PYTANIA NA EGZAMIN Z GEOLOGII GRUPY B9…S1

1. Węglem świata minerałów jest kwarc?

2. Sima to

Sima - dawna nazwa wyróżnianej w obrębie litosfery warstwy bogatej w krzem (Si) i magnez (Mg), podścielającej warstwę zewnętrzną zwaną sialem. Znajduje się od 30-80 km pod kontynentami i 5-12 km pod oceanami. Współcześnie zamiennie używana z nazwą warstwa bazaltowa.

3. Złoża węgla kamiennego w Polsce są konsekwencją tego, że

Powstał w wyniku powolnych przekształceń tkanek roślinnych, rozkładu przez mikroorganizmy w warunkach ograniczonego dostępu tlenu oraz działania wysokiej temperatury i ciśnienia panujących pod powierzchnią ziemi. Do powstania złóż węgla kamiennego przyczyniły się zmiany klimatyczne, jakie miały miejsce w permie. Wywołały one masowe wymieranie panującej wówczas roślinności. Drugim ważnym dla powstania węgla okresem był karbon. W ciepłym i wilgotnym klimacie rozwijały się, a następnie obumierały wielkie ilości roślin. Do dominujących gatunków należały wówczas między innymi ogromne widłaki, skrzypy, paprocie oraz prymitywne rośliny nagonasienne. Tkanki roślin rosnących na podmokłych terenach po obumarciu poddawane były powolnym procesom fermentacji beztlenowej. Przykrywane warstwami osadów w warunkach coraz wyższego ciśnienia i temperatury przekształcały się powoli w węgiel, którego złoża dzięki procesom górotwórczym zostały wyniesione bliżej powierzchni ziemi.

4. Albit jest to

Albit (skaleń sodowy) - minerał z gromady krzemianów zaliczany do grupy zwanej plagioklazami jak i skaleni alkalicznych. Należy do minerałów pospolitych

5. Piaskowiec to zwięzła skała osadowa

6. Kaolinit to minerał ilasty, hydroksokrzemian glinu Al₄[(OH)₈|Si₄O₁₀]; biały lub lekko zabarwiony; składnik iłów, łupków ilastych; gł. składnik kaolinu; używany w przemyśle ceramicznym, materiałów budowlanych i ogniotrwałych.

7. Alabaster może być biały lub nieco zabarwiony. Jest to też nazwa dwóch, zewnętrznie bardzo podobnych, materiałów zdobniczych opartych na dwóch różnych minerałach - gipsie i kalcycie.

8. Skalenie są to grupa minerałów skałotwórczych, glinokrzemiany szkieletowe (przestrzenne) potasu, sodu i wapnia oraz baru, mające zdolność tworzenia szeregów izomorficznych (kryształów mieszanych); tworzą roztwory stałe, np. plagioklazy, s. potasowo-sodowe (zw. alkalicznymi); zwykle białe, czerwonawe, szare; gł. składniki wielu skał magmowych i metamorficznych, rzadko osadowych (arkozy); najpospolitsze minerały skorupy ziemskiej.

9. Skały metamorficzne to skały (skały przeobrażone) - jeden z trzech głównych typów skał budujących skorupę ziemską, powstałe ze skał magmowych bądź osadowych (jak również niekiedy innych metamorficznych) na skutek przeobrażenia (metamorfizmu) pod wpływem wysokich temperatur (np. w pobliżu ognisk magmy) lub wysokiego ciśnienia (np. w strefach subdukcji), oraz związanych z nimi procesów chemicznych. Metamorfizm powoduje zmiany składu mineralnego, czasami też chemicznego skał oraz ich struktury i tekstury.

10. Plagioklazy są to Plagioklazy jest to szereg minerałów skałotwórczych o składzie mieszanym z grupy skaleni (skalenie sodowo-wapniowe).

białe, kremowobiałe, szare, ciemnoszare lub żółtawe, niekiedy niebieskawe albo zielone; ważne składniki skał magmowych i metamorficznych.

