stopy% -lombardowe, redyskontowe, referencyjne, depozytowe

>rezerwy obowiązkowe- może zdestabilizować system finansowy, duży wpływ na fundusze banku, efekty widoczne w długim czasie, bezpośrednio nie przedkłada się na zmiany ST.%, narzędzia uzupełniające

>operacje depozytowo-kredytowe- banki nie są finansowo niezależne od BC, stroną inicjującą jest BC, międzynarodowe ruchy kapitałów

>operacje otwartego rynku- ze względu na ich krótkoterminowy charakter regulowaniem płynności w sektorze bankowym, transakcje BC, transakcje dokonywane są w sposób ciągły co sprawia,że jest to instrument elastyczny, który w sposób płynny i łagodny oddziałuje na gospodarkę, decyzje o zastosowaniu tego narzędzia podejmuje się bez czasochłonnej procedury prawnej, uważa się za najskuteczniejszy instrument

6. Narzędzia polityki finansowej.
Narzędzia polityki finansowej można podzielić na narzędzia monetarne i fiskalne.
Narzędzia monetarne to:
- stopa procentowa (stopy: referencyjna/interwencyjna/repo, lombardowa, redyskontowa, depozytowa),
- stopa rezerw obowiązkowych,
- operacje otwartego rynku.
Narzędzia fiskalne to:
- podatki,
- dług publiczny,
- deficyt budżetowy,
- gwarancje kredytowe udzielane podmiotom gospodarczym.

II. POLITYKA FISKALNA - ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE.
1. Pojęcie i rodzaje polityki fiskalnej.
Polityka fiskalna - zastosowanie narzędzi fiskalnych do realizacji określonych celów. P.f. to całokształt polityki podatkowej państwa; decyzje władzy ustawodawczej (parlamentu), rządu, ministra finansów odnośnie ilości, rodzajów i wysokości wprowadzanych podatków.
Można rozróżniać politykę fiskalną aktywną oraz pasywną.
Aktywna: gdy rząd stosuje wybrane środki w celu: przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom, zapewnienie stabilizacji cen, ograniczanie bezrobocia. Głównymi rodzajami tych posunięć są zmiany stawek podatkowych, wydatki na roboty publiczne. Może to jednak powodować wiele niekorzystnych zjawisk.
Pasywna: wykorzystuje automatyczne stabilizatory koniunktury (ASK), które nie wymagają aktywności legislacyjnej państwa, lecz działają samoczynnie. Stabilizatory mają „wbudowaną giętkość” tzn. zmiany ich rozmiarów dokonują się przy niezmiennych zasadach opodatkowania i zmiennych zasadach dokonywania wydatków. Jeżeli wielkość wpływów podatkowych zależy od wielkości np. dochodów osobistych ludności to zmiana poziomu dochodów powoduje zmianę poziomu wpływów. Do stabilizatorów zaliczyć można:
- podatki od dochodów osobistych,
- podatki od dochodów osób prawnych,
- podatki pośrednie,
- zapomogi dla bezrobotnych i inne świadczenia społeczne jak np. programy stabilizacji dochodów w rolnictwie.

AKTYWNA PF-zwiększenie i zmniejszenie dochodów,wydatków publicznych.

Dyskrecjonalne środki stabilizacyjne:

1)środki wymagające regulacji ustawowych-zmiany w systemie podatkowym(zmiany stawek)

2)środki uruchamiania na podstawie decyzji władzy wykonawczej-klauzule o doraźnym zastosowaniu wysokości ulg podatkowych

Zalety-środki wykorzystywane w większości rozwiniętych krajów

Wady-opóźnienia poznawcze,decyzyjne,transmisyjne,; sztywność wydatków; niepewność i trudność oszacowania optymalnej skali zmian oraz reakcji gospodarki

PASYWNA PF- rozwiązanie wmontowane w sytuacje dochodów i wydatków publicznych

Automatyczne stabilizatory koniunktury

1)strona dochodowa-progresywny podatek dochodowy

2)strona wydatkowa- zasiłki dla bezrobotnych,świadczenia socjalne

Zalety-duża wrażliwość na zmiany poziomu dochodu narodowego;nie wymagają aktywności legislacyjnej państwa;szybko reagują na wahania koniunkturalne;uruchamianie bez ingerencji władz

Wady-nie są w stanie całkowicie wyeliminować zakłóceń które naruszają równowagę gospodarczą

Cele polityki fiskalnej:

a) Fiskalne - dotyczące zaspokojenia popytu państwa na pieniądz dwoma sposobami - podatkami w sposób dochodowy; niedochodowy- pożyczka, kredyt

b) pozafiskalne m.in.

- tworzenie warunków do gromadzenia oszczędności

- tworzenie warunków lepszego wykorzystania zdolności wytwórczych

- łagodzenie skutków bezrobocia

- łagodzenie negatywnych skutków działalności podm.gosp.

- wprowadzanie ulg, zwolnień- prospołeczne

Cele polityki fiskalnej- zapewnienie efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów

- zapewnienie sprawiedliwości i równości przy nadmiernej dysproporcji dochodów

- stabilność gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu

2. Społeczne, publiczne i gospodarcze zadania polityki fiskalnej.
Zadania polityki fiskalnej można ująć jako następujące cele (fiskalne):
· zaspokojenie popytu państwa (władz publicznych) na pieniądz (dochody)- jest to kluczowe zadanie, państwo nie jest w stanie wytwarzać dochodów, a jeśli tak, to musi sięgać po dochody innych podmiotów,
· realizacja statutowych zadań władz publicznych za pomocą zgromadzonych środków pieniężnych,
· realizacja pozafiskalnych celów państwa, ale przy wykorzystaniu instrumentów polityki fiskalnej - długookresowa analiza funkcjonowania gospodarki kapitalistycznej prowadzi do wniosku, że jej rozwój nie odbywa się bez zakłóceń, a nawet może wywoływać negatywne skutki i dla gospodarki i dla społeczeństwa (???). Te właśnie fakty leżą u podstaw możliwości wykorzystania instrumentów finansowych.
Cele pozafiskalne polityki fiskalnej:
a. tworzenie warunków pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych gospodarki,
b. tworzenie warunków gromadzenia oszczędności pieniężnych przez optymalizacje obciążeń
podatkowych,
c. ograniczenie amplitudy wahań cyklu koniunkturalnego,
d. walka ze skutkami bezrobocia i promowanie procesu tworzenia nowych miejsc pracy,
e. korekta nadmiernego zróżnicowania dochodów w społeczeństwie będącego skutkiem bezwzględnie
działającego mechanizmu rynkowego,
f. łagodzenie negatywnych skutków ubocznych działalności podmiotów rynkowych, które kierują się
przede wszystkim motywem zysku.

