24. STRUKTURALNE BARIERY TRANSFORMACJI l NTEGRACJI EUROPEJSKIEJ.

Gdy wśród ^uczestników procesu .integracyjnego pojawia się świadomość przynależności do tej samej zbiorowości, całości, manifestowana solidarnymi postawami lub powszechną akceptację działań przedstawicieli mamy do czynienia z integracją

Zanim, jednak może dojść do takiego stanu w zbiorze, integrujących się społeczeństw, muszą one osiągnąć pewien stopień integracji wewnętrznej - odpowiednich systemów i struktur tworzących ład społeczny. Zintegrować się obywatelom (krajów Europy Zach.) z nieobywatelem... (kraje postkomunistyczne) jest trudno Na czoło wysuwaja się bariery transformacji niezbędne jest ich zdefiniowanie^ a, następnie znoszeni w drodze do „obywatelskości".

Bariery transformacyjne są dwojakiego rodzaju:

bariery strukturalne bariery świadomościowe

Bariery świadomościowe manifestują się m.in. jako opinia publiczna.

Natomiast bariery strukturalne możemy określić jako:

- Przeszkody uniemożliwiające osiągnięcie określonych celów, aspiracji, w zakresie zaspokajania potrzeb indywidualnych i zbiorowych.

-Przeszkody oddalające osiągnięcie określonych celów, aspiracji.

Jeżeli więc struktury tworzące rzeczywistość społeczną to struktury ideacyjna, normatywna, . organizacyjna, nierówności - to możemy mówić o barierach ideacyjnych, normatywnych, organizacyjnych, nierówności.

Jeżeli społeczeństwo to struktura segmentacyjna składająca się z różnych segmentów: zawodów, klas, warstw - to możemy mówić o barierach zawodowych, klasowych, warstwowych, etnicznych

Jeżeli rzeczywistość społeczną tworzą systemy: gospodarcze, wytwórcze, konsumpcyjne, kulturowe, polityczne - to możemy mówić o barierach systemowych: gospodarczych, ' wytwórczych, konsumpcyjnych, kulturowych, politycznych.

Najważniejsze z barier to bariery czynników (struktur) ogólnie charakteryzujących ład społeczny:

ideacyjne, normatywne, organizacyjne, interesów, lingwistyczne - (są one ważne ze względów ogólnosocjologiczncych) oraz bariery klasowo - warstowowe.

1. Bariery ideacyjne to głównie brak zakorzenionych idei liberalnych ( w całym społeczeństwie, jak i w

jego elitach).

2. Bariery normatywne - to głównie brak norm prawnych - szczególnie regulujących sferę gospodarki -które zbliżałyby nas do społeczeństw obywatelskich.

3. Bariery organizacyjne - to realne trudności w tworzeniu nowych struktur organizacyjnych w różnych sferach życia społecznego.

4. Bariery interesów - to trudności w nawet zdefiniowaniu interesu społeczeństwa jako całości. Przeszkodą tu jest brak rozwiniętej klasy średniej i dominacja klas „garnuszkowych". Postępujący wobec tego proces ubożenia społeczeństwa nie czyni popularną idei rynku, konkurencji, własności prywatnej. Konsekwencją tego jest partykularyzacja interesów.

5. Bariy lingwistyczne - to brak szerokiej i dostatecznej znajomości języków obcych jako środka komunikacji międzynarodowej.

6. Bariery klasowo - warstwowe - to głównie brak rozwiniętej klasy średniej oraz brak warstw

hierarchiczne - prestiżowych.

Bariery, strukturalne odnoszą się do pewnych stanów rzeczy w zakresie względnie stabilnych komponentów rzeczywistości społecznej: systemów, struktur niesegmentacyjnych, społeczeństwa jako struktury segmentacyjnej oraz do świadomości społecznej, w tym manifestującej się jako opinia publiczna, rodzaj świadomości empirycznej czy potocznej społeczeństwa. Bariery okresu transformacji:

1. przeszkody uniemożliwiające realizację określonych celów, aspiracji, w zakresie zaspokajania potrzeb zbiorowych i indywidualnych na określonym poziomie i wg pewnych standardów

2. przeszkody oddalające realizację celów i aspiracji.