11. Krakatau to czynny wulkan w Indonezji, w Cieśn. Sundajskiej, między Sumatrą a Jawą

12. CaSO₄ x 2H₂O to gips

13. Bazalt to skała magmowa wylewna obojętna. O strukturze sktrytkrystakucznej, porfirowej i teksturze zbitej bezładnej. Wylewny odpowiednik Gabra. Najpopularniejsza skała wylewna. Skład: plagioklaz(labrador,bytowit) pirokseny mogą dodatkowo występować amfibole i biotyty i oliwin. Barwa ciemnoszara i czarna pochodzi ona przede wszystkim z rozproszonego magnetytu ma ciemne czarne ciasto skalne skład: pirokseny i oliwin co narzuca prakryształy piroksenu i oliwinu występowanie: Dzierzonowo, okolica Jawora i Złotoryi Zastosowanie: w budownictwie drogowym do wyrobu kamienia podkładowego i jako kruszywo Z pośród Bazaltów rozróżniamy również starsze twory geologiczne diabazy, oraz młodsze melafiry

14. Batolit to rozległy masyw skał magmowych, zwykle granitoidów, rozszerzający się ku dołowi do głębokości niedostępnej dla badań geol.; powstaje gł. wskutek intruzji magmy; w obrębie i w sąsiedztwie b. występują często złoża rud metali.

15. Glina to grunt spoisty i nieprzepuszczalny

16. Grunt eolityczny to

17. Grunt trzeciorzędowy to grunt utworzony (kiedy?) od 65 do 1,8 mln lat temu

18. Sandry to

Sandr - rozległy, bardzo płaski stożek napływowy zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzące z topnienia lądolodu. Powstaje podczas recesji lub postoju lądolodu na jego przedpolu.

Sandry zbudowane są z materiału piaszczystego i żwirowego ułożonego warstwami, jedna nad drugą (podobnie jak rzeczne ławice piaszczyste). Stanowią zwykle pokrywy o znacznej powierzchni (do kilku tysięcy km2

19. Glina zwałowa to glina lodowcowa, glina morenowa - skała ilasta, rodzaj gliny; zazwyczaj niewarstwowany materiał osadowy powstający z błota morenowego, składający się z grubszych frakcji. Na glinę zwałową składa się materiał, wmarznięty niegdyś w lodowiec, który po stopieniu lodu został osadzony na skałach podłoża^[1].

20. Wyroby ceramiczne są produktem procesu produkt wytworzony z naturalnych

surowców mineralnych składających się na masę ceramiczną, z której uformowany wyrób, poddany jest obróbce cieplnej, zwanej wypałem

21. Granit to skała magmowa kwaśna głębinowa. Najpospolitsza skała. Ze względu na zróżnicowany skład mineralny możemy mówić o rodzinie granitów. Granit składa się z dużej ilości krzemionki SiO2 ok. 30% i obok kwarcu zawiera również skalenie potasowe oraz w mniejszej ilości plagioklazy kwaśne oraz miki (biotyt, muskowit) zawiera również w małej ilości minerały ciemne któe są reprezentowane przez: biotyt rzadziej amfibol i pirokseny. Z tego względu że mają mało minerałów ciemnych to są uznane za skały jasne. Struktura: ziarnista najczęściej średnioziarnista rzadziej grubo i drobnoziarnista. Tekstura: zbita i nieuporządkowana. Ze względu na ziarnistą strukturę jasną barwę i dużą zawartość kwarcu granit jest łatwo rozpoznac z pośród innych skał magmowych. Tworzy duze masywy skalne w Sudetach i na ich przedgórzu oraz w Tatrach. Masywy Dolnośląskie Granitu: masyw Strzegom-sobótka(strzegomski) strzelim-ziembice, Karkonosze, Kłocko- Złotosłodzki, ok. Niemcy, Łuzycki który jest prawie cały na terytorium Niemiec oprócz okolic Zgorzelca) Tatry wysokie : masyw Tatrytew (granit szary) Zastosowanie: w budownictwie wodnym i lądowym do budowy podkładów, nawierzchni drogowych, krawężników, płyt chodnikowych i okładzinowych i jako kruszywo

22. Tetraedr to czworościan foremny; jego ściany są trójkątami równobocznymi, a objętość wyraża się wzorem
    , gdzie a — krawędź; jeden z 5 wielościanów foremnych. Posiada 6 krawędzi i 4 wierzchołki. to budowa minerału, cząsteczki tworzą czworościany

23. Anortyt jest to minerał z gromady krzemianów zaliczany do grupy plagioklazów; bardzo rzadki. Ca[Al2Si2O8]

24. Montmorylonit to minerał z gromady krzemianów zaliczany do minerałów ilastych. - minerał z gromady krzemianów zaliczany do minerałów ilastych.