III. POLITYKA FISKALNA W POLSCE W OKRESIE TRANSFORMACJI.
1. Doktrynalne uwarunkowania polityki fiskalnej.
Dla realizacji głównych celów polityki fiskalnej: zaspokojenia popytu władz publicznych na pieniądz, realizacji założeń odnośnie polityki wydatków publicznych, potrzebne są:
a. dobrze skonstruowany i rozwinięty system podatkowy, - Od jakości i stopnia rozwoju systemu podatkowego (podatki pośrednie czy bezpośrednie) zależy możliwość stymulacyjnego lub hamującego oddziaływania na aktywność podmiotów.
b. skuteczny aparat skarbowy, - Warunkiem skutecznej polityki fiskalnej jest sprawnie działający aparat skarbowy, na który składają się zarówno jednostki skarbowe wymierzające i egzekwujące należności skarbowe, jak i jednostki kontroli skarbowej. Aparat skarbowy z natury rzeczy narażony jest na korupcję, dlatego państwo zapewnie pracownikom tej sfery wysokie dochody.
c. sprawne procedury legislacyjne, - Ustawodawcy powinni mieć możliwość szybkiego przeprowadzania zmian w regulacjach systemu podatkowego, aby według własnej wizji odpowiadać na zmieniające się warunki w gospodarce.
d. dobrze rozwinięte instytucje publiczne. - Warunkiem skutecznej polityki fiskalnej są także sprawnie działające instytucje publiczne, tj. te, które wydatkują dane środki na określone cele. Są to np.: biura pośrednictwa pracy, instytucje organizujące i nadzorujące zamówienia publiczne itp.
2. Koncepcja konserwatyzmu fiskalnego.
Konserwatyzm fiskalny zaleca aby budżet państwa był jak najmniejszy. J.B. Say: „podatek jest ciężarem nie tylko z
prywatnego lecz także społecznego punktu widzenia”.
Koncepcja małego budżetu oznacza, że powinien on być tworzony do takiej wysokości, która pozwala finansować ewidentne zadania publiczne państwa a zwłaszcza zapewnienie ładu wewnętrznego i obrony narodowej.
K. f. cechuje szukanie podobieństw między gospodarstwem domowym, przedsiębiorstwem prywatnym i gospodarstwem publicznym.
Przeznaczenie zaciągniętych pożyczek:
Jeżeli nie uda się uniknąć deficytu budżetowego, musi być on bezwzględnie przeznaczony na finansowanie rozwoju gospodarczego. Pożyczki te powinny być zaciągane w ramach operacji długoterminowych, tak aby nie zmniejszać bieżących kapitałów potrzebnych przedsiębiorstwom prywatnym. Pożyczki te powinny być jak najszybciej spłacone, aby nie zwiększać kosztów obsługi długu.
4 założenia konserwatyzmu fiskalnego:
1) równowaga ekonomiczna gospodarki,
2) równość między oszczędnościami i inwestycjami,
3) komplementarność między konsumpcją i oszczędnościami,
4) stała suma oszczędności w warunkach równowagi ekonomicznej.
Neutralność podatkowa (pierwotnie nawet absolutna), głoszona była w XIX w. przez Paul Leroy-Beaulieu czy
Rene Stourm. Zakłada ona, iż rząd nie próbuje ingerować za pomocą podatków ani w rozkład dochodów ani naturalny proces alokacji zasobów; państwo nie powinno ani stymulować, ani protegować, ani ograniczać niczego, co legalne. N.p. jest elementem koncepcji konserwatyzmu fiskalnego.
2.4. Przeciwdziałanie monetyzacji deficytu budżetowego (dodruku pieniądza).
· Rząd może finansować deficyt budżetowy przez zaciągnięcie pożyczki - emituje obligacje (trzeba jednak pamiętać iż kosztami obsługi tego długu, tj. odsetkami od pożyczonego przez rząd kapitału zawsze zostają obarczeni podatnicy. Rząd bowiem nie prowadzi przecież działalności gospodarczej tak, jak robi to przedsiębiorca i jego bezwzględnie głównym źródłem dochodu są zawsze podatki).
· Może też sprzedać swoje obligacje bankowi centralnemu, który w celu ich zakupienia dostarczy dodatkową ilość pieniądza. Rząd wykorzysta te pieniądze na pokrycie deficytu. Jest to wówczas równoznaczne z drukowaniem pieniędzy na pokrycie deficytu budżetowego.
· Rząd decyduje się na monetyzację deficytu, gdy nie ma możliwości pożyczania (tzn., gdy nie może sprzedać obligacji). Kiedy może się to zdarzyć? Na przykład: Gdy deficit jest bardzo duży i rząd nie może znaleźć chętnych na kupno obligacji. Skutek - monetyzacja deficytu, dodruk pieniędzy i...wyższa inflacja.

Polityka fiskalna i jej doktrynalne uwarunkowania:

`90-'91 neutralna doktryna ekonomiczna i społeczna PKB 11,6, ST.BEZR 6,5

'92-'93 reorientacja doktryny ekonomicznej społ. PKB 0%,ST.BEZR 16,4%

'93-'97 wzmocnienie roli państwa bez naruszenia fundamentalnych elementów mechanizmu rynkowego

'97-`01 silniejsze nawiązanie do idei wolnego rynku. Średniookresowa strategia finansowa '98

'01-'05 rozdroże doktrynalne, mała spójność konsumpcji gospodarki i finansów publicznych

'05-'07 sprzeciw wobec interwencjonizmowi państwowego. Interes narodu ponad interesem jednostki

'08 interwencjonizm państwowy w niektórych obszarach gospodarki

Liberalizm trwa do 1929 (do Wielkiego Kryzysu) Przerwała go ortodoksyjna teoria finansów publicznych

1. Budżet powinien być jak najmniejszy,stale i bezwzględnie zrównoważony.Budżet nie finansuje np.bezrobocia, aby nie rósł deficyt.

