Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze
Temat 3: Znaczenie rynku kapitałowego w międzynarodowych stosunkach gospodarczych
Konspekt wykładu:
Rola rynku kapitałowego w zglobalizowanej gospodarce
Cechy charakterystyczne rynku kapitałowego
Rynek kapitałowy jest rynkiem finansowym, opisuje ogół instytucji, które służą przybliżeniu podaży i popytu na kapitał finansowy;
Jest rynkiem w znaczeniu ekonomicznym, tzn., że nie chodzi tutaj o miejsce w fizyczne, lecz o wszystkie na rynku aktywne osoby, organizacje i ich stosunki pomiędzy sobą;
Rynek kapitałowy jest zorganizowany międzynarodowo, tzn., że odbywa się handel pomiędzy różnymi ośrodkami rynkowymi na świecie i handluje się tymi samymi, ewentualnie porównywalnymi produktami (np. akcjami, obligacjami, certyfikatami, derywatami, kontraktami terminowymi, itd.);
Rynek kapitałowy dzieli się na rynek pierwotny i rynek wtórny, na rynku pierwotnym oferuje się nowo emitowane papiery wartościowe dostępu do kapitału (przez banki, fundusze itd.), na rynku wtórnym handluje się już istniejącymi papierami wartościowymi pomiędzy uczestnikami rynku (dla giełd, banków itd.);
Umowny okres obowiązywania pozostawienia kapitału (terminowość) wynosi na rynku kapitałowym z reguły dłużej niż jeden rok. Przy krótszych okresach obowiązywania mówi się o rynku pieniężnym;
Jeśli spełnione są założenia giełdowego handlu, mówi się o zorganizowanym handlu (rynek równoległy)
Aspekt finansowania i aspekt inwestycyjny rynku kapitałowego
Rynek kapitałowy ma aspekt finansowania i aspekt inwestycyjny.
Pod aspektem finansowania występuje pożyczkobiorca na kapitał na rynku kapitałowym (np. spółka akcyjna w celu zdobycia kapitału zakładowego przez sprzedaż akcji);
Pod aspektem inwestycyjnym pożyczkodawca nabywa przez poświęcenie swojego kapitału w celach inwestycyjnych umowne prawo na przyszłościowe wypłacenie kapitału.
Rynek kapitałowy w zglobalizowanej gospodarce światowej
Na rynku kapitałowym światowa globalizacja życia gospodarczego jest najbardziej rozwinięta, ukazuje się jednolitości handlowanych produktów finansowych i w połączeniu poszczególnych miejsc wymiany;
Globalizacja i przewaga neoliberalistycznej teorii i praktyki gospodarczej doprowadziła w ostatnich dziesięcioleciach do niebezpiecznej deregulacji i zrzeczeniu się kontroli przez państwa na rynku kapitałowym.
Obecny ogólnoświatowy kryzys finansowy jest wyrazem tego błędnego rozwoju;
2. Główne segmenty rynku kapitałowego
Zorganizowany rynek kapitałowy dzieli się na poszczególne segmenty:
Rynek obligacji
Obligacje mają następujące właściwości:
Prawo na stały (ustalony) procent na cały okres obowiązywania papierów wartościowych;
Zobowiązanie wypłaty emitenta przy końcu okresu obowiązywania na 100% wartości kapitałowej;
W handlu giełdowym kurs obligacji ustala się nie w EURO, lecz w procentach;
Obligacje posiadają w handlu giełdowym bardzo małe ryzyko straty i są dlatego polecane inwestorom jako bezpieczny depozyt papierów wartościowych.
Rynek akcji
Akcje są papierami udziałowymi, które swojemu właścicielowi zapewniają część kapitału zakładowego spółki akcyjnej.
Lokaty pieniężne w akcjach posiadają większe ryzyko straty niż w przypadku obligacji. Z drugiej strony zapewniają swoim właścicielom szanse większego zysku.