Minerał wyjątkowo szeroko rozpowszechniony. Al2O3·SiO2·nH2O - uwodniony

krzemian glinu, magnezu i sodu

25. Grunt transportowany przez wiatr to piasek?

26. Bentonit jest to

skała powstała z przeobrażenia tufów i tufitów, barwy białej, szarej,żółtawej lub brunatnej, dosyć krucha, monomineralna lub prawie monomineralna, zbudowana przede wszystkim z montmorillonitu, powstająca na skutek halmyrolizy, środowisko powstania ph 9-8.

Charakteryzuje się dużą zdolnością do chłonięcia wody i pęcznienia,

27. Fe₃ O₄ jest magnetyt

28. Skaleniowce są to

grupa minerałów skałotwórczych skał magmowych.

Skaleniowce są to glinokrzemiany sodu i potasu o składzie chemicznym podobnym do skaleni lecz z mniejszą zawartością krzemionki.

29. Ca CO₃ to kalcyt

30. Nife wewnętrzna część kuli ziemskiej. (jądro ziemi)

31. Morena to materiał skalny niesiony i osadzany przez lodowiec u jego czoła (morena czołowa), boków (morena boczna) i na dnie (morena denna); także nazwa pagórków, wzgórz lub wałów zbudowanych z tego materiału.

32. Chemicznie minerały to

33. Jeziora Mazurskie są konsekwencją

Cofający się lądolód usypywał położone równoleżnikowo ciągi wzgórz morenowych, zbudowane z glin, żwirów i głazów. W zagłębieniach między wyniesieniami pozostawały wielkie bryły martwego lodu, które wytapiając się pozostawiły misy wytopiskowe. Płynące pod lodem rzeki wypłukały głębokie rynny. Tak powstały jeziora mazurskie, dziś połączone systemem kanałów.

34. Halit to nazwa

Halit - minerał z gromady halogenków. Nazwa pochodzi od greckich słów halos - sól, słony, oraz lithos - kamień. Minerał znany i używany od czasów starożytnych.

Halityt (potocznie sól kamienna) to monomineralna skała złożona z halitu.

35. Plagioklazy to Plagioklazy jest to szereg minerałów skałotwórczych o składzie mieszanym z grupy skaleni (skalenie sodowo-wapniowe).

36. Chemicznie gips to Siarczan(VI) wapnia dihydrat

37. Na terenie Polski jest dużo kamieni z powodu

38. Chemicznie piasek to

39. Biała i zielona Marianna to

40. Upłynnianie się gruntu spoistego pod wpływem drgań nazywamy

41. Piasek fluwioglacjalny to piasek polodowcowy

42. Illit to minerał z gromady krzemianów, zaliczany do minerałów ilastych. Jest minerałem bardzo pospolitym i wyjątkowo szeroko rozpowszechnionym na całym świecie. Szczególnie duże nagromadzenia występują na dnach oceanów.

43. Skały okruchowe powstały na skutek skały osadowe złożone gł. z okruchów, będących produktami mech. rozpadu skał wskutek wietrzenia i erozji (skały klastyczne), lub z materiałów piroklastycznych

44. Marmur jest skałą skała metamorficzna powstała w wyniku przeobrażenia wapieni lub dolomitów

45. Less jest gruntem eolicznym?

46. Oktaedr to mat. bryła będąca jednym z 5 wielościanów foremnych; ma 6 wierzchołków, 12 krawędzi i 8 ścian, będących trójkątami równobocznymi; można go otrzymać składając podstawami 2 jednakowe czworokątne ostrosłupy prawidłowe o wszystkich krawędziach równych.

47. Anortyt to minerał z grupy skaleni, glinokrzemian wapnia Ca[Al₂Si₂O₈]; zwykle szary, ciemnoszary, niekiedy niebieskawy lub zielony; składnik skał magmowych i metamorficznych, np. anortozytów.

48. Ił to grunt o strukturze drobnoziarnistej

49. Glina to grunt spoisty nieprzepuszczalny

50. Formy krasowe tworzą się w skałach wapienie, a także dolomity, margle, gips, anhydryt, halit (potocznie sól kamienna).

51. Dwutlenek węgla z atmosfery dymiącej planety „Ziemia” stał się składnikiem

52. Minerały ilaste są produktem procesu wietrzenia chemicznego ( kaolinizacji)

53. Anhydryt to

minerał z grupy siarczanów - siarczan wapnia

monomineralna skała osadowa (siarczanowa), zbudowana niemal wyłącznie z minerału o tej samej nazwie, a podrzędnie z gipsu, kalcytu, i halitu.