2. Jeśli dojdzie do powstania deficytu to powinna go sfinalizować pożyczka, aby nie rodzić kosztów obsługi długu publicznego.

3. Polityka podatkowa powinna być neutralna. Powinno się finansować głównie cele fiskalne. Powinny dominować podatki pośrednie (np.VAT)

Niemiecki ekonomista Adolf Wagner zakwestionował Ortodoks.teoria fin.publ. powstały ubezpieczenia społeczne,powstały pierwsze roboty publiczne.

John Kays również uważał,że dobra jest interwencja państwa w finansach.

Teoria Wagnera i Kaynsa trwały do lat 70-ych, gdy nastąpił szok naftowy, stagnacja

Uznano,że ingerencja jest potrzebna, ale nie instrumentami finansowymi, lecz monetarnymi. Narzędzia te nie przyniosły skutków.

NOWY KONSERWATYZM FISKALNY:

-konstrukcja małego budżetu - ograniczenie skali redystrybucji przez sektor finansów publicznych czyli ile środkównprzechodzi przez „ręce” sektora publicznego. Chodzi o to aby zachować taką równowagę aby nie było ani nadwyżki ani deficytu.

-bezwzględna równowaga budżetowa - równowaga która nie będzie ani nadwyżką ani deficytem

-przeciwdziałanie fonetyzacji def.budż

-ograniczenie długu publicznego

-neutralność podatku względem gospodarki

Bezwzględna równowaga budżetowa-ani nadwyżka, ani deficyt ( A jak już powstanie NIE finansowany przez BC

MIERNIKI (ILOŚCIOWE) INTERWENCJI FISKALNEJ PAŃSTWA:

1.Zakres ingerencji finansów publicznych w PKB-

wskaźnik fiskalizmu- dochody publiczne do PKB. Jaka część wytw.dochodu w gospodarce przechodzi przez sektor publiczny

wskaźnik alokacji- wydatki publiczne do PKB. Ile dochodów wydatkuje sektor publiczny.Zależy od WF poziomu rozwoju gosp. I od ustroju politycznego.

Średnia dla krajów UE(euro)46%,UE(bez euro)45%,Polska40%. Wśród krajów UE(„starych”) Dania 56%,Finlandia 52%,Szwecja58%

Poziom fiskalizmu w „starych”krajach UEjest znacznie wyższy niż w pozost.”Nowi” Estonia,Łotwa,Litwa,Rumunia- graniece 30%

WA Wydatki do PKB Dla krajów UE 47%,Polska44%, „Starzy' Dania,Francja,Szwecja,Włochy-granica 50% Poziom fiskalizmu w Polsce jest umiarkowany

2.Stopień pokrycia wydatków publicznych z dochodów- Można przyjąć ,że jeżeli mamy do czynienia z wyższym poziomem deficytu to fiskalizm jest niski.

3.Różnice między nominalną a efektywną stopą gospodarowania- Podatek 19% minus ulgi,stopa wolna od podatku 17,7%

4.Zakres występowania szarej strefy w gospodarce-co ma wpływ na szarą strefę:wysokie podatki,wysoki ZUS,moralność podatkowa-skłonność podatników do płacenia,intensywność uregulowan prawnych(ilość przepisów,zawilość)

Ponadto:wysokość stawek podatkowych,poziom obciążęń fiskalnych w stosunku do PKB,budowa skali podatkowych (im wyższa progresywność skali podatkowej tym wyższy poziom fiskalizmu)

Racjonalny fiskalizm- o racjonalnym fiskalizmie można mówić,gdy skala ingerencji władz publicznych w dochody podmiotów gospodarczych umożliwia zaspokojenie niewiarygodnych potrzeb władz publicznych w zakresie dochodów i jednocześnie pozwala funkcjonować oraz rozwijać się podmiotom gospodarczym, a gosp.dom.zaspokajać potrzeby konsumpcyjne na przyzwoitym poziomie, tworząc warunki do oszczędzania, co w skali makro daje podstawy trwałego wzrostu gospodarczego.

PKB- suma wytworzonych produktów na terenie kraju, bez względu na to, kto jest producentem, to wydatki konsumpcyjne, rządowe, inwestycyjne plus eksport netto

To suma dochodów wytworzonych w danym kraju.

PKB w ujęciu realnym nie zawiera inflacji

Francja i Niemcy mają najniższą dynamikę zmian wzrostu gospodarczego

Wydatki na badania i rozwój - dające wysoki poziom wzrostu gospodarczego.

Przyczyny wzrostu bezrobocia:

-redukcja miejsc pracy

- sezonowość produkcji

- zmiany cyklu koniunkturalnego

- bankructwo firm w związku ze spadkiem popytu

- niedopasowanie popytu z podażą

- przy danej płacy stwierdzamy, że praca jest nieopłacalna

'90-'93 (bezr.6,5-16,14) -burzliwe zmiany w gospodarce.Część przeds.państwowych zostala zlikwidowana. Weszliśmy w fazę kryzysu, zmniejszył się popyt globalny.Kryzys w Rosji wzmocnił go.

'94-'97 (16%-10,3)b.d. sytuacja gosp.(5-6%PKB)

'98-03(10,3-20)Wyż demograficzny. Restrykcyjna polityka fiskalna('00-'03 niski PK ok.1%)

'04-'08 (20-9,5) PKBok.6%.D sytuacja gospodarcza. Przystąpienie Polski Do UE.