Jeżeli zasadne jest wyróżnianie systemów i struktur społeczeństwa jako ogólnych składników rzeczywistości społecznej i jej ewentualnego ładu, to zasadne może być mówienie o odpowiednich typach i rodzajach barier odnoszonych do tych składników. Jeśli zatem rzeczywistość społeczną konstytuują następujące struktury społeczne:

- ideacyjne, normatywne, organizacyjne, interesów, to zasadne jest mówienie o istnieniu barier: ^t

- ideacvjnvch, normatywnych, organizacyjnych, interesów, lingwistycznych, infrastrukturalnych. JeśU .rzeczywistość budują następujące systemy;

- gospodarcze, wytwórcze, konsumpcyjne, kulturowe, polityczne, tomożns mówić o istnieniu odpowiednich barier systemowych, tj.:

- gospodarczych, wytwórczych, konsumpcyjnych, itd.

Bariery transformacji i integracji europejskiej:

- utrzymywanie systemu reglamentacji osłonowosocjalnej kosztem dynamiki wzrostu klasy średniej, l rozmaite poziomy i aspekty „niewoli strukturalnej", w tym osobowość homo sovieticus.

BARIERY STRUKTURALNE:

Bariery ideacyjne;

• brak odpowiednio zakorzenionych w świadomości potocznej społeczeństwa idei liberalnych i

• neoliberalnych, jak i w świadomości jego elit, które jednak wcale nie muszą ich podzielać i wdrażać jako elity liberalne do praktyki;

• bariery w nawiązywaniu współpracy wstępnointegracyjnej pomiędzy elitami władzy społeczeństw transformacyjnych (zwłaszcza gdy dominują w nich postkomuniści), a elitami władzy społeczeństw obywatelskich (zwłaszcza gdy są to autentyczne elity liberalne) - społ. obywatelskie mają nie tylko wyobrażenie o liberalizmie i jego praktyce, tym pierwszym zaś liberalizm jest obcy (mogą być co najwyżej na etapie studiowania liberalizmu).

Bariery normatywne:

• Brak stosownej ilości norm w ogóle (w tym moralnych), a w szczególności norm prawnych (obejmujących poszczególne sfery życia społecznego, a zwłaszcza sferę gospodarki); chodzi tu m.in. o ograniczenia w samych procesach tworzenia, interpretowania oraz egzekucji prawa wg odpowiednich standardów; deficyt specjalistów z różnych dziedzin prawa.

Bariery organizacyjne:

• Realne trudności w zakresie tworzenia nowych struktur organizacyjnych w rozmaitych sferach życia społecznego, zwłaszcza w sferach gospodarki, polityki, wytwarzania i konsumpcji; bariery organizacyjne wyrażają praktykę życia społecznego na rzecz jego reprodukcji, od ich przełamania zależy stabilizacja ładu.

Barier interesów:

- sprowadzają się do trudności zdefiniowania wspólnego interesu społeczeństwa jako całości, co wydatnie utrudnia brak rozwiniętej klasy średniej i strukturalna dominacja klas „garnuszkowych", gdyż postępujący w związku z tym proces ubożenia społeczeństwa nie czyni popularnymi idei rynku, własności prywatnej, konkurencji, indywidualizmu

Bariery lingwistyczne wyrażają dziś brak szerokiej i dostatecznej znajomości języków obcych jako środków komunikacji międzynarodowej w warunkach otwierania się społeczeństw. Przełamanie tej bariery jest warunkiem efektywnej integracji. Bariery lingwistyczne można ujmować w kwestiach:

1)nieznajomościości języków urnowych Unii przez członków społeczeństw pretendujących do integracji,

2) ograniczonych kompetenqi językowych elit i znaczących aktorów życia społecznego (zbiorowych i indywidualnych) aby mogli oni efektywnie podejmować zarówno problemy transformacji, jak i integracji. Znaczącą rolę w wytworzeniu barier lingwistycznych odegrał język imperium -język rosyjski.

Bariery infrastrukturalne:

- to przede wszystkim bariery materialnych warunków wymiany informacji, przepływu ludzi, towarów czy w ogóle istolecna-spfawnej komunikacji międzyludzkie} dzięki istnieniu odpowiednich urządzeń. Ich stałe unowocześnianie wpływa na przełamywanie tych barier i na zwiększanie przepływu informacji, ludzi i towarów do najbardziej odległych miejsc we współczesnym świecie. Tak pojmowana infrastruktura jako ogół obiektów i urządzeń służących wymienionym celom dynamizuje bądź utrudnia procesy transformacji i integracji.

---