Temat: INTEGRACJA PRZEDSIĘBIORSTW.
Rodzaje strategii rozwojowej przedsiębiorstw:
a) rozwój wewnętrzny- inna alokacja zysków, równomierny oparty na wypracowanym zysku
b) rozwój zewnętrzny- alternatywa dla rozwoju wewnętrznego, przejawia się w związkach i współdziałaniu z jednostkami zewnętrznymi. Związki te mogą być bardzo luźne lub trwałe; rodzaje:
związki bezumowne- dwa przedsiębiorstwa ustalają podział rynku
związki umowne- umowy dotyczące kupna- sprzedaży, kontrakty, dostawy, umowy kartelowe, umowy konsorcjalne, umowy dzierżawy, umowy leasingu, umowy franhizingu, wspólne przedsięwzięcia np. zakładanie spółki z o.o.
związki typu koordynacyjnego- dobrowolne zrzeszenia, izby rzemieślnicze, cechy rzemieślnicze, umowy typu syndykatowego
związki typu koncentracyjnego- luźne (koncerny, holdingi), trwałe/ silne (przedsiębiorstwa wielozakładowe, trusty)
Powiązania:
poziome- przedsiębiorstwa tej samej branży, produkujących ten sam wyrób,
podobnie wyposażonych, realizujących tę samą technologię (ten typ został
zmaterializowany w przypadku kopalń (kompania węglowa), przedsiębiorstwa
cukrownicze, mleczarnie, zakłady mięsny itp.
pionowe- związane z wykonywaniem różnych faz produkcji a także wynikają z
chęci zamknięcia całego procesu od pozyskania surowca po wprowadzenie
produktu na rynek (kontakt z klientem)
np. turon kopalnie, elektrownie, przedsiębiorstwa sprzedające energię
orlen przetwarza ropę przez wszystkie fazy procesu
skośne (diagonalne)- scalanie podmiotów w ogóle nie związanych z
dotychczasową działalnością (zdywersyfikowane działania). Zbadanie
ograniczenia ryzyka rynkowego
Cele integracji:
a) realizacja zamierzeń co do których nie ma wystarczających zasobów poszczególne przedsiębiorstwo:
- konsorcja budowlane (np. do budowania autostrady)
b) wspólna eksploatacja urządzeń
c) zabezpieczenie sobie zbytu lub zaopatrzenia- powiązanie w celu zabezpieczenia towaru lub rozpowszechniania go
d) osiąganie efektów skali- łączenie w celu uzyskania kredytu, rabatu, narzuceniu cen
e) wspólne reprezentowanie interesów danej branży wobec władz państwowych, lokalnych, samorządowych, banków
f) wsólne gromadzenie zysków- pooling (wspólna pula)
Problemy integracyjne:
a) aspekt techniczno- produkcyjny- obejmuje wszystkie elementy twarde związane z technicznym wytwarzaniem w procesie produkcyjnym
b) aspekt ekonomiczny- wszystko to co dzieje się w sferze realnej przekłada się na wymiar finansowy (przepływ kapitału, efekty skali produkcji)
c) aspekt zmian organizacyjnych- przy tworzeniu wspólnej grupy dystrybucji trzeba uwzględnić zmiany organizacyjne
d) aspekt społeczny- związany z relacjami ludzkimi (bardzo trudny obszar)
Formy integracji:
a) zrzeszenie przejściowe- wszelkiego rodzaju twory tworzone przez przedsiębiorstwo, posiadające osobowość prawną i odrębność ekonomiczną. Na ogół tworzone do wykonania jakiegoś zadania, często są to współwykonawcy, po wykonaniu zadania zrzeszenie rozwiązuje się. Na ogół są to powiązania umowne, typową formą jest konsorcjum, które zwykle powołane jest do realizacji dużego zadania na wspólny rachunek całego konsorcjum.
b) kartele i syndykaty- na ogół stara forma integracji, która rozwinęła się na gruncie amerykańskim. Kartel opiera się na powiązaniu prawie wszystkich przedsiębiorstw danej branży celem ograniczenia konkurencji i zapewnienia konkurencji quazi ekonomicznej. Podstawą są umowy, kartele (najczęstszym celem jest porozumienie odnośnie cen, oraz warunków sprzedaży). W ściślejszych porozumieniach kartelowych może być określony sposób podziału zysku ( limity kartelowe, których nie można przekraczać). Cena jest ustalana na takim poziomie by kartel przynosił zysk. W kartelu przedsiębiorstwa nie tracą swojej samodzielności i poza ograniczeniami wynikającymi z umowy mogą podejmować samodzielne działania.