W latach '90 większość bezrobotnych to ludzie z wyszt.podst. teraz również zawodowym

Sektor publiczny zatrudnia 28%

Inflacja -przyczyny wzrostu:

- wzrost kosztów produkcji( czynniki podażowe

-wzrost popytu (wysoka dynamika wynagrodzeń)

-kurs walutowy

Miary inflacji HICP zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych:

GUS

1. Wskaźnik cen dóbr i usług konsumpcyjnych (odzież, żywność)

2. Wskaźnik cen hurtowych i detalicznych (gaz,woda)=wskaźnik będący miarą procentowych zmian wydatków związanych z zakupem pewnego ustalonego zestawu (koszyka) dóbr w jakimś okresie

3. Wskaźnik cen wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład PKB (delator PKB to stosunek nominalnego do realnego PKB). Nominalny strumień podatku zwiększa się nie tylko pod wpływem wzrostu ilości wytwarzanych dóbr i usług, lecz również ze względu na zmiany ich cen. Jest to najbardziej kompleksowy wskaźnik

NARODOWY BANK POLSKI

Inflacja bazowa- to ta część inflacji rejestr., która jest związana z oczekiwaniami inflacyjnymi, presją popytową oraz jest niezależna wobec szoków podażowych. Obliczana jest na podstawie wsk. CPI po wyeliminowaniu np. cen żywności,c.adm.,cen o największej zmienności

Wzrost inflacji,wzrost cen ropy naftowej,ograniczona podaż produktów(płodów rolnych) słaby złoty

W 2007r.zastosowano narzędzia polityki monetarnej, Wysoka dynamika wynagrodzeń.

Główne założenia doktryny liberalnej

- Neutralność polityki podatkowej (brak zmian w podziale dochodów społeczeństwa, ukształtowanych w warunkach produkcji

- Odpowiedni stopień obciążenia podatkowego społeczeństwa (podatki nie powinny hamować aktywności gospodarczej ale również ograniczać zdolności gospodarstw domowych do gromadzenia oszczędności

- System podatkowy powinien zawierać podatki pośrednie

Polityka fiskalna i jej doktrynalne uwarunkowania:

`90-'91 neutralna doktryna ekonomiczna i społeczna PKB 11,6, ST.BEZR 6,5 '92-'93 reorientacja doktryny ekonomicznej społ. PKB 0%,ST.BEZR 16,4%

'93-'97 wzmocnienie roli państwa bez naruszenia fundamentalnych elementów mechanizmu rynkowego

'97-`01 silniejsze nawiązanie do idei wolnego rynku. Średniookresowa strategia finansowa '98 '01-'05 rozdroże doktrynalne, mała

ZASADY PODATKOWE
Można wyróżnić następujące zasady podatkowe:
Fiskalne:
1) Wydajność - jako wydajne źródło dochodów władz publicznych (państwo powinno sięgać do takiego przedmiotu opodatkowania, który dostarczy dochodów niezbędnych do realizacji funkcji i zadań państwa oraz władz samorządowych)
2) Elastyczność - podatek powinien reagować na zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze oraz społeczne; reagowanie skal podatkowych (w podatku dochodowym) na przebieg cyklu koniunkturalnego
3) Stałość - konieczność ograniczonych zmian w systemie podatkowym
Ekonomiczne:
4) Nienaruszalność majątku podatników - podatek powinien być pokrywany z bieżących dochodów, a jego wysokość nie może zmniejszać majątku podatnika
Sprawiedliwości:
5) Powszechność - ciężary podatkowe powinny mieć charakter powszechny (każdy obywatel powinien być objęty podatkiem, jeżeli spełnione są warunki powstania stosunku podatkowego)
6) Równość - równomierne rozłożenie ciężarów podatkowych na wszystkich podatników (proporcjonalnie do ich dochodów - niezgodne z zasadą zdolności dochodowej)
7) Zdolność dochodowa (podatkowa) - system podatkowy powinien korygować proporcje pierwotnego podziału dochodu narodowego, jeśli uzna się go za niesprawiedliwy
Techniczne:
8) Pewność - podatki powinny być takie, aby były niezawodnym źródłem dochodów państwa i aby podatnik z góry wiedział, jaki podatek będzie płacił w związku z prowadzoną działalnością lub/i osiąganymi dochodami
9) Dogodność - pobór podatku powinien uwzględniać warunki finansowe podatnika, cykl i charakter jego działalności, itp.
10) Taniość - koszty realizowania podatków nie powinny nadmiernie zmniejszać dochodów państwa

4. Strategia podatków w Polsce po roku 1992 r.
Łagodna rewolucja podatkowa.
I. Przesłanki zmian.
1. rewolucja wystąpiła w okresie transformacji i konieczność reformy systemu podatkowego wynikała
z jego anachronicznego i nieadekwatnego do współczesnej gospodarki rynkowej charakteru,
2. praktyczny zanik podatku jako kategorii ekonomicznej, społecznej itd.,
3. podatkami obciążona była gospodarka prywatna, głównie indywidualne gospodarstwa rolne, które dawały tylko kilka procent w tworzeniu budżetu państwa,
4. ostry kryzys finansów publicznych na przełomie I i II kwartału 1991 r.,
5. dochody państwa opierały się na podatkach bezpośrednich płaconych przez przedsiębiorstwa państwowe, jednak po zastosowaniu restrykcyjnej polityki dochody budżetu zaczęły spadać a jednocześnie nie nastąpił też zakładany wzrost podatków od sektora prywatnego. Wynikało to także z niedorozwoju aparatu skarbowego, który nie był w stanie kontrolować płacenia podatków przez sektor prywatny. W tej sytuacji konieczne było szybkie rozszerzenie podatków pośrednich przez rozszerzenie zakresu stosowania podatku obrotowego i podniesienie jego stawek a potem wprowadzenie podatku od towarów i usług,
6. przywrócono w Polsce samorząd terytorialny, konieczne było ustanowienie finansowych podstaw działalności władz gminnych i oparciu ich działalności na podatkach centralnych i gminnych.

