Ekologistyka
Struktura celów rozwoju zrównoważonego
Istota zrównoważonego rozwoju jest równoczesna realizacja celow ekonomicznych, społecznych i ekologicznych w rożnych horyzontach czasowych, z myślą o potrzebach zarówno obecnych jak i przyszłych pokoleń.
Cele ekonomiczne polegają na rozwoju gospodarczym oszczędnie wykorzystującym zasoby naturalne, zwłaszcza nieodnawialne oraz przy maksymalnym ograniczeniu wszelkich negatywnych oddziaływań na wszystkie elementy środowiska. Chodzi tu o dostosowanie kierunków „czystszych” technologii, zapewnienie warunków uczciwej konkurencji podmiotom gospodarczym.
Cele społeczne polegają na stałej poprawie jakości życia, zapewnieniu bezpieczeństwa socjalnego wszystkim obywatelom, edukacji, ochrony zdrowia, uczestnictwa w procesach decyzyjnych na rożnych szczeblach, ograniczaniu wszelkich przejawów dyskryminacji.
Cele ekologiczne(środowiskowe) polegają na zachowaniu zasobów dla przyszłych pokoleń oraz trwałości naturalnych procesów przyrodniczych, poprawie obecnej jakości środowiska i eliminacji potencjalnych zagrożeń.
Globalne zagrożenia środowiska naturalnego
Bardzo szybki przyrost liczby ludności produkcji materialnej, transportu, urbanizacji, skutkuje coraz szybszym ubywaniem zasobów ziemi i zanieczyszczaniem środowiska naturalnego w ktorym żyje człowiek wespół z innymi żywymi organizmami. Zmiany jakie następują pod wplywem działalności człowieka w środowisku maja obecnie wymiar globalny, czyli obejmujący cała planetę. Zagrażają one dalszemu rozwojowi ludzkiej cywilizacji, a nawet przetrwaniu człowieka jako gatunku
Wśród głównych zagrożeń środowiska w skali globalne należy wymienić:
-zmiany klimatu-
Ubożenie warstwy ozonowej chroniacej żywe organizmy przed promieniowaniem ultrafioletowym
-deficyt wody i jej zanieczyszczenia
- ubożenie lasów i różnorodności biologicznej
Globalne ocieplenie jest wynikiem tkz efektu cieplarnianego czyli zatrzymywaniu przez gazy zawarte w atmosferze części odbitego przez powierzchnie ziemi i atmosferę długofalowego promieniowania słonecznego i remitowania go z powrotem w kierunku ziemi. Wzrost intensyywnosci tego procesu następuje pod wpływem zwiększonej koncentracji w atmosferze gazów, zwłaszcza dwutlenku węgla, metanu, tlenków azotu, freonów i halonów oraz pary wodnej. Prognozowany wzrost koncentracji gazów cieplarnianych podwojenie koncentracji dwutlenku
Prognozowany wzrost koncentracji gazów cieplarnianych(podwojenie koncentracji dwutlenku węgla w 2050r w stosunku do okresu przedindustrialnego) może doprowadzić do wzrostu średniej temperatury na ziemi o 1,5-4m5*C. Tymczasem w opinii klimatologów współczesny system klimatyczny może tolerować ocieplenie rzędu 1-2*C
Największy wpływ (50-60%) na ocieplanie się klimatu ziemi na dwutlenek węgla. Około 80% emisji CO2 pochodzi ze spalania surowców energetycznych. Inne źródła to wypalanie lasów(powodujące również uwalnianie co2 z odkrytej gleby). A także gnicie odpadów organicznych
Metan odpowiadający za około 20% wzrost efektu cieplarnianego pochodzi głownie z procesów rozkładu materii organicznej, spalaniu biomasy, ulatniania się paliw(w kopalniach wegla w czasie transportu gazu ziemnego i ropy)
Freony pochodzące całkowicie ze źródeł nienaturalnych, uwalniane SA do atmosfery w wyniku używania aerozoli, płynów chłodniczych i rozpuszczalników. Freony pochłaniają pasma promieniowania nie absorbowane przez inne gazy cieplarniane, dlatego mimo malej koncentracji ich udział w ociepleniu się klimatu szacowany jest na 14-24%.
Tlenki azotu których udział w efekcie cieplarnianym szacowany jest na około 4%. Dostają się do atmosfery głownie przy spalaniu węgla i paliw płynnych w wysokich temp. (energetyka i transport) oraz w wyniku stosowania sztucznych nawozowa azotowych i zamiany lasowi w pola uprawne(zwiększona działalność denitrykacyjnych bakterii żyjących w glebach.
Aktywnym gazem cieplarnianym jest tez ozon troposferyczny, powstający jako produkt uboczny spalania paliw w transporcie.
Na bilans energetyczny ziemi duży wpływ ma także koncentracja pyłów oraz rożnych gazów zwiększających kondensacje pary wodnej.
