Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze
Temat 4: Finanse w gospodarczych stosunkach zewnętrznych (Eksport - Import)
Konspekt wykładu:
I. Ogólne podstawy handlu zagranicznego
Znaczenie handlu zagranicznego
Handel zagraniczny obejmuje wszystkie czynności gospodarczo-finansowe i przedsiębiorczo-finansowe przy stosunkach gospodarczych z zagranicą;
Podstawowe formy handlu zagranicznego są import, eksport i handel tranzytowy;
Dla gospodarek wielu krajów handel zagraniczny ma duże znaczenie, np. dla Republiki Federalnej Niemiec: Niemcy są od paru lat liderami eksportu, tzn., że absolutna kwota wszystkich w roku eksportowanych towarów i usług jest w Niemczech najwyższa (około 1 bilion EURO),
Niemcy mają najwyższą kwotę eksportu, tzn., że udział eksportu w PKB wynosi około jednej trzeciej;
Nadmiary eksportu stwarzają dla kraju korzystne warunki dla wyrównania bilansu płatniczego z innymi krajami;
Handel zagraniczny i wspólny rynek UE
Wraz z utworzeniem wspólnego rynku UE handel zewnętrzny członków UE otrzymał nową jakość;
W ruchu towarami i usługami osiągnięto przez wspólny rynek UE: zniesienia wszelkich kontroli na wspólnych granicach, harmonizacja (ujednolicenie) podatku VAT i akcyzy, uznanie lub ujednolicenie norm i zasad prawnych towarowych, swoboda usług itd.;
Wspólny rynek UE nie oznacza, że handel Unii Europejskiej osiągnie jakość handlu wspólnotowego (??);
Podstawy prawne i dokumenty w handlu zagranicznym
Prawo handlu zagranicznego jest w każdym kraju prawem narodowym (także w UE), bierze jednak pod uwagę wszystkie uchwalone przez UE normy prawne dla wspólnotowego handlu zagranicznego;
Zasadniczo każdy towar, który przekroczy granicę kraju, jest na początku towarem podlegającym odprawie celnej;
Wraz z wspólnym rynkiem UE narodowe obszary celne straciły na znaczeniu, znaczenie ma teraz obszar celny UE wraz ze swoimi granicami zewnętrznymi;
Obszar celny UE obejmuje zasadniczo obszar państw członków UE;
Podstawowym problemem przy kształtowaniu handlu zagranicznego jest to, że zawsze przynajmniej dwa różne obszary prawne są dotknięte;
Przy podpisywaniu międzynarodowych kontraktów należy się więc porozumiewać na wolę kontrahenta (??);
Pomimo iż w większości krajów forma kontraktu kupna jest dowolna, powinien być, z zasad bezpieczeństwa prawnego i możliwości dowodowej, ustanowiony kontrakt na piśmie;
Warunki dostawy (Incoterms)
Aby uniknąć nieporozumień i kłótni przy interpretacji prawnej konkretnych warunków dostawy towarów, powinno się w każdej umowie kupna ustanowić warunki dostawy zgodnie z „międzynarodowymi regułami handlu“ (Incoterms) jako wiążąca prawnie forma;
W związku z tym, że Incoterms same w sobie nie stanowią obowiązującego prawa, otrzymuje właściwości wiążące w wymianie handlowej, dopiero przeze powołanie w kontrakcie kupna; Mogą wtedy też być rozpatrywane przed sądem;
Zadaniem Incoterms jest obowiązujący i jasny podział kosztów transportu, ryzyka transportowego i należytej staranności (np. pozyskanie dokumentów);
Dzisiaj obowiązujące 13 Incoterms są podzielone według zakresu obowiązków eksportera;
Przykład: FOB (Free on Bord) - Eksporter wydaje towar przewoźnikowi (importerowi) na pokładzie statku w określonym porcie załadunku, a więc bez płatności za główny transport (transport morski);
CIF (Cost, Insurance and Freight) - Eksporter obejmuje koszty za główny transport aż do określonego portu rozładunku i koszt ubezpieczenia;
II. Formy finansowania w handlu zagranicznym
Najważniejsze formy zapłaty w handlu zagranicznym
Bardzo ważnym problemem w przypadku handlu zagranicznego jest zapłata uzgodnionych kontraktem dostaw; Każda wymiana w handlu zagranicznym jest dopiero dokonana dzięki zapłacie;
Najważniejszymi formami płatności w handlu zagranicznym są: przelew, czek i weksle;
Przelew jest zadaniem wyznaczonym przez zobowiązanego do zapłaty swojemu banku, obciążając swoje konto określoną sumą zasilając tą kwotą konto osoby trzeciej; ryzyko punktualnego dotrzymania swojego żądania leży tutaj po stronie odbiorcy płatności;
Czek jest poleceniem do instytucji kredytowej, obciążając konto osoby wystawiającej czek, wypłacić określoną sumę odbiorcy czeku; istnieje wiele rodzajów czeków;
Weksel jest międzynarodowo bardzo często stosowaną płatnością i instrumentem finansowania, jego zaletami są:
Od transakcji handlowej niezależna obietnica zapłaty,
Poświadczenie, w formie papieru wartościowego, żądania,
Międzynarodowo obowiązujące i twarde reguły prawne,
Szybki i uproszczony proces prawny w przypadku protestu,
Instrument finansowania dla importerów i eksporterów,
Relatywnie niskie koszty finansowania;
Warunki zapłaty (Terms of Payment)
Głównym zadaniem warunków zapłaty jest, wykonać płatność i zabezpieczenie płatności tak, że eksporter minimalizuje ryzyko związane z otrzymaniem płatności, a importer związane z dostarczeniem towaru, po wykonaniu płatności;
Międzynarodowo stosowanymi warunkami zapłaty są:
Zaliczka,
Zapłata za pobraniem,
Zapłata za prosty rachunek,
Dokumenty za zapłatę,
Dokumenty za weksel akceptowany,
Dokumenty za zapłatę na bazie akredytywnej (tzw. akredytywa dokumentowa),
Dokumenty za weksel akceptowany na bazie akredytywnej.
3. Akredytywa dokumentowa
Najczęściej stosowanym warunkiem zapłaty przy transakcjach handlu zagranicznego z długimi drogami transportu (np. transport morski) jest akredytywa dokumentowa; zawiera najbardziej sprawiedliwy podział ryzyka pomiędzy eksporterem i importerem;
Przykład:
III. Zabezpieczenie ryzyka przy płatności
Problem zabezpieczenia płatności
Krótkoterminowe finansowanie handlu zagranicznego
Środki i długoterminowe finansowanie handlu zagranicznego
3