II. Główne zasady reformy systemu podatkowego.
1. zachowana została zasada centralnego władztwa podatkowego, która i tak do końca nie była bezwzględnie przestrzegana gdyż prawo samorządowe dopuszcza możliwość samoopodatkowania się mieszkańców gminy,
2. przyjęto zasadę koncentracji dochodów władz publicznych za pomocą kilku wiodących podatków:
- od towarów i usług,
- akcyzowy,
- dochodowy od osób fizycznych,
- dochodowy od osób prawnych,
- jak również ceł,
3. przekazywanie części podatków w gestię władz samorządowych jako wyłączne źródło zasilania budżetów gmin,
4. oparcie się w większym stopniu dochodów budżetowych na podatkach pośrednich (łatwiejszych do ściągnięcia i nie naruszających wprost zysków przedsiębiorstw tworząc tym samym warunki do inwestowania),
5. wprowadzenie powszechnego podatku od dochodów osób fizycznych,
6. władze gminne mogą trwale partycypować w podatkach władz centralnych,
7. możliwość używania podatków do realizacji celów pozafiskalnych,
8. reforma systemu podatkowego zgodnie z podstawowymi zasadami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
III. Filary reformy podatkowej.
1. Wprowadzenie 1 stycznia 92 r. podatku dochodowego od osób fizycznych,
2. Wprowadzenie 5 lipca 93 r. podatku od towarów i usług,
3. Zreformowanie w 92 r. podatku dochodowego od osób prawnych,
4. Wprowadzenie systemu podatków i opłat lokalnych: podatek od nieruchomości, rolny, od spadków i darowizn, od środków transportu,
5. Ustanowienie podatku importowego,
6. Wprowadzenie podatku od sprzedaży akcji w obrocie publicznym, podatku od gier losowych , opłaty wyrównawczej.
IV. Skutki łagodnej rewolucji podatkowej.
1. wprowadzono dwa podatki: dochodowy od osób fizycznych, oraz od towarów i usług, (udało się to głównie dzięki niskiej świadomości podatkowej społeczeństwa),
2. przy wprowadzaniu podatku dochodowego od osób fiz. duże znaczenie miało ubruttowienie wynagrodzeń, co zneutralizowało w znacznym stopniu jego wpływ na dochody podmiotów.
Wpływ wprowadzenia podatku od towarów i usług nie wywołał silnego impulsu inflacyjnego. Wzrost inflacji w roku 93 wyniósł około 6 pkt %, przy stopie inflacji 34,3%.

5. Mierniki interwencji fiskalnej państwa (mierniki fiskalizmu).
Mierniki fiskalizmu:
- stosunek wydatków systemu finansów publicznych do wielkości PKB,
- stopień pokrycia wydatków publicznych z dochodów,
- progresywne skale podatkowe,
- różnice między nominalną a efektywną stopą opodatkowania,
- zakres występowania tzw. szarej strefy w gospodarce.

6. Redystrybucja budżetowa za pomocą podatków i transferów.
Państwo bezpośrednio nie wytwarza dochodu, chociaż spełniając konstytucyjne funkcje ponosi wydatki. Wymusza to redystrybucję dochodów społecznych, która jest realizowana w formie pieniężnej i budzi wiele kontrowersji.
Kryteria redystrybucji (wtórnego podziału dochodów, które poprzez działanie mechanizmu rynkowego zostały już podzielone w sposób pierwotny) mają aspekty:
- makroekonomiczny: dotyczy zakresu redystrybucji PNB, ogólnej struktury dochodów i wydatków realizowanych przez władze,
- makrospołeczny: polega na analizowaniu skutków działalności państwa dla różnych grup społecznych,
- jednostkowy.
Podstawowym kryterium redystrybucji dochodów jest jej taki jej zakres i struktura, które pozwalają funkcjonować gospodarce, a państwu wypełniać jego funkcje. Redystrybucja dokonywana jest przez ogromną ilość operacji finansowych. Finansowanie procesów dóbr publicznych i społecznych jest możliwe tylko przy określonym systemie wyrzeczeń jednostek, które pozbawiane są części dochodów na rzecz ogółu, co powoduje pogorszenie ich sytuacji materialnej. Pojawia się tu problem sprawiedliwego rozłożenia ciężarów finansowania zadań publicznych i społecznych.
Podstawowy dylemat związany z redystrybucją sprowadza się do wyborów, czy nadać:
- priorytet efektywności gospodarowania (pobudzanie aktywności gospodarczej, co może niestety prowadzić do nadmiernego zróżnicowania dochodów)
- priorytet równości dochodów, co z kolei hamuje aktywność gosp.
Pojawia się tu także spór dlaczego ludzie bogatsi mają płacić większe podatki.

7. Reakcje społeczeństwa na ciężary podatkowe.
Jeżeli obywatel poczuje się nadmiernie obciążony podatkami będzie przed nimi uciekał.
Ucieczka przed podatkami:
§ jeżeli mechanizm rynkowy nie daje szansy złagodzenia ciężarów podatkowych, podatnik będzie dążył do ucieczki przed podatkiem,
§ zachodzi między podatnikiem a państwem.

Formy ucieczki przed podatkami:
1) unikanie podatku - polega na świadomym powstrzymywaniu się przed dokonywaniem czynności wywołujących powstanie stosunku podatkowego lub na wyszukiwaniu luk w przepisach podatkowych po to, by w ogóle uniknąć podatku bądź zmniejszyć jego ciężary, np. powstrzymywanie się od zakupu opodatkowanych dóbr, odmowa przyjęcia spadku; sprzyja temu rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych i społecznych - w aspekcie międzynarodowym unikanie podatków może głównie polegać na:
- unikaniu nałożenia podatku,
- unikaniu uiszczenia podatku,
2) oszustwa podatkowe - są łamaniem prawa i podlegają karze; typowe formy oszustw podatkowych to:
- zatajenie materialne (ukrywanie przedmiotów podlegających opodatkowaniu),
- zatajenie rachunkowe (niezgodne ze stanem faktycznych prowadzenie rachunkowości),
- fałszywe kwalifikowanie (ukrywanie rzeczywistej sytuacji prawnej podatnika przez fikcyjną sytuację
prawną, np. podstawianie osób, zmiana treści operacji finansowych).