Spodziewane skutki ocieplenia klimatu:
-Przesuniecie stref klimatycznych(umiarkowanej o 200km ku biegunom na każdy 1 stopień ocieplenia), co zmieni geograficzny zasięg występowania roślin i zwierząt oraz strukturę upraw i plony.
-zmiany cyklu hydrologicznego powodowane zwiekszonym parowaniem wód co zwiększy ilość opadów zwłaszcza nad obszarami morskimi i nadmorskimi a wysuszenie wnętrz kontynentów przez zanik pokrywy śnieżnej i zmniejszenie retencji gruntowej.
-zmiany poziomu mórz i oceanów, powodowane wzrostem objętości wód pod wpływem temperatury i dopływem wody z topniejących lodowców, co stwarza bezpośrednie zagrożenie zalania gęsto zaludnionych obszarów nadbrzeżnych, zwiększenie erozji wybrzeży, intruzję słonych wód
-zagrożenie gatunków zwłaszcza o wąskim zakresie tolerancji i systemów ekologicznych o ograniczonych możliwościach adaptacyjnych (np. lasy, tereny górskie) przez szybka zmianę warunków życia (wymarcie gatunków zimnolubnych, ekspansja na nowe obszary gatunków ciepłolubnych, rozprzestrzenienie się patogenów, zatopieniu lasów mangrowych, zniszczenie raf koralowych)
Ubożenie warstwy ozonowej
Ocieplenie się klimatu wykazuje silny związek z ubożeniem warstwy ozonowej w atmosferze. Większość gazów powodujących efekt cieplarniany(zwłaszcza freony oraz halony, a także tlenki azotu) bierze udział w reakcjach rozkładu ozonu a współwystępowanie procesów ocieplania się klimatu i osłabiania warstwy ozonowej wzajemnie przyspiesza ich przebieg.
Ubożenie warstwy ozonowej, która chroni Ziemie przed biologicznie aktywnym promieniowaniem ultrafioletowym, jest zabójcze dla żywych organizmów w tym dla planktonu morskiego. Zmniejsza to możliwość pochłaniania przez plankton znacznych ilości co2 i przyspiesza efekt cieplarniany.
Zatrzymywanie ciepła emitowanego z ziemi przez gazy cieplarniane powodują wychładzanie górnych warstw atmosfery i tworzenie się w stratosferze chmur lodowych co przyspiesza destrukcje ozonu.
Przeciwdziałanie zmianom klimatu
-zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii, a zmniejszeniem produkcji energii ze złóż kopalnych
Rezygnacja z użycia freonów
Zmiany technologiczne w produkcji pojazdów silnikowych i paliw napędowych(biopaliwa)
Wprowadzenie czystszych procesów produkcyjnych i produktów
Poprawa w gospodarowaniu odpadami, zwłaszcza niebezpiecznymi
Ochrona lasów
Deficyt i zanieczyszczenie wody
Woda słodka stanowi tylko 3% światowych zasobów wody przy czym ¾ jej ilości jest zmagazynowana w lodowcach i pokrywie śniegowej. W rzekach znajduje się tylko 0,1% wód słodkich a to właśnie rzeki SA ważnym źródłem wody pitnej(oraz równocześnie SA tez odbiornikami ścieków.
Od rewolucji przemysłowej zużycie wody na świecie wzrosło ponad 30 krotnie. Dzienne zapotrzebowanie organizmu ludzkiego na wodę wynosi 2,5l. Ale wytworzenie żywności spożywanej przeciętnie przez 1 człowieka w ciągu 1 dnia wymaga ok. 10m3 wody.
60% wody słodkiej na ziemi pochłania rolnictwo, głownie na cele sztucznego nawadniania. Rolnictwo wprowadza tez do wód wiele zanieczyszczeń (nawozy, pestycydy, gnojowica).
Na przemysł przypada 23% światowego zużycia wody słodkiej. Szczególnie wodochłonna jest energetyka, hutnictwo, przemysł chemicznym papierniczy, włókienniczy. Przemysł jest tez głównym źródłem zanieczyszczeń wód.
Na gospodarstwa domowe przypada ponad 10% ogolnego zyzycua wody. Tempo zuzycia wody pitnej rosnie w swiecie o 4-8% rocznie, czyli znaczenie szybciej niż by to wynikało przyrostu liczby ludności.
Na tempo zuzycia wody ma wpływ sposób jej dystrybucji(budowa wodociągów znacznie zwieksza zuzycie). Jeśli nie towarzyszy temu równoczesny rozwoj kanalizacji i oczyszczania ścieków, zwieksza się znacznie zanieczyszczenie gleb i wod powierzchniowych. Zanieczyszczenie wod ladowytch przenosi się do gleb morz i oceanów zagrażając przyrodzie ożywionej na całym świecie.
Kwasne deszcze
Powodowane SA spłukiwaniem na ziemie związków siarki i azotu laczacych