Większa nadzieja na zysku dla właścicieli akcji polega na:
Zysk na kursie jako różnica pomiędzy kursie kupna akcji i jej późniejszemu kursowi sprzedaży (główne oczekiwanie zysku);
Dywidendy, część zysku spółki akcyjnej w EURO od akcji („pseudo-oprocentowanie“ akcji);
Zyski przez prawo pierwokupu dla każdego akcjonariusza przez zwiększenie kapitału spółki przez emisje tzw. nowych akcji.
Akcje są jedną z najważniejszych form pozyskiwania kapitału do finansowania dużych przedsięwzięć.
Certyfikaty udziałowe i derywaty
Certyfikaty udziałowe (świadectwo udziałowe w spółce lokat kapitałowych) są uważane w swojej pierwotnej formie pozyskiwania kapitału na rynku kapitałowym z zaleta sterowania i ograniczenia ryzyka dla lokujących pieniądze.
W zależności, na którym rynku spółka lokat kapitałowych zainwestuje zmobilizowane dzięki sprzedaży certyfikatów pieniądze (Akcje, obligacje, nieruchomości itp.) rozróżnia się rodzaje certyfikatów.
W najmłodszej historii negatywnie przedstawiane fundusze hedgingowe i ich produkty, opierają się na innej strategii inwestycyjnej i nie można ich pomylić z klasycznymi certyfikatami udziałowymi.
Derywaty finansowe są papierami wartościowymi, które pochodzą ( łać. derivare) od jednego lub większej ilości tzw. papierów bazowych albo produktów bazowych. Są ze względu na swą konstrukcję i złożenie z zasady wysoko spekulacyjne i są odpowiedzialne za niektóre negatywne objawy obecnego finansowego kryzysu.
Rynek terminowy
Handel terminami papierami wartościowymi, walutami, surowcami naturalnymi i metalami szlachetnymi stał się, z pierwotnego założenia zredukowania ryzyka inwestycyjnego, wysoko spekulacyjny.
Na giełdach terminowych istnieją różne formy handlu terminami.
3. Podstawy i zasady wymiany na giełdzie
Sprzedaż papierów wartościowych, walut, kontraktów terminowych, surowców naturalnych i metali szlachetnych na do tego celu stworzonych giełdach, jest jedną z głównych form transakcyjnych międzynarodowego rynku kapitałowego.
Wymiana na giełdzie (rynek równoległy) funkcjonuje na zasadzie obowiązujących norm i zasad.
Do wymiany na giełdzie dopuszczeni są tylko maklerzy giełdowi, pełnomocnicy kupców i sprzedawców (wpisani do wymiany giełdowej pracownicy banku) i wymagany personel pomocniczy.
Przez maklerów giełdowych ustala się kurs (cenę) produktu wymiany wyłącznie na podstawie przedstawionej podaży (sprzedaż) i uchwyconemu popytowi (kupno) przy ustanowionych interwałach czasowych (przy ważnych indeksach giełdowych np. co minutę). To odbywa się dzisiaj prawie wyłącznie przez wymianę komputerową.
Zasad wymiany giełdowej nie można pomylić ze (spekulacyjnymi) oczekiwaniami sprzedawców i kupców, którzy przez swoje zlecenie kupna lub sprzedaży wywołują ustalenie kursu przez maklerów. Te oczekiwania wywodzą się z racjonalnych (fundamentalnych) przemyśleń, ale także w prawie tak samej części ze spekulacyjnych irracjonalnych oczekiwań.
Z tego powodu przewidzenie rozwoju kursu produktów wymiany na giełdzie do końca niemożliwa.
Dlatego: Uwaga na spekulacyjne zagrożenia utraty kapitału!
4. Strategie rynku kapitałowego oraz kryzys rynku finansowego
Obecny kryzys rynku kapitałowego wywołał burzliwe dyskusje nt. potrzebnych regulacji i kontroli;
Oczekuje się, że dojdzie do znacznych ograniczeń dotychczasowych praktyk i reguł rynku kapitałowego.
5