8. Wpływ inflacji na politykę fiskalną.
Istotne zależności między inflacją a elementami polityki fiskalnej:
WPŁYW NA DOCHODY
· Jeżeli przykładowo średni poziom cen wzrasta o jakieś r, to wzrosty cen pojedynczych towarów i usług lub ich grup mogą być bardzo zróżnicowane. Stąd pojawiają się tzw. zyski albo straty inflacyjne, czyli wzrosty cen danego pojedynczego dobra, które realnie przewyższają (zysk) lub pozostają poniżej (strata) wzrostu przeciętnego poziomu cen. Zastosowanie określenia zysków i strat inflacyjnych do dochodów i wydatków budżetowych jest możliwe pod warunkiem ustalenia wrażliwości poszczególnych rodzajowych pozycji dochodów i wydatków na inflacyjne zmiany cen.
· W przypadku podatków pośrednich, czyli wymierzanych od wartości sprzedaży w bieżących cenach, przy zastosowaniu stałych stawek procentowych, (podatek od towarów i usług - VAT oraz podatek akcyzowy), inflacyjny wzrost cen towarów i usług przy zachowaniu obu tych podatków na poprzednim poziomie i innych warunkach niezmienionych powinien przynosić proporcjonalny do wzrostu cen wzrost dochodów budżetowych. Daje to podstawę do uznania tej pozycji dochodów za niewrażliwą na inflację w tym sensie, iż wzrost cen nie przynosi budżetowi ani zysków ani strat inflacyjnych, pod warunkiem, że wzrost cen towarów i usług objętych różnymi stawkami podatkowymi jest jednakowy i pokrywa się z ogólnym wskaźnikiem inflacji.
· W sytuacji, gdy wzrosty cen poszczególnych grup towarów różnią się od ogólnego wskaźnika inflacji, dochody budżetu mogą nie być proporcjonalne do wzrostu przeciętnego poziomu cen; czyli mogą wystąpić zyski lub straty inflacyjne (przykład): do strat w dochodach budżetowych może dojść, gdy ceny towarów obciążonych niższymi stawkami podatków rosną powyżej ogólnego wskaźnika inflacji, zaś ceny towarów objętych wyższymi (czy normalnymi) stawkami rosną poniżej wskaźnika inflacji. Można więc powiedzieć, iż wpływ inflacji na dochody budżetowe gromadzone w formie podatków dochodowych zależy i od ich konstrukcji prawnej i od uprawianej w tej dziedzinie polityki fiskalnej.
· Podatki dochodowe pobierane według niezmiennych stawek podatkowych, a więc podatki dochodowe typu proporcjonalnego (takim jest w Polsce podatek od osób prawnych) powinny być w zasadzie niewrażliwe na inflację, o ile oczywiście podstawy opodatkowania w tym podatku, przy innych warunkach nie zmienionych, na skutek inflacji wzrastają tak samo jak ceny.
· Nieco inaczej może oddziaływać inflacja na wpływy budżetowe z podatku dochodowego o progresywnych stawkach podatkowych, czyli wzrastających wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. Wpływ inflacji na dochody zależy tu jednak nie tyle od progresji stawek, ile od tego, czy wraz ze wzrostem cen są zmieniane przedziały (progi) podstaw opodatkowania, których przekroczenie powoduje zastosowanie wyższych stawek podatkowych.
· W przypadku różnego rodzaju opłat stanowiących dochód budżetu inflacja staje się raczej przyczyną strat budżetowych niż zysków. Jeżeli opłaty ustalane są kwotowo (co dotyczy znacznej części opłat administracyjnych, sądowych, notarialnych), to wraz z inflacją następuje spadek ich realnej wartości i realnych dochodów budżetowych. Tak więc w pozycjach niepodatkowych dochodów budżetu należy spodziewać się raczej inflacyjnych strat niż zysków, po przeliczeniu ich na wielkości realne.
· Jeżeli zważyć, że w obszarze podatkowych dochodów budżetu zyski inflacyjne mogą wystąpić raczej wyjątkowo (zaniechanie korekt przedziałów podatkowych w podatkach typu progresywnego), to możemy generalnie uznać, że wbrew dość rozpowszechnionym opiniom inflacja po stronie dochodów budżetu w ujęciu realnym powoduje najczęściej ich ubytek.

WPŁYW NA WYDATKI
· Nieprzewidziana lub niedoszacowana inflacja może spowodować straty inflacyjne budżetu w pozycji wydatków na obsługę długu publicznego. Inflacja nie wpływa na nominalną wielkość długu publicznego. W stosunkach kredytowych w naszym kraju panuje zasada nominalizmu, zgodnie z którą kwoty należności i zobowiązań, określone w momencie powstania stosunku kredytowego, nie podlegają zmianom przez cały okres jego trwania, choćby siła nabywcza pieniądza, w którym zostały wyrażone, została zdeprecjonowana na skutek inflacji. Zmniejszenie realnej wielkości zadłużenia w efekcie deprecjacji siły nabywczej pieniądza jest inflacyjnym zyskiem dłużników i inflacyjną stratą wierzycieli. Inflacyjna deprecjacja pieniądza wywiera natomiast wpływ na wydatki budżetowe z tytułu oprocentowania długu publicznego. Nienaruszalność nominalnych kwot zobowiązań, powodująca inflacyjne straty wierzycieli, musi być rekompensowana w postaci oprocentowania długów przy zastosowaniu „realnie dodatniej stopy procentowej”, to znaczy takiej stopy procentowej, której nominalna wysokość przekracza stopę inflacji. Stosowanie tej zasady powoduje znaczny wzrost bieżących wydatków budżetowych na obsługę długu.

Podsumowując można sformułować generalną tezę, iż inflacja nie przynosi realnych korzyści budżetowi państwa:
· Nominalny wzrost dochodów budżetowych może stać się wzrostem realnym tylko wtedy, gdy w progresywnych podatkach bezpośrednich zaniecha się podwyższania górnych granic przedziałów podatkowych odpowiednio do stopy inflacji,
· Podatki pośrednie, obliczane od cen towarów i usług w stałych stawkach procentowych, w warunkach inflacji nie rosną w ujęciu realnym, podobnie jak opłaty pobierane w stałych stawkach procentowych „ad valorem”,
· Inflacja zawsze prowadzi do wzrostu wydatków na oprocentowanie długu publicznego, gdyż nominalne stopy procentowe są podwyższane conajmniej o wskaźnik spodziewanej stopy inflacji. Wzrost tych wydatków - przy innych warunkach niezmienionych prowadzi do wzrostu deficytu budżetowego i konieczności finansowania tego wzrostu deficytu przez powiększanie zadłużenia państwa.