54. Grunt czwartorzędowy to grunt utworzony (kiedy?)

55. Ozy to

Oz (od szw. ås) — wał lub silnie wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów, wyniesiony wskutek osadzania piasku i żwiru przez wody płynące pod lądolodem lub w jego szczelinach. Ozy zbudowane są z piasków i żwirów, ułożonych poziomymi lub skośnymi warstwami. Niekiedy pokryte są cienką warstwą gliny. Zwykle wał ozu jest naprzemian węższy i szerszy, przy czym rozszerzenia są wyższe, zwężenia zaś niższe. Górna powierzchnia wału niekiedy jest płaska i biegnie poziomo (podobnie jak w nasypach kolejowych). Zbocza ozów są zwykle strome^[1].

Utwory te powstały podczas postoju lub ustępowania lądolodu w czasie deglacjacji frontalnej. Często tworzą się w dnach rynien subglacjalnych.

56. Grunty spoiste cechuje grunty wykazujące specyficzne właściwości ze względu na dużą zawartość najdrobniejszych frakcji (ziarna i cząstki o średnicy mniejszej od ok. 0,05 mm; np. glina, pył, ił)

57. Produktem spalania gwiazd są

58. Ponor to na obszarach krasowych, miejsce gdzie wody strumieni, potoków czy rzek wpływają pod powierzchnię terenu.

59. Tlen w atmosferze jest efektem działalności

60. Glina zwałowa cechuje się dużą zawartością iłów

61. Crofesima dawna nazwa środkowej warstwy płaszcza Ziemi

62. Magnezyt to Nazwa nawiązuje do składu chemicznego tego minerału, w którym główną rolę odgrywa magnez. Minerał pospolity i szeroko rozpowszechniony. monomineralnej skały osadowej, chemicznej (węglanowej), zbudowanej niemal wyłącznie z minerału o tej samej nazwie.

63. Stalaktyt to grawitacyjny naciek jaskiniowy mający zazwyczaj kształt wydłużonego, odwróconego stożka (sopla), narastającego od stropu jaskini krasowej ku jej spągowi.

64. Trzęsienia ziemi są wynikiem W wyniku ruchów płyt litosfery

65. Alit to skały osadowe złożone gł. z wodorotlenków glinu (diaspor, gibbsyt, boehmit) i żelaza; powstały w wyniku wietrzenia chem. skał bogatych w minerały glinu i żelaza, w klimacie gorącym; np. boksyt, lateryt, terra rossa.

66. Strefa Teisseyre'a-Tornquista dzieli rozdzielająca trzy duże europejskie jednostki strukturalne - prekambryjską krystaliczną Platformę Wschodnioeuropejską, paleozoiczną platformę zachodniej Europy i fałdową strefę karpacką

67. Sial to dawna nazwa górnej warstwy Ziemi, zbudowanej ze skał bogatych w krzem (Si) i glin (Al).

68. Grunty niespoiste cechują nie wykazujące spoistości (np. piasek, żwir, pospółka)

69. Stromatolity to obumarłe sinice

70. Kwarc minerał z gromady krzemianów odmiana polimorficzna ditlenku krzemu SiO₂; krystalizuje w układzie trygonalnym lub heksagonalnym; pospolity w skorupie ziemskiej; ważny składnik wielu skał magmowych, osadowych i metamorficznych; bezbarwny lub rozmaicie zabarwiony; tworzy kryształy i skupienia skrytokrystal. (chalcedon); używany w przemyśle szkl. i ceramicznym, w optyce, k. syntet. — do wyrobu rezonatorów piezoelektr. (piezokwarc); odmiany (np. kryształ górski, ametyst, cytryn) — także w jubilerstwie. Kwarc to polimorficzna odmiana tlenku krzemu (SiO2), najbardziej pospolity

minerał budujący skorupę ziemską

71. Naciekowe formy wapienne lub lodowe to

72. Pierwiastki to produkty

73. Wywierzysko to

stałe, rzadziej okresowe źródło krasowe o znacznej wydajności, wypływające zwykle pod ciśnieniem; zasilane przez wody podziemne.

74. Belit to mineralogiczna nazwa krzemianu dwuwapniowego, 2CaO·SiO₂ lub C₂S. Stosowany jako składnik klinkieru (półproduktu cementu portlandzkiego) odpowiedzialny za późne wiązanie cementu. W postaci naturalnej występuje jako larnit.