Wyższą formą jest syndykat- polega na organizowaniu wspólnej sprzedaży. Może to być nawet wspólne przedsiębiorstwo zajmujące się tylko sprzedażą, są więc kompletnie odseparowane od rynku. Jest to doskonalenie kartelu.
c) wspólnota interesów- dotyczy zazwyczaj mniejszych ilości przedsiębiorstw. Wspólnota interesów polega na uregulowanej umowie o pracy tych przedsiębiorstw w określonych dziedzinach lub funkcjach. Może to dotyczyć korzystania z patentów a także głębszej współpracy dotyczącej polityki sprzedaży.
d) koncern- stanowi grupę prawnie działających przedsiębiorstw należących do jednego właściciela, prowadzonych pod wspólnym kierownictwem. Tworzenie polega na wykupywaniu przez spółkę akcji i udziałów innych spółek co umożliwia sprawowanie nadzoru i kontroli a także koordynację działań podległych przedsiębiorstwu. Do koncernu mogą należeć przedsiębiorstwa tej samej branży lub uzupełniające daną branżę. System zarządzania obejmuje z reguły wszystkie obszary działalności podporządkowane przedsiębiorstwu. Funkcję zarządzania spełnia na ogół jedno z przedsiębiorstw dominujących, które zarządza i prowadzi działalność operacyjną. Jeżeli w koncernie wyłonimy jednostkę zajmującą się tylko zarządaniem otrzymamy holding.
e) holding- zwykle spółka matka dla pozostałych spółek- córek. Są związane układem majątkowym. Procent udziału jest zróżnicowany. Cechy holdingu:
- jedność decyzyjna
- jedność kierownicza
- osobowość prawna „córek”
- ograniczona samodzielność ekonomiczna
f) trust- stanowi połączenie kilku przedsiębiorstw w jedno nowe. W odróżnieniu od kartelu trust sam jest przedsiębiorstwem. W truście przedsiębiorstwa tracą całkowicie swoją samodzielność i stają się zakładami. Między wewnętrznymi przedsiębiorstwami nie występuje konkurencja. Rada kontroluje wszystkie przedsiębiorstwa stając się gospodarzem całości. Jest tu możliwe całkowite przeprofilowanie produkcji a nawet likwidacja zakładów, które są rentowne.
g) konglomerat- bazuje na diagonalnej formule powiązań między przedsiębiorstwami. Między przedsiębiorstwem w sensie produkcyjnym nie ma naturalnej więzi (jak jest to przypadkowa).Nie występuje związek między dotychczas produkowanym i aktualnym rynkiem zbytu. Kierunek sprzedaży nie jest prowadzony dotychczasowym profilem. Rzeczową strategię zastępuje strategia finansowa- jej podporządkowane jest wszystko. Związek spółek, której celem jest przynoszenie zysków akcjonariuszom.
Fuzje, przejęcia, alianse, sieci:
a) FUZJA- połączenie dwóch przedsiębiorstw. Może dotyczyć przedsiębiorstw równej wielkości, jak i przedsiębiorstw z przewagą jednego nad drugim. Na ogół fuzje kończą się inkorporacją ale mogą kończyć się również konsolidacją, gdzie dwa przedsiębiorstwa łącząc się tworzą odrębne.
b) PRZEJĘCIA- wiążą się z wykupieniem udziałów lub akcji innego przedsiębiorstwa. Mogą mieć charakter wrogi (brak zgody przejmowanego, chęć narzucenia swoich warunków) lub przyjazne.
c) ALIANSE- porozumienie strategiczne firm, dotyczy strategii rynkowej, podziału na rynku itd. Często wiąże się z tym wzajemne przejmowanie akcji.
d) SIECI- formą są np. klasty obejmujące przedsiębiorstwa turystyczne.