-1V2004 Polska jako niepełny członek UGW. Inwestycje w długofalowy wzrost gospodarczy.

1. Wymogi odnoszące się do wskaźników gospodarczych (kongregacja nominalna i realna)-spełnienie kryteriów konwergencji pozwoli utrwalić zasoby zdrowych polityk:fiskalnej,pieniężnej,walutowej

2.ERM(Europejski Mechanizm Kursowy) zastąpił Europejski System Walutowy

3.Wyeliminowanie waluty krajowej

KRYTERIA KONWERGENCJI NOMINANLEJ WEJSCIA DO STREFY EURO

Kryterium inflacji-Powoduje średnio dwunastomiesięczne rocznych stóp inflacji w danym kraju nie może przekraczać o więcej niż 1.5 punktu procentowego.Srednie 12-miesięcznej rocznych stóp inflacji z 30 krajów członkowskich o najbardziej stabilnych cenach.

Kryterium kursu walutowego-Stanowi,że przez okres co najmniej 2 lat (przed dokonaniem oceny gotowości kraju do członkostwa w strefie euro) wahania kursu waluty krajowej do euro muszą mieścić się w normalnym przedziale wahań wokół kursu centralnego. Kurs waluty krajowej nie może w okresie tych dwóch lat podlegać silnym napięciom,a także nie może być na własny wniosek kraju denominowany? W stosunku do waluty innego państwa członkowskiego.

K.długoterminowej stopy procentowej-stanowi że w okresie jednego roku poprzedzającego moment dokonywania oceny wypełnia kryterium,średnia długoterminowa stopa procentowa nie może być wyższa o więcej niż 2 pkt.procentowe od średniej z analogicznych stóp procentowych w trzech krajach UE o najbardziej stabilnych cenach.

K.sytuacji fiskalnej- stanowi że kraj członkowski w momencie dokonywania oceny nie może być obojętny procedurą nadmiernego deficytu.Analiza sytuacji fiskalnej przeprowadzana jest pod kątem sprawdzenia czyli:

-faktyczny lub planowy deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB przekracza wartość referencyjną

-relację długu sektora inst.rządowych i samorządowych do PKB przekracza wartość referencyjną

K.zgodności prawa:dotyczy zgodności ustawodawstwa krajowego z zapisami traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz Statutami Europejskiego Systemu Banków Centralnych i EBC w szczególnym zakresie

-należności instytucjonalnej,finansowej i personalnej BC

-spójności celów BC z celami sformułowanymi w traktacie oraz statucie ESBC,EBC

-zgodności prawa krajowego w tym regulacji dot.BC z traktatem i statusem europejskiego systemu BC-ych. W 2004r wypełniliśmy 1kryterim a w pozostałych latach wszystkie kryteria. Wegry-sytuacja kiepska, Estonia-sytuacja najlepsza

Konwergencja realna - proces kilkudziesięciu lat, aby poziom zamożności był porównywalny z innymi krajami b.zamożnymi, wysokorodzinnymi. Wzrost o 2 pkt %.

Polska w strefie euro. Plusy:

- wyeliminowanie ryzyka kursu walutowego,

- niższe koszty transakcyjne

- spadek stop procentowych

- wzrost stabilności i wiarygodności ekonomicznej

- spadek ryzyka makroekonomicznego

- wzrost wymiany handlowej

- wzrost inwestycji

Minusy:

- utrata niezależnej polityki pieniężnej

- ryzyko związane ze złym ustaleniem kursu wymiany złotego na euro

- ryzyko pogorszenia koniunktury

System podatkowy - przesłanki zmian

1. niekompatybilność systemu podatkowego

2. obciążenie podatkiem głównie gospodarki prywatnej

3. przywrócenie w Polsce samorządu terytorialnego

4. kryzys finansów publicznych

Główne zasady reformy

1. zachowanie zasady centralnego władztwa podatkowego

2. przyjęcie zasady koncentracji dochodów władz publicznych

3. przekazywanie części podatków w gestię władz samorządowych

4. wzrost znaczenia podatków pośrednich

5. wprowadzenie powszechnego podatku od dochodu osób fizycznych

6. władze gminne mogą trwale partycypować w podatkach władz centralnych

7. możliwości używania podatków do realizacji celów pozafiskalnych

8. reforma systemu podatkowego zgodnie z podstawowymi zasadami obciążającymi w Unii Europejskiej.

Reforma podatkowa w Polsce

1989 uregulowania prawne - ustawa o podatku dochodowym od przedsiębiorstw

Zmiany - ustalono wspólne zasady opodatkowania dochodu wszystkich osób prawnych bez względu na przynależność sektorową.

1991 Uregulowania prawne - ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zmiany - podatek dochodowy od osób fizycznych zastąpił część podatku rolnego od płac od wynagrodzeń oraz podatek wyrównawczy

Uregulowania prawne Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych. Zmiany -Regulacje dotyczyły podatku od nieruchomości podatków od środków transportu opłat lokalnych (administracyjna, miejscowa, targowa).

1993 Uregulowania prawne - ustawa o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego. Zmiany - podatek od wartości dodanej zastąpił podatek obrotowy.

1994-1998 Uregulowania prawne - ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Zmiany - wprowadzenie nowych form opodatkowania ryczałt ewidencjonowany oraz karta podatkowa.

1997 uregulowania prawne - ordynacja podatkowa Zmiany - uregulowano w sposób całościowy zasady postępowania wykonywania wygasania zobowiązań podatkowych. Akt ten objął swym zasięgiem również opłaty i inne nie podatkowe należności Skarbu Państwa.

Podatki pośrednie - VAT, podatek od gier, akcyza, cło

Podatki bezpośrednie - dochodowy, leśny, rolny, od darowizn, od spadków, od osób prawnych.

System podatkowy w Polsce

Podatki pośrednie

• obciążają podatnika w sposób niezależny od sytuacji dochodowej i majątkowej.

