Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze

Temat 4: Finanse w gospodarczych stosunkach zewnętrznych (Eksport - Import)

Konspekt wykładu:

I. Ogólne podstawy handlu zagranicznego

1. Znaczenie handlu zagranicznego

• Handel zagraniczny obejmuje wszystkie czynności gospodarczo-finansowe i przedsiębiorczo-finansowe przy stosunkach gospodarczych z zagranicą;

• Podstawowe formy handlu zagranicznego są import, eksport i handel tranzytowy;

• Dla gospodarek wielu krajów handel zagraniczny ma duże znaczenie, np. dla Republiki Federalnej Niemiec: Niemcy są od paru lat liderami eksportu, tzn., że absolutna kwota wszystkich w roku eksportowanych towarów i usług jest w Niemczech najwyższa (około 1 bilion EURO),

Niemcy mają najwyższą kwotę eksportu, tzn., że udział eksportu w PKB wynosi około jednej trzeciej;

• Nadmiary eksportu stwarzają dla kraju korzystne warunki dla wyrównania bilansu płatniczego z innymi krajami;

1. Handel zagraniczny i wspólny rynek UE

• Wraz z utworzeniem wspólnego rynku UE handel zewnętrzny członków UE otrzymał nową jakość;

• W ruchu towarami i usługami osiągnięto przez wspólny rynek UE: zniesienia wszelkich kontroli na wspólnych granicach, harmonizacja (ujednolicenie) podatku VAT i akcyzy, uznanie lub ujednolicenie norm i zasad prawnych towarowych, swoboda usług itd.;

• Wspólny rynek UE nie oznacza, że handel Unii Europejskiej osiągnie jakość handlu wspólnotowego (??);

1. Podstawy prawne i dokumenty w handlu zagranicznym

• Prawo handlu zagranicznego jest w każdym kraju prawem narodowym (także w UE), bierze jednak pod uwagę wszystkie uchwalone przez UE normy prawne dla wspólnotowego handlu zagranicznego;

• Zasadniczo każdy towar, który przekroczy granicę kraju, jest na początku towarem podlegającym odprawie celnej;

• Wraz z wspólnym rynkiem UE narodowe obszary celne straciły na znaczeniu, znaczenie ma teraz obszar celny UE wraz ze swoimi granicami zewnętrznymi;

• Obszar celny UE obejmuje zasadniczo obszar państw członków UE;

• Podstawowym problemem przy kształtowaniu handlu zagranicznego jest to, że zawsze przynajmniej dwa różne obszary prawne są dotknięte;

• Przy podpisywaniu międzynarodowych kontraktów należy się więc porozumiewać na wolę kontrahenta (??);

• Pomimo iż w większości krajów forma kontraktu kupna jest dowolna, powinien być, z zasad bezpieczeństwa prawnego i możliwości dowodowej, ustanowiony kontrakt na piśmie;

1. Warunki dostawy (Incoterms)

• Aby uniknąć nieporozumień i kłótni przy interpretacji prawnej konkretnych warunków dostawy towarów, powinno się w każdej umowie kupna ustanowić warunki dostawy zgodnie z „międzynarodowymi regułami handlu“ (Incoterms) jako wiążąca prawnie forma;

• W związku z tym, że Incoterms same w sobie nie stanowią obowiązującego prawa, otrzymuje właściwości wiążące w wymianie handlowej, dopiero przeze powołanie w kontrakcie kupna; Mogą wtedy też być rozpatrywane przed sądem;

• Zadaniem Incoterms jest obowiązujący i jasny podział kosztów transportu, ryzyka transportowego i należytej staranności (np. pozyskanie dokumentów);

• Dzisiaj obowiązujące 13 Incoterms są podzielone według zakresu obowiązków eksportera;

• Przykład: FOB (Free on Bord) - Eksporter wydaje towar przewoźnikowi (importerowi) na pokładzie statku w określonym porcie załadunku, a więc bez płatności za główny transport (transport morski);

CIF (Cost, Insurance and Freight) - Eksporter obejmuje koszty za główny transport aż do określonego portu rozładunku i koszt ubezpieczenia;

II. Formy finansowania w handlu zagranicznym

1. Najważniejsze formy zapłaty w handlu zagranicznym

• Bardzo ważnym problemem w przypadku handlu zagranicznego jest zapłata uzgodnionych kontraktem dostaw; Każda wymiana w handlu zagranicznym jest dopiero dokonana dzięki zapłacie;

• Najważniejszymi formami płatności w handlu zagranicznym są: przelew, czek i weksle;

• Przelew jest zadaniem wyznaczonym przez zobowiązanego do zapłaty swojemu banku, obciążając swoje konto określoną sumą zasilając tą kwotą konto osoby trzeciej; ryzyko punktualnego dotrzymania swojego żądania leży tutaj po stronie odbiorcy płatności;

• Czek jest poleceniem do instytucji kredytowej, obciążając konto osoby wystawiającej czek, wypłacić określoną sumę odbiorcy czeku; istnieje wiele rodzajów czeków;

• Weksel jest międzynarodowo bardzo często stosowaną płatnością i instrumentem finansowania, jego zaletami są:

• Od transakcji handlowej niezależna obietnica zapłaty,

• Poświadczenie, w formie papieru wartościowego, żądania,

• Międzynarodowo obowiązujące i twarde reguły prawne,

• Szybki i uproszczony proces prawny w przypadku protestu,

• Instrument finansowania dla importerów i eksporterów,

• Relatywnie niskie koszty finansowania;

2. Warunki zapłaty (Terms of Payment)

• Głównym zadaniem warunków zapłaty jest, wykonać płatność i zabezpieczenie płatności tak, że eksporter minimalizuje ryzyko związane z otrzymaniem płatności, a importer związane z dostarczeniem towaru, po wykonaniu płatności;

• Międzynarodowo stosowanymi warunkami zapłaty są:

• Zaliczka,

• Zapłata za pobraniem,

• Zapłata za prosty rachunek,

• Dokumenty za zapłatę,

• Dokumenty za weksel akceptowany,

• Dokumenty za zapłatę na bazie akredytywnej (tzw. akredytywa dokumentowa),

• Dokumenty za weksel akceptowany na bazie akredytywnej.

3. Akredytywa dokumentowa

• Najczęściej stosowanym warunkiem zapłaty przy transakcjach handlu zagranicznego z długimi drogami transportu (np. transport morski) jest akredytywa dokumentowa; zawiera najbardziej sprawiedliwy podział ryzyka pomiędzy eksporterem i importerem;

• Przykład:

III. Zabezpieczenie ryzyka przy płatności

1. Problem zabezpieczenia płatności

2. Krótkoterminowe finansowanie handlu zagranicznego

3. Środki i długoterminowe finansowanie handlu zagranicznego

3