75. Na terenie Ukrainy nie ma kamieni, bo

76. Grafit i diament to czysty węgiel. Mają różną twardość, ponieważ

77. CaO to wapno palone

78. Stalagmit to nacieki jaskiniowe powstające na dnie jaskiń krasowych wskutek wytrącania się kryształów węglanu wapnia z kapiącej ze stropu jaskini wody, w miejscu, gdzie kapiąca woda nie może w całości odpłynąć lub wsiąknąć.

79. Ortoklaz to to minerał z gromady krzemianów, jedna z trzech (oprócz mikroklinu i sanidynu) odmian polimorficznych skalenia potasowego. bezbarwny, białawy, kremowobiały, żółty, pomarańczowy, czerwonawy; ważny składnik kwaśnych skał magmowych, np. granitów, niekiedy także metamorficznych i osadowych (arkozy); surowiec przemysłu ceramicznego.

80. Narew jako jedyna rzeka Polski płynie na południe, ponieważ

81. Bałtyk powstał jako

82. Twardość stali zwykłej w skali Mohsa to

83. Ił jest produktem procesu

84. Klinkier cementowy produkujemy z

Rozróżnia się następujące rodzaje klinkierów:

• barowe - uzyskuje się je z surowców zawierających węglany wapnia i baru oraz glinokrzemiany;

• glinowe - uzyskuje się je z boksytów i wapnia lub z boksytów i wapienia;

• portlandzkie - do produkcji cementu portlandzkiego; uzyskuje się je z surowców zawierających głównie węglan wapnia i glinokrzemiany.

85. Ca(OH)₂ to wapno gaszone

86. Minerały ilaste powstają na skutek wietrzenia chemicznego ( kaolinizacji)

87. Łupek to

skały osadowe lub metamorficzne o wyraźnej łupkowatości; rozpowszechnione; najpospolitszymi ł. osadowymi są ł. ilaste, złożone gł. z minerałów ilastych; ł. metamorficzne, zw. ł. krystalicznymi, są zbudowane zwykle z łyszczyków (ł. łyszczykowe), chlorytów, epidotu, także kwarcu i skaleni; ł. osadowe są używane do wyrobu materiałów budowlanych, do uzyskiwania bituminów (ł. bitumiczne, bogate w kerogen), miedzi (ł. miedzionośne, eksploatowane np. w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym), materiałów ogniotrwałych (ł. ogniotrwałe, zw. też tonsteinem); ł. krystal. są używane niekiedy do krycia dachów (ł. dachówkowe), a po zmieleniu — m.in. jako posypka do papy, wypełniacz w przemyśle chem., jako nośniki środków ochrony roślin.

88. Azbest jest szkodliwy z powodu jego

89. Najtwardszym minerałem jest diament

90. Albit to (skaleń sodowy) - minerał z gromady krzemianów zaliczany do grupy zwanej plagioklazami jak i skaleni alkalicznych. Należy do minerałów pospolitych.

91. Warta płynie w dolnym biegu na zachód z powodu

92. Tsunami są efektem wywołana podwodnym trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu bądź osuwiskiem ziemi (lub dzieleniem się lodowców), rzadko w wyniku upadku meteorytu.

93. Stopień geotermalny to Wartość współczynnika określa co ile metrów w głąb ziemi temperatura przyrasta o 1 °C.

94. Dwuwęglan wapnia i magnezu to

95. Stalagnat to nacieki jaskiniowe w postaci kolumny łączące strop jaskini z jej dnem; powstają przez połączenie stalaktytów ze stalagmitami.

96. Wyroby z glinki kaolinowej są

97. Trzęsieniom ziemi towarzyszy propagacja fal (jakich) sejsmicznych

98. Grunty spoiste na skutek zawilgocenia

99. Minerały cementowe to

100.Najbardziej pęczniejącym minerałem ilastym jest monmotilonit

101.Iły powstały zbudowana jest głównie z minerałów ilastych (najczęściej kaolinit i illit) z domieszką łyszczyków oraz pyłu kwarcowego.

102.Skały są zbudowane z minerałów

103.Grunt trzeciorzędowy to grunt utworzony

104.Czynnikami transportującymi materiały skalne po powierzchni Ziemi są

105.Kohezja to właściwość gruntów spoistych

106.Torf to grunt

107.Korund cechuje się duża twardością 9 w skali Mohsa

108.Hematyt to pospolity minerał, tlenek żelaza(III). ciemnoczerwone skupienia skrytokrystaliczne (żelaziak czerwony), odmiany naciekowe (krwawnik) i pylaste (śmietana hematytowa); bogata ruda żelaza; używany także jako pigment mineralny i kamień ozdobny.

---