• Są ukryte w cenie więc ciężary są bardziej anonimowe i mniej odczuwalne dla podatnika.

Charakteryzuje je ponadto:

• Łatwość i szybkość poboru

• Duża wydajność fiskalna

• Regularność wpływów do budżetu

• Relatywnie niskie koszty poboru

Podatki bezpośrednie :

• Realizują sprawiedliwe rozłożenie ciężarów

• Są adresowane do konkretnej osoby nawiązują bezpośrednio do zdolności podatkowej

• Możliwości stosowania ulg i zwolnień przyczynia się do personalizacji tych podatków.

Charakteryzuje się ponadto:

• Wysokimi kosztami poboru

• Nieregularnością wpływów

• Ostentacyjnością poboru

Harmonizacja polityki podatkowej

Podstawowe zasady harmonizacji podatku VAT:

• Minimalna wysokość stawki podstawowej na poziomie 15%

• Stawka/i i obniżona/e na poziomie nie niższym aniżeli 5%

• Prawo wspólnotowe nie dopuszcza możliwości stosowania stawki zerowej na rynku wewnętrznym.

Podatki bezpośrednie (wspólne cechy opodatkowania dochodów w UE)

• W nielicznych krajach dochody firm są ponadto opodatkowane lokalnym podatkiem od Podatek ten dotyczy całości dochodów(a nie poszczególnych jego części) i w większości krajów ma charakter progresywny (kraje nadbałtyckie podatek liniowy)

• W większości krajów stosowana jest kwota rolna od podatku oraz wspólne opodatkowanie małżonków a także ulgi dla podatników wychowujących dzieci

• Podstawa opodatkowania jest najczęściej obliczana zgodnie z koncepcją źródeł a nie majątku

• W większości państw członkowskich występuje tzw podatek korporacyjny (spółki) oraz podatek składowy (z tytułu przynależności do izb handlowych np. Austria, Francja)

• działalności gospodarczej (Hiszpania, Luksemburg, Niemcy)

Słowacja Rumunia Czechy podatek liniowy nie przekracza 20%

Dochody i wydatki publiczne

Sektor finansów publicznych

1. sektor rządowy

2. sektor samorządowy ( budżety jednostek samorządu terytorialnego)

3. sektor ubezpieczeniowy (NFZ, ZUS)

2002 kiepska sytuacja gospodarcza

2007- dobry wskaźnik PKB inflacja stosunkowo wysoka

Przyczyny wzrostu sektora publicznego

Ekonomiczno-społeczne

• pojawienie się nowych zadań

• zwiększenie wydatków na dotychczas realizowane zadania

• postęp techniczny

• polityka redystrybucji dochodu narodowego

• konieczność finansowania inwestycji infrastrukturalnych

Polityczne

• wzrost wydatków publicznych spowodowanych np. wdrożeniem koncepcji państwa dobrobytu czy rozwojem parlamentaryzmu i demokracji stosunków politycznych.

Historyczne

• narastający dług publiczny i związany z tym wzrost wydatków publicznych wynikających z jego obsługi.

Socjologiczne

• obserwacja: im bardziej aktywne są podmioty sektora finansów publicznych tym większą mają tendencję do powiększania wydatków publicznych.

Kryteria podziału wydatków publicznych

1. funkcje państwa i samorządu (obrona narodowa obsługa długu publicznego)

2. kryterium szczebla władzy (wydatki centralne regionalne i lokalne)

3. związki z ostatecznym wykorzystaniem PKB (wydatki realne i transferowe)

4. przeznaczenie (wydatki bieżące i majątkowe)

5. oddziaływanie władz publicznych na wydatkowanie środków (sztywne elastyczne).

Wydatkami budżetowymi - nazywamy środki pieniężne przekazywane z budżetu państwa lub gminy na finansowanie zadań państwa, gminy lub innych związków publiczno-prawnych.

3.3.2. Koncepcja wydatków sztywnych.
Wydatki sztywne to wydatki, których poziomu nie da się zmienić, które państwo w danym roku budżetowym musi bezwzględnie ponieść; obowiązek ponoszenia przez władze publiczne wydatków sztywnych jest bardziej rygorystyczny niż ponoszenia wydatków stałych. Najczęściej za wydatki sztywne uważa się wydatki związane z obsługą długu publicznego. Nieprzeznaczenie wydatków na te cele oznaczałoby zachwianie wiarygodności władz publicznych na rynkach pożyczkowych, co utrudniłoby państwu zaciąganie pożyczek w przyszłości, a także wywołałoby szereg innych negatywnych skutków związanych z podważaniem zaufania obywateli do instytucji państwa.
W polskich warunkach do wydatków sztywnych zalicza się także wydatki na finansowanie deficytu funduszy ubezpieczeń społecznych. Cofnięcie dotacji z budżetu państwa na rzecz tychże funduszy groziłoby załamaniem się systemu ubezpieczeń społecznych.
Wydatki prorozwojowe to wydatki mające za zadanie stymulować rozwój w różnych sferach gospodarki. Przykładowo będą to wydatki na:
- na oświatę i naukę,
- szkolnictwo wyższe,
- badania naukowe.
Wydatki budżetu z punktu widzenia przeznaczenia można podzielić na następujące grupy:

1. wydatki związane z tradycyjnymi funkcjami państwa: (obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości)

2. wydatki związane z realizacją celów społecznych ( oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne)

3. wydatki związane z interwencjami w gospodarce (subwencje, dotacje)

4. wydatki na obsługę zadłużenia zewnętrznego i wewnętrznego

Wydatki publiczne powinny być dokonywane:
- w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów
- w sposób umożliwiający terminową realizację zadań
- w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań
Wydatki elastyczne - obejmują przede wszystkim : wynagrodzenia i wydatki rzeczowe (bieżące) jednostek zaliczanych do strefy budżetowej, dotacje do jednostek samorządu terytorialnego, dotacje do podmiotów gospodarczych, dotacje dla jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych (dotacje do szkół wyższych, jednostek naukowo- badawczych itp.) oraz wydatki majątkowe.

---